2007'den Bugüne 92,865 Tavsiye, 28,331 Uzman ve 20,033 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Utangaçlık-Çekingenlik; Sosyal Ortamlardan- Sorumluluk Almaktan Kaçınma, Ders –okul ve Yaşam Başarısına Olumsuz Etkileri
MAKALE #10017 © Yazan Gönül BAYALTUN | Yayın Aralık 2012 | 54,493 Okuyucu
UTANGAÇLIK VE ÇEKİNGENLİK GENEL ANLAMDA KİŞİ DE; sosyal ortamlarda diğer kişilere mesafeli tutum ,yabancılık,ilgi çekmeyi gerektirecek;düşüncelerini ifade etme,yaptıklarını ortaya koymayı gerektiren tutum ve davranışlardan kaçınma,göz önünde olmaktan rahatsızlık ve bu duruma maruz kalındığında ;terleme, kızarma,dili dolanma..vb şekilde belirtiler veren ve kişinin günlük yaşamını ve akademik başarısını olumsuz etkileyebilen , bir çok kişide yetişkin dönemde; alkol, madde bağımlılıkları ve düşük eğitim,düşük gelir gibi yaşam standartlarına yol açabilen dolayısıyla kişinin potansiyel başarı gücünü ortaya koymasını engelleyerek yaşama uyum ve mutluluğunu olumsuz etkilemeyebilen ilerlemiş durumlarda ” sosyal fobi”ye varabilen bir sorundur .

UTANGAÇLIK VE ÇEKİNGENLİK ÇOCUĞUN SOSYAL GELŞİMİNİ VE BUNA BAĞLI AKADEMİK BAŞARISINI OLUMSUZ ETKİLEDİĞİNDE SORUN OLARAK KARŞIMIZA ÇIKAR


0-6 yaş dönemindeki çocukların gelişim gereği çekingenlik yaşadığı dönemler vardır ve normaldir.çoklu zekaya sahip çocukların elbette kişisel özellikleri de farklıdır,bazı çocukların sosyal ilişkileri ,arkadaşlarıyla iletişimleri güçlüdür,ortamlara kolayca adapte olabilirler,grupları kolayca etkileyip yönlendirebilirler,diğer çocuklar ise daha sessiz,ortama uymayı tercih eden çocuklar olabilir doğal olarak.BURADA ÖNEMLİ OLAN ÇOCUĞUN KENDİNİ ORTAMDA RAHAT HİSSETMESİ VE İLETİŞİME AÇIK OLMASIDIR.utangaçlık- ve çekingenlik çocukların yetenek ve ilgilerini ortaya koyarak kendilerini ifade etmeyi ve gelişimin olumsuz etkileyerek farklı davranış sorunlarının (parmak emme,tırnak yeme,saldırganlık..) ortaya çıkmasına ve çocuğun akademik başarsını düşürmesine neden olduğunda bir sorun olarak karşımıza çıkar.


Her çocuk genetik farklılıklar gösterse ve aynı çevresel koşullar her çocuk üzerinde aynı etkiyi yapmasa da ;


0-6 YAŞTA ÇOCUKLARDA görülen Utangaçlığı şöyle formüle edebiliriz;


koruyucu,baskıcı,yargılayıcı,ilgisiz- anne-baba modeli

+
Güvensiz-sevgisiz-onaysız gelişim ortamı
+
Çocukta oluşan ; Değersizim-yetersizim,eksiğim inancı
=
HOŞ GELDİN UTANGAÇ-ÇEKİNGEN KİŞİLİK

Utangaç-çekingen kişiliğin oluşumunda büyük ölçüde çocuğun kişiliğinin temelinin atıldığı 0-6 yaş gelişim döneminde aldığı eğitim tarzı ve anne –babanın hatalı tutum ve davranışları yatar.


utangaç –çekingen çocukları 0-6 yaş döneminde tanımak ve gerekli önlemleri almak çocuğun ruh sağlığı ve akademik başarısı açısından çok önemlidir.


0-6 YAŞTA UTANGAÇ-ÇEKİNGEN ÇOCUK NASIL TANINIR;


sosyal ortamlarda utangaç-çekingen çocukları fark etmek hiç te zor değildir.


UTANGAÇ-ÇEKİNGEN ÇOCUKLAR;


annesi ve yakın olduğu diğer kişiler dışında kimseyle iletişim içinde olmaz.onları bir toplulukta annenin yanında,elinden eteğinden tutmuş,annenin vücuduna yaslanmış, yaklaşmaya çalıştığınızda annenin arkasına saklanan, sorulara cevap vermeyen yada kısık bir sesle kısa ve beden diliyle(baş sallayarak, kaş-göz işaretleriyle) cevap veren, arkadaşlarının arsına katılmayan,ürkek bakışlı,anneden ayrılınca ağlayan çocuklar olarak tanıyabiliriz.


Utangaçlık ve çekingenlik çocuklarda güvensizlik ve huzursuzluğun yanında parmak emme, tırnak yeme ,saçlarını çekme,sağa-sola sallanma..davranış sorunlarıyla birlikte de görülebilir. Bazen de belirtileri çekingenlik ve utangaçlıkla benzer olan asperger sendromu(ileri işlevli otizm) ile de karışabilir. ve utangaçlığı tasvip eden yada büyüdükçe geçer diyerek önemsemeyen aileler bir uzmana danışmadığı için, asperger sendromunu erken dönemde fark edemez ve çocuk için gerekli önlemi almada geç kalabilirler.bu nedenle iletişim sorunu yaşayan kendine dönük,yalnızlıktan hoşlanan , 0-6 yaşta televizyon izleyerek büyüyen,günlük yaşamdan kopuk ve utangaç-çekingen olan çocukları fark etmek ve bir uzmana danışmak çocuğun gelişimi açısından önemlidir.


OKUL ÇAĞINDAKİ UTANGAÇ ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ ;


sınıfta sessizdir,oyuna katılmaz,kendini ifade edemez,ödev yapmaz, anlamadıklarını soramaz,parmak kaldırmaz,tahtaya çıkmaya cesaret edemez.sınıf içinde veya dışında sorumluluk almaz, yapamayacağın yada yanlış yapıp eleştirileceğinden çekinir,kendinden emin değildir .neyin doğru –yanlış olduğuna karar veremez,ürkektir,eleştiriye dayanamaz ve hemen ağlamaya kızmaya hazırdır.ihtiyaçları için öğretmenden izin alamaz ve tuvalet izini alamadığı için altını ıslatabilir.zihni yapabilecekleriyle değil,başkalarının kendi yaptıklarına ne diyeceğiyle ilgilidir.


ÇOCUKLARDA UTANGAÇLIK VE ÇEKİNGENLİK NEDENLERİ;


1- utangaç- çekingen ve silik anne-baba modeliyle büyümek. Çok zaman utangaç çocuklarının anne-babalarının da utangaç-çekingen olduğu görülür.

1-genetik yatkınlık(çocuk çekingenliğe yatkın olsa da uygun çevre koşulları ve doğru anne-baba tutumları bu nedeni büyük ölçüde etkisizleştirir)

UTANGAÇLIĞIN VE ÇEKİNGENLİĞN TEMELİNDE ÇOCUKLA YIKICI İLETİŞİM KURAN ANNE-BABA MODELİ YATAR.


YIKICI İLETİŞİM ;çocuğu eleştiren, tenkit eden,alay eden, küçümseyen aşağılayan,kıyaslayan tehdit eden,döven iletişim tarzıdır. Yıkıcı iletişimi seçen anne-babaların dikkati sürekli olarak çocuğun hatalı davranışlarına odaklıdır.çocukların yaptığı olumlu davranışlar üzerinde durmazlar.(çocuk sınavdan 3 kez iyi not aldığında aferin bravo.. demeyen ama 1 kırık not aldığında kızan,eleştiren anne-baba tarzı..)


UTANGAÇLIK VE ÇEKİNGENLİĞİ DESTEKLEYEN ANNE-BABA MODELLERİ


1-)KORUYUCU ANNE-BABA MODELİ;

çocuk adına her şeyi kendi yapan anne-babadır.çocuğa davranış tarzları;tutma düşürürsün, dokunma kırarsın,koşma düşersin,dışarı
çıkma üşürsün, oynama terlersin,yabancılara yaklaşma sana kötülük ederler,parkta tanımadığın arkadaşlarla oynama döverler..gibi.bu anne-babaların bazılarında korkulu-kaygılı kişilik özelliklerine rastlanır.

2- BASKICI VE OTORİTER ANNE-BABA MODELİ;

çocuğa fırsat vermeyen her davranışını kontrol edip istediği kalıba sokmaya çalışan anne-baba modelidir.çocuğun hiçbir konuda fikri sorulmaz, doğruyu yanlışı bilemez,anne-baba onun adına karar verir.çocuğa ne yapacağı nasıl davranacağı sürekli dikte edilir.çocuk ayrı bir birey olmaktan çok anne-babanın bir uydusudur.çocuğa dayak şiddet ve ağır cezalar uygulanabilir.

c-YARGILAYICI -ELEŞTİREN ANNE-BABA MODELİ;

beceriklisizsin, başarısızsın, kardeşin senden daha güzel yapıyor,arkadaşın senden daha başarılı sen onun gibi güzel yapamıyorsun..çocuğu sürekli eleştiren kıyaslayan ,aşağılayan anne-baba

3-SEVGİSİZ İLGİSİZ ANNE-BABA MODELİ;çocuk odasında kendi başına,ortamlarda ilgisiz, sevgisiz ,onaysız(aferin bravo..)bırakılır ve çocuk dikkatini çevreye ve kişilere çekecek uyaranlardan yoksun kalır,içine kapanır ,sosyal yönü gelişmez,


3- bizim ülkemiz gibi bazı ülkelerde ,kültürlerde ailelerde, utangaç ve çekingen kişiliğin (usluluk terbiyelilik,efendilik,uysallık..) olarak değerlendirilip onaylanması da utangaç kişiliğin nedenlerindendir.


4-utangaçlık-çekingenlik temelde bir güvensizlik sorunudur.çocuklar sevgi-ilgi onay kabul göremedikçe seviliyorum, beğeniliyorum değerliyim yeterliyim inancı gelişmez,özgüven eksikliği ortaya çıkar ve çocuk kendi var oluşunu, Gerçekliğini ortaya koyamaz ,utangaç –çekingen olur


5-çocuklardan güçlerinin üstünde performans beklemek çekingenlik yaratır.mükemmeliyetçi öğretmenler-anne-babalar çocuklara kendilerini eksikli yetersiz hissettirirler.çocuk düşündüklerini yaptıklarını söylemeye ortaya koymaya cesaret edemez ,utanır sıkılır,ya yanlışsa eleştiri alırsam diye korkar.


6-çocukla oynamak ilgi-sevgi göstermenin bir yoludur,arkadaş ortamının olmaması,anne-babanın sosyal ilişkilerinin zayıf olması, aile-arkadaş çevresi geniş olmayan aile ortamında büyümek


7-ailenin öğretmenin çevredeki büyüklerin davranışlarındaki tutarsızlık- dengesizlik.çocuğu 1dak önce öpüp-severken bir dak.sonra kızmak-dövmek.doğru denilen bir şeye bir başka zaman yanlış demek,aile bireylerinden birinin evet dediğine diğerinin hayır demesi çocuğun kendisine ve ailesine olan güvenini yok eder.



UTANGAÇ-ÇEKİNGEN ÇOCUKLARA ANNE-BABALARIN DOĞRU TUTUM VE DAVRANIŞLARI NASIL OLMALI;


1- öncelikle anne-babalar utangaçlık sorunu önemsemeli. nasıl olsa küçük daha büyüyünce değişir diyerek utangaçlık temelinin pekişmesine engel olmalı. Gerekeni yapmalı sonuç alamazsa profesyonel bir yardım almalı


1-utangaç çocukla olumlu iletişim kuran bir anne-baba modeli benimsenmeli;olumlu iletişim çocuğun doğru yaptıklarına odaklanmaktır;sevgi ilgi göstermek,sabırlı hoş görülü davranmak, yaptıklarını beğenmek, övmek ,aferin- bravo demek, ve böylece olumlu pekiştirenlerle çocuğun olumlu davranışlarını çoğaltmaya yönelmek.hatalı davranışları üzerinde sadece doğruyu göstermek ve öğretmek amaçlı durmak.


2-çocuklara sorumluluklar vermek; yardım etmelerine izin vermek,uygun gelişim ortamında özgürce deneme –yanılma yoluyla tecrübe kazanmasını sağlamak.başardığını ve onaylandığını gören çocuğun kendine olan güveni artar.kendini değerli yeterli bulur ve rahatlar.


3- 3 yasından itibaren çocuğu okul öncesi eğitim kurumlarına göndermek.artık çocuk sosyalleşmeye başlamıştır.kendi yaşıtlarıyla aynı ortamda olmaya ve yapıcı bir disiplinle olumlu yönlendirilmeye ihtiyacı vardır.


3-çocuğa oyun , arkadaş ortamları sağlamak ve ortamlarda baskı.(söyle yap, böyle davran..)

Yapmamak

4-çekingen çocuğu eleştirmemek, kızmamak, alay etmemek,kıyaslamamak,cezalandırmamak .bunlar sorunun daha da güçlenmesine ve pekişmesine neden olur.


5- girişken ,sosyal olması için zorlamamak.ancak sosyal faaliyetlere spor, müzik drama..vb etkinliklere yönlendirmek.


6- baksa kişilerin yanında çocuğun utangaçlığından söz etmemek.aksine yaptığı güzel ve doğru şeylerden söz etmek


7-kardeşler arasında ayrımcılık yapmamak..


UTANGAÇ ÇOCUKLAR KONUSUNDA ÖĞRETMENLER NELER YAPABİLİR;


1- öncelikle öğretmen çocukla olumlu bir iletişim kurmalı eleştirel- katı değil,anlayışlı ve yapıcı bir tutum takınmalı


1-öğrencilerin farklı kişisel özelliklerine saygı duymalı. Her çocuktan her konuda aynı başarı beklenmemeli. Eksik yada yanlış yapan çocuklar arkadaşlarının önünde aşağılanıp- mahcup edilmemeli.diğer arkadaşlarıyla kıyaslanmamalı.bu çocukları sürekli anne-babaya şikayet ederek baskı ve eleştiriye maruz bırakılmamalı.


2-program değil çocuk amaçlı bir program uygulanmalı.çocukları kişisel özellikleri dikkate alınmalı.


3-utangaç çocuklar bazen öğretmenin küçük bir ilgisiyle işbirliği yapabilir. parmak kaldırmaktan korkan çocuklara bir aferin olumlu bir söz yaptığı küçük bir şeyi fark etme çocuğa güven verir.


4- çekingen çocuklardan başlangıçta çok iyi performans bekleme, ödevini tam yapmasını isteme , yapmadığında eleştirme olumsuz sonuç verir.bu çocuklarda ödevin niceliğinden çok niteliğine, çocuğun konuyu anlayıp-anlamadığına bakarak bir değerlendirme yapmak doğru olur.


Öğretmenler çekingen çocuklara farklı yaklaştıklarında ,toleranslı davrandıklarında diğer çocuklara ayrımcılık yapıldığını ve tepki aldıklarını söyleseler de ,öğretmenliğin böyle durumları doğru yönetebilme mercii olduğu unutulmamalı

5- sınıfta başlangıçta bu çocuklara hemen diğer çocuklarla aynı sorumlulukları vermek yerine,küçük küçük adımlarla ilerlemek çocuğun kendine güvenini sağlar.

örneğin ;çekingen çocuk ,oyun grubunda ebe yapılırsa ağlayıp çekilebilir, ancak küçük gruplarda ikili grupta yardımlaşarak yapılacak bir faaliyette işbirliği yapabilir.

YAŞAM BAŞARISI VE MUTLULUK SİZİNLE VE ÇOCUĞUNUZLA OLSUN
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Utangaçlık-Çekingenlik; Sosyal Ortamlardan- Sorumluluk Almaktan Kaçınma, Ders –okul ve Yaşam Başarısına Olumsuz Etkileri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Gönül BAYALTUN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Gönül BAYALTUN'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     14 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Gönül BAYALTUN Fotoğraf
Gönül BAYALTUN
Denizli
Çocuk Gelişimi Ve Eğitimcisi
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi78 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Gönül BAYALTUN'un Yazıları
► Sosyal Fobi-Utangaçlık-Çekingenlik Psk.İ.Nil BİREYŞOĞLU ÖZEN
► Okul Başarısına Giden Yol Psk.Dnş.İlksen GÜZELCİK
► Utangaçlık ve Sosyal Fobi Psk.Dnş.Nuray ÖZBEN AVŞAR
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 20,033 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Utangaçlık-Çekingenlik; Sosyal Ortamlardan- Sorumluluk Almaktan Kaçınma, Ders –okul ve Yaşam Başarısına Olumsuz Etkileri' başlığıyla benzeşen toplam 28 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:49
Top