Çocuk Beslenmesinde Nelere Dikkat Etmeliyiz
ÇOCUK BESLENMESİNDE NELERE DİKKAT ETMELİYİZ
1-3 Yaş Grubu (Toddler Dönemi)
Bu dönem çocukların “besinlerle tanışma” evresidir ve bu dönemde edindikleri davranışlar hayatları boyunca kalıcı olacaktır. Bu nedenle anne ve babalara bu aşamada çocuklarına doğru beslenme alışkanlıkları edindirme adına önemli görevler düşmektedir.
Anne babanın çocuklara beslenme konusunda örnek davranışlar sergilemesinin yanında çocuklara karşı aşırı ısrarcı olma veya çok fazla ilgisiz olma gibi davranışlardan da kaçınmaları gerekmektedir. Bu şekilde yaklaşımlar çocuğun beslenmesinde negatif davranışların gelişmesine ve ileriki hayatında kalıcı davranış olarak yerleşmesine sebep olmaktadır.
Bu dönem ek gıdanın verildiği ve emziklilik sürecinin sonlandığı evreyi kapsamaktadır ve yeni besinlerle tanışan çocuk reddetme davranışında bulunabilmektedir. Negativizm denen ve sıklıkla görülen bu durum karşısında anne ısrarcı olmamalıdır. Çünkü bu tutum çocukta inatlaşma, yemekten nefret etme, iştahta azalma ve obezite oluşumuna neden olur. Israrcı olmak yerine o besini birkaç gün sonra tekrar deneme yoluna girmeli veya farklı besinlerle karıştırarak, çocuğun beğeneceği sunumlar yaparak o besini sevdirme yoluna gitmelidir. Bu şekilde olan yaklaşımlar katı beslenmeye geçişte anneye kolaylık sağlayacaktır. Aksi durumda, ısrarcı tutum sergileyen anne çocuğun o besinden daha fazla soğumasına neden olacaktır. Yani annenin bu dönem için öğreneceği ilk davranış, ısrarcı olmaktan kaçınıp çocuğuna karşı sabır göstermektir.
Bazı annelerin korkuları vardır. “çocuğum çok iştahsız, hiç yemiyor” tarzı düşüncelerle kafalarını yorarlar. Fakat şunu iyi benimsemek gerekiyor ki bu yaş grubundaki çocuktan bir yetişkin kadar yemesini bekleyemeyiz. Mide hacmi küçük olduğu için besin miktarı da küçük olacaktır. Ayrıca ikinci bir durum da annelerin katı beslenmeye geçişte besinleri sunum tarzıyla alakalı. Emzirme döneminden çıkan bir bebek, doğrudan katı beslenmeye geçemeyeceği için kıvamı doğru ayarlamak önemlidir. İlk aşamada besinler mama tarzında hazırlanmalı, sonrasında ise her besin ayrı ayrı, kaşıkla ezilerek verilmelidir. Bundaki amaç çocuğun besinlerin tadını tanıması ve onlara alışmasını sağlamaktır.
Bu dönemde çocukta “ben” duygusu gelişmeye başlar, daha çok şey başarmak isterler, fiziksel hareketlilik artar ve dikkat süreleri çok kısadır. Bu nedenle anne beslenme konusunda çocuğa karşı aşırı korumacı ve çok katı olmamalıdır. Sakin ve sabırlı olmalı aynı zamanda çocuğun bu dönemde ilk yılkine göre daha yavaş büyüme göstereceğini bilmelidir. Çocuğa besinler küçük miktarlarda sunulmalı ve çocuğun kendi başına beslenmesi teşvik edilmelidir.
Bu dönemde;
Artan fiziksel aktiviteye bağlı olarak kas ve kemik gelişimi için Ca ve P alımı önemlidir. Bu nedenle süt grubuna (süt-yoğurt-peynir) önem verilmelidir. Bu yaş grubunda süt grubundan günlük 2.5 porsiyon verilmelidir. Bu gün içinde 1 su bardağı süt, 1 kase yoğurt, 1 karper peynir büyüklüğünde az tuzlu peynir şeklinde verilebilir. Aşırı süt verilmesi çocuğun alması gereken diğer besin gruplarında yetersizliğe neden olur.
Protein, B vitaminleri ve Fe içeriği yüksek olan et grubu(kırmızı et, tavuk, balık, kurubaklagil) önem verilmesi gereken ikinci gruptur. İlk yaşlarda yarım porsiyondan başlanarak çocuk büyüdükçe 1-1,5 porsiyon şeklinde arttırılır. Örnek protein bulunan yumurtayı her gün veya gün aşırı tükettirmek önemlidir. Yumurta verilmeyen günlerde ise et miktarı arttırılmalıdır.
Bunlarla birlikte çocuk her gün sebze-meyve ve tahıl grubu da tüketmelidir. Sebze-meyve grubu 1-1,5 porsiyon şeklinde ve tahıl grubu ise 2-2,5 porsiyon şeklinde tüketimi önerilmektedir.
Tüm besin grupları ilk yaşlarda az miktarda ve çocuk büyüdükçe yavaş yavaş arttırılacak şekilde verilmelidir.
3-6 Yaş Grubu (Okul Öncesi Dönem)
3-6 yaş okul öncesi dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde çocukların beslenme alışkanlıklarının oturduğu dönemdir. Çocuk bu dönemde içinde bulunduğu çevreden her yönüyle etkilenmektedir (fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal). Okul öncesi dönem artık yaşam boyu kalıcı olan davranışların yerleştiği, yetişkinlik için temel oluşturan dönem olması sebebiyle önemlidir. Çocuğun büyüme ve gelişmesini sağlayacak şekilde beslenme tarzı oluşturmanın yanında çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlıkları edindirmek de gerekmektedir.
Bu dönem, yemek yeme sorumluluğunun çocuğun kendisinde olduğu dönemdir. Bu nedenle çocuğa fırsat verilmeli, yemeğini yardımsız yemesi sağlanmalıdır. Anne-baba bu yönde daima çocuğa destek olmalıdır. Çocuğun yemeğini döküyor olması, etrafı dağıtıyor olması ona bu fırsatı vermek için engel değildir. Çocuk rahat bırakılmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuklar hata yaparak öğreneceklerdir.
Taklit yeteneğinin yoğun olduğu 3-6 yaş grubu çocuklar özellikle anne-babayı dikkatle izlerler. Erkek çocuk daha çok babayı, kız çocuk ise daha çok anneyi taklit etmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme alışkanlığının geliştirilmesi ve yerleştirilmesi için anne-babanın tutumu, çocuğa iyi örnek olması önemlidir. Anne-baba yemek konusunda seçici ve aşırı hassas ise çocuğu ortalığı dağıttığı için sürekli bir uyarma halinde ise çocuktan olumlu davranışlar geliştirmesi beklenemez.
Okul öncesi dönemde çocuklar, besinlere karşı kesin tavır ortaya koyarlar. Sebzelere karşı çok fazla ilgili değildirler. Besinleri ayrı ayrı tanımak isterler, sebzelerin karışım halinde olmasından pek hoşlanmazlar. Elleriyle kolay yiyebildikleri besinlerden daha çok hoşlanırlar. Keskin tat ve kokulara karşı hassas oldukları için her sebzeyi yemezler, daha çok çiğ yenebilen sebzeleri tüketirler. Bu şekilde kesin tavır ortaya koyan çocuğun doğal olarak sevmediği, yemediği besinler de olacaktır. Sevmediği yemek için çocuk zorlanmamalıdır. Sevmediği bir yemeği yedirmek için zorlanan çocuk sonrasında o besine karşı olumsuz tavır geliştirir. Aileler çocuğu zorlamak yerine, sevmediği besini sofrada bulundurarak ona alışmasını sağlamalıdır. Zamanla çocuk bu besine alışacak ve ailenin de o besini tükettiğini görerek artık o da yemeğe başlayacaktır. Bu şekilde yaklaşım daha doğrusur.
Bu dönemde;
Protein gereksiniminin çoğunluğu et, süt, yumurta gibi iyi kalite protein kaynaklarından karşılanmalıdır. Vitamin-mineral alımı beslenme örüntüsünde sağlanmalı, özellikle kalsiyum ve demir alımına önem verilmelidir. En güzel kalsiyum kaynağı; süt, peynir, yoğurt gibi süt ürünleri, fındık-fıstık vb. yağlı tohumlar ve yeşil sebzelerdir. Demir alımını sağlamak için de et, yumurta, yeşil sebzeler, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, pekmez, kuru meyveler çocukların beslenmesinde yer almalıdır.
Günlük olarak; süt-yoğurt grubundan 2-3 su bardağı, peynir 1 dilim, et/balık/tavuk 4 yumurta büyüklüğünde, yumurta 1 adet, sebze-meyveler 3 porsiyon, ekmek 3-4 dilim, pirinç/makarna 3 yemek kaşığı olacak şekilde verilmelidir.
Haftada 1 kez et, 2 kez tavuk, 1 kez balık verilmelidir. Sağlıklı bir yaşam için çocuklara spor teşvik edilmelidir. Daima hareketli yaşantı onlar için bir avantaj demektir. Ayrıca spor ile birlikte özgüven oluşumu ve bedensel sağlık da daha iyi seviyede olacaktır.
1-3 Yaş Grubu (Toddler Dönemi)
Bu dönem çocukların “besinlerle tanışma” evresidir ve bu dönemde edindikleri davranışlar hayatları boyunca kalıcı olacaktır. Bu nedenle anne ve babalara bu aşamada çocuklarına doğru beslenme alışkanlıkları edindirme adına önemli görevler düşmektedir.
Anne babanın çocuklara beslenme konusunda örnek davranışlar sergilemesinin yanında çocuklara karşı aşırı ısrarcı olma veya çok fazla ilgisiz olma gibi davranışlardan da kaçınmaları gerekmektedir. Bu şekilde yaklaşımlar çocuğun beslenmesinde negatif davranışların gelişmesine ve ileriki hayatında kalıcı davranış olarak yerleşmesine sebep olmaktadır.
Bu dönem ek gıdanın verildiği ve emziklilik sürecinin sonlandığı evreyi kapsamaktadır ve yeni besinlerle tanışan çocuk reddetme davranışında bulunabilmektedir. Negativizm denen ve sıklıkla görülen bu durum karşısında anne ısrarcı olmamalıdır. Çünkü bu tutum çocukta inatlaşma, yemekten nefret etme, iştahta azalma ve obezite oluşumuna neden olur. Israrcı olmak yerine o besini birkaç gün sonra tekrar deneme yoluna girmeli veya farklı besinlerle karıştırarak, çocuğun beğeneceği sunumlar yaparak o besini sevdirme yoluna gitmelidir. Bu şekilde olan yaklaşımlar katı beslenmeye geçişte anneye kolaylık sağlayacaktır. Aksi durumda, ısrarcı tutum sergileyen anne çocuğun o besinden daha fazla soğumasına neden olacaktır. Yani annenin bu dönem için öğreneceği ilk davranış, ısrarcı olmaktan kaçınıp çocuğuna karşı sabır göstermektir.
Bazı annelerin korkuları vardır. “çocuğum çok iştahsız, hiç yemiyor” tarzı düşüncelerle kafalarını yorarlar. Fakat şunu iyi benimsemek gerekiyor ki bu yaş grubundaki çocuktan bir yetişkin kadar yemesini bekleyemeyiz. Mide hacmi küçük olduğu için besin miktarı da küçük olacaktır. Ayrıca ikinci bir durum da annelerin katı beslenmeye geçişte besinleri sunum tarzıyla alakalı. Emzirme döneminden çıkan bir bebek, doğrudan katı beslenmeye geçemeyeceği için kıvamı doğru ayarlamak önemlidir. İlk aşamada besinler mama tarzında hazırlanmalı, sonrasında ise her besin ayrı ayrı, kaşıkla ezilerek verilmelidir. Bundaki amaç çocuğun besinlerin tadını tanıması ve onlara alışmasını sağlamaktır.
Bu dönemde çocukta “ben” duygusu gelişmeye başlar, daha çok şey başarmak isterler, fiziksel hareketlilik artar ve dikkat süreleri çok kısadır. Bu nedenle anne beslenme konusunda çocuğa karşı aşırı korumacı ve çok katı olmamalıdır. Sakin ve sabırlı olmalı aynı zamanda çocuğun bu dönemde ilk yılkine göre daha yavaş büyüme göstereceğini bilmelidir. Çocuğa besinler küçük miktarlarda sunulmalı ve çocuğun kendi başına beslenmesi teşvik edilmelidir.
Bu dönemde;
Artan fiziksel aktiviteye bağlı olarak kas ve kemik gelişimi için Ca ve P alımı önemlidir. Bu nedenle süt grubuna (süt-yoğurt-peynir) önem verilmelidir. Bu yaş grubunda süt grubundan günlük 2.5 porsiyon verilmelidir. Bu gün içinde 1 su bardağı süt, 1 kase yoğurt, 1 karper peynir büyüklüğünde az tuzlu peynir şeklinde verilebilir. Aşırı süt verilmesi çocuğun alması gereken diğer besin gruplarında yetersizliğe neden olur.
Protein, B vitaminleri ve Fe içeriği yüksek olan et grubu(kırmızı et, tavuk, balık, kurubaklagil) önem verilmesi gereken ikinci gruptur. İlk yaşlarda yarım porsiyondan başlanarak çocuk büyüdükçe 1-1,5 porsiyon şeklinde arttırılır. Örnek protein bulunan yumurtayı her gün veya gün aşırı tükettirmek önemlidir. Yumurta verilmeyen günlerde ise et miktarı arttırılmalıdır.
Bunlarla birlikte çocuk her gün sebze-meyve ve tahıl grubu da tüketmelidir. Sebze-meyve grubu 1-1,5 porsiyon şeklinde ve tahıl grubu ise 2-2,5 porsiyon şeklinde tüketimi önerilmektedir.
Tüm besin grupları ilk yaşlarda az miktarda ve çocuk büyüdükçe yavaş yavaş arttırılacak şekilde verilmelidir.
3-6 Yaş Grubu (Okul Öncesi Dönem)
3-6 yaş okul öncesi dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde çocukların beslenme alışkanlıklarının oturduğu dönemdir. Çocuk bu dönemde içinde bulunduğu çevreden her yönüyle etkilenmektedir (fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal). Okul öncesi dönem artık yaşam boyu kalıcı olan davranışların yerleştiği, yetişkinlik için temel oluşturan dönem olması sebebiyle önemlidir. Çocuğun büyüme ve gelişmesini sağlayacak şekilde beslenme tarzı oluşturmanın yanında çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlıkları edindirmek de gerekmektedir.
Bu dönem, yemek yeme sorumluluğunun çocuğun kendisinde olduğu dönemdir. Bu nedenle çocuğa fırsat verilmeli, yemeğini yardımsız yemesi sağlanmalıdır. Anne-baba bu yönde daima çocuğa destek olmalıdır. Çocuğun yemeğini döküyor olması, etrafı dağıtıyor olması ona bu fırsatı vermek için engel değildir. Çocuk rahat bırakılmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuklar hata yaparak öğreneceklerdir.
Taklit yeteneğinin yoğun olduğu 3-6 yaş grubu çocuklar özellikle anne-babayı dikkatle izlerler. Erkek çocuk daha çok babayı, kız çocuk ise daha çok anneyi taklit etmektedir. Bu nedenle sağlıklı beslenme alışkanlığının geliştirilmesi ve yerleştirilmesi için anne-babanın tutumu, çocuğa iyi örnek olması önemlidir. Anne-baba yemek konusunda seçici ve aşırı hassas ise çocuğu ortalığı dağıttığı için sürekli bir uyarma halinde ise çocuktan olumlu davranışlar geliştirmesi beklenemez.
Okul öncesi dönemde çocuklar, besinlere karşı kesin tavır ortaya koyarlar. Sebzelere karşı çok fazla ilgili değildirler. Besinleri ayrı ayrı tanımak isterler, sebzelerin karışım halinde olmasından pek hoşlanmazlar. Elleriyle kolay yiyebildikleri besinlerden daha çok hoşlanırlar. Keskin tat ve kokulara karşı hassas oldukları için her sebzeyi yemezler, daha çok çiğ yenebilen sebzeleri tüketirler. Bu şekilde kesin tavır ortaya koyan çocuğun doğal olarak sevmediği, yemediği besinler de olacaktır. Sevmediği yemek için çocuk zorlanmamalıdır. Sevmediği bir yemeği yedirmek için zorlanan çocuk sonrasında o besine karşı olumsuz tavır geliştirir. Aileler çocuğu zorlamak yerine, sevmediği besini sofrada bulundurarak ona alışmasını sağlamalıdır. Zamanla çocuk bu besine alışacak ve ailenin de o besini tükettiğini görerek artık o da yemeğe başlayacaktır. Bu şekilde yaklaşım daha doğrusur.
Bu dönemde;
Protein gereksiniminin çoğunluğu et, süt, yumurta gibi iyi kalite protein kaynaklarından karşılanmalıdır. Vitamin-mineral alımı beslenme örüntüsünde sağlanmalı, özellikle kalsiyum ve demir alımına önem verilmelidir. En güzel kalsiyum kaynağı; süt, peynir, yoğurt gibi süt ürünleri, fındık-fıstık vb. yağlı tohumlar ve yeşil sebzelerdir. Demir alımını sağlamak için de et, yumurta, yeşil sebzeler, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, pekmez, kuru meyveler çocukların beslenmesinde yer almalıdır.
Günlük olarak; süt-yoğurt grubundan 2-3 su bardağı, peynir 1 dilim, et/balık/tavuk 4 yumurta büyüklüğünde, yumurta 1 adet, sebze-meyveler 3 porsiyon, ekmek 3-4 dilim, pirinç/makarna 3 yemek kaşığı olacak şekilde verilmelidir.
Haftada 1 kez et, 2 kez tavuk, 1 kez balık verilmelidir. Sağlıklı bir yaşam için çocuklara spor teşvik edilmelidir. Daima hareketli yaşantı onlar için bir avantaj demektir. Ayrıca spor ile birlikte özgüven oluşumu ve bedensel sağlık da daha iyi seviyede olacaktır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuk Beslenmesinde Nelere Dikkat Etmeliyiz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Havva ARIN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Havva ARIN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
