Çocukta Korkular ve Fobiler.Korkularla Başa Çıkma Yolları
ÇOCUKTA KORKULAR VE FOBİLER. KORKULARLA BAŞA ÇIKMA YOLLARI
Korku, çocuklukta yaşanması gereken doğal bir durumdur. Ancak çocuğun sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için, korkularını yenmesi ve kendine güven duymayı öğrenmesi gerekir. Korkular çocukluk döneminin normal bir parçasıdır. Ancak pek çok anne-baba hangi korkuların normal, hangilerinin bir sorun olduğunun çoğu zaman farkında değildir veya çocuğunun bir korkusunu fark ettiğinde nasıl bir tutum içinde olması gerektiğinin farkında değildir. Şunu unutmamak gerekir ki çocuğun karşı karşıya olduğu bu doğal süreç, bazen yetişkinlerin bilinçsiz tutumlarıyla çocuk için tamamen içinden çıkılmaz bir hale dönüşebiliyor.
KORKU NEDİR ?
Korku eğer mücadele edip üstesinden geleceğimiz bir duygu ise, onu tanımamız ve neden kaynaklandığını bilmemiz gerekir. Korku, sözlükte “hayali ya da gerçek, bir tehlike ya da tehlike düşüncesi karşısında hissedilen duygu “ olarak tanımlanır. Korku anında kişide, kalp çarpıntısı, terleme, göz bebeklerinin büyümesi, kaslarda gerginlik, ağızda ve boğazda kuruluk, midede bulantı ve kusma hissi, nefes alma güçlüğü, titreme, tüylerin diken diken olması, kan basıncında yükselme gibi bazı fiziksel tepkiler oluşur. Biyolojik olarak bu tepkiler bireyin hayatta kalmasını sağlayan tepkilerdir. Korku esnasında beynimizin limbik sistemi geçici olarak harekete geçer ve vücudumuz bu tepkileri verir. Korku, tüm canlılarda hayatta kalmayı sağlayan temel duygulardan biridir. Korku, tanımadığımız tehlikeler karşısında bizi uyarır, motivasyonumuzu ve uyum kapasitemizi artırır. Korku duygusunun temel hedefi, organizma için bir savunma mekanizması oluşturarak, onun kendini korumasını, hayatta kalmasını, tehlikelere karşı hazır olmasını ve tedbirli olmasını sağlamaktır.
Korkuya verilen fiziksel tepkileri gözle görmek mümkündür. En yaygın görülen kaçma belirtisi neredeyse bütün organizmalarda ortaktır. Korkan kişi kaçmak, olduğu yere çakılı kalmak, panik atak geçirmek gibi farklı tepkiler verebilir. Korku esnasında vücutta adrenalin ve noradrenalin salgılayan bezler çalışır ve böylece vücutta biyokimyasal değişiklikler de meydana gelir.Eğer bu durum uzun sürerse, sinir sisteminde tahribata ve yorgunluğa sebep olur. Çocukta uykusuzluk, beslenme problemleri , öfke, olumsuz diğer davranışlar ortaya çıkabilir.
YAŞA GÖRE KORKULAR
Çocukların yaşadıkları korkular bebeklikten itibaren onlar büyüdükçe değişir. Genelleyecek olursak küçük bebekler; gürültülerden, etraftaki ufak tefek değişikliklerden, yabancılardan, anne babadan ayrı kalmaktan korkarlar. Bebek büyüyüp te çevresi genişledikçe 2-3 yaş civarında hayvanlardan, karanlıktan, anne-babadan ayrı kalmaktan korkarlar. 4-5 yaşında bunlara hayali varlıklar, fırtına, şimşek , yaralanma, kan görme, acı duyma eklenir. 6-7 yaşında çocuk yalnız kalmaktan, arkadaşsız kalmaktan, hayali varlıklardan, komik duruma düşmekten korkarlar. 9 yaşından sonra ise sınavlar, yaralanma, sevdiklerinin ölmesi, felaketler, kıyamet gibi korkular vardır. Fobiler daha yaygın olarak belirmeye başlar.
KORKUNUN NEDENLERİ
Korkunun nedeni nedir diye ek çok anne baba merak etmektedir. Aslıda korkunun ek çok nedeni vardır:
1- Öğrenme: Korkular, çocukların en başta ebeveynlerinden olmak üzere çevresinden öğrenmeleriyle ortaya çıkabilir.Çocuklar çevrelerinde olup biteni izleyerek öğrenirler. Her çocuk farklıdır ve anne babasından kendi yapılarına uyan farklı şeyler öğrenirler.
2- Genetik ve kişisel yatkınlık: Bazı çocuklar korkuya diğer çocuklardan daha fazla eğilimlidirler. Çocuğun yapısı ve duygularını kontrol etme becerisi de belirleyici faktörlerden birisidir. Çekingen, kaygılı, içedönük, güvensiz, düşük benlik saygısı olan, tedbirli yapıdaki çocuklar korkuya daha eğilimlidirler.
3- Travmalar: çocuk yaşadığı bir travmatik olaydan sonra (kazalar,saldırı, yanında birinin öldürülmesi yaralanması, doğal afetler, anne-baba kaybı vb.) korkmaya başlayabilir ve travmayı tekrar tekrar yaşayabilir. Böyle bir durumda çocuğun yardım alması gereklidir.
KORKU, KAYGI (ANKSİYETE) , FOBİ NEDİR?
Korku, kaygı ve fobi çoğu zaman birbirine karıştırılan birbirinden farklı üç kavramdır.Korku, kontrol edemediğimiz ve nasıl çözemediğimizi bilemediğimiz anlarda ortaya çıkan tehlike algısıdır. Korku durumunda korkulacak gerçek bir nesne vardır. Kaygı ise, algılanan korku karşısında yaşanan psikofizyolojik reaksiyonlardır. Fobi ise,kontrol edemediğimiz korkularımızdır.fobiler kişinin yaşantısını kısıtlayan korkularıdır. Korkularına rağmen bir kişi, kısıtlanmadığını engellenmediğini düşünüyorsa bu korkudur. Yüksekten korkan bir kişi uçağa binip seyahat edebiliyorsa bu kişinin sadece yükseklik korkusu vardır ancak uçağa binmesi imkansız ise bu kişinin fobisi vardır demektir.
BAZI ÇOCUKLUK DÖNEMİ FOBİLERİ
Araştırmalara göre çocukluk çağında çocukların neredeyse yarısının farklı korkuları vardır. Bu çocukları % 6’sı ise yoğun korku yaşamaktadırlar.Eğer çocuğun davranış biçimi uygun ve kabul edilebilir değilse bu korkular fobiye dönüşüyor demektir. Çocuğun sağlıklı gelişimi için bu korkulara ne kısa sürede müdahale etmek gerekir.
• Okul fobisi: Çocuğun okula gitmekten kaçınması, okuldan kaçması, okul vakti gelince farklı fiziksel şikayetlerde bulunması, kusma, karın ağrısı, avuç içi terlemesi vb. tepkiler vermesi durumudur.
• Hidrofobi (su fobisi): küçük çocuklarda daha yaygındır. Banyo yapmak, yüzüne su dökülmesi çocuk için ve ailesi için dayanılmaz bir hal alır.
• Sosyal fobi: Çocuk sosyal ortamlarda bulunmayı istemez, eve arkadaşlarını çağırmaz, okula gitmekten kaçınabilir. Çekingenlikle sosyal fobiyi karıştırmamak gerekir. Çocuğun hayatını kısıtlıyorsa, bu durum sosyal fobiye dönüşebilir.
• Yükseklik fobisi (akrofobi): Yüksek yerlerde bulunma korkusudur. Yükseklik fobisi olan çocuklar parklardaki kaydıraklarda, yüksek oyuncaklarda oynayamazlar.
• Klastrofobi (kapalı alan fobisi) : Kapalı ve küçük mekanlarda bulunma korkusudur. Aslında küçük mekanlar çocuklar için güven vericidir. Fakat benim kendi gözlemlerim, çocukların bir yerlere kapatılarak cezalandırılması sonucu, bu fobinin çocukta gelişebildiğidir.
KORKULARIYLA BAŞA ÇIKMASI İÇİN ÇOCUĞA NASIL YARDIMCI OLURUZ?
• Her şeyden önce korkuyu kabul ederek, “evet korku diye bir şey var ve onunla arkadaş olabilirsin diyerek,
• Kendi korkularınızı kabul edip onunla nasıl başa çıktığınızı çocuğunuza göstererek,
• Kontrolü kaybettiğinizde korkularınızı çocuğunuza yansıtmayarak,
• Çocuğunuza korkuyu kontrol etmeyi öğreterek,
• Uyum kadar uyumsuzlukların da en iyi silahınız olduğunu bilerek
• İlgisiz kalmaktan kaçınarak
• Çocuğunuzun yavaş yavaş korkuyla yüzleşmesine yardımcı olarak
• Korkuya neden olan tüm etkenleri not alarak
• Başa çıkma stratejileri sunarak
KORKUYU ÖNLEMEK İÇİN 10 PRATİK ÖNERİ
• Çocukların önünde korkularınızı asla belli etmeyin , unutmayın korku bulaşıcıdır. Özellikle de 3-9 yaş arasındaysa
• Çocuğunuzun yaşına uygun öykü ve masallar anlatın
• Çocuğunuza korkunç masal ve öyküler anlatmaktan kaçının
• Çocuğunuzu bağımsız bir birey olma yolunda teşvik edin, cesaretlendirin
• Çocuğunuza karşı aşırı korumacı davranmayın, çünkü bu onu size bağımlı kılar
• Çocuğunuzun izleyeceği film, TV programları, haber vb. programların şiddet içermemesine dikkat edin, onun yanında bu tarz programlar izlemekten kaçının.
• Çocuğunuza cesaretle ilgili olumlu örnekler verin
• Çocuğunuz uykusunda kabus gördüyse anlaması için ona fırsat verin, ona mutlu bir sondan söz etmeye çalışın
• Çocuğunuzu dinleyin ve endişelerini anlamak için onunla birlikte vakit geçirmeye özen gösterin.
YAPMAMANIZ GEREKENLER
• Küçük çocuklarınızı terk etmek veya birilerine vermekle tehdit etmeyin
• Çocuğun korkularıyla dalga geçmeyin ve onu küçük düşürmeyin
• Cesaret konusunda onu kardeşleriyle veya başka çocuklarla kıyaslamayın
• Korktuğu için eleştirmeyin
• Çocuğunuzun korkuları hakkında herkesin yanında konuşmayın, özellikle de çocuğunuz yanınızdayken
• Korkularını tehdit unsuru olarak kullanmayın
• Korkularıyla tek başına yüzleşmesi için onu zorlamayın
• Korkularını inkar etmekten veya onu yalancılıkla suçlamaktan kaçının
• Çocuğunuza korkak veya ödlek gibi ifadelerle seslenmeyin
Korku, çocuklukta yaşanması gereken doğal bir durumdur. Ancak çocuğun sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için, korkularını yenmesi ve kendine güven duymayı öğrenmesi gerekir. Korkular çocukluk döneminin normal bir parçasıdır. Ancak pek çok anne-baba hangi korkuların normal, hangilerinin bir sorun olduğunun çoğu zaman farkında değildir veya çocuğunun bir korkusunu fark ettiğinde nasıl bir tutum içinde olması gerektiğinin farkında değildir. Şunu unutmamak gerekir ki çocuğun karşı karşıya olduğu bu doğal süreç, bazen yetişkinlerin bilinçsiz tutumlarıyla çocuk için tamamen içinden çıkılmaz bir hale dönüşebiliyor.
KORKU NEDİR ?
Korku eğer mücadele edip üstesinden geleceğimiz bir duygu ise, onu tanımamız ve neden kaynaklandığını bilmemiz gerekir. Korku, sözlükte “hayali ya da gerçek, bir tehlike ya da tehlike düşüncesi karşısında hissedilen duygu “ olarak tanımlanır. Korku anında kişide, kalp çarpıntısı, terleme, göz bebeklerinin büyümesi, kaslarda gerginlik, ağızda ve boğazda kuruluk, midede bulantı ve kusma hissi, nefes alma güçlüğü, titreme, tüylerin diken diken olması, kan basıncında yükselme gibi bazı fiziksel tepkiler oluşur. Biyolojik olarak bu tepkiler bireyin hayatta kalmasını sağlayan tepkilerdir. Korku esnasında beynimizin limbik sistemi geçici olarak harekete geçer ve vücudumuz bu tepkileri verir. Korku, tüm canlılarda hayatta kalmayı sağlayan temel duygulardan biridir. Korku, tanımadığımız tehlikeler karşısında bizi uyarır, motivasyonumuzu ve uyum kapasitemizi artırır. Korku duygusunun temel hedefi, organizma için bir savunma mekanizması oluşturarak, onun kendini korumasını, hayatta kalmasını, tehlikelere karşı hazır olmasını ve tedbirli olmasını sağlamaktır.
Korkuya verilen fiziksel tepkileri gözle görmek mümkündür. En yaygın görülen kaçma belirtisi neredeyse bütün organizmalarda ortaktır. Korkan kişi kaçmak, olduğu yere çakılı kalmak, panik atak geçirmek gibi farklı tepkiler verebilir. Korku esnasında vücutta adrenalin ve noradrenalin salgılayan bezler çalışır ve böylece vücutta biyokimyasal değişiklikler de meydana gelir.Eğer bu durum uzun sürerse, sinir sisteminde tahribata ve yorgunluğa sebep olur. Çocukta uykusuzluk, beslenme problemleri , öfke, olumsuz diğer davranışlar ortaya çıkabilir.
YAŞA GÖRE KORKULAR
Çocukların yaşadıkları korkular bebeklikten itibaren onlar büyüdükçe değişir. Genelleyecek olursak küçük bebekler; gürültülerden, etraftaki ufak tefek değişikliklerden, yabancılardan, anne babadan ayrı kalmaktan korkarlar. Bebek büyüyüp te çevresi genişledikçe 2-3 yaş civarında hayvanlardan, karanlıktan, anne-babadan ayrı kalmaktan korkarlar. 4-5 yaşında bunlara hayali varlıklar, fırtına, şimşek , yaralanma, kan görme, acı duyma eklenir. 6-7 yaşında çocuk yalnız kalmaktan, arkadaşsız kalmaktan, hayali varlıklardan, komik duruma düşmekten korkarlar. 9 yaşından sonra ise sınavlar, yaralanma, sevdiklerinin ölmesi, felaketler, kıyamet gibi korkular vardır. Fobiler daha yaygın olarak belirmeye başlar.
KORKUNUN NEDENLERİ
Korkunun nedeni nedir diye ek çok anne baba merak etmektedir. Aslıda korkunun ek çok nedeni vardır:
1- Öğrenme: Korkular, çocukların en başta ebeveynlerinden olmak üzere çevresinden öğrenmeleriyle ortaya çıkabilir.Çocuklar çevrelerinde olup biteni izleyerek öğrenirler. Her çocuk farklıdır ve anne babasından kendi yapılarına uyan farklı şeyler öğrenirler.
2- Genetik ve kişisel yatkınlık: Bazı çocuklar korkuya diğer çocuklardan daha fazla eğilimlidirler. Çocuğun yapısı ve duygularını kontrol etme becerisi de belirleyici faktörlerden birisidir. Çekingen, kaygılı, içedönük, güvensiz, düşük benlik saygısı olan, tedbirli yapıdaki çocuklar korkuya daha eğilimlidirler.
3- Travmalar: çocuk yaşadığı bir travmatik olaydan sonra (kazalar,saldırı, yanında birinin öldürülmesi yaralanması, doğal afetler, anne-baba kaybı vb.) korkmaya başlayabilir ve travmayı tekrar tekrar yaşayabilir. Böyle bir durumda çocuğun yardım alması gereklidir.
KORKU, KAYGI (ANKSİYETE) , FOBİ NEDİR?
Korku, kaygı ve fobi çoğu zaman birbirine karıştırılan birbirinden farklı üç kavramdır.Korku, kontrol edemediğimiz ve nasıl çözemediğimizi bilemediğimiz anlarda ortaya çıkan tehlike algısıdır. Korku durumunda korkulacak gerçek bir nesne vardır. Kaygı ise, algılanan korku karşısında yaşanan psikofizyolojik reaksiyonlardır. Fobi ise,kontrol edemediğimiz korkularımızdır.fobiler kişinin yaşantısını kısıtlayan korkularıdır. Korkularına rağmen bir kişi, kısıtlanmadığını engellenmediğini düşünüyorsa bu korkudur. Yüksekten korkan bir kişi uçağa binip seyahat edebiliyorsa bu kişinin sadece yükseklik korkusu vardır ancak uçağa binmesi imkansız ise bu kişinin fobisi vardır demektir.
BAZI ÇOCUKLUK DÖNEMİ FOBİLERİ
Araştırmalara göre çocukluk çağında çocukların neredeyse yarısının farklı korkuları vardır. Bu çocukları % 6’sı ise yoğun korku yaşamaktadırlar.Eğer çocuğun davranış biçimi uygun ve kabul edilebilir değilse bu korkular fobiye dönüşüyor demektir. Çocuğun sağlıklı gelişimi için bu korkulara ne kısa sürede müdahale etmek gerekir.
• Okul fobisi: Çocuğun okula gitmekten kaçınması, okuldan kaçması, okul vakti gelince farklı fiziksel şikayetlerde bulunması, kusma, karın ağrısı, avuç içi terlemesi vb. tepkiler vermesi durumudur.
• Hidrofobi (su fobisi): küçük çocuklarda daha yaygındır. Banyo yapmak, yüzüne su dökülmesi çocuk için ve ailesi için dayanılmaz bir hal alır.
• Sosyal fobi: Çocuk sosyal ortamlarda bulunmayı istemez, eve arkadaşlarını çağırmaz, okula gitmekten kaçınabilir. Çekingenlikle sosyal fobiyi karıştırmamak gerekir. Çocuğun hayatını kısıtlıyorsa, bu durum sosyal fobiye dönüşebilir.
• Yükseklik fobisi (akrofobi): Yüksek yerlerde bulunma korkusudur. Yükseklik fobisi olan çocuklar parklardaki kaydıraklarda, yüksek oyuncaklarda oynayamazlar.
• Klastrofobi (kapalı alan fobisi) : Kapalı ve küçük mekanlarda bulunma korkusudur. Aslında küçük mekanlar çocuklar için güven vericidir. Fakat benim kendi gözlemlerim, çocukların bir yerlere kapatılarak cezalandırılması sonucu, bu fobinin çocukta gelişebildiğidir.
KORKULARIYLA BAŞA ÇIKMASI İÇİN ÇOCUĞA NASIL YARDIMCI OLURUZ?
• Her şeyden önce korkuyu kabul ederek, “evet korku diye bir şey var ve onunla arkadaş olabilirsin diyerek,
• Kendi korkularınızı kabul edip onunla nasıl başa çıktığınızı çocuğunuza göstererek,
• Kontrolü kaybettiğinizde korkularınızı çocuğunuza yansıtmayarak,
• Çocuğunuza korkuyu kontrol etmeyi öğreterek,
• Uyum kadar uyumsuzlukların da en iyi silahınız olduğunu bilerek
• İlgisiz kalmaktan kaçınarak
• Çocuğunuzun yavaş yavaş korkuyla yüzleşmesine yardımcı olarak
• Korkuya neden olan tüm etkenleri not alarak
• Başa çıkma stratejileri sunarak
KORKUYU ÖNLEMEK İÇİN 10 PRATİK ÖNERİ
• Çocukların önünde korkularınızı asla belli etmeyin , unutmayın korku bulaşıcıdır. Özellikle de 3-9 yaş arasındaysa
• Çocuğunuzun yaşına uygun öykü ve masallar anlatın
• Çocuğunuza korkunç masal ve öyküler anlatmaktan kaçının
• Çocuğunuzu bağımsız bir birey olma yolunda teşvik edin, cesaretlendirin
• Çocuğunuza karşı aşırı korumacı davranmayın, çünkü bu onu size bağımlı kılar
• Çocuğunuzun izleyeceği film, TV programları, haber vb. programların şiddet içermemesine dikkat edin, onun yanında bu tarz programlar izlemekten kaçının.
• Çocuğunuza cesaretle ilgili olumlu örnekler verin
• Çocuğunuz uykusunda kabus gördüyse anlaması için ona fırsat verin, ona mutlu bir sondan söz etmeye çalışın
• Çocuğunuzu dinleyin ve endişelerini anlamak için onunla birlikte vakit geçirmeye özen gösterin.
YAPMAMANIZ GEREKENLER
• Küçük çocuklarınızı terk etmek veya birilerine vermekle tehdit etmeyin
• Çocuğun korkularıyla dalga geçmeyin ve onu küçük düşürmeyin
• Cesaret konusunda onu kardeşleriyle veya başka çocuklarla kıyaslamayın
• Korktuğu için eleştirmeyin
• Çocuğunuzun korkuları hakkında herkesin yanında konuşmayın, özellikle de çocuğunuz yanınızdayken
• Korkularını tehdit unsuru olarak kullanmayın
• Korkularıyla tek başına yüzleşmesi için onu zorlamayın
• Korkularını inkar etmekten veya onu yalancılıkla suçlamaktan kaçının
• Çocuğunuza korkak veya ödlek gibi ifadelerle seslenmeyin
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocukta Korkular ve Fobiler.Korkularla Başa Çıkma Yolları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Emine ÜRÜN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Emine ÜRÜN'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
5 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden |
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
