Proteinlerin Yararları ve Fazla Proteinli Beslenmenin Zararları
Protein kelimesi Yunanca ‘ilk’ anlamına gelen protos kelimesinden türemiştir. Hücrelerin tüm fonksiyonlarında proteinler rol almaktadır. Genlerin çalışması, kasların kasılması, sinirlerin iletkenliği, embriyonun gelişmesi proteinler sayesinde olur.
Gıdalarla alınan proteinler vücutta yapıtaşı, enerji kaynağı ve düzenleyici olarak görev yaparlar. Örneğin;
1-yapıtaşı: kemik oluşumunu sağlayan kalsiyum ve fosfor mineralleri protein yapısındaki bal peteği görünümlü çatı üzerinde birikir. Ayrıca kollajen olarak isimlendirilen yapısal protein zamk gibi davranarak dokuların bir arada tutunmasını sağlar.
2-düzenleme: saç telinin oluşumundan hücre içindeki sıvı dengesinin sağlanmasına kadar tüm safhalardan proteinler sorumludur. Hormonların ve enzimlerin üretilmesi ve bağışıklık sistemi hücrelerinin oluşturulması da proteinlerin görevidir.
3-enerji: proteinler kimyasal yapılarından dolayı potansiyel bir enerji kaynağıdır. Isı veya kalori olarak serbest kalan bu enerji vücut tarafından kullanılır. Ancak bu durum, fazla olarak alındıklarında ve yeterince harcanmadığında ortaya çıkar.
ALINAN PROTEİNİN EMİLMESİ VE PROTEİN HAVUZU:
Ağızda çiğneme ile başlayan parçalanma mide asidinin etkisiyle devam eder. Midede parçalanan ve denatüre olan proteinler ince bağırsağa geçer. Pankreastan salgılanan enzimlerle protein bağları çözülür ve aminoasit denilen küçük proteinler serbest hale geçer. Bu aminoasitler incebağırsağın duvarına dizilirler ve buradan emilirler.
Emilen aminoasitler havuzda bulunur ve kan yoluyla kas, karaciğer, incebağırsak, göz vb organlara gereğinde kullanılmak üzere taşınırlar. Proteinler sürekli bir şekilde sentezlenir ve yıkıma uğrar.
Proteinler esansiyel olan(9 tane) ve olmayan(11 tane) diye ikiye ayrılır. Esansiyel olanlar dışarıdan gıdalarla alınır, esansiyel olmayanlar da vücutta sentezlenir. Bunların vücutta sentezlenebilmesi için diyetle alınan proteinlerin açığa çıkardığı azota ihtiyaç vardır. Esansiyel aminoasitlerin eksikliğinde bazı önemli proteinler sentezlenemez. Bu da yapılanmada, enerji sağlanmasında ve vücudun dengesinde bozukluklara yol açacaktır.
PROTEİN KALİTESİ VE DOĞRU GIDA SEÇİMİ:
Gıdalardaki esansiyel aminoasit oranları farklıdır ve ne kadar yüksekse o kadar kalitelidir. Esansiyel aminoasitlerin hepsini içerenlere tam protein adı verilir ve iyi sindirilirler. Sığır eti, balık, kümes hayvanları, yumurta, süt ve soya buna örnektir.
Temel 9 aminoasidin hepsini içermeyenlere eksik protein denir. Tahıllar, baklagiller, çerezler, yağlı tohumlar bunlara örnektir. Büyüme faktörü nedeniyle bir yetişkinin ve bir çocuğun kaliteli protein ihtiyacı değişiklik gösterir. Doğal olarak gelişmekte olan çocuk yeni kaynağa ihtiyaç duyar ve beslenmesinde tam protein ağırlıkta olmalıdır. Yetişkinler protein döngüsü için aminoasitlere gereksinim duyarlar. Bu yüzden beslenmede eksik proteinlerin ağırlıkta olması bir sorun yaratmaz.
PROTEİN İHTİYACINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NELERDİR?
1-büyüme: çocukların hücre sayısı ve büyüklüğü sürekli artar, bu yüzden protein gereksinimleri erişkine göre daha fazladır. Büyüdükçe ihtiyaç azalır. 6 aylıkken kilograma 2.5 gr, 1 yaşında 1.6, 6 yaşında 1.1, 18 yaşından sonra 0.8 gr proteine ihtiyaç vardır.
2-hamilelik ve laktasyon: hamilelikte kilo alımı ve büyüyen bir fetüs olduğu için protein ihtiyacı artmaktadır.
3-yaralanma ve hastalık: hücre onarımı ve bağışıklık sistemi hücrelerinin gelişimi için protein ihtiyacı artar.
4-egzersiz: her gün düzenli olarak bir saat egzersiz yapan bireylerin protein ihtiyacı artar. Ağırlık kaldırma ve futbol gibi sporlarda kaslarda bir miktar hasar oluşmaktadır. Bu nedenle protein ihtiyacı diğer egzersiz yapanlara göre daha da artacaktır.
Vücut için hangi proteine ihtiyaç varsa öncelik ona verilir. Yaralanma varsa onarma hücreleri, enfeksiyon varsa bağışıklık sistemi hücreleri önce oluşturulur. Vücut hücrelerinde örneğin karaciğer ve kas hücrelerinde, esansiyel olan ve olmayan protein havuzu vardır. Hücreler kendileri için gerekli olan aminoasitleri alarak protein üretirler. Aminoasit havuzu diyetle fazla miktarda alınan proteinler nedeniyle dolup taşsa bile sadece lazım olanlar buradan alınıp kullanılacaktır.
Kullanılmayan aminoasitlerin parçalanması durumunda ortamda azot ve karbon iskeleti oluşur.
1- Azot esansiyel olmayan aminoasitlerin oluşumunda kullanılır. Ancak ortamda fazla aminoasit varsa üretime gerek kalmaz. Bu durumda toksik olan azot, böbreklerde üreye dönüştürülerek idrar yoluyla atılır. Bu durum uzun sürerse böbrekler için bir yük oluşturur.
2-Bir aminoasidin karbon iskeletindeki kimyasal bağlar enerji kaynağıdır. Kimyasal bir dönüşümle ortamdaki fazla karbonlardan yağlar sentezlenecektir. İhtiyaç fazlası olarak tüketilen proteinler yağa çevrilir ve vücutta depolanır. Egzersiz yapılmaması ve fazla kalorilerin harcanamaması durumunda besinlerle alınan fazla protein yağa dönüşecek ve kilo alınması kaçınılmaz olacaktır.
AMİNOASİT DESTEĞİNİN ALINMASI GEREKLİ MİDİR?
Vücut kas kütlesinin arttırılması için aminoasit desteği kullanılmasının bir yararı yoktur. Fazladan alınan aminoasit fazladan protein üretilmesi anlamına gelmez. Fazladan olan a harfinin fazla kelime üretmeyeceği gibi. Ayrıca hücreler her bir proteinden belirli miktarlarda üretmek için programlanmıştır, fazla protein üretilmesi istenmeyecektir.
Bu durumda fazla protein alarak vücudumuzu zorlamak ve bazı hastalıklara (böbrek taşı, kanser, kolesterol, osteoporoz, hipertansiyon vb.) zemin hazırlamak yerine dengeli ve yeterli beslenmek daha doğru olmaz mı? Zayıflamak ve kas yapmak amacıyla abartılı bir şekilde tüketilen proteinler glikojen metabolizmasını bozup su kaybettirdiği için bu diyetlerle yapılan kilo kaybı kalıcı değildir. Bunun yerine bir ömür boyu yapabileceğiniz beslenme ve egzersiz programı seçiniz. LÜTFEN…
Sevdiklerinizle daha mutlu ve uzun bir yaşam dileğiyle…
Gıdalarla alınan proteinler vücutta yapıtaşı, enerji kaynağı ve düzenleyici olarak görev yaparlar. Örneğin;
1-yapıtaşı: kemik oluşumunu sağlayan kalsiyum ve fosfor mineralleri protein yapısındaki bal peteği görünümlü çatı üzerinde birikir. Ayrıca kollajen olarak isimlendirilen yapısal protein zamk gibi davranarak dokuların bir arada tutunmasını sağlar.
2-düzenleme: saç telinin oluşumundan hücre içindeki sıvı dengesinin sağlanmasına kadar tüm safhalardan proteinler sorumludur. Hormonların ve enzimlerin üretilmesi ve bağışıklık sistemi hücrelerinin oluşturulması da proteinlerin görevidir.
3-enerji: proteinler kimyasal yapılarından dolayı potansiyel bir enerji kaynağıdır. Isı veya kalori olarak serbest kalan bu enerji vücut tarafından kullanılır. Ancak bu durum, fazla olarak alındıklarında ve yeterince harcanmadığında ortaya çıkar.
ALINAN PROTEİNİN EMİLMESİ VE PROTEİN HAVUZU:
Ağızda çiğneme ile başlayan parçalanma mide asidinin etkisiyle devam eder. Midede parçalanan ve denatüre olan proteinler ince bağırsağa geçer. Pankreastan salgılanan enzimlerle protein bağları çözülür ve aminoasit denilen küçük proteinler serbest hale geçer. Bu aminoasitler incebağırsağın duvarına dizilirler ve buradan emilirler.
Emilen aminoasitler havuzda bulunur ve kan yoluyla kas, karaciğer, incebağırsak, göz vb organlara gereğinde kullanılmak üzere taşınırlar. Proteinler sürekli bir şekilde sentezlenir ve yıkıma uğrar.
Proteinler esansiyel olan(9 tane) ve olmayan(11 tane) diye ikiye ayrılır. Esansiyel olanlar dışarıdan gıdalarla alınır, esansiyel olmayanlar da vücutta sentezlenir. Bunların vücutta sentezlenebilmesi için diyetle alınan proteinlerin açığa çıkardığı azota ihtiyaç vardır. Esansiyel aminoasitlerin eksikliğinde bazı önemli proteinler sentezlenemez. Bu da yapılanmada, enerji sağlanmasında ve vücudun dengesinde bozukluklara yol açacaktır.
PROTEİN KALİTESİ VE DOĞRU GIDA SEÇİMİ:
Gıdalardaki esansiyel aminoasit oranları farklıdır ve ne kadar yüksekse o kadar kalitelidir. Esansiyel aminoasitlerin hepsini içerenlere tam protein adı verilir ve iyi sindirilirler. Sığır eti, balık, kümes hayvanları, yumurta, süt ve soya buna örnektir.
Temel 9 aminoasidin hepsini içermeyenlere eksik protein denir. Tahıllar, baklagiller, çerezler, yağlı tohumlar bunlara örnektir. Büyüme faktörü nedeniyle bir yetişkinin ve bir çocuğun kaliteli protein ihtiyacı değişiklik gösterir. Doğal olarak gelişmekte olan çocuk yeni kaynağa ihtiyaç duyar ve beslenmesinde tam protein ağırlıkta olmalıdır. Yetişkinler protein döngüsü için aminoasitlere gereksinim duyarlar. Bu yüzden beslenmede eksik proteinlerin ağırlıkta olması bir sorun yaratmaz.
PROTEİN İHTİYACINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NELERDİR?
1-büyüme: çocukların hücre sayısı ve büyüklüğü sürekli artar, bu yüzden protein gereksinimleri erişkine göre daha fazladır. Büyüdükçe ihtiyaç azalır. 6 aylıkken kilograma 2.5 gr, 1 yaşında 1.6, 6 yaşında 1.1, 18 yaşından sonra 0.8 gr proteine ihtiyaç vardır.
2-hamilelik ve laktasyon: hamilelikte kilo alımı ve büyüyen bir fetüs olduğu için protein ihtiyacı artmaktadır.
3-yaralanma ve hastalık: hücre onarımı ve bağışıklık sistemi hücrelerinin gelişimi için protein ihtiyacı artar.
4-egzersiz: her gün düzenli olarak bir saat egzersiz yapan bireylerin protein ihtiyacı artar. Ağırlık kaldırma ve futbol gibi sporlarda kaslarda bir miktar hasar oluşmaktadır. Bu nedenle protein ihtiyacı diğer egzersiz yapanlara göre daha da artacaktır.
Vücut için hangi proteine ihtiyaç varsa öncelik ona verilir. Yaralanma varsa onarma hücreleri, enfeksiyon varsa bağışıklık sistemi hücreleri önce oluşturulur. Vücut hücrelerinde örneğin karaciğer ve kas hücrelerinde, esansiyel olan ve olmayan protein havuzu vardır. Hücreler kendileri için gerekli olan aminoasitleri alarak protein üretirler. Aminoasit havuzu diyetle fazla miktarda alınan proteinler nedeniyle dolup taşsa bile sadece lazım olanlar buradan alınıp kullanılacaktır.
Kullanılmayan aminoasitlerin parçalanması durumunda ortamda azot ve karbon iskeleti oluşur.
1- Azot esansiyel olmayan aminoasitlerin oluşumunda kullanılır. Ancak ortamda fazla aminoasit varsa üretime gerek kalmaz. Bu durumda toksik olan azot, böbreklerde üreye dönüştürülerek idrar yoluyla atılır. Bu durum uzun sürerse böbrekler için bir yük oluşturur.
2-Bir aminoasidin karbon iskeletindeki kimyasal bağlar enerji kaynağıdır. Kimyasal bir dönüşümle ortamdaki fazla karbonlardan yağlar sentezlenecektir. İhtiyaç fazlası olarak tüketilen proteinler yağa çevrilir ve vücutta depolanır. Egzersiz yapılmaması ve fazla kalorilerin harcanamaması durumunda besinlerle alınan fazla protein yağa dönüşecek ve kilo alınması kaçınılmaz olacaktır.
AMİNOASİT DESTEĞİNİN ALINMASI GEREKLİ MİDİR?
Vücut kas kütlesinin arttırılması için aminoasit desteği kullanılmasının bir yararı yoktur. Fazladan alınan aminoasit fazladan protein üretilmesi anlamına gelmez. Fazladan olan a harfinin fazla kelime üretmeyeceği gibi. Ayrıca hücreler her bir proteinden belirli miktarlarda üretmek için programlanmıştır, fazla protein üretilmesi istenmeyecektir.
Bu durumda fazla protein alarak vücudumuzu zorlamak ve bazı hastalıklara (böbrek taşı, kanser, kolesterol, osteoporoz, hipertansiyon vb.) zemin hazırlamak yerine dengeli ve yeterli beslenmek daha doğru olmaz mı? Zayıflamak ve kas yapmak amacıyla abartılı bir şekilde tüketilen proteinler glikojen metabolizmasını bozup su kaybettirdiği için bu diyetlerle yapılan kilo kaybı kalıcı değildir. Bunun yerine bir ömür boyu yapabileceğiniz beslenme ve egzersiz programı seçiniz. LÜTFEN…
Sevdiklerinizle daha mutlu ve uzun bir yaşam dileğiyle…
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Proteinlerin Yararları ve Fazla Proteinli Beslenmenin Zararları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Fahriye YAZICIOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Fahriye YAZICIOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
proteinli diyetler, fazla protein, azot fazlalığı, büyümede protein, çocukların protein ihtiyacı, yetişkinlerin protein ihtiyacı, protein ihtiyacı, protein, proteinin yararları, proteinin zararları, proteinin faydaları, protein tüketimi, aminoasit, protein desteği, aminoasit desteği
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
