Yaşadığımız sürecin içinde bizim ya da sevdiklerimizin Covid-19 hastalığına yakalanması en büyük korkumuz değil mi? Eğer hastalanırsak bu korkularımızı bir kenara bırakıp; psikolojik açıdan dayanıklılığımızı korumanın ve daha iyi hissedebilmenin bazı yolları olabilir.

1. Hastalığınızla ilgili farkındalık ve kabul sağlama: Doktorunuzdan aldığınız bilgiler yardımıyla hastalığınızı ve tedavisini anlamaya çalışın. Hastalık durumunu şuan değiştiremezsiniz, ancak bedeninizin iyileşmesi için yapabileceklerinize odaklanabilirsiniz. “Şuan hastalığımın iyiye gitmesi için ne yapabilirim? Daha iyi hissetmek için ne yapabilirim? Bu hastalık sürecini nasıl sağlıklı biçimde ele alabilirim” sorularına odaklanmak etkin bir kabullenmeyi sağlayabilir.
2. Kendinize fiziksel ve psiko-sosyal bakım verme: Hastalık size çocuksu ve kırılgan hissettirebilir. Bu süreçte kendinize ebeveynlik yaparak bakımınıza özen göstermek, kendinizi daha güçlü ve etkin hissettirebilir. Fiziksel bakım için gerekli beslenme, uyku, nefes egzersizleri ve medikal destek gibi kaynakların kullanımı gereklidir. Psiko-sosyal bakım için; kendinizi iyi hissettiren etkinlikleri yapma, sevdiklerinizle ve sosyal çevreyle ilişkilerinizi sürdürme, tedavi ekibiyle iletişimi sürdürerek bilgi desteği alma, iyimser ve umutlu bakış açısını benimseme gibi kendine bakım yollarını geliştirmek faydalıdır. Bazen kaygı, öfke, üzüntü gibi duygular yaşamanız da doğaldır, bu duyguların kısa bir süre sonra geçeceğini hatırlayın ve geçip gitmesine izin verin.

3. Yaşamla olan bağlarınızı güçlendirme: Hastalık sürecinde telefon veya internet yoluyla sevdiklerinizle iletişimde kalın. Sağlığınızın izin verdiği ölçüde, dikkatinizi size keyif veren ilgilerinize vererek, hastalık haricindeki yaşamsal alanlara odaklanın. Örneğin; film ve belgesel izlemek, müzik dinlemek, kitap okumak, ilgilendiğiniz bir konuda internetten araştırma yapmak ve video izlemek, çevrenizle sohbet etmek, nefes egzersizleri ve meditasyon yapmak gibi çeşitli ilgi alanlarınızla temasınızı sürdürün. Bu bağlar, sizi ruhsal açıdan besleyerek gücünüzü ve dayanıklılığınızı destekler.

4. Olumsuz düşünceleri fark etme ve değiştirme: Covid 19 hastalığı sırasında yaşadığınız belirtiler sizde kaygı duygularına sebep olabilir. Bu kaygılarla baş edebilmek için, gerçek dışı korkuları ayıklamak önemlidir. Tedavi ekibine belirtileri iletmek ve bunlarla ilgili bilgi almak hastalığın yaşattığı gerçekdışı kaygıları azaltabilir. Hastalık karşısında bedenin verdiği doğal tepkileri anlamak ve savaşıyor olduğu biçiminde yorumlamak; bedeninizde olan bitene güvenmek ve kaygıları karşılayabilmek için önemli görünüyor. Bedeniniz var gücüyle hastalıkla uğraşıyorken olumsuz senaryoların ona yardımı olmadığını, tam tersi ihtiyacı olan şeyin onu desteklemek ve ona güvenmek olduğunu hatırlayın.

5. Hastalığın seyri konusunda iyimser ve umutlu bir yaklaşım geliştirme: Hastalık belirtileri bedeninizi zorluyorken, aklınıza bazı olumsuz ve felaketleştiren düşünceler gelebilir. Belirtileri öncelikle doktorunuzla paylaşın ve gerekli olan tedavinize odaklanın. “Hastalığım kötüleşiyor mu?” ya da “Bedenim güçsüzleşiyor mu?” gibi düşünceler geldiğinde bunların zıddını düşünerek, kendinize iyi olduğunuzun kanıtlarını bulmaya çalışın. Bedeninizin güçlü ve dayanıklı olduğuna ilişkin kanıtlar neler? Şuan bedeninizde sağlıklı hissettiğiniz beden bölgeleri neler? sorularına odaklanabilirsiniz. Ailenizde bedensel olarak güçlü ve dayanıklı gördüğünüz aile büyüklerini düşünerek, kendinize yönelik dayanıklılık hissine odaklanabilirsiniz.

6. Bedeniniz içinde güvende hissetme: Hastalık sebebiyle bedeniniz içinde güvende hissedemiyor olduğunuzda, bedeninizde yolunda giden işlevleri fark ederek, onları güvenlik hissini yakalamak için değerlendirin. Yolunda giden diğer bedensel işlevlerin varlığını görebilmek, bedene olan güven duygusunu arttırabilir. Örneğin “Kendim rahatlıkla hareket edebiliyorum ve işlerimi yapabiliyorum, iştahım olmasa da yemeye çalışıyorum, çevremle iletişimi sürdürüyorum, bedenimde olanları takip edebiliyorum“ gibi… Hastalıkla birlikte yıkılan beden sağlığı algısını yeniden kazanmak için, bedenin sağlıklı yönlerine dikkat çekerek; sağlıklı olma umudunu ve bedendeki güvenlik duygusunu sağlama önemli hale gelir.

7. Hastalığı yaşam döngüsünün bir parçası olarak görme: Doğa sürekli olarak değişim ve dönüşümü içerir. Çevrenizdeki değişimler karşısında doğanın bir parçası olarak bedeniniz de değişir ve uyum yeteneğini ortaya koyar. Hastalık sürecinin de yaşamdaki doğal değişimlerin bir parçası olduğunu ve bedeninizin buna uyum gösterme yeteneğinin olduğunu hatırlamak bedene olan güven duygusunu arttırabilir. Hastalık sırasında çaresizlik ve zorluk içinde hissederken, her şeyin geçmesini beklemek ve bedenimizdeki tepkilere güvenmek o sırada yapabildiğimiz birşeydir.

8. Hastalığı içinizdeki bilgelikle karşılama: Yaşadığınız hastalık sürecinin geçtiğini ve yıllar sonra içinizdeki bilge tarafın size bu geçmiş deneyimi nasıl anlattığını düşünün. Bu süreci atlatmanızda nelerin size yardımı olduğunu ve deneyimin size neler kattığını bilge tarafınızın dilinden dinleyerek bunların farkına varın. Deneyimi yıllar sonra hatırladığınızda, size neler öğretmiş olabileceğini, süreçle nasıl baş ettiğinizi, kendinizin güçlü ve dayanıklı yönlerinin neler olduğunu anlamaya çalışın. Bu zorlayıcı ve kaygılı zamanların geçip giderek, size kalıcı bir zarar vermeyeceği umudunu korumak, direnme gücünüzü önemli ölçüde destekleyebilir.

Hep birlikte sağlıklı günlere...

Klinik Psikolog Esra Arda

*Kaynak ve yazar ismi gösterilmeden alıntı yapılamaz.