Duyularımız hayatı tanımamızı sağlayan en önemli organlarımızdır. Herkesin aklına duyu denildiği zaman beş duyu organı gelir. Aslında farkında bile olmadığımız ismini bile bilmediğimiz birçok duyumuz var. Bunların bazılarını kontrol edip farkındayızdır, bazılarının ise bilincinde olmayıp kontrol edemeyiz. Duyular kendi içinde hayatta kalmamız için mücadele verme, vücudumuzda olup bitenlere tepki gösterip bilgiyi işlemleme, çevremizi tanıyıp dünyayı keşfetme gibi görevleri paylaşmıştır.

Duyular bir makine’nin motoru, beyni, dişli çarkları gibi çalışmakta ve makinenin işini yapmasını sağlamaktadır. Normal gelişim gösteren bireyler de duyularıyla ilgili bir sorun olduğunda aldığı uyaranlar sayesinde kendi başına çözebilmekte ya da zamanla uyarana gösterdiği tepki azalmaktadır. Örneğin:
· İki tekerlekli bisiklete binemeyen birinin belli bir süre sonra binmesi
· Şeftali ya da kayısı gibi yiyecekleri tutamayan birinin
zaman geçince yiyeceği tutması

Farklı gelişim gösteren çocuklar ise duyusal sorunları çözmek için sizin yardımınıza ihtiyaç duyar. Sorun kendi başına yada zamanla çözülmez. Hepsinin duruma göre vermiş olduğu tepkide farklılık göstermektedir.


Özellikle otizmli bireylerde;
· Saçların taranmasına tepki gösterme
· El yıkama
· Tırnak kesme
· Her şeye dokunma
· Her şeyi koklama
· Parlak ışıktan rahatsız olma
· Kaygan, cıvık nesneye dokunmama
· Hareketli zeminde ayakta durmama
· Birçok yemeği reddetme
· Her şeyi yeme vb. davranışlar çok görülür.

Bu çocuklar uyarana normalin üstünde ya da normalin altında tepki verir. Ya da farklı bir uyaran arayışı içine girerler. Buna bireyin duygusal hali, uyku düzeni, beslenmesi, biyokimyasal durumu da etki eder.

Başka bir sorunda gelen uyaranı ayrıntılandırmak ilgili bir problemdir.
· Sesin kaynağını algılama da zorluk
· Sesin neye ait olduğunu belirleyememe
· Görmeden dokunarak nesneyi tanıyamama
· Puzzle yapamama
· Koşarken durmama
· Yürüme hızını ayarlayamama
· Ayak mesafesini ayarlayamama
· Kokuları ayırt etmeme

Denge ve hareket hissini sağlayan duyularımızın koordineli ve iyi çalışmamasından
dolayı denge,duruş ve hareket alanlarına bağlı olarak gelişen ,
motor planlama ile ilgili problemler yaşanır.
· Düşememek için kendini uygun pozisyona getirememe
· Düşerken vücudunun zarar almasını önleyecek şekilde düşme
· Kaydırağa tırmanma, ayak değiştirme, oturma ve kayma gibi
motor planlamada yetersizlik
· Salıncağa binememe
· Resim yapma ve yazı yazmada zorlanma
· Hareketli zeminde ayakta duramama

Otizmli çocukların birçoğunda her şeye dokunduğu halde cıvık, ıslak vb. farklı dokulara dokunmak istemezler. Bunun temel nedeni taktil duyudaki (Dokunma duyusu) hassasiyettir.
· Oyun hamuruna dokunmazlar.
· Ellerinin kirlenmesinden hoşlanmazlar.
· Cıvık malzemelere dokunmazlar.

Duyusal sorunları tek başına bir kategoriye sokmak zordur. Bir durum birkaç farklı şekilde görülebilir. Bunun için durumu incelerken birkaç farklı yöntem ve teknik kullanılarak değerlendirme yapılmalıdır. Yurtdışında değerlendirmelerde çocuğun doğal ortamında da gözlem yapılmakta ve çocuğa özel hazırlanmış bir program seçilip uygulanmaktadır. Değerlendirme aşamasında formlar, klinik değerlendirmeler, video çekimleri kullanılmaktadır.

Evde neler yapabilirsiniz?



► Traş köpüğü ile şekiller çizme
► Poğaca yapma
►Parmak boyası ile resim
►Top havuzunda oyun
►Kum için definecilik oynama
►Farklı dokularda yürüme
►Salıncağa binme
►Denge tahtasında durma
►Plates topu ile denge oyunları
►Oyun hamuru ile oynama
►Yüz boyama
►Sesli oyuncaklar

►Farklı sesler dinletme
►Trambolinde zıplama
►Mesafe ayarlama oyunları
►Farklı tatları tanıma
►Farklı kokuları koklama
►Bowling, halka atma, basketbol
►Masaj

Örnek verilen çalışmalar yapılırken çocuğun gelişim seviyesi göz önünde bulundurulmalıdır. Çocuk zorlanmamalıdır. Çalışmalara aşamalı olarak geçilmelidir. Uzman desteği alınız.


BİRCAN TAVAS ÖZEL EĞİTİM UZMANI

www.farkligelisencocuklar.blogspot.com facebook/farklıgelişençocuklar