Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Şizotipal kişilik bozukluğu, bilişsel-algısal, düzensiz ve kişilerarası belirtiler (Raine, 2006) veya şizofreninin belirtilerine göre pozitif, negatif ve düzensiz faktörler dahil olmak üzere birçok boyutta ifade edilir (Fonseca-Pedrero ve ark., 2018; Kwapil ve ark., 2018). Orijinal şizotipal kişilik bozukluğu, şizofreni hastalarının akrabalarında görülen sınırdaki şizofreni kriterlerinden türetilmiştir. Şizotipal özellikler ile şizotipal kişilik bozukluğu arasındaki ayrım klinik olarak önemlidir ve mesleki ve kişilerarası işlevsellikteki bozulmanın derecesini ve belirti sunumunun şiddetini yansıtır (Walter ve ark., 2016).
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Nedir?
Şizotipal kişilik bozukluğu, diğer kişilik bozukluklarından daha az yaygın olmasına rağmen üzerine en çok çalışılan kişilik bozukluklarından biridir. Bunun nedeni ise, şizotipal kişilik bozukluğu üstüne çalışmanın şizofreni için risk faktörlerini ve koruyucu faktörlerini anlaşılmasını geliştireceğinin düşünülmesidir. Ancak şizotipal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin çoğu şizofreni geliştirmemektir. Buna rağmen, iş ve sosyal ilişkilerde önemli bozulmaların yanı sıra düşük yaşam kalitesine sahiptirler (Skodol ve ark., 2011). DSM-5’e göre şizotipal kişilik bozukluğunun temel özelliği, yakın ilişkilerde ani gelişen rahatsızlık ve böylece ilişkilerin azalmasının yanı sıra bilişsel veya algısal çarpıklıklar ve tuhaf davranışlarla kendini gösteren yaygın bir sosyal ve kişilerarası yetersizlik durumudur. Bu kişilik bozukluğu, erken ergenliğin başında başlar ve çeşitli bağlamlarda görülür. Şizotipal kişilik bozukluğu olan kişilerde batıl inançlar vardır ve normlarının dışında normal ötesi olaylarla meşgul olabilirler. Bu kişiler dolaylı olarak büyüsel kontrollere sahip olduklarına inanabilirler. Örneğin, kötü bir sonuçtan kaçınmak için belirli bir nesnenin yanında üç kez yürümek isteyebilirler. Bulunduğu yerde başka birinin olduğunu hissetmek veya adını mırıldayan bir sesi duymak gibi algısal değişiklikler görülebilir. Şizotipal kişilik bozukluğu olan kişilerin konuşmalarında alışılmadık veya kendine özgü ifadeler görülebilir. Konuşma konuyu saptıracak derecede belirsiz olabilir ancak tam bir tutarsızlık yoktur. Bu bozukluğu olan kişiler genellikle şüphecidir ve paranoyak düşüncelere sahiptir. Örneğin, iş arkadaşlarının patronun gözündeki itibarını zedelemeye niyetli olduğunu düşünebilirler (American Psychiatric Association, 2013).
Birçok çalışmaya rağmen, şizotipal kişilik bozukluğunun faktör yapısına ilişkin yanıt bekleyen sorular bulunmaktadır (Hummelen ve ark., 2012). Bunlardan biri sınırlı ve uygunsuz duyu içeren duygusallık kriteri ile ilişkilidir. Örneğin, bir öz rapor çalışmasında bu ölçüt “aşırı sosyal kaygı” ve ‘’yakın arkadaş yok’’ kriterleriyle birlikte kişilerarası faktöre eklenmiştir (Vollema ve van den Bosch, 1995; Cohen ve ark., 2010). Ancak yapılandırılmış klinik görüşmelerin uygulandığı çalışmalarda, bu kriter “tuhaf düşünme ve konuşma” ve “tuhaf ya da eksantrik davranış/görünüm” kriterleriyle birlikte tuhaflık faktörü ile aynı faktörün parçasıdır (Battaglia ve ark., 1997; Fossati ve ark., 2001).
Şizotipal Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
DSM-5’e göre şizotipal kişilik bozukluğu erken ergenliğin başında birçok şekilde kendini göstererek aşağıdakilerden en az beşinin ya da daha fazlasının varlığı ile belirtilir (American Psychiatric Association, 2013):
• Kişinin referans fikirleri vardır ama bunlar sanrı değildir (kişi için özel bir anlama sahip olan sıradan olayların yanlış yorumlanması gibi).
• Kişinin davranışlarını etkileyen tuhaf inançları veya büyülü düşüncesi vardır (batıl inançlar, fal inancı, telepati veya altıncı his gibi). Çocuklarda da tuhaf fanteziler veya meşguliyetler görülür.
• Kişinin olağandışı algıları vardır (kişinin vücuduyla ilgili tuhaf hislerinin olması gibi).
• Kişide tuhaf düşünce ve konuşma yapıları görülür (belirsiz, aşırı ayrıntılı, mecazi ya da basmakalıp şekilde).
• Kişide şüphecilik veya paranoya görülür.
• Kişi, uygunsuz ya da sınırlı iletişim kurar.
• Kişinin tuhaf veya eksantrik davranış veya görünümü vardır.
• Kişinin birinci derecede akrabalar dışında yakın arkadaşı veya sırdaşı yoktur.
• Kişideki aşırı sosyal kaygı tanışıklıkla ilgili değildir. Etrafındaki diğer insanlar tanıdık olsa bile kaygı azalmaz.
Şizotipal kişilik bozukluğu için DSM kriterleri oldukça önemli olsa da gerçek sendromu tam olarak yansıtmayabilir. Bu konuda hala tartışmalar devam etmektedir. Bilişsel/algısal özellikle üzerine aşırı vurgu yapılması, şizotipal kişilik bozukluğunun eksen 1’deki şizofreninin yanına daha uygun olup olmadığı, paranoid ve şizoid kişilik bozukluklarının daha geniş bir şizotipal kişilik bozukluğunun altında belirtilip belirtilmeyeceği ve dışsallaştırıcı davranış bozuklukları ile eş zamanlı sayılıp sayılmayacağı tartışılan konular arasında yer alır (Raine, 2006).
Şizotipal Kişilik Bozukluğunun Olası Ayırıcı Belirtileri
DSM-5’te yer alan şizotipal kişilik bozukluğunun ayırıcı belirtileri şu şekildedir (American Psychiatric Association, 2013):
Psikotik Belirtileri Olan Diğer Ruhsal Bozukluklar: Psikotik dönem şizofreni, bipolar bozukluk, delüzyonel bozukluk ve depresif bozukluk gibi ruhsal bozukluklarda da görülebilir. Ancak, şizotipal kişilik bozukluğunda psikotik belirtiler psikotik dönemin öncesi ve sonrasında da vardır.
Diğer Kişilik Bozuklukları ve Kişilik Özellikleri: Şizotipal kişilik bozukluğu ile diğer kişilik bozuklukları arasında ortak özellikler vardır. Farklı anlamak için ayırıcı belirtilere dikkat etmek gerekir.
• Paranoid ve şizotipal kişilik bozuklukları, sosyal kopma ve sınırlı duygu ile tanımlanır. Ancak, bilişsel/algısal çarpıklıkların ve belirgin eksantrikliğin veya tuhaflığın varlığı şizotipal kişilik bozukluğunu diğer kişilik bozuklarından ayırıcı belirtilerdir.
• Hem şizotipal kişilik bozukluğunda hem de çekingen/kaçınmacı kişilik bozukluğunda yakın ilişkiler sınırlı kurulur. Çekingen kişilik bozukluğunda ilişkiler için aktif bir istek bulunur ancak bu reddedilme korkusuyla sınırlanır. Şizotipal kişilik bozukluğunda ise, ilişkiler için bir istek eksikliği ve kalıcı bir kopma görülür.
• Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerde de şüphecilik, sosyal geri çekilme ve yabancılaşma görülebilir. Ancak narsistik kişilik bozukluğundaki bu özellikler, mükemmel olmayan şeylerin veya kusurların ortaya çıkması korkusundan kaynaklanır.
• Sınırda kişilik bozukluğu olan bireylerde de geçici ve psikotik benzeri belirtiler görülebilir. Ancak bu belirtiler yoğun öfke, kaygı, hayal kırıklığı gibi genellikle strese tepki olarak oluşan duygusal değişimlerle daha yakından ilişkilidir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Epidemiyoloji
Amerika Birleşik Devletleri’nde şizotipal kişilik bozukluğunun yaşam boyu yaygınlığının %4’ün altında olduğu ve erkeklerde kadınlardan biraz daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte siyahi kadınlarda, düşük gelirli insanlarda ve boşanmış ya da dul kalmış kişilerde şizotipal kişilik bozukluğu riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Asyalı erkeklerde ise bu oran oldukça düşüktür. Eş zamanlı hastalık durumuna bakıldığında ise, şizotipal kişilik bozukluğu, bipolar I ve bipolar II bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, sınırda kişilik bozukluğu ve narsistik kişilik bozukluğu ile ilişkili bulunmuştur (Pulay ve ark., 2009).
Şizotipal Kişilik Bozukluğu ve Psikolojik Müdahaleler
Bir vaka raporuna göre, sosyal beceri eğitimden sonra şizotipal kişilik bozukluğu ve obsesif kompülsif bozukluğu olan bir hastanın belirtilerin azaldığı görülmüştür (McKay ve Neziroglu, 1996). Başka bir raporda da sosyal beceri eğitiminin olumlu bir etkisi olduğunu belirtilmiştir. Bu rapora göre, sosyal beceri eğitimi almış şizotipal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin bir başka psikotik bozukluğa geçiş oranı daha düşük bulunmuştur (Nordentoft, 2006). Şizotipal kişilik bozukluğu için bilişsel davranışçı terapiyi değerlendiren bir çalışma bulunamamıştır (Kirchner ve ark., 2018). Ancak araştırmalar, genel olarak bilişsel davranışçı terapinin kişilik bozukluğu olan bireylere etkili bir psikolojik müdahale olduğunu desteklemektedir (Matusiewicz, 2010).
Kaynakça
American Psychiatric Association. (2013). Schizotypal Personality Disorder. Diagnostic and statistical manual of mental disorders içinde (5. Bs., s. 655-659). American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596.dsm18
Battaglia, M., Cavallini, M. C., Macciardi, F. ve Bellodi, L. (1997). The structure of DSM-III-R schizotypal personality disorder diagnosed by direct interviews. Schizophrenia Bulletin, 23(1), 83-92. https://doi.org/10.1093/schbul/23.1.83
Cohen, A. S., Matthews, R. A., Najolia, G. M. ve Brown, L. A. (2010). Toward a more psychometrically sound brief measure of schizotypal traits: introducing the SPQ-Brief Revised. Journal of Personality Disorders, 24(4), 516-537. https://doi.org/10.1521/pedi.2010.24.4.516
Fonseca-Pedrero, E., Debbané, M., Ortuño-Sierra, J., Chan, R. C. K., Cicero, D. C., Zhang, L. C., ...ve Jablensky, A. (2018). The structure of schizotypal personality traits: a cross-national study. Psychological Medicine, 48(3), 451-462. https://doi.org/10.1017/S0033291717001829
Fossati, A., Maffei, C., Battaglia, M., Bagnato, M., Donati, D., Donini, M., ... ve Novella, L. (2001). Latent class analysis of DSM-IV schizotypal personality disorder criteria in psychiatric patients. Schizophrenia Bulletin, 27(1), 59-71. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.schbul.a006860
Hummelen, B., Pedersen, G. ve Karterud, S. (2012). Some suggestions for the DSM-5 schizotypal personality disorder construct. Comprehensive Psychiatry, 53(4), 341-349. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2011.05.009
Kirchner, S. K., Roeh, A., Nolden, J. ve Hasan, A. (2018). Diagnosis and treatment of schizotypal personality disorder: evidence from a systematic review. NPJ Schizophrenia, 4(1), 1-18. https://doi.org/10.1038/s41537-018-0062-8
Kwapil, T. R., Gross, G. M., Silvia, P. J., Raulin, M. L. ve Barrantes-Vidal, N. (2018). Development and psychometric properties of the Multidimensional Schizotypy Scale: A new measure for assessing positive, negative, and disorganized schizotypy. Schizophrenia Research, 193, 209-217. https://doi.org/10.1016/j.schres.2017.07.001
Matusiewicz, A. K., Hopwood, C. J., Banducci, A. N. ve Lejuez, C. W. (2010). The effectiveness of cognitive behavioral therapy for personality disorders. Psychiatric Clinics, 33(3), 657-685. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.04.007
Mckay, D. ve Neziroglu, F. (1996). Social skills training in a case of obsessive-compulsive disorder with schizotypal personality disorder. Journal of Behavior Therapy and Experimental psychiatry, 27(2), 189-194. https://doi.org/10.1016/0005-7916(96)00010-9
Nordentoft, M., Thorup, A., Petersen, L., Øhlenschlæger, J., Melau, M., Christensen, T. Ø., ... ve Jeppesen, P. (2006). Transition rates from schizotypal disorder to psychotic disorder for first-contact patients included in the OPUS trial. A randomized clinical trial of integrated treatment and standard treatment. Schizophrenia Research, 83(1), 29-40. https://doi.org/10.1016/j.schres.2006.01.002
Pulay, A. J., Stinson, F. S., Dawson, D. A., Goldstein, R. B., Chou, S. P., Huang, B., ... ve Grant, B. F. (2009). Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV schizotypal personality disorder: results from the wave 2 national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. Primary Care Companion to The Journal of Clinical Psychiatry, 11(2), 53. https://dx.doi.org/10.4088%2Fpcc.08m00679
Raine, A. (2006). Schizotypal personality: neurodevelopmental and psychosocial trajectories. Annu. Rev. Clin. Psychol., 2, 291-326. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.2.022305.095318
Rosell, D. R., Futterman, S. E., McMaster, A. ve Siever, L. J. (2014). Schizotypal personality disorder: a current review. Current Psychiatry Reports, 16(7), 1-12. https://doi.org/10.1007/s11920-014-0452-1
Skodol, A. E., Bender, D. S., Morey, L. C., Clark, L. A., Oldham, J. M., Alarcon, R. D., ... ve Siever, L. J. (2011). Personality disorder types proposed for DSM-5. Journal of Personality Disorders, 25(2), 136-169. https://doi.org/10.1521/pedi.2011.25.2.136
Vollema, M. G. ve van den Bosch, R. J. (1995). The multidimensionality of schizotypy. Schizophrenia Bulletin, 21(1), 19-31. https://doi.org/10.1093/schbul/21.1.19
Walter, E. E., Fernandez, F., Snelling, M. ve Barkus, E. (2016). Genetic consideration of schizotypal traits: A review. Frontiers in Psychology, 7, 1769. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01769
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Nedir?
Şizotipal kişilik bozukluğu, diğer kişilik bozukluklarından daha az yaygın olmasına rağmen üzerine en çok çalışılan kişilik bozukluklarından biridir. Bunun nedeni ise, şizotipal kişilik bozukluğu üstüne çalışmanın şizofreni için risk faktörlerini ve koruyucu faktörlerini anlaşılmasını geliştireceğinin düşünülmesidir. Ancak şizotipal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin çoğu şizofreni geliştirmemektir. Buna rağmen, iş ve sosyal ilişkilerde önemli bozulmaların yanı sıra düşük yaşam kalitesine sahiptirler (Skodol ve ark., 2011). DSM-5’e göre şizotipal kişilik bozukluğunun temel özelliği, yakın ilişkilerde ani gelişen rahatsızlık ve böylece ilişkilerin azalmasının yanı sıra bilişsel veya algısal çarpıklıklar ve tuhaf davranışlarla kendini gösteren yaygın bir sosyal ve kişilerarası yetersizlik durumudur. Bu kişilik bozukluğu, erken ergenliğin başında başlar ve çeşitli bağlamlarda görülür. Şizotipal kişilik bozukluğu olan kişilerde batıl inançlar vardır ve normlarının dışında normal ötesi olaylarla meşgul olabilirler. Bu kişiler dolaylı olarak büyüsel kontrollere sahip olduklarına inanabilirler. Örneğin, kötü bir sonuçtan kaçınmak için belirli bir nesnenin yanında üç kez yürümek isteyebilirler. Bulunduğu yerde başka birinin olduğunu hissetmek veya adını mırıldayan bir sesi duymak gibi algısal değişiklikler görülebilir. Şizotipal kişilik bozukluğu olan kişilerin konuşmalarında alışılmadık veya kendine özgü ifadeler görülebilir. Konuşma konuyu saptıracak derecede belirsiz olabilir ancak tam bir tutarsızlık yoktur. Bu bozukluğu olan kişiler genellikle şüphecidir ve paranoyak düşüncelere sahiptir. Örneğin, iş arkadaşlarının patronun gözündeki itibarını zedelemeye niyetli olduğunu düşünebilirler (American Psychiatric Association, 2013).
Birçok çalışmaya rağmen, şizotipal kişilik bozukluğunun faktör yapısına ilişkin yanıt bekleyen sorular bulunmaktadır (Hummelen ve ark., 2012). Bunlardan biri sınırlı ve uygunsuz duyu içeren duygusallık kriteri ile ilişkilidir. Örneğin, bir öz rapor çalışmasında bu ölçüt “aşırı sosyal kaygı” ve ‘’yakın arkadaş yok’’ kriterleriyle birlikte kişilerarası faktöre eklenmiştir (Vollema ve van den Bosch, 1995; Cohen ve ark., 2010). Ancak yapılandırılmış klinik görüşmelerin uygulandığı çalışmalarda, bu kriter “tuhaf düşünme ve konuşma” ve “tuhaf ya da eksantrik davranış/görünüm” kriterleriyle birlikte tuhaflık faktörü ile aynı faktörün parçasıdır (Battaglia ve ark., 1997; Fossati ve ark., 2001).
Şizotipal Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
DSM-5’e göre şizotipal kişilik bozukluğu erken ergenliğin başında birçok şekilde kendini göstererek aşağıdakilerden en az beşinin ya da daha fazlasının varlığı ile belirtilir (American Psychiatric Association, 2013):
• Kişinin referans fikirleri vardır ama bunlar sanrı değildir (kişi için özel bir anlama sahip olan sıradan olayların yanlış yorumlanması gibi).
• Kişinin davranışlarını etkileyen tuhaf inançları veya büyülü düşüncesi vardır (batıl inançlar, fal inancı, telepati veya altıncı his gibi). Çocuklarda da tuhaf fanteziler veya meşguliyetler görülür.
• Kişinin olağandışı algıları vardır (kişinin vücuduyla ilgili tuhaf hislerinin olması gibi).
• Kişide tuhaf düşünce ve konuşma yapıları görülür (belirsiz, aşırı ayrıntılı, mecazi ya da basmakalıp şekilde).
• Kişide şüphecilik veya paranoya görülür.
• Kişi, uygunsuz ya da sınırlı iletişim kurar.
• Kişinin tuhaf veya eksantrik davranış veya görünümü vardır.
• Kişinin birinci derecede akrabalar dışında yakın arkadaşı veya sırdaşı yoktur.
• Kişideki aşırı sosyal kaygı tanışıklıkla ilgili değildir. Etrafındaki diğer insanlar tanıdık olsa bile kaygı azalmaz.
Şizotipal kişilik bozukluğu için DSM kriterleri oldukça önemli olsa da gerçek sendromu tam olarak yansıtmayabilir. Bu konuda hala tartışmalar devam etmektedir. Bilişsel/algısal özellikle üzerine aşırı vurgu yapılması, şizotipal kişilik bozukluğunun eksen 1’deki şizofreninin yanına daha uygun olup olmadığı, paranoid ve şizoid kişilik bozukluklarının daha geniş bir şizotipal kişilik bozukluğunun altında belirtilip belirtilmeyeceği ve dışsallaştırıcı davranış bozuklukları ile eş zamanlı sayılıp sayılmayacağı tartışılan konular arasında yer alır (Raine, 2006).
Şizotipal Kişilik Bozukluğunun Olası Ayırıcı Belirtileri
DSM-5’te yer alan şizotipal kişilik bozukluğunun ayırıcı belirtileri şu şekildedir (American Psychiatric Association, 2013):
Psikotik Belirtileri Olan Diğer Ruhsal Bozukluklar: Psikotik dönem şizofreni, bipolar bozukluk, delüzyonel bozukluk ve depresif bozukluk gibi ruhsal bozukluklarda da görülebilir. Ancak, şizotipal kişilik bozukluğunda psikotik belirtiler psikotik dönemin öncesi ve sonrasında da vardır.
Diğer Kişilik Bozuklukları ve Kişilik Özellikleri: Şizotipal kişilik bozukluğu ile diğer kişilik bozuklukları arasında ortak özellikler vardır. Farklı anlamak için ayırıcı belirtilere dikkat etmek gerekir.
• Paranoid ve şizotipal kişilik bozuklukları, sosyal kopma ve sınırlı duygu ile tanımlanır. Ancak, bilişsel/algısal çarpıklıkların ve belirgin eksantrikliğin veya tuhaflığın varlığı şizotipal kişilik bozukluğunu diğer kişilik bozuklarından ayırıcı belirtilerdir.
• Hem şizotipal kişilik bozukluğunda hem de çekingen/kaçınmacı kişilik bozukluğunda yakın ilişkiler sınırlı kurulur. Çekingen kişilik bozukluğunda ilişkiler için aktif bir istek bulunur ancak bu reddedilme korkusuyla sınırlanır. Şizotipal kişilik bozukluğunda ise, ilişkiler için bir istek eksikliği ve kalıcı bir kopma görülür.
• Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerde de şüphecilik, sosyal geri çekilme ve yabancılaşma görülebilir. Ancak narsistik kişilik bozukluğundaki bu özellikler, mükemmel olmayan şeylerin veya kusurların ortaya çıkması korkusundan kaynaklanır.
• Sınırda kişilik bozukluğu olan bireylerde de geçici ve psikotik benzeri belirtiler görülebilir. Ancak bu belirtiler yoğun öfke, kaygı, hayal kırıklığı gibi genellikle strese tepki olarak oluşan duygusal değişimlerle daha yakından ilişkilidir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Epidemiyoloji
Amerika Birleşik Devletleri’nde şizotipal kişilik bozukluğunun yaşam boyu yaygınlığının %4’ün altında olduğu ve erkeklerde kadınlardan biraz daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte siyahi kadınlarda, düşük gelirli insanlarda ve boşanmış ya da dul kalmış kişilerde şizotipal kişilik bozukluğu riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Asyalı erkeklerde ise bu oran oldukça düşüktür. Eş zamanlı hastalık durumuna bakıldığında ise, şizotipal kişilik bozukluğu, bipolar I ve bipolar II bozuklukları, travma sonrası stres bozukluğu, sınırda kişilik bozukluğu ve narsistik kişilik bozukluğu ile ilişkili bulunmuştur (Pulay ve ark., 2009).
Şizotipal Kişilik Bozukluğu ve Psikolojik Müdahaleler
Bir vaka raporuna göre, sosyal beceri eğitimden sonra şizotipal kişilik bozukluğu ve obsesif kompülsif bozukluğu olan bir hastanın belirtilerin azaldığı görülmüştür (McKay ve Neziroglu, 1996). Başka bir raporda da sosyal beceri eğitiminin olumlu bir etkisi olduğunu belirtilmiştir. Bu rapora göre, sosyal beceri eğitimi almış şizotipal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin bir başka psikotik bozukluğa geçiş oranı daha düşük bulunmuştur (Nordentoft, 2006). Şizotipal kişilik bozukluğu için bilişsel davranışçı terapiyi değerlendiren bir çalışma bulunamamıştır (Kirchner ve ark., 2018). Ancak araştırmalar, genel olarak bilişsel davranışçı terapinin kişilik bozukluğu olan bireylere etkili bir psikolojik müdahale olduğunu desteklemektedir (Matusiewicz, 2010).
Kaynakça
American Psychiatric Association. (2013). Schizotypal Personality Disorder. Diagnostic and statistical manual of mental disorders içinde (5. Bs., s. 655-659). American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596.dsm18
Battaglia, M., Cavallini, M. C., Macciardi, F. ve Bellodi, L. (1997). The structure of DSM-III-R schizotypal personality disorder diagnosed by direct interviews. Schizophrenia Bulletin, 23(1), 83-92. https://doi.org/10.1093/schbul/23.1.83
Cohen, A. S., Matthews, R. A., Najolia, G. M. ve Brown, L. A. (2010). Toward a more psychometrically sound brief measure of schizotypal traits: introducing the SPQ-Brief Revised. Journal of Personality Disorders, 24(4), 516-537. https://doi.org/10.1521/pedi.2010.24.4.516
Fonseca-Pedrero, E., Debbané, M., Ortuño-Sierra, J., Chan, R. C. K., Cicero, D. C., Zhang, L. C., ...ve Jablensky, A. (2018). The structure of schizotypal personality traits: a cross-national study. Psychological Medicine, 48(3), 451-462. https://doi.org/10.1017/S0033291717001829
Fossati, A., Maffei, C., Battaglia, M., Bagnato, M., Donati, D., Donini, M., ... ve Novella, L. (2001). Latent class analysis of DSM-IV schizotypal personality disorder criteria in psychiatric patients. Schizophrenia Bulletin, 27(1), 59-71. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.schbul.a006860
Hummelen, B., Pedersen, G. ve Karterud, S. (2012). Some suggestions for the DSM-5 schizotypal personality disorder construct. Comprehensive Psychiatry, 53(4), 341-349. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2011.05.009
Kirchner, S. K., Roeh, A., Nolden, J. ve Hasan, A. (2018). Diagnosis and treatment of schizotypal personality disorder: evidence from a systematic review. NPJ Schizophrenia, 4(1), 1-18. https://doi.org/10.1038/s41537-018-0062-8
Kwapil, T. R., Gross, G. M., Silvia, P. J., Raulin, M. L. ve Barrantes-Vidal, N. (2018). Development and psychometric properties of the Multidimensional Schizotypy Scale: A new measure for assessing positive, negative, and disorganized schizotypy. Schizophrenia Research, 193, 209-217. https://doi.org/10.1016/j.schres.2017.07.001
Matusiewicz, A. K., Hopwood, C. J., Banducci, A. N. ve Lejuez, C. W. (2010). The effectiveness of cognitive behavioral therapy for personality disorders. Psychiatric Clinics, 33(3), 657-685. https://doi.org/10.1016/j.psc.2010.04.007
Mckay, D. ve Neziroglu, F. (1996). Social skills training in a case of obsessive-compulsive disorder with schizotypal personality disorder. Journal of Behavior Therapy and Experimental psychiatry, 27(2), 189-194. https://doi.org/10.1016/0005-7916(96)00010-9
Nordentoft, M., Thorup, A., Petersen, L., Øhlenschlæger, J., Melau, M., Christensen, T. Ø., ... ve Jeppesen, P. (2006). Transition rates from schizotypal disorder to psychotic disorder for first-contact patients included in the OPUS trial. A randomized clinical trial of integrated treatment and standard treatment. Schizophrenia Research, 83(1), 29-40. https://doi.org/10.1016/j.schres.2006.01.002
Pulay, A. J., Stinson, F. S., Dawson, D. A., Goldstein, R. B., Chou, S. P., Huang, B., ... ve Grant, B. F. (2009). Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV schizotypal personality disorder: results from the wave 2 national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. Primary Care Companion to The Journal of Clinical Psychiatry, 11(2), 53. https://dx.doi.org/10.4088%2Fpcc.08m00679
Raine, A. (2006). Schizotypal personality: neurodevelopmental and psychosocial trajectories. Annu. Rev. Clin. Psychol., 2, 291-326. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.2.022305.095318
Rosell, D. R., Futterman, S. E., McMaster, A. ve Siever, L. J. (2014). Schizotypal personality disorder: a current review. Current Psychiatry Reports, 16(7), 1-12. https://doi.org/10.1007/s11920-014-0452-1
Skodol, A. E., Bender, D. S., Morey, L. C., Clark, L. A., Oldham, J. M., Alarcon, R. D., ... ve Siever, L. J. (2011). Personality disorder types proposed for DSM-5. Journal of Personality Disorders, 25(2), 136-169. https://doi.org/10.1521/pedi.2011.25.2.136
Vollema, M. G. ve van den Bosch, R. J. (1995). The multidimensionality of schizotypy. Schizophrenia Bulletin, 21(1), 19-31. https://doi.org/10.1093/schbul/21.1.19
Walter, E. E., Fernandez, F., Snelling, M. ve Barkus, E. (2016). Genetic consideration of schizotypal traits: A review. Frontiers in Psychology, 7, 1769. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01769
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Şizotipal Kişilik Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Burcu BÜGE'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Burcu BÜGE'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
