Doğada papağanlar çok çeşitli yiyeceklerle beslenirler. Bunlar meyve, sebze, tahıl, tohum, kabuklu yemiş, çiçekler, bazen solucanlar ve hatta leş olabilir. Papağan ailesinden farklı cinsler arasında da, beslenme tarzları bakımından farklılıklar bulunmaktadır. Daha çok tükettikleri yiyeceklere göre gruplandırılırlar. Örneğin florivorlar, bitkilere dayalı beslenirler. Bunlar arasında çoğunlukla tahıl ve tohum yiyenler granivor, çoğunlukla meyve yiyenler frugivor olarak sınıflandırılmaktadır. Bazı papağan cinsleri hem bitkisel hem de hayvansal yiyeceklerle beslenir (omnivor), nektarivorlar çoğunlukla nectar yerler. Akraba kuşlar arasında bile, örneğin macawlarda belirgin farklılıklar vardır.

Granivor kuşları bile sadece tohumla beslemek uygun bir diyet değildir. Çünkü bu kuşlara doğadaki aynı tohumları bulup vermek mümkün değildir. Genelde bizim sunduğumuz tohumlar düşük proteinli ve düşük vitaminlidir. Evcil kuşlar az enerji harcadığı için daha az yemeleri gerekir ya da daha kilolu olurlar. Az yemeye bağlı olarak da daha az vitamin, mineral ve diğer besin maddesi alırlar. Tohumlar verildiği zaman kuşlar sevdiklerini seçerler, zaten sadece bir kaç tip tohum içeren diyet, belirli besin yetersizliklerine yol açabilir. Bu sebeplerden dolayı, çok sayıda tohumun bulunduğu bir tohum karışımı bile tek başına kuşların dengeli beslenmesi için yeterli değildir. Vitamin ve mineral takviyesi gerektirir.

Anavatanlarında papağanlar bulabildiği kadar yüksek yağlı gıdalar yiyebilirler. Ancak hayvan sahipleri bilmeliler ki doğadaki kuşlar evdekilere göre daha fazla egzersiz yapmaktadırlar. Oyun egzersizleri teşvik edilmesine rağmen ev kuşlarının fazla harekete ihtiyacı olmadığı için papağanların çok sevdiği yağlı tohumlar ve kabuklu yemişleri azaltmanın yolu, alternatif diyetler sunmaktır. Alternatif sunarken de yine hayvanların doğasına uygun ve aynı zamanda besin maddesi ihtiyaçlarını tam karşılayacak yiyecekler düşünülür.

Kuşlar tohumları çok sever, şekerleri de severler. Çoğunlukla tohum yiyen kuşlar için en iyi diyet dengeli bir pelet yem, sebze, meyve ve ara sıra ikramların karışımı olan bir diyettir. Genellikle %70-80'i pelet olan, geri kalan kısmı ise taze sebzelerden, meyvelerden (tercihen organik), kırılmamış tahıl tanelerinden, makarna, pişmiş esmer pirinçten ve az miktarlarda da tohumlardan ve kuruyemişlerden (yağ ve protein için) oluşan bir diyet tavsiye edilmektedir.

Pelet yemler; pelet yem tahıllar, tohumlar, sebzeler, meyveler, farklı protein kaynakları, vitamin ve mineral katkılarının karışımıdır. Hammaddeler karıştırılır ve sıcakta sertleştirilir. Pelet, granül veya külçe şeklinde olabilir. Tohum karışımındaki gibi kuşlar içerisinden hoşuna gidenleri seçemez, dolayısıyla bütün besin maddelerini dengeli bir şekilde tüketir. Çeşitli ürünler satılmaktadır, kuşa uygun olan seçilebilir. Örneğin Macawlar ve Goldenlar daha yük sek yağlı besleme isterken, Cockatoos ve Amazonlar daha düşük yağlı, daha yüksek proteinli diyetlere ihtiyaç duyarlar. Kuşun cinsine bağlı olarak diyetin %65-80'inin pelet yemden, %15-30'unun sebzelerden ve %5'inin meyveler den oluşması uygundur.

Sebze ve meyveler; vitamin, mineral ve karbonhidrat kaynağıdırlar. Aynı anda 2-3'ünün birlikte verilmesi iyi olur. Turp, şalgam, havuç, havuç yaprakları, pişmiş patates, karalahana, karahindiba yaprakları, maydanoz, yeşil fasulye, domates, tatlı biberler, karnabahar, brokoli baş ve yaprakları, pancar ve şalgam yaprakları, patlıcan, bezelye, kabak (kabuğu soyulmuş ve haşlanmış), kırmızı pancar (kabuğu soyulmuş), yeşil marul, pazı yaprakları, mısır, salatalık verilebilecek sebzelerdir. Elma, çilek, kiraz, kivi, mango, kavun, ananas, yaban mersini, muz, armut, şeftali, portakal, nar, mandalina, greyfurt, erik, üzüm ve kayısı ise verilebilecek meyvelerdir. Bütün sebze ve meyveler güzelce yıkanır, çekirdekleri çıkarılır. Yenmemiş artıkları günlük olarak kafesten uzaklaştırılır. Bunların su içeriği yüksek olduğu için sulu dışkılamayı artırır.

İlaveler; ergin kuşlar için veteriner hekim tarafından tavsiye edilmediği sürece ilaveye gerek yoktur. Ticari yemler kuşun ihtiyacı olan vitamin ve mineralleri içermektedir. Üstelik fazla vitamin kullanmak zararlı da olabilir.

Sakınılması gereken yiyecekler ise yüksek yağlı abur cuburlar (patates cipsi ve benzeri), avokado, çikolata, alkol, kafein, meyve çekirdekleri, hurma, sofra tuzu, soğan, elma çekirdekleri, mantar ve grittir.

Su; temiz taze su her zaman önlerinde bulunmalıdır. Şişe kullanılıyorsa günlük değiştirilmeli, ucunun çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir. Susuz kalırlarsa bir iki gün içinde dehidrasyon meydana gelir.

Yemleme zamanı doğal hayatta kuşlar sabah gün doğduktan sonraki yarım saatte ve akşamüzeri saat 5-6 gibi yem yerler. Evdekiler için de bu zamanları ayarlamak doğala uygun olacaktır. Sebze ve meyveler arada bir atıştırmak ve eğlence için kafese gün boyunca bırakılır. Küçük ırklar için kafeste gün boyunca yiyecek pelet/tohum bulundurulur, çünkü sık sık yerler.

Diyet değiştirme; tohum karışımı ile beslenen kuşların pelet ve taze yiyeceklerden oluşan diyete geçişi düşünüldüğünden daha zordur. Tohumlar kuşların çok sevdiği yiyeceklerdir. Gıda değişiminde çok sabırlı olmak gerekir. Değişim yavaş yavaş yapılsa bile somurtmalar ve tohumun tekrar geri verilmesi ile çığlıklar olacaktır. Değiştirme işlemi süresince kuşlar her gün tartılarak dikkatle izlenmelidir. Metabolizmaları hızlı olduğundan yemedikleri takdirde çok hızlı kilo kaybederler. Kilo kaybı canlı ağırlığın %10'una yaklaşırsa tehlikeli olabilir.

Kuşlar sürü hayvanlarıdır. Esaret altındaki kuşlar genellikle insanları izlerler. Eğer kuş bizi bir şeyler yerken görürse o gıdanın güvenli olduğunu düşünebilir.

Süslü yiyecekler; doğada kuşlar değişik yerlerde farklı yiyecekler bulurlar. Kafesteki kuşlar genellikle sadece kaselerindeki yiyecekleri bulurlar. Ancak eğer hayvan sahipleri kafesin her yerine yiyecek asarsa kuşların bunlardan uzak durması zor olmaktadır. Eninde sonunda papağan en azından dekoratif yiyeceklerle oynamaya meraklı olabilir. Yiyecek ile oynamak yemeye yol açar. Sonuçta aslında çok güzel olan bu acayip yiyecekleri öğrenecek ve düzenli bir şekilde yemek için onları seçecektir. Çoğu pet dükkanları bu yüzden süslü yiyecekleri daha kolay satar.

Yumuşatma; bazı kuşlar patates ve elma püresi gibi yumuşak yapıdaki yiyeceklerden hoşlanırlar, peletler gibi sert yiyecekleri de yerler. Kuşa uygun pelet kıvamını bulmak için onları bir su buharı ile yumuşatmak denenebilir. Ama yumuşatılmış peletlerin bakterilerin üremesine daha yatkın olduğu ve birkaç saatten fazla bekletilmeyeceği unutulmamalıdır. Kuşa ağızdan çıkarılarak yiyecek verilmesi doğru değildir. İnsanların ağzında normal olarak bulunan bakteriler papağanlar için tehlikeli olabilir. Ayrıca yağlı ve tuzlu insan gıdalarından kaçınılmalıdır. Kuşların böbrekleri ve karaciğerleri aşırı duyarlıdır ve bu gıdalar papağanlarda ciddi zararlara sebep olurlar.

Aşırı veya yetersiz beslemeden kaçınılmalıdır. Kilosu düzenli kontrol edilmelidir. Doğal hayatta kuşlar günün 1/3'lik kısmını yiyecek için otlayarak harcarlar. Evde tabağa hazır konan yiyecekler onları fiziksel ve ruhsal uyarılardan mahrum bırakır. Bu yüzden onlara tırtıklayacağı oyuncak yiyecekler verilir.

Doğrudan alıntı: Egzotik Hayvanların Beslenmesi- Prof. Dr. Fatma İNAL