Corona Virüsüne Karşı Ruh Sağlığınızı da Koruyun
2019 yılı sonbahar aylarında tüm dünyanın gündemine oturan Corona virus, diğer adıyla Covit-19, hızlı yayılması ve ölümle sonuçlanan vakalar olması sebebiyle birçok insanda korku ve endişeye sebep olmakta. Salgın bir hastalık ile ilgili yaşanan bu korku ve endişe ise uzun vadede tüketici olabilir.
11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanı tarafından virüse ait bir vakanın ülkemizde görüldüğünü duyurması çocuk ve yetişkinlerde güçlü olumsuz duyguların ortaya çıkmasını sağladı. Bu da söz konusu virüsün sadece fiziksel değil ruhsal problemlere de neden olabileceğini düşündürmekte.
İnsan türü olarak belirsizlik ve öngörülemezliğe karşı yoğun tepki verme eğilimindeyiz çünkü bu durumlar ‘kontrol eksikliği’ hissetmemize neden oluyor. Tehditlere karşı diğer tüm canlılar gibi kendimizi koruma eğilimindeyiz ancak tehdit belirsiz ve potansiyel olarak geniş kapsamlı olduğunda ise kendimizi koruyamayacağımızı düşünmeye başlarız. Bu da endişemizi arttırarak alışılmadık davranışlar sergilememize neden olabilir. Örnek olarak virus henüz ülkemize gelmeden başlayan panik ile birlikte insanların aylarca maske alması, temel olmayan tıbbi malzemeleri satın alması ve evlerine depolamaya başlamasını verebiliriz.
Çocuğunuzun ruh sağlığını korumak için…
Stresli durumlarda herkes farklı tepkiler gösterir. Virüs salgını gibi bir durumun kişi üzerindeki duygusal etkisi, kişinin özelliklerine ve deneyimlerine, kişinin ve toplumun sosyal ve ekonomik koşullarına ve yerel kaynakların mevcudiyetine bağlı olabilir. Aynı deprem, sel, terör gibi korku yaratan diğer durumlarda olduğu gibi… Eğer insanlar medyada salgın ile ilgili görüntülere ve bilgilere tekrar tekrar maruz kalırlarsa bu da yaşadıkları sıkıntı düzeyini arttırabilir. Bu nedenle bu süreçte ruh sağlığını korumanın etkili bir yolu da aşırı Corona virüsü haberine maruz kalmaktan kaçınmaktır. Özellikle çocukları bu haberlerden uzak tutmakta fayda var. Bu tür durumlarda çocuğunuz üzgün ya da endişeli hissediyorsa onun bu duygusunu ifade etmesini sağlayın. Yaşadıkları duygularla nasıl başa çıkabileceklerini öğrenmeleri için kendinizin stresinizle nasıl başa çıktığınızı onlarla paylaşın. Çocuğunuza kendini korumak ve riski azaltmak için yapabileceği şeyleri anlatın.
Kendinizi korumak için…
Aynı çocuğunuz için olduğu gibi virus ile ilgili medya unsurlarına aşırı maruz kalmaktan kaçının. Bunun yerine, Corona ile ilgili güvenilir ve tarafsız bilgi güncellemeleri için haber siteleri ve sosyal medyayı daha az sıklıkta görüntüleyin. Endişenizi gereksiz yere şiddetlendiren, korku uyandırıcı haberler veya sosyal medya yayınları yerine ulusal sağlık hizmetleri web sitelerini inceleyebilirsiniz.
Vücudunuza dikkat edin, dengeli beslenin, düzenli egzersiz yapın, düzenli uyuyun. Virüs ile ilgili haberleri okumaya, izlemeye ve hikâyeler dinlemeye ara verin. Bunlara tekrar tekrar maruz kalmak üzücü ve psikolojik olarak yıpratıcı olabilir. Normal yaşamınıza devam etmeye ve hoşlandığınız aktiviteleri yapmaya çalışın. Endişelerinizi ve nasıl hissettiğinizi yakınlarınızla paylaşın, sağlıklı ilişki ve iletişiminizi sürdürün. Umut duygunuzu sürdürün.
Araştırmalar ne diyor?
Henüz elimizde Corona virüsü ile ilgili insanların davranışlarını ele alan çalışmalar olmasa da geçmiş dönemlerde yaşanan benzer virütik salgınlarda yapılmış çalışmalar ruh sağlığımızı nasıl bu süreçte koruyabileceğimiz konusunda bize yol göstermekte.
2009 yılında H1N1 virüs salgını sırasında farklı gruplarla farklı ülkelerde yapılmış araştırmalar gerçekçi ve doğru bilgi düzeyinin koruyucu davranışlar sergilemede en önemli unsur olduğunu belirtmekte. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı gibi resmî kurumların yaptığı açıklamaları dinlemek ve korunma yolları hakkında doğru bilgi edinmek hem kendinizi doğru korumanızı hem de kontrol algınızı arttırmayı sağlayacaktır.
2003 yılı SARS salgını ile ilgili yapılmış bir araştırmada da kişilerin hastalığa ilişkin korku düzeyinin hem koruyucu hem de riskten kaçınma davranışlarının görülme sıklığı ile ilişkili olduğunu göstermekte. Burada koruyucu davranışlar ile hijyen ile ilgili belirli davranışları, riskten kaçınma davranışları ile de tokalaşma, öpüşme, yurtdışı seyahat gibi davranışlar kastediliyor. Ancak insanların bu tür davranışları benimsemesi zor olabiliyor. Bilimsel çalışmalar insanların, hastalığın ciddi olduğunu ve bu hastalığın kendilerine de bulaşabileceğini düşündüklerinde, eğer hastalığa yakalanırlarsa ciddi sonuçları olabileceğine inandıklarında ve hastalığa karşı alacakları tedbirlerin işe yarayacağına inandıklarında hijyen davranışlarını yerine getirdiklerini söylüyor. Yani optimum düzeyde korku ve endişe, harekete geçip kendimizi korumamız için gerekli. “Bana bir şey olmaz” anlayışı hem kamu sağlığı hem de bireysel sağlık için tehlike arz ediyor. Aşırı derecede korku ise depresyon, sağlık anksiyetesi gibi bir takım ruhsal sorunlara neden olabilir. Bu nedenle resmi bilgilendirmeleri takip etmek, gerçekçi bir risk değerlendirmesi yapmak ve hangi davranışları edinerek kendimizi koruyabileceğimizi öğrenmek bu süreçte hem fiziksel hem ruhsal sağlığımızı korumak için çok önemli.
Özetle…
Corona virüsün yarattığı kaygı ile baş edebilmek için,
• güvenilir kaynaklardan bilgi edinin,
• elinizi yıkamak, seyahatleri sınırlamak gibi riski azaltabileceğiniz eylem planları yapın,
• medya tüketiminizi sınırlayın,
• sürü psikolojisinden kaçının (sağlık otoriteleri tarafından önerilmeyen işe yaramayan eylemleri sırf başkaları da yapıyor diye yapmayın)
• beslenme, uyku gibi kişisel bakımınıza dikkat edin
• ruh sağlığınızın aşırı endişeden etkilendiğini düşünüyorsanız bir ruh sağlığı profesyonelinden destek alın.
11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanı tarafından virüse ait bir vakanın ülkemizde görüldüğünü duyurması çocuk ve yetişkinlerde güçlü olumsuz duyguların ortaya çıkmasını sağladı. Bu da söz konusu virüsün sadece fiziksel değil ruhsal problemlere de neden olabileceğini düşündürmekte.
İnsan türü olarak belirsizlik ve öngörülemezliğe karşı yoğun tepki verme eğilimindeyiz çünkü bu durumlar ‘kontrol eksikliği’ hissetmemize neden oluyor. Tehditlere karşı diğer tüm canlılar gibi kendimizi koruma eğilimindeyiz ancak tehdit belirsiz ve potansiyel olarak geniş kapsamlı olduğunda ise kendimizi koruyamayacağımızı düşünmeye başlarız. Bu da endişemizi arttırarak alışılmadık davranışlar sergilememize neden olabilir. Örnek olarak virus henüz ülkemize gelmeden başlayan panik ile birlikte insanların aylarca maske alması, temel olmayan tıbbi malzemeleri satın alması ve evlerine depolamaya başlamasını verebiliriz.
Çocuğunuzun ruh sağlığını korumak için…
Stresli durumlarda herkes farklı tepkiler gösterir. Virüs salgını gibi bir durumun kişi üzerindeki duygusal etkisi, kişinin özelliklerine ve deneyimlerine, kişinin ve toplumun sosyal ve ekonomik koşullarına ve yerel kaynakların mevcudiyetine bağlı olabilir. Aynı deprem, sel, terör gibi korku yaratan diğer durumlarda olduğu gibi… Eğer insanlar medyada salgın ile ilgili görüntülere ve bilgilere tekrar tekrar maruz kalırlarsa bu da yaşadıkları sıkıntı düzeyini arttırabilir. Bu nedenle bu süreçte ruh sağlığını korumanın etkili bir yolu da aşırı Corona virüsü haberine maruz kalmaktan kaçınmaktır. Özellikle çocukları bu haberlerden uzak tutmakta fayda var. Bu tür durumlarda çocuğunuz üzgün ya da endişeli hissediyorsa onun bu duygusunu ifade etmesini sağlayın. Yaşadıkları duygularla nasıl başa çıkabileceklerini öğrenmeleri için kendinizin stresinizle nasıl başa çıktığınızı onlarla paylaşın. Çocuğunuza kendini korumak ve riski azaltmak için yapabileceği şeyleri anlatın.
Kendinizi korumak için…
Aynı çocuğunuz için olduğu gibi virus ile ilgili medya unsurlarına aşırı maruz kalmaktan kaçının. Bunun yerine, Corona ile ilgili güvenilir ve tarafsız bilgi güncellemeleri için haber siteleri ve sosyal medyayı daha az sıklıkta görüntüleyin. Endişenizi gereksiz yere şiddetlendiren, korku uyandırıcı haberler veya sosyal medya yayınları yerine ulusal sağlık hizmetleri web sitelerini inceleyebilirsiniz.
Vücudunuza dikkat edin, dengeli beslenin, düzenli egzersiz yapın, düzenli uyuyun. Virüs ile ilgili haberleri okumaya, izlemeye ve hikâyeler dinlemeye ara verin. Bunlara tekrar tekrar maruz kalmak üzücü ve psikolojik olarak yıpratıcı olabilir. Normal yaşamınıza devam etmeye ve hoşlandığınız aktiviteleri yapmaya çalışın. Endişelerinizi ve nasıl hissettiğinizi yakınlarınızla paylaşın, sağlıklı ilişki ve iletişiminizi sürdürün. Umut duygunuzu sürdürün.
Araştırmalar ne diyor?
Henüz elimizde Corona virüsü ile ilgili insanların davranışlarını ele alan çalışmalar olmasa da geçmiş dönemlerde yaşanan benzer virütik salgınlarda yapılmış çalışmalar ruh sağlığımızı nasıl bu süreçte koruyabileceğimiz konusunda bize yol göstermekte.
2009 yılında H1N1 virüs salgını sırasında farklı gruplarla farklı ülkelerde yapılmış araştırmalar gerçekçi ve doğru bilgi düzeyinin koruyucu davranışlar sergilemede en önemli unsur olduğunu belirtmekte. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı gibi resmî kurumların yaptığı açıklamaları dinlemek ve korunma yolları hakkında doğru bilgi edinmek hem kendinizi doğru korumanızı hem de kontrol algınızı arttırmayı sağlayacaktır.
2003 yılı SARS salgını ile ilgili yapılmış bir araştırmada da kişilerin hastalığa ilişkin korku düzeyinin hem koruyucu hem de riskten kaçınma davranışlarının görülme sıklığı ile ilişkili olduğunu göstermekte. Burada koruyucu davranışlar ile hijyen ile ilgili belirli davranışları, riskten kaçınma davranışları ile de tokalaşma, öpüşme, yurtdışı seyahat gibi davranışlar kastediliyor. Ancak insanların bu tür davranışları benimsemesi zor olabiliyor. Bilimsel çalışmalar insanların, hastalığın ciddi olduğunu ve bu hastalığın kendilerine de bulaşabileceğini düşündüklerinde, eğer hastalığa yakalanırlarsa ciddi sonuçları olabileceğine inandıklarında ve hastalığa karşı alacakları tedbirlerin işe yarayacağına inandıklarında hijyen davranışlarını yerine getirdiklerini söylüyor. Yani optimum düzeyde korku ve endişe, harekete geçip kendimizi korumamız için gerekli. “Bana bir şey olmaz” anlayışı hem kamu sağlığı hem de bireysel sağlık için tehlike arz ediyor. Aşırı derecede korku ise depresyon, sağlık anksiyetesi gibi bir takım ruhsal sorunlara neden olabilir. Bu nedenle resmi bilgilendirmeleri takip etmek, gerçekçi bir risk değerlendirmesi yapmak ve hangi davranışları edinerek kendimizi koruyabileceğimizi öğrenmek bu süreçte hem fiziksel hem ruhsal sağlığımızı korumak için çok önemli.
Özetle…
Corona virüsün yarattığı kaygı ile baş edebilmek için,
• güvenilir kaynaklardan bilgi edinin,
• elinizi yıkamak, seyahatleri sınırlamak gibi riski azaltabileceğiniz eylem planları yapın,
• medya tüketiminizi sınırlayın,
• sürü psikolojisinden kaçının (sağlık otoriteleri tarafından önerilmeyen işe yaramayan eylemleri sırf başkaları da yapıyor diye yapmayın)
• beslenme, uyku gibi kişisel bakımınıza dikkat edin
• ruh sağlığınızın aşırı endişeden etkilendiğini düşünüyorsanız bir ruh sağlığı profesyonelinden destek alın.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Corona Virüsüne Karşı Ruh Sağlığınızı da Koruyun" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Sinem CANKARDEŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Sinem CANKARDEŞ'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
korona, koronavirüs, koronavirüs ruh sağlığı, korona kaygısı, korona endişesi, korona ve anksiyete, koronavirüs psikolojisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
