Corona Virüs ile Mücadelede Psikolojik Faktörler
Corona Virüs ile Mücadelede Psikolojik Faktörler
Korku, algılanan tehditlere karşı duygusal, davranışsal ve fizyolojik bir başa çıkma tepkisidir. Yaşanan durumun süresinin belirsizliği, daha önce deneyimlenmemiş bir hastalık olması gibi nedenlerle corona virüsünün bilinmezlik ve tehdit içermesi kaygı ve korkuya yol açmaktadır. Yaşanan kontrollü kaygı ve korkunun, hayatta kalmayı sağladığını bilmeli, doğal ve insani olduğunu kabul etmeliyiz.
Yaşadığımız tüm bu olumsuz duyguları kabul etmeli, hayat boyu bu duygularla yaşamayacağımızı, geçici olduğunu kendimize hatırlatmalıyız. Düşünmemeye çalışmanın daha fazla kaygı ve korkuya neden olacağını bilmek gerekir. Yaşadığımız duyguları normalleştirmek uyum sürecimizi kolaylaştırır. Ancak yaşadığımız korku ve kaygı sıklığı ve şiddeti arttığında, kalıcı hale geldiğinde hayatımızı olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorun haline gelebilmektedir. Bu kaygı genellikle corona virüsü belirtileri üzerine sürekli düşünme, vücudunu sürekli olarak takip etme, risk faktörü az olsa bile virüse yakalanma korkusu, uyku ve iştahta belirgin değişimlerin olması, sağlıklı kalmak için aşırı çabalama davranışları ile görülmektedir. Peki aşırı kaygı ve korkuyu yönetebilmek, bu süreçte daha iyi hissedebilmek için dikkat etmemiz gerekenler nelerdir?
▪Kaygı genellikle zihnin geleceğe yönelik felâket senaryoları üretmesinden kaynaklanır.
▪"Ya virüse yakalanırsam, ya kurtulamazsam, ya sevdiklerime zarar verirsem" gibi gerçekleşme ihtimali olan ama şu an gerçekleşmemiş sorulara odaklanır kaygılı zihin.
▪Zihnin şu anda olmadığını fark ettiğimizde anda kalmamıza yardımcı olacak aktivitelere odaklanmalıyız. Çevrenizdeki insanlarla, nesnelerle zaman geçirmeli ya da üzerine düşüneceğimiz durumlara odaklanmaya gayret etmeliyiz.
▪Kaygıyı yaratan belirsizliği ortadan kaldırmak, sorularımıza cevap bulmak için sosyal medya ve televizyondan haberleri sıklıkla takip etmek kaygı düzeyini arttırmaktadır.
▪Bu nedenle haber takipleri sınırlandırılmalıdır. Bilgi kirliliğinin fazla olması nedeniyle güvenilir kaynaklar takip edilmelidir.
▪Ancak tamamen haberlerden kaçınma (haber izlememek, okumamak, kanal değiştirmek) da kaygıyı arttırmaktadır. Optimum düzeyde takip etmek bilinçlenmeye ve sağlığı korumaya yardımcı olmaktadır.
▪Gelecek kontrol edilemez; kontrol edemeyeceğimiz durumlar da kaygıyı arttırmaktadır.
▪Ancak hayatta birçok şeyin kontrol edilemeyeceğini kendimize hatırlatmalıyız.
▪Bir tek kendi davranışlarımız üzerinde kontrol gücümüz vardır.
▪Virüs nedeniyle düzenimizin ve ritüellerimizin değişmesi kontrol yetimizi zedelemekte ve kaygının artmasına neden olmaktadır.
▪Yeni rutin oluşturmak(uyku düzeni, keyifli aktiviteler, zamanı verimli değerlendirmek), kontrol edebileceğimiz alanlara odaklanmak motivasyonunuzu arttırmaya, kaygıyı azaltmaya yardımcı olacaktır.
▪Sosyal izolasyona neden olan önlem süreci sevdiklerimizle uzaktan iletişim kurmaya engel değildir.
Sevdiklerimizle yüz yüze zaman geçiremesek de teknolojiden faydalanma şansına sahibiz.
▪Duygu ve düşüncelerimizi paylaşmak, onların da benzer duygu durumuna sahip olduğunu bilmek yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olacaktır; kendinizden bu güç ve desteği uzaklaştırmayın.
▪Kaygı ve korkularınızı tüm bu çabalara rağmen yönetmekte zorlanıyorsanız, uyumanızı, iletişim ve çalışma isteğinizi olumsuz yönde etkiliyorsa, hayatı devam ettirmekte zorlanıyorsanız uzman desteği almayı ihmal etmeyin.
Corona virüs ile gelen davetsiz misafir anksiyete (kaygı) bozukluğu
Kontrolden çıkma ve belirsizliği tolere edememe korkusu anksiyete bozukluğunun temel özelliği olarak bilinmektedir. Dolayısıyla önceden bu tarz bir bozukluğu olan bireyler şu anda çok daha büyük zorluklarla baş etmek durumunda kalabiliyor. İnsani ve işlevsel bir duygu olarak kabul ettiğimiz kaygı şuan toplumsal düzeyde normal standartların üzerinde bir şiddete ulaşmaya başladı.
Bu süreçte kaygıyı zihinsel olarak yönetebilmek için önereceğim birkaç yöntem;
*1."Biliyorum ama..."*
?"Bu virüs bir gün bitecek biliyorum ama ya bana, sevdiklerime zarar verirse" gibi ama demeden önce söylediğimiz gerçekçi cümleleri göz ardı etmemeliyiz. Bize ve sevdiklerimize bu virüs çıkana kadar da, virüs bittikten sonra da zarar verebilecek olan yüzlerce hastalık, kontrol edilemez felaketler hep vardı, bundan sonra da olacak. Bir trafik kazasında ölme ihtimalimiz salgından ölme ihtimalimizden daha mı düşük acaba? Ama her gün bu kaygıyla yaşıyor muyduk şimdiye dek? Aşırı ve abartı sesler üreten zihninize gerçekçi cevaplar verin. Bir soru işareti cevabını almadığı sürece ortadan kalkmayacaktır.
*2.Daha önce başedemeyeceğinizi, bitmeyeceğini sandığınız durumlar oldu mu?*
?Bu salgın elbette eşi insanlık tarihinde çok görülmemiş bir pandemi. Ancak kendi bireysel geçmişimizde bizim öznel tarihimizde kendi duygusal ve zihinsel salgınlarımız hiç olmadı mı? Yaşadığımız anlarda üstesinden gelemeyeceğimizi zannettiğimiz, "ben şimdi ne yapacağım?" desekte bir şekilde atlatılan sorunlar? Çözümlediğiniz ve bugün bu soru üzerine düşünürken bile bir çoğunu hatırlayamayacağınız birçok probleminiz oldu. Evet o zaman da çok korktunuz, kaygılandınız, üzüldünüz, bitmez sandınız ama üstesinden geldiniz; bu sorunun da üstesinden gelebileceğiniz gibi. Hadi düşünün ve yazın; neler vardı şimdiye kadar felaketleştirdiğiniz ama felaketle sonuçlanmayan, çözümlenen?
*3. Zihninizi telkin edin.*
?Bedeninizi zihniniz yönetir. Emirleri, komutları zihin verir, beden uygular. Telkin çok önemli. Kendinize günde on kere "bugün çok iyiyim" derseniz beyin iyi endorfin salgılar. Olumlu cümleler üreterek, zihni olumlu düşünmeye zorlamış olursunuz. Kendinize her gün iyi olduğunuzu ya da zaman zaman kötü hissetmenin normal olduğunu, bu sorunun biteceğini, sevdiklerinizin iyi olduğunu, evde zaman geçirmenin size kattığı olumlu şeyleri, güçlü yönlerinizi yazın.
*4. Kaçınmayın*
?Mutlu olmadığım için, iyi hissetmediğim için... diyerek iyi hissetmenize katkı sağlayacak etkinlikleri yapmaktan kaçınmayın. Çok gülmeseniz de komik bir film izleyin. Dört dörtlük olmasa da egzersiz yapın. Çok eğlenmeseniz de keyifli şarkılar dinleyin. Ressam gibi çizmek zorunda değilsiniz, sadece rengarenk boyamalar yapın. Unutmayın sizin iyi hissetmeniz sadece sizin elinizde! Ve bir gün yine iyi hissedeceksiniz; hiç bir duygu sonsuza dek sürmez, kaygı da. Hadi o günün daha hızlı gelmesi için harekete geçin!
Özetleyecek olursak corona virüse karşı hissedilen kaygı duygusunun bizi korumaya, önlem almaya yönlendirmesi beklendik, olağan bir durumdur. Çünkü kaygı bizi hayatta kalmaya güdüleyen işlevsel bir duygudur. Ancak bu duygunun şiddetinin ve sıklığının artması sağlıksız düşünce işleyişine işaret etmektedir. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz başetme yöntemlerini uygulamak için zihinsel ve fiziksel çaba önemlidir. Kötü hissederken daha iyi hissetmek için hiçbir şey yapmadan iyi hissetmeyi bekleyemeyiz. Gayret etmenize rağmen düşünce ve duygularınızı yönetmekte zorlanıyorsanız uzman bir psikolog ya da psikiyatristten destek almayı ihmal etmeyiniz.
Sağlıkla kalın.
Uzm.Klinik Psikolog Şeyma ALTINEL
Korku, algılanan tehditlere karşı duygusal, davranışsal ve fizyolojik bir başa çıkma tepkisidir. Yaşanan durumun süresinin belirsizliği, daha önce deneyimlenmemiş bir hastalık olması gibi nedenlerle corona virüsünün bilinmezlik ve tehdit içermesi kaygı ve korkuya yol açmaktadır. Yaşanan kontrollü kaygı ve korkunun, hayatta kalmayı sağladığını bilmeli, doğal ve insani olduğunu kabul etmeliyiz.
Yaşadığımız tüm bu olumsuz duyguları kabul etmeli, hayat boyu bu duygularla yaşamayacağımızı, geçici olduğunu kendimize hatırlatmalıyız. Düşünmemeye çalışmanın daha fazla kaygı ve korkuya neden olacağını bilmek gerekir. Yaşadığımız duyguları normalleştirmek uyum sürecimizi kolaylaştırır. Ancak yaşadığımız korku ve kaygı sıklığı ve şiddeti arttığında, kalıcı hale geldiğinde hayatımızı olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorun haline gelebilmektedir. Bu kaygı genellikle corona virüsü belirtileri üzerine sürekli düşünme, vücudunu sürekli olarak takip etme, risk faktörü az olsa bile virüse yakalanma korkusu, uyku ve iştahta belirgin değişimlerin olması, sağlıklı kalmak için aşırı çabalama davranışları ile görülmektedir. Peki aşırı kaygı ve korkuyu yönetebilmek, bu süreçte daha iyi hissedebilmek için dikkat etmemiz gerekenler nelerdir?
▪Kaygı genellikle zihnin geleceğe yönelik felâket senaryoları üretmesinden kaynaklanır.
▪"Ya virüse yakalanırsam, ya kurtulamazsam, ya sevdiklerime zarar verirsem" gibi gerçekleşme ihtimali olan ama şu an gerçekleşmemiş sorulara odaklanır kaygılı zihin.
▪Zihnin şu anda olmadığını fark ettiğimizde anda kalmamıza yardımcı olacak aktivitelere odaklanmalıyız. Çevrenizdeki insanlarla, nesnelerle zaman geçirmeli ya da üzerine düşüneceğimiz durumlara odaklanmaya gayret etmeliyiz.
▪Kaygıyı yaratan belirsizliği ortadan kaldırmak, sorularımıza cevap bulmak için sosyal medya ve televizyondan haberleri sıklıkla takip etmek kaygı düzeyini arttırmaktadır.
▪Bu nedenle haber takipleri sınırlandırılmalıdır. Bilgi kirliliğinin fazla olması nedeniyle güvenilir kaynaklar takip edilmelidir.
▪Ancak tamamen haberlerden kaçınma (haber izlememek, okumamak, kanal değiştirmek) da kaygıyı arttırmaktadır. Optimum düzeyde takip etmek bilinçlenmeye ve sağlığı korumaya yardımcı olmaktadır.
▪Gelecek kontrol edilemez; kontrol edemeyeceğimiz durumlar da kaygıyı arttırmaktadır.
▪Ancak hayatta birçok şeyin kontrol edilemeyeceğini kendimize hatırlatmalıyız.
▪Bir tek kendi davranışlarımız üzerinde kontrol gücümüz vardır.
▪Virüs nedeniyle düzenimizin ve ritüellerimizin değişmesi kontrol yetimizi zedelemekte ve kaygının artmasına neden olmaktadır.
▪Yeni rutin oluşturmak(uyku düzeni, keyifli aktiviteler, zamanı verimli değerlendirmek), kontrol edebileceğimiz alanlara odaklanmak motivasyonunuzu arttırmaya, kaygıyı azaltmaya yardımcı olacaktır.
▪Sosyal izolasyona neden olan önlem süreci sevdiklerimizle uzaktan iletişim kurmaya engel değildir.
Sevdiklerimizle yüz yüze zaman geçiremesek de teknolojiden faydalanma şansına sahibiz.
▪Duygu ve düşüncelerimizi paylaşmak, onların da benzer duygu durumuna sahip olduğunu bilmek yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olacaktır; kendinizden bu güç ve desteği uzaklaştırmayın.
▪Kaygı ve korkularınızı tüm bu çabalara rağmen yönetmekte zorlanıyorsanız, uyumanızı, iletişim ve çalışma isteğinizi olumsuz yönde etkiliyorsa, hayatı devam ettirmekte zorlanıyorsanız uzman desteği almayı ihmal etmeyin.
Corona virüs ile gelen davetsiz misafir anksiyete (kaygı) bozukluğu
Kontrolden çıkma ve belirsizliği tolere edememe korkusu anksiyete bozukluğunun temel özelliği olarak bilinmektedir. Dolayısıyla önceden bu tarz bir bozukluğu olan bireyler şu anda çok daha büyük zorluklarla baş etmek durumunda kalabiliyor. İnsani ve işlevsel bir duygu olarak kabul ettiğimiz kaygı şuan toplumsal düzeyde normal standartların üzerinde bir şiddete ulaşmaya başladı.
Bu süreçte kaygıyı zihinsel olarak yönetebilmek için önereceğim birkaç yöntem;
*1."Biliyorum ama..."*
?"Bu virüs bir gün bitecek biliyorum ama ya bana, sevdiklerime zarar verirse" gibi ama demeden önce söylediğimiz gerçekçi cümleleri göz ardı etmemeliyiz. Bize ve sevdiklerimize bu virüs çıkana kadar da, virüs bittikten sonra da zarar verebilecek olan yüzlerce hastalık, kontrol edilemez felaketler hep vardı, bundan sonra da olacak. Bir trafik kazasında ölme ihtimalimiz salgından ölme ihtimalimizden daha mı düşük acaba? Ama her gün bu kaygıyla yaşıyor muyduk şimdiye dek? Aşırı ve abartı sesler üreten zihninize gerçekçi cevaplar verin. Bir soru işareti cevabını almadığı sürece ortadan kalkmayacaktır.
*2.Daha önce başedemeyeceğinizi, bitmeyeceğini sandığınız durumlar oldu mu?*
?Bu salgın elbette eşi insanlık tarihinde çok görülmemiş bir pandemi. Ancak kendi bireysel geçmişimizde bizim öznel tarihimizde kendi duygusal ve zihinsel salgınlarımız hiç olmadı mı? Yaşadığımız anlarda üstesinden gelemeyeceğimizi zannettiğimiz, "ben şimdi ne yapacağım?" desekte bir şekilde atlatılan sorunlar? Çözümlediğiniz ve bugün bu soru üzerine düşünürken bile bir çoğunu hatırlayamayacağınız birçok probleminiz oldu. Evet o zaman da çok korktunuz, kaygılandınız, üzüldünüz, bitmez sandınız ama üstesinden geldiniz; bu sorunun da üstesinden gelebileceğiniz gibi. Hadi düşünün ve yazın; neler vardı şimdiye kadar felaketleştirdiğiniz ama felaketle sonuçlanmayan, çözümlenen?
*3. Zihninizi telkin edin.*
?Bedeninizi zihniniz yönetir. Emirleri, komutları zihin verir, beden uygular. Telkin çok önemli. Kendinize günde on kere "bugün çok iyiyim" derseniz beyin iyi endorfin salgılar. Olumlu cümleler üreterek, zihni olumlu düşünmeye zorlamış olursunuz. Kendinize her gün iyi olduğunuzu ya da zaman zaman kötü hissetmenin normal olduğunu, bu sorunun biteceğini, sevdiklerinizin iyi olduğunu, evde zaman geçirmenin size kattığı olumlu şeyleri, güçlü yönlerinizi yazın.
*4. Kaçınmayın*
?Mutlu olmadığım için, iyi hissetmediğim için... diyerek iyi hissetmenize katkı sağlayacak etkinlikleri yapmaktan kaçınmayın. Çok gülmeseniz de komik bir film izleyin. Dört dörtlük olmasa da egzersiz yapın. Çok eğlenmeseniz de keyifli şarkılar dinleyin. Ressam gibi çizmek zorunda değilsiniz, sadece rengarenk boyamalar yapın. Unutmayın sizin iyi hissetmeniz sadece sizin elinizde! Ve bir gün yine iyi hissedeceksiniz; hiç bir duygu sonsuza dek sürmez, kaygı da. Hadi o günün daha hızlı gelmesi için harekete geçin!
Özetleyecek olursak corona virüse karşı hissedilen kaygı duygusunun bizi korumaya, önlem almaya yönlendirmesi beklendik, olağan bir durumdur. Çünkü kaygı bizi hayatta kalmaya güdüleyen işlevsel bir duygudur. Ancak bu duygunun şiddetinin ve sıklığının artması sağlıksız düşünce işleyişine işaret etmektedir. Yukarıda bahsetmiş olduğumuz başetme yöntemlerini uygulamak için zihinsel ve fiziksel çaba önemlidir. Kötü hissederken daha iyi hissetmek için hiçbir şey yapmadan iyi hissetmeyi bekleyemeyiz. Gayret etmenize rağmen düşünce ve duygularınızı yönetmekte zorlanıyorsanız uzman bir psikolog ya da psikiyatristten destek almayı ihmal etmeyiniz.
Sağlıkla kalın.
Uzm.Klinik Psikolog Şeyma ALTINEL
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Corona Virüs ile Mücadelede Psikolojik Faktörler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Şeyma ALTINEL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Şeyma ALTINEL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
corona, corona virüs, korona, korona virüs, corona psikolojisi, korona psikolojisi, korona virüs kaygısı, corona virüs kaygısı, corona korkusu, korona korkusu
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
