Eğer çocuk hareketli, yaramaz yerinde oturmayan sürekli orayı burayı karıştıran bir hal içindeyse hemen ona “Bu çocuk hiperaktif” deriz. Artık bu tanımı kullanmak anne, baba, öğretmen, komşu teyze için bile doğal bir hal almış durumda… Herkes hemen tanıyı koyuyor.

Peki hiperaktivite nedir?

Hiperaktivite bir öğrenme bozukluğu yada zekadan dolayı ortaya çıkan bir durum değildir. Hiperaktivite öğrenme sürecini etkileyen ve gerekli müdahale zamanında yapılmazsa davranış sorunlarına zemin hazırlayan bir durumdur. Yapılan araştırmalarda hiperaktivite’ nin erkek çocuklarda daha fazla ortaya çıktığı görülmüştür.

Hiperaktif bireylerde ortaya çıkan davranış şekilleri:

- Oyun aktivitelerini sürdürmede güçlük çekme
- Konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi bir hal içinde olma
- El ve ayakların kıpır kıpır olması
- Kendine verilen görevleri dikkatli şekilde yerine getirmede zorluk
- Sıra beklemede, sıralı oyunu oynamada zorluk
- Sakince ve sessizce oynamada güçlük
- Aşırı konuşma
- Sorunun bitmesini beklemeden hemen cevabı söyleme
- Sürekli koşma, tırmanma, zıplama halinde olma
- Etkinliklerden çabuk sıkılma
- Bitmeyen enerji
- Grupla birlikte hareket etmede zorluk
- Gruba dahil olmada zorluk
- Olayları ve konuşmaları yarıda kesme ve bölme

Çocuklar neden hiperaktif olur?

Sorusunun cevabına gelince araştırmalar bunun tek bir nedenden kaynaklanmadığını söylemektedir.

- Genetik yatkınlık
- Gelişimsel sorunlar
- Beyindeki kimyasal maddelerdeki sorun
- Beyin dokusunun doğum anı ve sonrasında zedelenmesi

Hiperaktif çocuğa nasıl tanı konur?

Tanıyı koymak için doktor (psikiyatrist, nörolog) çocuğun eğitimcisinden rapor ister. Aileden bilgi alır ve kendi muayene eder.
DSM-IV göre hiperaktivite kriterleri aşağıdaki gibi belirtilmiştir. Çocuğunuzda bunları gözlemliyorsanız bir uzmana danışın.
AŞAĞIDAKİ HİPERAKTİVİTE-İMPULSİVİTE SEMPTOMLARINDAN ALTISI (YA DA DAHA FAZLASI) EN AZ 6 AY SÜREYLE UYUMSUZLUK DOĞURUCU VE GELİŞİM DÜZEYİNE GÖRE AYKIRI BİR DERECEDE SÜRMÜŞTÜR:
HİPERAKTİVİTE
(a) Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ve ya oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
(b) Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
(c) Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da sağa sola tırmanır.
(d) Çoğu zaman, sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.
(e) Çoğu zaman hareket halindedir ya da sanki bir motor takılıymış gibi davranır.
(f) Çoğu zaman çok konuşur.


Ebeveynler belli bir süre sonra çocuğun peşinden koşmaktan değil, izlemekten bile yorulduklarını dile getirir. Aileler genellikle televizyonda çizgi film izlerken yada bilgisayarda oyun oynarken sıkılmadan saatlerce oturabildiklerini ve bir sorun yaşamadıklarını belirtmektedirler. Bunun sebebi çocuğun dış dünya ile bağını koparıp tek bir alana odaklanmasıdır. Hatta bazen bu durum takıntı boyutuna bile ulaşabilir.

Hiperaktivite tedavisinde ilaç işe yaramaktadır. İlaçlar başlanırken yada bırakılırken doktor kontrolünde olunması çok önemlidir.

Sorularınız için farkligelisencocuklar@gmail.com adresine mail atabilirisiniz.

BİRCAN TAVAS

ÖZEL EĞİTİM UZMANI