Dâhi Çocuklar Kimdir? Nasıl Yaklaşılmalı, Neler Yapılmalı?
DÂHİ ÇOCUK
Aya henüz gidilmediği, uçakların, cep telefonlarının, hatta bilgisayarın bile keşfedilmediği bir dünyada yaşıyor olabilirdik. Bu çocuklar olmasaydı bugün dünya bambaşka bir zamanı yaşıyordu. Ne bilim, ne teknoloji ne de sanat asla bu seviyelerde olamazdı.
Dâhi Çocuk Kime Denir?
Sadece güvenilir psikometrik testlerle 140 IQ’nun üzerinde çıkan kişileri değil olağanüstü yetenekleri ve yaratıcılıkları olan kişileri de kapsar. Fizik, dil, toplumbilim, felsefe, teknoloji, askeriye, sanat, edebiyat, resim gibi alanlarda doğuştan yetenekli, keşif ve icatlara imza atan, yepyeni fikirlerle değişim ve dönüşüm yaratan kişilerdir.
Dahi Çocukların Erken Dönem Belirtiler
• Bebeklikleri genelde sorunsuz geçer. Genelde erken yürürler ve erken konuşurlar.
• Zengin sözcük dağarcığına sahiptirler ve kurdukları cümleler sizi şaşırtır. Çok kolay öğrenirler
• Büyük bir kısmı okula gitmeden okuma yazmayı tam öğrenirler.
• Gelişmiş bir sinir sistemine sahiptirler bu nedenle duyuları daha keskindir.
• Bazı bebeklerin uyurken battaniye örtmemelerini, yemek seçmelerini, altını ıslatmalarından aşırı rahatsız olmalarını ve gürültüye çok tepki vermelerini garipsemeyin bu onların aşırı duyarlılığından kaynaklanıyor olabilir.
• Seslere karşı çok duyarlıdırlar.
• Genelde bağışıklık sistemleri güçlüdür ve hastalıklara karşı daha dirençlidirler. Bu nedenle normal yaşam koşullarında diğer kişilerden daha uzun süre yaşarlar.
Sosyal Özellikleri
• Arkadaşları arasında genelde popüler çocuklardır. Nadiren asosyal olanları vardır.
• İleriki yaşlarda işleriyle, icatlarıyla aşırı ilgilenmelerinden arkadaşlarına vakit ayıramayabilirler.
• Kendilerinden büyük çocuklarla oyun oynamayı, yaşça büyüklerle sohbet etmeyi severler.
• Empati becerileri, duygusal zekâları gelişmiştir.
• Grup içinde genellikle lider olma eğilimindedirler. Liderlik özellikleri taşıdıklarından arkadaşları da onların lider olmalarını desteklerler.
• Gelişmiş bir mizah anlayışları vardır.
Psikolojik ve Kişilik Özellikleri
• En belirgin özelliklerinin başında bağımsız olmaları gözlenir. Yaptıkları işlerde dışarıdan onay aramazlar kendilerinin sevmesi daha önemlidir. Onay arayacakları kişiler de zaten o konunu duayenleridir.
• Yüksek hedefleri vardır. Uzaya gitmek, çevre kirliliğini önlemek vs. Bu hedefler sözde kalmaz, bunun için yoğun emek harcarlar. Evini laboratuvara çevirten çocuklar vardır.
• İçsel disiplinleri ve motivasyonları yüksektir. Bir etkinliğe başlamak için dışardan motivasyona ihtiyaç duymazlar. Kafalarına koydukları hedeflere ulaşmak için ömür boyu çabalayanları vardır.
• Karşılaştıkları sorun ve problemleri kendi başlarına aşmaya çalışırlar.
• Bazı konularda aşırı duyarlı olabilirler. Gelişmiş bir adalet düşüncesine sahiptirler. Yapılan haksızlıklar arkadaşlarına yönelik bile olsa, böyle bir durum gözlerinin yaşla dolmasına neden olabilir. Yok olma tehlikesinde olan türler, enerji kaynaklarının azalması, kirliliğin artması gibi dünya sorunlarına aşırı duyarlı davranabilirler.
• Özgüvenleri yüksektir ve yaptıkları işi mükemmel yapmak isterler.
• Meseleleri sorgular, net bir şekilde düşünür, olaylar arası ilişkileri çabuk fark ederler.
• Alçak gönüllü olurlar, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar. Sahip oldukları özeliklerden dolayı bazen kibirli görünebilirler.
DÂHİ ÇOCUKLARIN BEYNİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Bu çocuklarda ilk göze çarpan düşünme yapılarındaki farklılıktır. Normalde çocuklar ‘neden’ sorusunu daha fazla sorarken bu çocuklar daha çok ‘nasıl’ sorularıyla ilgilenir. Yaratıcı düşüncenin kaynağı olan bu farklı düşünme yapısı ilerde imzasını atacakları buluş ve keşiflerin tohum halidir. Ulaşmak istedikleri hedefin çok net bir görselini beyinlerinde canlandırma özelliğine sahiptirler. Hedeflerinden kolay vazgeçmezler.
Düşünme, hayal etme ve problem çözmenin merkezi olan prefrontal korteks bölgelerindeki aktivasyon diğer kişilere göre oldukça yüksektir. Derin merak duyguları, uzun odaklanma becerileri sıkı bir araştırmacı adayı yapıyor onları. Bu özellikleri nedeniyle, öğrenirken bir sorunla karşılaştıklarında hemen pes etmiyorlar. İşin garip tarafı zorluklar bu çocukları daha çok motive ediyor. Karmaşık problemler onların beyninde heyecan ve zevk noktalarını harekete geçiriyor. Einstein’ın beynindeki gri hücrelerin neden daha fazla olduğu şimdi daha iyi anlaşılıyor.
Hafızadan sorumlu olana hipokampüs bölgeleri daha aktiftir. Bir şeyi kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahip olmaları onların geniş bir sözcük dağarcığına sahip olmalarına neden oluyor. Akıcı konuşmaları ve yazma becerileri bu gruptan usta yazarlar çıkarabiliyor. Bu mükemmel hafızaları önemli detay, kavram, kuram, teorem ve ilkeleri sürekli akıllarında tutmalarına neden oluyor.
Soyut düşünme becerilerinin yüksek olması kendi başlarına okumayı öğrenmelerine, sayılara erkenden ilgi duymaya başlamalarına yol açıyor. Paralel olarak zaman kavramı erken gelişen bu çocuklar dün, bugün, yarın gibi kavramları ve saati erken öğrenirler.
Esneklik yetisi sayesinde yeni nöronal bağlantı kurma ve bu bağlantıları düzenleme işine nöroplastisite deniyor. Yeni bağ demek yeni öğrenmeler demektir. Doğal olarak bu çocukların beyin plastisitesi diğerlerine göre daha yüksek oluyor yani öğrendikçe öğreniyorlar. Yeni keşifler, genetik çalışmalar, uzay çalışmaları, yeni makineler, ilginç mimariler, bilgisayarlar, yazılım programları yani zekâlarına hitap eden yeni bilgilerden kendilerini alamıyorlar.
Bunların dışında yüksek beyin fonksiyonları bazen usta yetenekler doğmasına neden olabiliyor. Heykeltıraşlar, cerrahlar, dahi ressamlar, akrobatlar, sporcular ve sanatçılar dahi bir beynin bedene yansımış hali gibidir.
Dahi Çocukların Olumsuz Yönleri var mıdır?
Dahi çocuklar tıpkı diğer çocuklar gibi gelişimin bazı doğal sonuçları olarak zaman zaman sorun yaşarlar. Bunun dışında farklı olmanın, farklı düşünmenin getirdiği bazı olumsuzluklar da vardır. Bu gruba has gözlenen bazı olumsuzluklar ya da olumsuzluk olarak algılanan durumlar şunlardır:
• Basit işlerden çabuk sıkılırlar. Okul ödevleri onlar için angarya gelebilir.
• İşleri kendi bildikleri gibi yapmak istemeleri grup etkinliklerinde ya da zorunlu etkinliklerde sorun çıkarabilir.
• Her şeyi yapmak istediklerinden ya da yaptıklarından sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler. Bu nedenle göze batabilirler.
• Başkalarının göremediği ilişkileri görebilir ve dersin çoğunu sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.
• Ara sıra hayallere dalarlar ve dikkatleri dağılır.
• Diğer öğrencilerin "sönük" kalmalarına sebep olabilirler.
• Kendilerine çok da faydalı olmayan eserlere sırf ilgi duyduklarından gereğinden fazla zaman harcayabilirler.
• Bazen yersiz (algılanan) espriler yapabilirler.
• Sıra dışı düşünme şekilleri bazen onların uyumsuz ya da aykırı olarak etiketlenmelerine neden olabilir.
• Bir başarısızlık karşısında bazen çok tepki verebilir ya da kendilerini bir süre kapatabilirler.
• Yetenekleri bazen egolarının aşırı yükselmesine neden olabilir. Aşırı bencil ya da aşırı otoriter olabilirler. Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Dahi çocuklar buradaki özelliklerin yalnızca bir kısmına, büyük bir kısmına ya da tümüne sahip olabilirler. Çocuk bu özelliklerin çoğunu sergilerse aileler ya da eğitimcilerin bir uzmandan değerlendirme istemelerinde fayda vardır. Bu çocuklar uygun eğitim programlarına yerleştirilebilir ya da destek eğitim aldıklarında gerçek potansiyelleri daha iyi ortaya çıkar. Erken fark edilmeleri ülke için de dünya içinde oldukça önemlidir.
Aya henüz gidilmediği, uçakların, cep telefonlarının, hatta bilgisayarın bile keşfedilmediği bir dünyada yaşıyor olabilirdik. Bu çocuklar olmasaydı bugün dünya bambaşka bir zamanı yaşıyordu. Ne bilim, ne teknoloji ne de sanat asla bu seviyelerde olamazdı.
Dâhi Çocuk Kime Denir?
Sadece güvenilir psikometrik testlerle 140 IQ’nun üzerinde çıkan kişileri değil olağanüstü yetenekleri ve yaratıcılıkları olan kişileri de kapsar. Fizik, dil, toplumbilim, felsefe, teknoloji, askeriye, sanat, edebiyat, resim gibi alanlarda doğuştan yetenekli, keşif ve icatlara imza atan, yepyeni fikirlerle değişim ve dönüşüm yaratan kişilerdir.
Dahi Çocukların Erken Dönem Belirtiler
• Bebeklikleri genelde sorunsuz geçer. Genelde erken yürürler ve erken konuşurlar.
• Zengin sözcük dağarcığına sahiptirler ve kurdukları cümleler sizi şaşırtır. Çok kolay öğrenirler
• Büyük bir kısmı okula gitmeden okuma yazmayı tam öğrenirler.
• Gelişmiş bir sinir sistemine sahiptirler bu nedenle duyuları daha keskindir.
• Bazı bebeklerin uyurken battaniye örtmemelerini, yemek seçmelerini, altını ıslatmalarından aşırı rahatsız olmalarını ve gürültüye çok tepki vermelerini garipsemeyin bu onların aşırı duyarlılığından kaynaklanıyor olabilir.
• Seslere karşı çok duyarlıdırlar.
• Genelde bağışıklık sistemleri güçlüdür ve hastalıklara karşı daha dirençlidirler. Bu nedenle normal yaşam koşullarında diğer kişilerden daha uzun süre yaşarlar.
Sosyal Özellikleri
• Arkadaşları arasında genelde popüler çocuklardır. Nadiren asosyal olanları vardır.
• İleriki yaşlarda işleriyle, icatlarıyla aşırı ilgilenmelerinden arkadaşlarına vakit ayıramayabilirler.
• Kendilerinden büyük çocuklarla oyun oynamayı, yaşça büyüklerle sohbet etmeyi severler.
• Empati becerileri, duygusal zekâları gelişmiştir.
• Grup içinde genellikle lider olma eğilimindedirler. Liderlik özellikleri taşıdıklarından arkadaşları da onların lider olmalarını desteklerler.
• Gelişmiş bir mizah anlayışları vardır.
Psikolojik ve Kişilik Özellikleri
• En belirgin özelliklerinin başında bağımsız olmaları gözlenir. Yaptıkları işlerde dışarıdan onay aramazlar kendilerinin sevmesi daha önemlidir. Onay arayacakları kişiler de zaten o konunu duayenleridir.
• Yüksek hedefleri vardır. Uzaya gitmek, çevre kirliliğini önlemek vs. Bu hedefler sözde kalmaz, bunun için yoğun emek harcarlar. Evini laboratuvara çevirten çocuklar vardır.
• İçsel disiplinleri ve motivasyonları yüksektir. Bir etkinliğe başlamak için dışardan motivasyona ihtiyaç duymazlar. Kafalarına koydukları hedeflere ulaşmak için ömür boyu çabalayanları vardır.
• Karşılaştıkları sorun ve problemleri kendi başlarına aşmaya çalışırlar.
• Bazı konularda aşırı duyarlı olabilirler. Gelişmiş bir adalet düşüncesine sahiptirler. Yapılan haksızlıklar arkadaşlarına yönelik bile olsa, böyle bir durum gözlerinin yaşla dolmasına neden olabilir. Yok olma tehlikesinde olan türler, enerji kaynaklarının azalması, kirliliğin artması gibi dünya sorunlarına aşırı duyarlı davranabilirler.
• Özgüvenleri yüksektir ve yaptıkları işi mükemmel yapmak isterler.
• Meseleleri sorgular, net bir şekilde düşünür, olaylar arası ilişkileri çabuk fark ederler.
• Alçak gönüllü olurlar, başkalarına yardım etmekten hoşlanırlar. Sahip oldukları özeliklerden dolayı bazen kibirli görünebilirler.
DÂHİ ÇOCUKLARIN BEYNİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Bu çocuklarda ilk göze çarpan düşünme yapılarındaki farklılıktır. Normalde çocuklar ‘neden’ sorusunu daha fazla sorarken bu çocuklar daha çok ‘nasıl’ sorularıyla ilgilenir. Yaratıcı düşüncenin kaynağı olan bu farklı düşünme yapısı ilerde imzasını atacakları buluş ve keşiflerin tohum halidir. Ulaşmak istedikleri hedefin çok net bir görselini beyinlerinde canlandırma özelliğine sahiptirler. Hedeflerinden kolay vazgeçmezler.
Düşünme, hayal etme ve problem çözmenin merkezi olan prefrontal korteks bölgelerindeki aktivasyon diğer kişilere göre oldukça yüksektir. Derin merak duyguları, uzun odaklanma becerileri sıkı bir araştırmacı adayı yapıyor onları. Bu özellikleri nedeniyle, öğrenirken bir sorunla karşılaştıklarında hemen pes etmiyorlar. İşin garip tarafı zorluklar bu çocukları daha çok motive ediyor. Karmaşık problemler onların beyninde heyecan ve zevk noktalarını harekete geçiriyor. Einstein’ın beynindeki gri hücrelerin neden daha fazla olduğu şimdi daha iyi anlaşılıyor.
Hafızadan sorumlu olana hipokampüs bölgeleri daha aktiftir. Bir şeyi kolayca ezberleme ve ezberlediklerini de uzun süre belleklerinde koruyabilme özelliğine sahip olmaları onların geniş bir sözcük dağarcığına sahip olmalarına neden oluyor. Akıcı konuşmaları ve yazma becerileri bu gruptan usta yazarlar çıkarabiliyor. Bu mükemmel hafızaları önemli detay, kavram, kuram, teorem ve ilkeleri sürekli akıllarında tutmalarına neden oluyor.
Soyut düşünme becerilerinin yüksek olması kendi başlarına okumayı öğrenmelerine, sayılara erkenden ilgi duymaya başlamalarına yol açıyor. Paralel olarak zaman kavramı erken gelişen bu çocuklar dün, bugün, yarın gibi kavramları ve saati erken öğrenirler.
Esneklik yetisi sayesinde yeni nöronal bağlantı kurma ve bu bağlantıları düzenleme işine nöroplastisite deniyor. Yeni bağ demek yeni öğrenmeler demektir. Doğal olarak bu çocukların beyin plastisitesi diğerlerine göre daha yüksek oluyor yani öğrendikçe öğreniyorlar. Yeni keşifler, genetik çalışmalar, uzay çalışmaları, yeni makineler, ilginç mimariler, bilgisayarlar, yazılım programları yani zekâlarına hitap eden yeni bilgilerden kendilerini alamıyorlar.
Bunların dışında yüksek beyin fonksiyonları bazen usta yetenekler doğmasına neden olabiliyor. Heykeltıraşlar, cerrahlar, dahi ressamlar, akrobatlar, sporcular ve sanatçılar dahi bir beynin bedene yansımış hali gibidir.
Dahi Çocukların Olumsuz Yönleri var mıdır?
Dahi çocuklar tıpkı diğer çocuklar gibi gelişimin bazı doğal sonuçları olarak zaman zaman sorun yaşarlar. Bunun dışında farklı olmanın, farklı düşünmenin getirdiği bazı olumsuzluklar da vardır. Bu gruba has gözlenen bazı olumsuzluklar ya da olumsuzluk olarak algılanan durumlar şunlardır:
• Basit işlerden çabuk sıkılırlar. Okul ödevleri onlar için angarya gelebilir.
• İşleri kendi bildikleri gibi yapmak istemeleri grup etkinliklerinde ya da zorunlu etkinliklerde sorun çıkarabilir.
• Her şeyi yapmak istediklerinden ya da yaptıklarından sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler. Bu nedenle göze batabilirler.
• Başkalarının göremediği ilişkileri görebilir ve dersin çoğunu sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.
• Ara sıra hayallere dalarlar ve dikkatleri dağılır.
• Diğer öğrencilerin "sönük" kalmalarına sebep olabilirler.
• Kendilerine çok da faydalı olmayan eserlere sırf ilgi duyduklarından gereğinden fazla zaman harcayabilirler.
• Bazen yersiz (algılanan) espriler yapabilirler.
• Sıra dışı düşünme şekilleri bazen onların uyumsuz ya da aykırı olarak etiketlenmelerine neden olabilir.
• Bir başarısızlık karşısında bazen çok tepki verebilir ya da kendilerini bir süre kapatabilirler.
• Yetenekleri bazen egolarının aşırı yükselmesine neden olabilir. Aşırı bencil ya da aşırı otoriter olabilirler. Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Dahi çocuklar buradaki özelliklerin yalnızca bir kısmına, büyük bir kısmına ya da tümüne sahip olabilirler. Çocuk bu özelliklerin çoğunu sergilerse aileler ya da eğitimcilerin bir uzmandan değerlendirme istemelerinde fayda vardır. Bu çocuklar uygun eğitim programlarına yerleştirilebilir ya da destek eğitim aldıklarında gerçek potansiyelleri daha iyi ortaya çıkar. Erken fark edilmeleri ülke için de dünya içinde oldukça önemlidir.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dâhi Çocuklar Kimdir? Nasıl Yaklaşılmalı, Neler Yapılmalı?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ramazan ŞİMŞEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
