Dahi Çocuklar / Çocuklar ve Yetenekleri
ÇOCUKLAR VE YETENEKLERi
Çocuklar kendilerine has kişilik özellikleri ile doğarlar ve doğdukları andan itibaren de birbirinden farklı huy ve karakter özellikleri sergileyerek büyürler.Her çocuk kaş,göz,boy, gibi fiziksel özellikleriyle nasıl diğerlerinden farklıysa,sahip olduğu yetenek ve yatkınlıklarıyla da başka çocuklardan farklıdır.Çocuğun hem doğuştan getirdiği,hem de sonradan kazandığı becerilerin farkında olabilmek önemlidir.İlgili ve dikkatli ebeveynler bu yetenekleri fark ederek zamanında ve doğru yönlendirmelerde bulunabilir ve çocuklarının daha sosyal ve çok yönlü yetişmelerine katkıda bulunabilirler.
GERÇEKTEN YETENEKLİ Mİ?
Aileler çocuklarının yetenekli olup olmadığı konusunda çok net yargılara sahip olmayabilirler. Bu konuda söylenecek çok önemli bir şey vardır,o da ;her çocuğun en az bir alanda yetenekli olduğudur.Bütün mesele hangi konuya ilgisi ve eğilimi olduğunu doğru olarak saptayabilmektir. Eğer yeterli şartlar oluşturulmaz ve çocuğun hangi alanda yetenekli olduğu bilinmezse,bu yetenekle beraber , varsa çocuğun konuya olan ilgisi de kaybolup gidecektir. Dolayısıyla ebeveynlere düşen görev çocuğun yetenek ve becerilerini işler hale getirmek yani gün ışığına çıkartmaktır.
EVDEKİ MİNİK YETENEK
Televizyonlarda çok kullanılan bir deyim vardır:70 milyon insan.İşte bu deyimle 70 milyon insanın içinden sadece bir Fazıl Say çıkmış olması,bir Cem Karaca, bir Süreyya Ayhan,bir Cem Yılmaz çıkması aslında toplum için büyük eksikliktir. Kendi alanında çok iyi olabilecek pek çok yetenekli insan daha keşfedilemeden kaybolup gidiyor.Belki aramızda çok iyi tenis oynayabilecek insanlar varken bir kere bile raket tutmamış olmamız nedeniyle tenis sporuyla tanışamadan ve bu yeteneğimizi fark edemeden yok olup gidiyoruz.Bu açıdan bakınca aslında her evde minik yetenekler olduğunu da bilmek gerekiyor.Bilmek tek başına bir anlam ifade etmiyor tabii.Bu yetenekleri nasıl geliştireceğimiz de önem kazanıyor.
Maalesef okulların pek çoğu çocukların yeteneklerini ortaya çıkarma konusunda yeterli donanıma sahip değiller. Halbuki okullar çocukların sosyal ve psikolojik olarak desteklenmesini beklediğimiz eğitim yuvaları.Ancak maalesef bazı sosyal faaliyet kolları olsa da gerçek anlamda etkin bir işleve sahip olduklarını söylemek çok da mümkün değildir. Bu konuda pek çok yetenek ya tesadüfen keşfediliyor ya da tesadüfen yeteneği olduğu konudan uzaklaştırılıyor. Dolayısıyla çocuğun ilgisini ve eğilimi olduğu alanları keşfetmek için bütün iş aileye düşüyor. Çocuklar her zaman çok dışa dönük davranışlar sergilemedikleri için yetenekli olduğu konuları anlamak her zaman çok kolay olmayabilir. Ama evde kendini ortaya koyabilen bir çocuk varsa ve ilgi duyduğu konular belirliyse bu asla ihmal edilmemelidir.
HANGİ SANAT DALI, HANGİ YETENEK
Zeka ve yetenek üzerine yaptığı araştırmalarıyla tanınan bilim adamı Robert Sternberg ‘Akademik zekalar kolay bulunur,ancak yaratıcılık çok nadir ve eşsizdir.’ diyor.Yaratıcılık ise yetenekle doğru orantılıdır.Gerçekten de insan yeteneği olduğu konuda muhteşem eserler yaratır,muhteşem sonuçlara ulaşır.
Çocuğunuz belki okulda çok başarılı olmayabilir,sporla da arası hoş olmayabilir,hatta öğrenme anlamında sorunlar yaşıyor olabilir.Ancak belki de müzik çocuğunuzun ilgisinin olduğu alandır.Ya da el becerileri en iyi yapabileceği faaliyetler arasındadır.Denemeden ve çocuğunuza bu şansı sunmadan bilemezsiniz.Her çocuk bir ya da birkaç alanda yetenek olarak değerlendirilecek kadar yüksek potansiyelle doğar.Bu alanların neler olduğu ancak iyi gözlemle mümkündür.Sadece anne baba öyle istiyor diye çocuğun müziğe ilgisinin olacağını düşünmek veya zorla bir spor çalışmasına göndermek çok akıllıca olmaz.Aksine çocuk istediği ve ilgi duyduğu konulara karşı da soğuk davranabilir.Sırf bu sebeple gerçekten ilgi duyduğu alanları keşfetme şansını kaybedebilirsiniz.Çocuklardaki yetenekleri desteklemek ve yönlendirmek anlamında ebeveyn olarak biz neler yapabiliriz dersek:
· Çocuğun kişisel özelliklerini çok iyi gözlemlemek,
· İlgi duyduğu alanları tanımaya çalışmak,
· Kuvvetli olduğu yönlerini keşfetmek ve keşfetmesine yardımcı olmak,
· Motivasyon ve moral destek sağlamak,
· Başardığı her konuyu takdirle karşılamak.
· İstemediği ve sevmediği konularda zorlamamak,
· Araştırma ve inceleme isteklerini ertelememek,engel olmamak.
ÇOCUĞUN YETENEKLERİNİ GÖRMEZDEN GELMEYİN
Çocuğun hangi alanda daha iyi olduğunu bulmak ve o yönde gelişimini desteklemek hayati öneme sahiptir. Çocuğunuzun gerçekten güçlü ve yetenekli olduğu alanları keşfetmek ve bu konuda desteklemek, diğer alanlarda da çocuğun başarısını artırmaktadır.Üstelik yapılan araştırmaların ortaya koyduğu bir diğer sonuca göre yeteneği olsun ya da olmasın,çocuğun psiko-sosyal gelişimi açısından en önemli etken aile tarafından sunulan cesaretlendirme ve moral destekleridir.Kaldı ki özellikle yeteneğinin olduğu konular doğru belirlenerek yönlendirilirse çok başarılı sonuçlar alınacağı bilinmelidir.
Yeteneğin ve zekanın üç önemli unsuru vardır:
· Yaratıcılık
· Analitik düşünme
· Pratik düşünme
Genellikle her hangi bir konuda yeteneği ya da ilgisi olan çocuklar kendilerini mutlaka ortaya koyarlar.Başkalarından farklıdırlar.Hep bir şeyler keşfetme ve araştırma heyecanı içindedirler.Aileleri de bu çocukların kendilerini bunalttığından yakınırlar.Çünkü bu çocuklar;
· Çok soru sorarlar,
· Etrafı ve eşyaları çok karıştırırlar,
· Özellikle elektronik bazı aletler olmak üzere pek çok şeyin içini açıp bakmak isterler ve bozarlar.Ya da yeniden yaparlar.
· Pek çok gerekli gereksiz malzeme biriktirirler.Yeni şeyler yapmaya karşı oldukça meraklıdırlar.
· Genellikle çok okurlar.
· Ya çok dışa dönük ya da çok sakin olurlar.
· Yaptıkları faaliyetler sırasında çok düzensiz,dağınık olabilirler.
Bu tür özellikler sergileyen bir çocuğunuz varsa zaten neye ilgi duyduğu az ya da çok bilirsiniz. Çocuğunuzun ilgi duyduğu konu ne olursa olsun,o konuda mutlaka yaratıcı çalışmalar yapması için yönlendirmelisiniz.
DOĞRU YÖNLENDİRMEK
Çocuğunuzun hangi konuda yeteneği olduğunu bilseniz de bilmeseniz de öncelikle onu bazı faaliyetler için desteklemelisiniz. Mesela bir spor dalına ya da sosyal bir çalışmaya ilgi duyabilir. Bir müzik aleti çalması için teşvik etmek ve imkan varsa ders alması sağlanabilir. Çocuğa önceden bazı ortamlar sağlanmadan ne konuda ilgisi ve yeteneği olduğunu anlamak mümkün olmaz. O nedenle okulda ya da bulunduğu ortamlarda;
· Bir proje çalışmasına katılması
· Bir takım sanatsal faaliyetlerde yer alması için desteklemek
· Yaratıcı aktivitelerde yer almasını sağlamak
· Evde kullanılmayan bazı aletleri ve eşyaları karıştırıp incelemesine izin vermek gibi çalışmalar yapılabilir.
Çocuğun yapmak istediği ya da yapacağı faaliyetler için evde bir köşesinin olması da çok yararlıdır.Bu çocuğun üretkenliğini artıracağı gibi,her seferinde eşyaları toplayıp kaldırmak gibi sıkıcı zorunluluklardan kurtulmasını da sağlar.
Yetenekleri desteklemenin ve ortaya çıkarmanın bir yolu da çocuğa çok fazla malzeme sunmaktır.
· Düğmeler,
· Çiviler,
· Tahta parçaları,
· Renkli kağıtlar ve ipler,
· Deniz kabukları,kum,çakıl vb
· Boya kalemleri,boya malzemeleri
· Her tür kutu gibi malzemeler çocuğu sınırsız olarak yaratmak üzere programlayacaktır.
AİLENİN DESTEĞİ TAM OLMALIDIR
Öncelikle çocuğun özgürce dağıtıp,bir şeyler yaratacağı kendine ait bir alanı olmalı. Bunun yanında çocuğun ilgi duyduğu alan ne olursa olsun mutlaka cesaretlendirilmeli.
Özellikle yaratıcı çocuklar için çocuğun bir faaliyet içinde yer alması sağlanmalıdır. Bu tip çocuklar eşyaları parçalara ayırıp birleştirmekten hoşlanırlar.Engellemeden teşvik edilmelidir.Mesela kullanılmayan aletler çocuğa verilerek incelemesi için fırsat verilebilir.Ayrıca soru sormalarına da imkan tanınabilir.Yaratıcı yapıdaki çocuklar çok fazla olarak ve sıra dışı sorular sorarlar.Cesaretlendirin.Soruları geçiştirmeyin.Cevabını bilmediğiniz sorular olduğunda çekinmeden bilmediğinizi söyleyerek cevabını beraber araştırıp bulmaya çalışın.Birlikte gezilere çıkarak,ona ilginç gelen yerleri görmeye gidin.
Analitik düşünen çocuklar için bir şeyler yapılırken uygulanan kurallar ve takip edilen yöntemler çok önemlidir.Her şeyin mantıksal bir sebebi olduğuna inandıkları için de her şeye bir açıklama beklerler.O nedenle mesela haberleri beraber izleyip,olan biten gelişmeler ve nedenleri üzerine konuşmak çok yararlı olur.Bu tip çocuklar problem çözmekten hoşlanırlar.deneyler yapmayı severler.Mümkün olduğunca bu ortamlarda bulunmasına imkan vermeye çalışın.Laboratuarlar ya da atölyeler bu tip çocuklar için çok heyecan verici yerlerdir.
Pratik düşünen çocukları en iyi tanımlayan cümle şudur: Ne gerektiğini bilerek,doğru olanı yapabilme yeteneğine sahip çocuklar.Bu çocuklar sosyal ortamlarda daha rahat hareket edebilirler,insanlarla iyi ilişkiler kurma becerileri oldukça iyidir.Evle ilgili sorumluluk isteyen işlere karşı ilgili davranabilirler ve gerçekten el becerisi isteyen durumlarda çok yeteneklidirler.Bazen çatışmacı davranışlar sergilese de zaman içinde doğru çözümlere ulaşmayı da öğrenecektir.Ancak ebeveyn olarak uzlaşma yollarını göstermeniz gereklidir.
Her koşulda çocuğun bağımsız çalışması,tek başına bir iş bitirmesi teşvik edilmelidir.Çocuk ister yaratıcı,ister analitik ya da pratik düşünme biçiminde olsun çocuğun ilgisi ve başarılı olduğu alan neyse ona odaklanmak önemlidir.
AİLELERE ÖNERİLER
Neler yapmalısınız?
Öncelikle her çocuğun kendine özgü bir ya da birkaç yetenekle doğduğunu bilmelisiniz. Anne baba olarak en önemli kural çocuğun ne konuda ilgisi ve yeteneği olduğunu bulmaktır. Bu amaçla çok iyi gözlemci ve yönlendirici olmalısınız.Çocuklar mutlaka yetenekleri konusunda belirgin ipuçları sunarlar.İpuçları yoksa sizin yapacağınız bazı yönlendirmeler çocuğunuzdaki yetenekli alanların ortaya çıkmasını kolaylaştıracaktır.
· Çocuğun bazı uğraşlar edinmesini sağlamak,
· Sevdiği konularla ilgili bir kursa göndermek ya da ders aldırmak,
· Farklı ortamlarda farklı insanlarla bir arada olma imkanı yaratmak,
· Sorunlara çözüm bulması amacıyla değişik bakış açıları edinmesini sağlamak,
· Günlük olaylar üzerine ya da bir konu üzerinde beyin fırtınası yapmak, vb gibi yollarla çocuğun yeteneklerini ortaya koymasına yardımcı olunabilir.
Neler Yapmamalısınız
Genellikle en kolay yaptığımız hep olumsuzluklar üzerinde durmak ve bu olumsuzlukları vurgulamaktır.Oysa yetenek gibi muhteşem becerilerden bahsediyorsak bu becerileri yok edecek ya da köreltecek bütün yanlış tutumlarımıza son vermek zorundayız.Biz sporu seviyoruz diye çocuğumuzun da spora ilgisi olduğunu düşünmek son derece yanlış olur.Ya da arkadaşı müzik dersi alıyor diye çocuğumuza piyano dersi aldırmak da ulaşmak istenilen amaca hizmet etmekten uzak olur.Öyleyse,
· Çocuğun hiç ilgisi olmayan alanlara yönlendirmemek,
· Başkalarında gördüğümüz ve özendiğimiz özellik ve yeteneklerin çocuğumuzda da olduğu düşüncesiyle hareket etmemek,
· Bize göre komik ya da basit gelse de çocuğun ilgi alanlarını küçümsememek,
· Yetenekleri üzerine desteklemenin,ders çalıştırmakla aynı şey olduğunu düşünmemek,
· Çocuğu kendi başına bir şeyler yapmaya ve keşfetmeye çalışırken engellememek,
· Olur olmaz her yerde ve herkese çocuğun özelliklerinden ve yetenekli olduğunu düşündüğümüz alanlardan bahsetmemek;Bazı çocuklar kendileriyle ilgili özelliklerin başkaları tarafından bilinmesinden hoşlanmayabilirler.
· Geleceğe yönelik abartılı beklentiler oluşturmamak.
· Mükemmeliyetçi anne baba tutumu sergilememek.
Bu tipte pek çok yapılmaması gereken madde yazabiliriz. Aynı şekilde yapılması gerekenler listesi de oluşturabiliriz. Ancak bilinmesi gereken temel kural, çocuğun ne yaptığı,neyle uğraştığı ve ne istediğidir. Söz konusu olan çocuğun yetenekleri ve bu yeteneklerin ortaya çıkartılarak işler hale getirilmesi ise tek bir önkoşul vardır: Çocuğun ilgisi ve yeteneği ne yönde yoğunlaşıyorsa o alanda kayıtsız şartsız desteklenmesi gerektiğidir.
Bu konu Anneyiz Biz Dergisinde de yer almıştır.
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dahi Çocuklar / Çocuklar ve Yetenekleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Serap DUYGULU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Serap DUYGULU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin
Yazan Uzman
|
çocuklar ve yetenekleri, dahi çocuklar, çocukların yeteneklerini desteklemek, çocuk ve spor, çocuk ve zeka, çocuk ve sanat, yetenek, zeka türleri, yetenek türleri, dahi, deha, dahi çocuk, deha çocuk, dahi kimdir, deha nedir, çocukta deha
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.