Akut Stres Bozukluğu ve Posttravmatik Stres Bozukluğu
AKUT STRES BOZUKLUĞU (ASB)
Akut stres bozukluğunun başlıca özelliği,aşırı travmatik bir stres kaynağıyla karşılaştıktan sonra en az bir ay içinde anksiyetenin ve dissosiyatif ve diğer belirtilerin kendini göstermesiyle ortaya çıkar.
Uyuşukluk,dalgınlık,isteksizlik,yerinden kıpırdayamama,duygusal küntlük-tepkisizlik,çevrede olup bitenlere karşı farkındalık düzeyinde azalmalar görülür.düşüncelerini yoğunlaştırmada güçlük çekerler,bir işi bitirmede sıkıntıları vardır,dünyayı gerçekdışı gibi yada rüyada yaşar gibi yaşarlar,travmatik olayın ayrıntılarını hatırlamakta güçlük çekerler.
Travmatik olay sürekli yeniden yaşanır,yineleyen düşünceler, anımsamalar, rüyalar, illüzyonlar, olayı yeniden yaşıyormuş gibi duyumsamalar görülür.Travmatik olayı çağrıştıran durumlardan kaçınma eğilimleri vardır.Uykuya dalmada güçlük çekerler.
Akut stres bozukluğunda üzüntü,umutsuzluk semptomları yaşanır.bazen öyle hal alırki majör depresif epizod belirtileri gösterebilirler.
Travmatik olay anında yanlarında çevrelerinde yakınlarından birinin kaybı varsa aşırı suçluluk duyguları vardır.
DSM-4 TANI ÖLÇÜTLERİ
- kişinin tepkileri arasında aşırı korku,çaresizlik,dehşete düşme vardır.
- öznel uyuşukluk,dalgınlık,duygusal tepkisizlik vardır,
- travmanın önemli bir yanını anımsayamama vardır,
- çevrede olup bitenleri farkına varma düzeyinde azalma,
- olay tekrar tekrar yeniden yaşanır,görüntüler gözönüne gelir,
- bu bozukluk travmatik olaydan sonraki dört hafta içinde ortaya çıkar ve enaz iki gün enfazla dört hafta sürer.
- mesleki ve toplumsal olarak kişide gerilemeler yaratır,sosyal uyum sorunları yaşanır.
- kişi gerçek bir ölüm yada ölüm tehdidi,ağır bir yaralanma yada kendisinin yada başkalarının fizik bütünlüğüne bir tehdit olayını yaşamış,böyle bir olaya tanık olmuş yada böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir.
TEDAVİ
KORUMA BİRİNCİL İKİNCİL VE ÜÇÜNCÜL ŞEKLİNDE OLUR.BİRİNCİL KORUMA TRAVMANIN ÖNLENMESİ,İKİNCİL KORUMA OLAYIN HEMEN ERTESİNDEKİ ÖNLEMLER,ÜÇÜNCÜL ÖNLEMLER İSE PSİKOLOJİK DESTEK.
PSİKOLOJİK DESTEK BİR BÜTÜNDÜR.BUNLAR AİLE,PSİKYATRİ UZMANI VE PSİKOLOG ŞEKLİNDEDİR.
TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU (TSSB)
Travma sonrası stres bozukluğu( TSSB),aşırı travmatik bir stresin ardından özgün bir takım belirtilerin gelişmesiyle seyreden bir bozukluktur.Kişinin olaya tepkileri aşırı korku,çaresizlik yada dehşete düşme şeklindedir.Kişide tarvmaya eşlik eden olay ve durumlardan sürekli kaçınma,genel tepki düzeyinde sürekli azalma ancak artmış uyarılmışlık belirtileri görülür.
Belirtilerin birarada en az bir aydır bulunması ve klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya yada toplumsal,mesleki alanlarda işlevselliğin bozulmasına neden olması gerekir.
Gerçek bir ölüm yada ölüm tehdidi,ağır bir yaralanma,kişinin aile yakınından birinin ölümü,yaralanması gibi durumlar travma sonrası stres bozukluğunun başlıca özelliğidir.Kişide travmatik olayı yeniden yaşama korkusu vardır.Travmaya eşlik etmiş uyaranlardan sürekli kaçınma ve genel tepki düzeylerinde sürekli azalma,artmış uyarılmışlığın sürekli bulunması gibi semptomlar vardır.
Doğrudan yaşanan travmatik olaylar arasında askeri çatışma,cinsel saldırı,fiziksel saldırı,yol kesme,kaçırılma,rehin alınma,terörist saldırısı,işkence,doğal yada insanların neden olduğu felaketler,ağır araba kazaları,hayatı tehdit eden bir hastalığın tanısın konması sayılabilir.
Travmatik olaylar çeşitli yollarla yeniden yaşanılabilir.Kişi sıklıkla elinde olmadan bu olayı sıklıkla anımsar.yaşadığı travmatik olaylarla ilgili rüyalar kabuslar görür.
Travmatik olayların bir yönünü andıran yada sembolize eden tetikleyici olaylarla karşılaşınca çoğu zaman yoğun bir psikolojik sıkıntı yada fizyolojik belirtiler ortaya çıkar.Örneğin asansörde tecavüze uğramış bir kadın için asansör dehşet verici korku verici bir uyarandır.
Travmaya eşlik eden uyaranlardan sürekli kaçınılır.Kişi sıklıkla travmaya neden olan durumlarla ilgili düşüncelerden,duygulardan yada konuşmalardan kaçınmak için özel bir çaba harcar.
Kişide duygusal küntlük oluşmuştur.Sevme,sevilme,dostluk,cinsellik gibi duygularda azalma vardır.Kişi hiç evlenemiyeceğinden,çocuk sahibi olamayacağından yakınır.Uykuya dalmada güçlük,kabuslar ve rüyalar görme,irkilme tepkisi gösterir.Düşüncelerinde odaklanma sorunu yaşadıklarını,bir işi bitirmekte zorluk çektiklerini belirtirler.
Travma sonrası stres bozukluğu( TSSB),aşırı travmatik bir stresin ardından özgün bir takım belirtilerin gelişmesiyle seyreden bir bozukluktur.Kişinin olaya tepkileri aşırı korku,çaresizlik yada dehşete düşme şeklindedir.Kişide tarvmaya eşlik eden olay ve durumlardan sürekli kaçınma,genel tepki düzeyinde sürekli azalma ancak artmış uyarılmışlık belirtileri görülür.
Belirtilerin birarada en az bir aydır bulunması ve klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya yada toplumsal,mesleki alanlarda işlevselliğin bozulmasına neden olması gerekir.
Gerçek bir ölüm yada ölüm tehdidi,ağır bir yaralanma,kişinin aile yakınından birinin ölümü,yaralanması gibi durumlar travma sonrası stres bozukluğunun başlıca özelliğidir.Kişide travmatik olayı yeniden yaşama korkusu vardır.Travmaya eşlik etmiş uyaranlardan sürekli kaçınma ve genel tepki düzeylerinde sürekli azalma,artmış uyarılmışlığın sürekli bulunması gibi semptomlar vardır.
Doğrudan yaşanan travmatik olaylar arasında askeri çatışma,cinsel saldırı,fiziksel saldırı,yol kesme,kaçırılma,rehin alınma,terörist saldırısı,işkence,doğal yada insanların neden olduğu felaketler,ağır araba kazaları,hayatı tehdit eden bir hastalığın tanısın konması sayılabilir.
Travmatik olaylar çeşitli yollarla yeniden yaşanılabilir.Kişi sıklıkla elinde olmadan bu olayı sıklıkla anımsar.yaşadığı travmatik olaylarla ilgili rüyalar kabuslar görür.
Travmatik olayların bir yönünü andıran yada sembolize eden tetikleyici olaylarla karşılaşınca çoğu zaman yoğun bir psikolojik sıkıntı yada fizyolojik belirtiler ortaya çıkar.Örneğin asansörde tecavüze uğramış bir kadın için asansör dehşet verici korku verici bir uyarandır.
Travmaya eşlik eden uyaranlardan sürekli kaçınılır.Kişi sıklıkla travmaya neden olan durumlarla ilgili düşüncelerden,duygulardan yada konuşmalardan kaçınmak için özel bir çaba harcar.
Kişide duygusal küntlük oluşmuştur.Sevme,sevilme,dostluk,cinsellik gibi duygularda azalma vardır.Kişi hiç evlenemiyeceğinden,çocuk sahibi olamayacağından yakınır.Uykuya dalmada güçlük,kabuslar ve rüyalar görme,irkilme tepkisi gösterir.Düşüncelerinde odaklanma sorunu yaşadıklarını,bir işi bitirmekte zorluk çektiklerini belirtirler.
DSM-4 TANI ÖLÇÜTLERİ
- kişi gerçek bir ölüm yada ölüm tehdidi,ağır bir yaralanma yada kendisin yada bir başkasının fiziksel bütünlüğüne karşı bir tehdit olayını yaşamış,böyle bir olaya tanık olmuş yada böyle bir olayla karşı karşıya gelmiştir.
- kişinin tepkileri arasında aşırı bir korku,dehşete kapılma ve çaresizlik vardır.
- olayın elde olmadan tekrar tekrar anımsanan sıkıntı veren anılar;bunlar arasında düşlemler,düşünceler yada algılar vardır.
- olayı sık sık sıkıntı veren bir şekilde rüyada görme.
- travmatik olayın bir yönünü çağrıştıran yada andıran iç yada dış olaylarla karşılaşma üzerine fizyolojik tepki verme,
- travmanın önemli bir bölümünü anımsayamama,
- öfke patlamaları,
- uykuya dalmada uykuyu sürdürmede güçlük çekme,
- insanlardan uzaklaşma,yabancılaştığı duyguları,
- duygusal küntlük,
- önemli etkinliklere katılımın ilginin azalması,
- düşünceleri bir konu üzerinde yoğunlaştıramama,
- aşırı irkilme tepkisi gösterme.
Travma sonrası stres bozukluğunun yaşam boyu yaygınlığı %1 ile %14 arasında değişmektedir.ancak alınan örneklemler yaygınlığını artırmaktadır.örneğin doğu ve güneydoğuda askerlik yapmış bireylerde bu oran daha fazladır.
ÖRNEĞİN; GEÇMİŞ YILLARDA DİYARBAKIRDA BİR DERSHANEDE MEYDANA GELEN PATLAMA SONUCU BİR ÇOK ÖĞRENCİ ÖLMÜŞ,YARALI OLANLARDA TSBB TANISIYLA TEDAVİ ALTINA ALINMIŞLARDIR.
EŞLİK EDEN BOZUKLUKLAR
- Panik bozukluğu,
- agarofobi,
- obsesif-kompulsif bozukluk,
- sosyal fobi,
- özgül fobi,
- majör depresif bozukluk,
- madde kullanımı
TEDAVİ
Bilişsel terapilerin yanısıra,ilaç tedavisininde travma sonrası stres bozukluğunda önemli tedavi edici unsurlardır.Sözkonusu tedaviler psikologlar ve psikyatri uzmanlarının eşgüdümlü çalışmasıyla tedavide yüksek başarı elde edilmiştir.
PSİKOLOG
ALİ GÜLNAR
24 HAZİRAN 2010
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Akut Stres Bozukluğu ve Posttravmatik Stres Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Ali GÜLNAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Ali GÜLNAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
