öfke her duygu gibi olması gerektiği seviyedeyse normal ve gerekli de bir duygudur. mutluluk heyecan kaygı korku gibi temel duygulardan biridir.

öfke kişinin bedensel ve ruhsal yaşamına tehdit gördüğü herhangi bir duruma karşı bir savunma mekanizması bir baş etme yöntemidir.

bu duygu bebek doğduğu andan itibaren ortaya çıkmaktadır. ve ilk ifade edilme biçimi ağlama şeklindedir. bebeklerde ve çocuklarda öfkeli hissettiklerinde ağlama nöbetleri görürüz. çocuklar büyüyüp olgunlaştıkça öfkenin ifade ediliş biçimi değişir ve yetişkinlikte bunun kontrolünün sağlanması beklenir. ancak çocuklarda, ağlama, bağırma, tepinme, tutturma gibi davranışlarla ifade edilir, yani dışa vurulur. çocuk engellendiğini düşündüğünde, yada hoşa gitmeyen istemediği bir davranışa maruz kaldığında öfkelenir. buraya kadar aslında her şey normaldir. ancak bunun dışında en önemli nokta ise çocuklar öfkeli davranışlar ortaya koyduklarında, ağladığında yada bağırdığında istediğinin yapıldığını farkettiğinde İKİNCiL KAZANÇ sağlarlar. yani hoşa gitmeyen bir durumdan kar elde edip, bununla ilgili bir kazançları olduğunu görüp, bunu devam ettirmeyi öğrenirler. bu noktada aile ve öğretmenin davranışları çok önemli bir etkendir.

kısacası davranışı çocuklarda kazanım haline getiren ve öğreten biz yetişkinler olabilmekteyiz. öfke ile başa çıkmak için ilk yapılması ve öğrenilmesi gereken bunun bir ikincil kazanç haline getirmemeyi bilmemizdir.

dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da öfkenin hastalıklı bir duruma dönüşüp dönüşmediğini anlamak için, sıklığı ve şiddetidir. çocuk çok sık öfkeleniyorsa,artık hemen her durumda bu davranışları tekrarlıyorsa, şiddete dönüşmüşse mutlaka bir uzmandan yardım alınmalı ve nedeni araştırılmalıdır.

ailenin ve öğretmenin öfke davranışlarını nasıl yönetip yönetmediği en hassas noktadır. çocuğum öfkelendiğinde ne yapıyorum? ikincil kazanç sağladığım oluyor mu? sorularını mutlaka kendimize sormalıyız. zarar verici davranışlar, (çocuğun kendine ya da çevresine) önemli sinyallerdir ve mutlaka konunun üzerine gidilmelidir.

bunun dışında bilişsel/zihinsel olarak yaşıtlarından geri kalmış olan çocuklarda da öfke nöbetleri görülebilir. örneğin eğer çocuğun dil becerisi arkadaşları gibi yeterli değilse bu tarz davranışlar bekleyebiliriz. öfkenin diğer nedenleri arasında, anne baba çatışması, travmalar, kardeş ayrımı, ve ihmal edilen çocuklarda da öfke görmek çok şalırtıcı olmaz. yardım alınması şarttır. dikkat eksikliği ve hipariktivite, karşıt gelme bozukluğu gibi patolojik durumlar da gözden kaçmamalıdır. depresif çocuklar, kaygı bozuklukları ve zeka geriliği olan çocuklarda da ciddi öfke krizleri görülmektedir.

aile ve öğretmen nelere dikkat etmelidir?

öfkeye öfkeyle karşılık veremeyiz. öfke davranışını öğretmiş, model olmuş oluruz.

sakin kalmayı denemek zorundayız.

çevredeki gürültüyü sonlandırıp hatta gereksiz ışıkları dahi kapatıp,sakinliğe fiziksel koşul hazırlamalıyız.

konuşma ve ses tonumuza dikkat etmeliyiz, öncelikle öfkesinin sebebini sorup sonuna kadar ifade etmesine izin vermeliyiz(bölüp,engellemeden)

çevrede zarar vereceği şeyleri ortadan kaldırnalıyız ya da bulunduğumuz yeri değiştirmeyi denemeliyiz.

emredici konuşmamalıyız.

kendisine zarar verme durumunda mutlaka müdahele etmeliyiz. ancak genelde öfke nöbetleri ortalarda bir ebeveyn yada büyük yokken olmaz. kendi kendine öfke nöbeti yaşayan çocuk görmemişizdir. bu durumlarda kendine zarar verme yada çevreye ciddi zarar verme boyutunda değilse öncelikle biraz görmezden gelmeliyiz. çünkğ bu davranışla dikkat çekmek isterler. bunun bir yol olmadığını öğretmeliyiz.

sakinleştikten sonra sorular sorup onu alternatif çözümler bulmaya yönlendirmeliyiz. acaba hemen bağırıp kendini yere atmak yerine, ifade etseydin daha kolay olmaz mıydı? söylediğinde kendini bu kadar yıpratmış olmazdın,sence? gibi sorularla alternatifleri gösterip, yanlışın neden yanlış davranış olduğunu ve yerine ne koyacağını göstermiş oluruz.

tabiki bu saydıklarımız normal ve yerinde olan öfke davranışları için geçerlidir. yukarıda da söylediğimiz gibi eğer altta yatan psikopatolojik yada fiziksel bir rahatsızlık gibi nedenler yoksa bunları uygulayabiliriz. ilk seferde çocuk bu davranışlara hemen olumlu cevap verecek diye birşey tabiki yoktur, ancak sabırla öğretip aynı sakinlikle devam ettiğimizde davranış kazandırabiliriz. işe yaramayan durumlarda mutlaka farklı bir neden vardır ve psikolojik destek alınmalıdır.