Ergenlik Döneminde Stresle Baş Etme ve Aileye Düşen Görevler
Ergenlik Döneminde Stresle Baş Etme
Stres, organizmanın bedensel ve zihinsel sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanmasıyla ortaya çıkan durum (Cüceloğlu, 2010) olarak tanımlanır. Stres ve stres yaratan durumlar her yaş döneminde değişkenlik gösterir. Bizim şu anda ele alacağımız ergenlik döneminde yaşanan stres ve stres faktörleridir. Ergenlik dönemi belki de bireyin en hassas dönemlerinden birisidir çünkü hem fiziksel değişimler hem de duygusal değişimler bu dönemde yaşanır. Ergenlik döneminde kızlarda ve erkeklerde değişimler farklı yaşlarda yaşanabilir. Kız çocuklarında 10 yaş, erkek çocuklarında 12 yaş civarında başlar ve ortalama 3 ile 5 yıl arasında sürer. Ergenlik döneminde bireyi rahatsız eden ve kendisiyle ilgili sorunlar yaşatan bazı durumlar vardır. Biz bu durumlara stres faktörleri diyebiliriz.
Ergenlik dönemi stres yaratan faktörlerden bazıları;
• Boyun kısa olması. Özellikle erken ergenlik döneminde görülebilir. Arkadaşlarının arasında kısa olarak görülmesi ve konuyla ilgili şakalar yapılması kendisini daha kötü hissetmesine ve stres durumunun daha fazla artmasına sebep olabilir. Bazı ergenlik dönemi içerisinde olan çocukları ise boyunun çok uzun olmasından dolayı da rahatsızlık duyabilirler.
• Aile ile ilgili problemler. Ev içerisinde yaşanan tartışmalar, kardeş çatışmaları, ev içerisinde anne-baba dışında diğer yetişkinlerin de yaşaması, boşanmış veya birbirinden kopmuş aile yapısının olması gibi birçok durumdan dolayı ergenlik sürecinde stresin artması gözlemlenir.
• Sosyal ve arkadaş çevresiyle ilgili problemler
• Okulla ilgili sorunlar
• Sınav dönemleri
• Meslek seçimi sürecinde aile ve kendi tercihlerinin farklı olması olabilir, meslekleri tanımadığı için seçme sürecinde üstesinden gelemeyeceğini hissedebilir.
• Duygusal bağımsızlık
• Bedensel ve fiziksel sorunlar
• Cinsel gelişme yetersizliği
Ele aldığımız stres faktörleri yaşanan çevreye ve yaşadığı döneme göre değişkenlik gösterebilir. Ergen bireyler stresle ilgili durumlar yaşadıklarında bazı durumları yaşadıkları gözlemlenir. Bunlardan bazıları;
• İçe kapanma
• Aşırı sinirli olma
• Aile içinde ilişkilerin bozulması ve ev içinde uyumsuz davranışlar
• Ağlama
• Sürekli mutsuz olma
• Keyif alamama
Ergenlik döneminde bireyler bir stres durumu ile karşılaştıklarında bununla mücadele edebilmek için stresle başa çıkma stratejileri geliştirmek zorunda kalırlar. Ergenlik döneminde stresle başa çıkabilme becerisine sahip olan bireylerin aileleri tarafından desteklendiği araştırmalarda görülmüştür.
Stresli durumlarla karşı karşıya gelen bir ergen nasıl stratejiler geliştirmeli ve ne gibi önlemler almalı?
• Ergenin öncelikli olarak stresi yaratan durumun ne olduğunu tanımlaması ve stres yaratan durumun kaynağını bulması var olan sorunu ortandan kaldırmak için atacağı en büyük adımlardan biri olur.
• Ergenlikte stresle başa çıkma yollarından biri de hobi edinmek. Ergen bireyin hoşlandığı ve ilgi duyduğu şeylerle ilgilenmesini sağlamak gerekir.
• Sağlıklı beslenme bu dönemde oldukça önemlidir. Kendisine uygun bir beslenme düzeni ile bilişsel sürecine önemli oranda katkı sağlanmış olur.
• Spor yapmak, baş etme sürecini kolaylaştırır ve yeni stratejiler geliştirmesini sağlar. Sevdiği bir alanda spora başlayabilir.
• Onu dinlemek ve anlamak aslında en önemlilerinden birisidir. Kendisini anladığını hissettirmek ve yanından olduğunu göstermek ona daha fazla baş etme isteği verecektir.
• Yapamadığı şeylerden çok yapabildiklerine odaklanmak gerekir. Cesaretlendirici konuşmalar yapmak, kendisinin üstesinden gelebileceğine onu inandırmak önemlidir.
• Ergen birey düzenli bir uyku süreci geçirmelidir.
Ergenlik Dönemi sürecinde ailenin ne yapması gerekir?
• Stresin ergen bireyi yalnızca olumsuz yönde etkilediği düşünülmemelidir. Hafif düzeyde bir stres bireyi olumlu yönde etkileyerek stresle başa çıkmada güdüleyici ve harekete geçiren bir konumda da olabilir. Çocuklarımızın bizleri model olarak aldıklarını ve stresli bir durumda da bizler gibi tepki verebileceklerini unutmamalıyız. Bu yüzden onlara doğru davranış örneği göstererek yaşanacak durumu daha hafif bir süreçte atlatmasında katkı sağlamış oluruz.
• Çocuklarımıza vereceğimiz destekle hem aile arasındaki bağı kuvvetlendirmiş hem de yaşadığı durumlarda baş ederken daha sağlıklı bir süreç geçirmesine katkı sağlamış oluruz. Ergenlik döneminde olan bir çocuğun bir birey olduğunu unutmadan hareket etmek oldukça önemlidir.
• Bu süreçte kendisinde hem fiziksel olarak değişimler hissedecek hem de düşüncelerinde ve yapmak istediklerinde değişimler yaşayacaktır. Bu noktada kendisiyle ilgili istediği basit değişimleri yapmasına müsade etmek gereklidir (örneğin; saçını kestirmek, giyim tarzında farklılık yaratmak, dinlediği müzikler hatta yemek istediği besinler...).
• Ergenlik döneminin en zorlu geçen dönemi belki de bir çoğu için önemli sınavların olduğu dönemlerdir. Bu dönemde çocukları sıkmadan ve bunaltmadan yanlarında olduğunuzu hissettirmek onların hem sorumluluğunu almış olduğu sınav stres dönemini daha hafif atlatmasını sağlar hem de çocuk ve aile arasındaki bağ daha kuvvetli bir hale gelmiş olur.
• Çocuğun, ergenlik dönemine girmesiyle arkadaş çevresinde de değişimler oluşabilir çünkü bu dönemde kendine ait fikirler benimsemeye başlarlar ve çevrelerine de artık aynı şeyleri beraber yapmaktan ya da konuşmaktan keyif aldıkları arkadaş gruplarını yaklaştırırlar. Ailelerin yapması gereken ise çocuğun arkadaş çevresiyle tanışmak gerekirse onları daha fazla tanımak adına o çocukların aileleriyle bir araya gelerek tanışmak gerekebilir. Tabi önemli olan bu tanıma tanışma sürecinde ailelerin baskın bir yapıyla yaklaşmadan arkadaşça hareket etmeleridir.
• Kız ve erkek ilişkilerinde normal arkadaşlıktan daha öte olan karşı cinse ilgi duyma durumu yaşanabilir. Bu dönemde çocuklara baskıcı ve kuralcı olmak onların ailede uzaklaşmasına ve yalan söylemek gibi olumsuz alışkanlıkları yapmasına sebep olabilir. Bu yüzden özel hayatına fazla müdahale etmeden kontrollü bir şekilde davranmak aile ve çocuk güvenli ilişki çerçevesinde sağlıklı bir şekilde ilerlemiş olur.
• Ergenlik döneminde fark edilmek ve takdir edilmek ihtiyacı vardır. Sevgi eksik edilmemelidir.
• Son yıllarda iletişimi koparan önemli hatalardan biri de “aşırı demokratik aile tutumudur.”.Dikkat: Genç kendini boşlukta hissedebilir ve riskli eylemleri denemeye daha yatkın olabilir.
Aile tutumlarını ve genel olarak aileye düşen görevleri maddeler halinde özetlemek gerekirse;
• Kimseyle Kıyaslamama
• Aşırı Nasihatçi Olmama
• Model Dayatma Yerine Yönelimlerini Anlama
• Hükmetmek Yerine Paylaşma
• Aşırı Sorgulamama
• Deneme-Yanılma Özgürlüğü Verme
• Erişkin Yerine Koyma
• Onuruna Saygı Duyma
• Bastırma Veya Engelleme Yerine Paylaşma Ve Dayanışmayı Seçme.
• Sevgiyi Hep Sıcak Tutma
• Kendi Kuşağıyla Bağdaştırmama
• Yanlışlarının Neden-Sonuç İlişkisi İçinde Açıklamalıdırlar.
Ebevenylerin, çocuklarıyla iletişim problemi yaşamaları dahilinde bu anlatılan davranışlara dikkat etmeleri dahilinde çocuklarıyla olan problemlerinin çok büyük bir kısmı azalmış olacaktır. Bunun dışında hala problem yaşanıyorsa ve iletişim kurmaktan zorlanılıyorsa o zaman bir psikolog ya da aile danışmanlığına başvurarak destek almak daha sağlıklı adımlar atılmasını sağlamış olacaktır.
Kaynakça
Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi
Cansu yavaş, ergenlik döneminde ebeveynlere düşen görevler, neoldu.com
Stres, organizmanın bedensel ve zihinsel sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanmasıyla ortaya çıkan durum (Cüceloğlu, 2010) olarak tanımlanır. Stres ve stres yaratan durumlar her yaş döneminde değişkenlik gösterir. Bizim şu anda ele alacağımız ergenlik döneminde yaşanan stres ve stres faktörleridir. Ergenlik dönemi belki de bireyin en hassas dönemlerinden birisidir çünkü hem fiziksel değişimler hem de duygusal değişimler bu dönemde yaşanır. Ergenlik döneminde kızlarda ve erkeklerde değişimler farklı yaşlarda yaşanabilir. Kız çocuklarında 10 yaş, erkek çocuklarında 12 yaş civarında başlar ve ortalama 3 ile 5 yıl arasında sürer. Ergenlik döneminde bireyi rahatsız eden ve kendisiyle ilgili sorunlar yaşatan bazı durumlar vardır. Biz bu durumlara stres faktörleri diyebiliriz.
Ergenlik dönemi stres yaratan faktörlerden bazıları;
• Boyun kısa olması. Özellikle erken ergenlik döneminde görülebilir. Arkadaşlarının arasında kısa olarak görülmesi ve konuyla ilgili şakalar yapılması kendisini daha kötü hissetmesine ve stres durumunun daha fazla artmasına sebep olabilir. Bazı ergenlik dönemi içerisinde olan çocukları ise boyunun çok uzun olmasından dolayı da rahatsızlık duyabilirler.
• Aile ile ilgili problemler. Ev içerisinde yaşanan tartışmalar, kardeş çatışmaları, ev içerisinde anne-baba dışında diğer yetişkinlerin de yaşaması, boşanmış veya birbirinden kopmuş aile yapısının olması gibi birçok durumdan dolayı ergenlik sürecinde stresin artması gözlemlenir.
• Sosyal ve arkadaş çevresiyle ilgili problemler
• Okulla ilgili sorunlar
• Sınav dönemleri
• Meslek seçimi sürecinde aile ve kendi tercihlerinin farklı olması olabilir, meslekleri tanımadığı için seçme sürecinde üstesinden gelemeyeceğini hissedebilir.
• Duygusal bağımsızlık
• Bedensel ve fiziksel sorunlar
• Cinsel gelişme yetersizliği
Ele aldığımız stres faktörleri yaşanan çevreye ve yaşadığı döneme göre değişkenlik gösterebilir. Ergen bireyler stresle ilgili durumlar yaşadıklarında bazı durumları yaşadıkları gözlemlenir. Bunlardan bazıları;
• İçe kapanma
• Aşırı sinirli olma
• Aile içinde ilişkilerin bozulması ve ev içinde uyumsuz davranışlar
• Ağlama
• Sürekli mutsuz olma
• Keyif alamama
Ergenlik döneminde bireyler bir stres durumu ile karşılaştıklarında bununla mücadele edebilmek için stresle başa çıkma stratejileri geliştirmek zorunda kalırlar. Ergenlik döneminde stresle başa çıkabilme becerisine sahip olan bireylerin aileleri tarafından desteklendiği araştırmalarda görülmüştür.
Stresli durumlarla karşı karşıya gelen bir ergen nasıl stratejiler geliştirmeli ve ne gibi önlemler almalı?
• Ergenin öncelikli olarak stresi yaratan durumun ne olduğunu tanımlaması ve stres yaratan durumun kaynağını bulması var olan sorunu ortandan kaldırmak için atacağı en büyük adımlardan biri olur.
• Ergenlikte stresle başa çıkma yollarından biri de hobi edinmek. Ergen bireyin hoşlandığı ve ilgi duyduğu şeylerle ilgilenmesini sağlamak gerekir.
• Sağlıklı beslenme bu dönemde oldukça önemlidir. Kendisine uygun bir beslenme düzeni ile bilişsel sürecine önemli oranda katkı sağlanmış olur.
• Spor yapmak, baş etme sürecini kolaylaştırır ve yeni stratejiler geliştirmesini sağlar. Sevdiği bir alanda spora başlayabilir.
• Onu dinlemek ve anlamak aslında en önemlilerinden birisidir. Kendisini anladığını hissettirmek ve yanından olduğunu göstermek ona daha fazla baş etme isteği verecektir.
• Yapamadığı şeylerden çok yapabildiklerine odaklanmak gerekir. Cesaretlendirici konuşmalar yapmak, kendisinin üstesinden gelebileceğine onu inandırmak önemlidir.
• Ergen birey düzenli bir uyku süreci geçirmelidir.
Ergenlik Dönemi sürecinde ailenin ne yapması gerekir?
• Stresin ergen bireyi yalnızca olumsuz yönde etkilediği düşünülmemelidir. Hafif düzeyde bir stres bireyi olumlu yönde etkileyerek stresle başa çıkmada güdüleyici ve harekete geçiren bir konumda da olabilir. Çocuklarımızın bizleri model olarak aldıklarını ve stresli bir durumda da bizler gibi tepki verebileceklerini unutmamalıyız. Bu yüzden onlara doğru davranış örneği göstererek yaşanacak durumu daha hafif bir süreçte atlatmasında katkı sağlamış oluruz.
• Çocuklarımıza vereceğimiz destekle hem aile arasındaki bağı kuvvetlendirmiş hem de yaşadığı durumlarda baş ederken daha sağlıklı bir süreç geçirmesine katkı sağlamış oluruz. Ergenlik döneminde olan bir çocuğun bir birey olduğunu unutmadan hareket etmek oldukça önemlidir.
• Bu süreçte kendisinde hem fiziksel olarak değişimler hissedecek hem de düşüncelerinde ve yapmak istediklerinde değişimler yaşayacaktır. Bu noktada kendisiyle ilgili istediği basit değişimleri yapmasına müsade etmek gereklidir (örneğin; saçını kestirmek, giyim tarzında farklılık yaratmak, dinlediği müzikler hatta yemek istediği besinler...).
• Ergenlik döneminin en zorlu geçen dönemi belki de bir çoğu için önemli sınavların olduğu dönemlerdir. Bu dönemde çocukları sıkmadan ve bunaltmadan yanlarında olduğunuzu hissettirmek onların hem sorumluluğunu almış olduğu sınav stres dönemini daha hafif atlatmasını sağlar hem de çocuk ve aile arasındaki bağ daha kuvvetli bir hale gelmiş olur.
• Çocuğun, ergenlik dönemine girmesiyle arkadaş çevresinde de değişimler oluşabilir çünkü bu dönemde kendine ait fikirler benimsemeye başlarlar ve çevrelerine de artık aynı şeyleri beraber yapmaktan ya da konuşmaktan keyif aldıkları arkadaş gruplarını yaklaştırırlar. Ailelerin yapması gereken ise çocuğun arkadaş çevresiyle tanışmak gerekirse onları daha fazla tanımak adına o çocukların aileleriyle bir araya gelerek tanışmak gerekebilir. Tabi önemli olan bu tanıma tanışma sürecinde ailelerin baskın bir yapıyla yaklaşmadan arkadaşça hareket etmeleridir.
• Kız ve erkek ilişkilerinde normal arkadaşlıktan daha öte olan karşı cinse ilgi duyma durumu yaşanabilir. Bu dönemde çocuklara baskıcı ve kuralcı olmak onların ailede uzaklaşmasına ve yalan söylemek gibi olumsuz alışkanlıkları yapmasına sebep olabilir. Bu yüzden özel hayatına fazla müdahale etmeden kontrollü bir şekilde davranmak aile ve çocuk güvenli ilişki çerçevesinde sağlıklı bir şekilde ilerlemiş olur.
• Ergenlik döneminde fark edilmek ve takdir edilmek ihtiyacı vardır. Sevgi eksik edilmemelidir.
• Son yıllarda iletişimi koparan önemli hatalardan biri de “aşırı demokratik aile tutumudur.”.Dikkat: Genç kendini boşlukta hissedebilir ve riskli eylemleri denemeye daha yatkın olabilir.
Aile tutumlarını ve genel olarak aileye düşen görevleri maddeler halinde özetlemek gerekirse;
• Kimseyle Kıyaslamama
• Aşırı Nasihatçi Olmama
• Model Dayatma Yerine Yönelimlerini Anlama
• Hükmetmek Yerine Paylaşma
• Aşırı Sorgulamama
• Deneme-Yanılma Özgürlüğü Verme
• Erişkin Yerine Koyma
• Onuruna Saygı Duyma
• Bastırma Veya Engelleme Yerine Paylaşma Ve Dayanışmayı Seçme.
• Sevgiyi Hep Sıcak Tutma
• Kendi Kuşağıyla Bağdaştırmama
• Yanlışlarının Neden-Sonuç İlişkisi İçinde Açıklamalıdırlar.
Ebevenylerin, çocuklarıyla iletişim problemi yaşamaları dahilinde bu anlatılan davranışlara dikkat etmeleri dahilinde çocuklarıyla olan problemlerinin çok büyük bir kısmı azalmış olacaktır. Bunun dışında hala problem yaşanıyorsa ve iletişim kurmaktan zorlanılıyorsa o zaman bir psikolog ya da aile danışmanlığına başvurarak destek almak daha sağlıklı adımlar atılmasını sağlamış olacaktır.
Kaynakça
Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi
Cansu yavaş, ergenlik döneminde ebeveynlere düşen görevler, neoldu.com
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Ergenlik Döneminde Stresle Baş Etme ve Aileye Düşen Görevler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Esin YILDIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Esin YILDIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
9 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
