Uzman Psikolog Köstem, LYS adaylarını uyarıyor: Sınav stresiyle başa çıkabilmek için 'Manevi Bağışıklık Sisteminizi' önemseyin!

Ayla Özdemir-egitim@sozcu.com.tr

2014 LYS Maratonu başlıyor. 2 milyonun üzerinde öğrenci 23 Mart’ta 2014 Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) sınavına katıldı. YGS bitti şimdi sırada (LYS Lisans Yerleştirme Sınavları) var.

14 Haziran Cumartesi günü LYS-4 ile başlayacak LYS maratonu, 22 Haziran Pazar günü LYS-3 ile tamamlanacak.

Sınavlara az bir zaman kala, öğrenciler hem tüm senenin yorgunluğu, hem de yaklaşan sınavın heyecanından dolayı bu dönemde biraz daha stresli günler geçirebiliyor. Aslında bu dönem, başarı kaygısı içeren heyecanın yanı sıra; öğrencilerin emeklerinin karşılığını almaya ve hak ettikleri tatile yaklaşıyor olmanın da tatlı heyecanını yaşayabilecekleri bir dönem. Ne var ki, bazen bazı sebeplerden dolayı; kaygı ve stres gibi negatif duygular ön plana çıkıp bu olumlu heyecanı bastırabiliyor.

Sınav yaklaştıkça stres seviyesinin artması aslında bir aşamaya kadar normal. Uzmanlar belli seviyede sınav kaygısının motivasyon için gerekli olduğunu belirtiyor. Ancak bu kaygı ve heyecan belli bir seviyenin üstüne çıkarsa; günlük yaşantımız, motivasyonumuz, uyku düzenimiz, iştahımız, dikkatimiz, performansımız ve dolayısıyla başarımız olumsuz yönde etkilenebiliyor.

Peki, sınav başarısını olumsuz etkileyen yoğun sınav kaygısından ve stresten uzaklaşmak için neler yapılabilir?

İzmir Ekonomi Üniversitesi Psikolojik Gelişim ve Danışma Merkezi Koordinatörü Uzman Klinik Psikolog Nilgün Köstem, LYS adaylarına önemli tavsiyelerde bulundu.

“ÇALIŞMA PLANI YAPIN”

- Bu döneme dair beklentilerinizi belirleyin: Sınava az bir zaman kalmış olan bu dönemi, en verimli şekilde nasıl değerlendirebileceğinizi gerçekçi bir şekilde planlayın. Başarmakta çok zorluk çekeceğiniz, gerçekdışı hedefler stresinizin daha da artmasına sebep olacaktır. Bu belirli zaman diliminde gerçekçi bir şekilde ulaşılabilecek hedefler belirleyip, enerjinizi ve motivasyonunuzu tüketmeden, her güne yayabileceğiniz bir çalışma planı yapmak, hem plana uyabileceğiniz hem de hedefinize ulaşabileceğiniz için stresinizi azaltacaktır.

- Sınav nedir, neyi ölçer?: Çoğunlukla, sınavlara ve başarı tanımına çok fazla anlam yüklemek, kaygı ve stres seviyemizi arttıran bir faktör oluyor. Sınavların, sadece ve sadece belli konu ve alanlardaki bilgi ve becerimizi ölçen araçlar olduğunu; bir sınavdan aldığımız notun bizim genel anlamda nasıl bir insan olduğumuzu (başarılı/başarısız, iyi/kötü, çalışkan/tembel, akıllı/aptal) tanımlamaya yetmeyeceğini unutmayın. Bir sınavdan alacağımız notun, sadece o sınavın gerektirdiği bilgi ve becerimizi, bu konuda ne kadar hazırlanmış ve yeterli bilgiye sahip olduğumuzu göstermeye yaradığını hatırlayın.

“MANEVİ BAĞIŞIKLIĞINIZI GÜÇLENDİRİN”

- Başarı tanımınızı gözden geçirin: Sınavdan beklentiniz nedir? Bu sizce gerçekçi bir hedef mi? Peki bu hedefe ulaşamadığınız bir durumda, tamamen başarısız mı olmuş olacaksınız? Başarı tanımı yaparken düştüğümüz en büyük hatalardan biri “ya hep, ya hiç” tarzında düşünmektir. Yani bir sınavda ya başarılı olmuşuzdur, ya da tamamen başarısız. Bu, çevremize sadece siyah veya beyaz, iyi veya kötü, güzel ya da çirkin gözlüğünden bakmak; “gri”leri, “yeterince iyi”leri, “bazı kısımları çirkin bazı kısımları güzel” olanları, “yüzde yetmişlik başarı”yı görmezden gelmek gibidir. Ve bu bakış açısı bizi seçeneksiz bırakır. Yani ya başarılı olacağızdır, ya da çok büyük bir hayal kırıklığı yaşayacağızdır. Buna engel olabilmek için, siz de kendiniz için dört dörtlük, oldukça iyi, yeterli, orta, düşük, az gibi başarı tanımları yapabilir; başarı hedefinizi ve değerlendirmenizi daha gerçekçi bir perspektifle oluşturabilirsiniz.
Kendinizi ihmal etmeyin: Stres, hayatımızın her alanını etkileyebilen, bizi fiziksel ve ruhsal olarak yoran, bazı durumlarda başa çıkmada zorlandığımız bir faktör.

Stresle başa çıkabilmek güçlü bir bağışıklık sistemi gerektiriyor. Ben danışanlarıma bunu manevi bağışıklık sistemi olarak anlatıyorum. manevi bağışıklık sistemi olarak anlatıyorum. Nasıl ki normal bir zamanda bizi hasta etmeyen bakteri ve virüsler, fiziksel bağışıklığımızın düştüğü durumlarda grip olmamıza, uçuk çıkarmamıza… vb. gibi rahatsızlıklara sebep oluyorsa; ruhsal bağışıklığımızın düştüğü durumlarda da, normalde kaldırabildiğimiz stres faktörleri bize daha ağır gelebiliyor.

Nasıl ki fiziksel bağışıklığımızı koruyabilmek için uykuya, sağlıklı beslenmeye, dinlenmeye ihtiyacımız oluyorsa; manevi bağışıklığımızı korumak ve güçlendirmek için de bir şeyler yapmamız gerek.

Eğlenmek, dinlenmek, zevk aldığımız şeylere zaman ayırmak, arkadaşlarımızla görüşmek hem biriktirmiş olduğumuz stresi atmamıza hem de yeni streslerle başa çıkmak için güç toplamamıza katkı sağlayan, ihmal edilmemesi gereken aktiviteler. Yorucu ve uzun bir dönemin sonuna yaklaşırken, bu gibi şeylere zaman ayırmak, size gereksiz zaman kaybı gibi geliyor olsa da, aslında genel ruh sağlığınız ve performansınız açısından oldukça önemli.