Duygusal Zeka ve Geliştirme Yolları
DUYGUSAL ZEKA VE GELİŞTİRME YOLLARI
Zeka, kişisel anlamda en büyük servetimizdir. Bu nedenle araştırılan konuların en başında zeka gelir. Akademik zekanın (IQ) yanında Duygusal zeka (EQ) bizi diğerlerinden ayıran unsurdur.
Duygusal zekası yüksek kişilerin yaşantılarında gösterdikleri başarının, hayattan aldıkları doyumun daha yüksek olduğu araştırmalarla net olarak ortaya konmuştur. Tanım itibariyle bakılırsa duygusal zeka; insanların kendilerinde bulunan karmaşık duyguları anlaması ve bu doğrultuda karşısındaki insanların da duygusal anlamdaki ifadelerini çözümleme becerisini ifade etmektedir.
Dr. Daniel Goleman, "duygusal zekayı kişinin kendi duygularını anlaması, başkalarının duygularına empati beslemesi, ve duygularını yaşamı zenginleştirecek biçimde düzenleyebilmesi yetisi" olarak tanımlıyor. Goleman'a göre beynin düşünen parçası, beynin duygusal parçasından ürüyor. Beynin düşünen ve duygusal parçaları genelde yaptığımız her şeyde birlikte çalışıyor ve gerek iş yaşamında gerekse özel yaşamda başarılı ve mutlu olmak, insanların duygusal zeka becerilerine bağlıdır. Dr Daniel Goleman da duyguları kümeler ya da boyutlar bağlamında düşünmekte ; öfkeüzüntükorkuzevksevgiutanç ve benzeri başlıca kümeleri duygusal hayatımızın sonsuz çeşitliliğinin bir kanıtı olarak görmektedir. Bu kümelerden her birinin özündetemel bir duygusal çekirdek bulunduğunu ve bu çekirdekten temel duygunun akrabalarının sayısız mutasyonlarla halkalar halinde yayıldığını vurgulamaktadır. Dr. Goleman dış halkalarda ruh halleri olduğunu; teknik açıdan bunların duygudan çok daha sessiz ve kalıcı olduğunu belirtmektedir.(bütün gün öfkenin hararetine kapılmak ender rastlanan bir durumkenörneğin hırçın ve sinirli bir ruh hali içinde bulunmak o kadar ender görülen bir hal değildir ve bu ruh hali daha kısa süreli öfke nöbetlerini kolayca başlatabilir). Ruh halinin ötesinde mizaçyani insanları melankolikçekingen ya da neşeli yapan belli bir duygu ya da ruh halini uyandırma eğilimi vardır.
Duygusal yetenek, bir meta-yetenektir; yani, ham zeka dahil, var olan diğer yeteneklerimizi ne kadar iyi kullanabileceğimizin belirleyicisidir. Birçok bulgu gösteriyor ki, duygusal yetenek sahibi-kendi duygularını tanıyan ve idare edebilen, başkalarının duygularını okuyup onlarla etkili bir şekilde başa çıkabilen- kişiler, hayatın her alanında-gerek romantik, yakın ilişkilerde, gerekse kuruluş içi politik ilişkilerde başarıyı belirleyen sözsüz kuralları kavrama becerisinde- avantajlıdırlar.
Duygusal zeka, geliştirilme ve kapasite artışına olanak sağlama özelliğine sahiptir. Böylece kişi hem kendi hem de karşısındaki insanın duygularını daha iyi anlamakta ve de yönlendirmektedir
Yetkinlikler açısından duygusal zekayı:
Motivasyon
Kendini tanımak ve farkındalık
Kendini yönetmek
Empati (kendini başkalarının yerine koyarak düşünebilme)
İletişim ve uyum gücü
Takım ruhu oluşturabilme olarak düşünülebiliriz.
Kısaca EQ; kişinin kendi duygularını tanıyan, kendine güvenen, iç motivasyonunu sağlayarak yenilikçi bir birey olmasını sağlamanın ötesinde; kişinin elde edeceği farkındalığı toplumsal boyuta da taşıyarak başkalarıyla olan çok yönlü ilişkilerinde liderlik özelliklerini kullanabilmesini sağlayan etkili bir faktör.
Giderek zorlaşan ekonomik koşullar içinde pek çok şirket ‘duygusal zeka’nın önemi üzerinde her geçen gün daha da fazla durarak; bunun sonucunda da çeşitli eğitimlerle çalışanların duygusal zekalarını belirli bir düzeyde geliştirmelerini sağlamaya çalışıyor. Çalışanlarında duygu yönetimini ve etkin iletişimi geliştirmeyi , uzlaşma ve takım çalışması getirebilmeyi, sürekli gelişim sonucunda kalıcı başarılar yaratmayı hedefliyor günümüz şirketleri... Niteliklerin giderek değer kazandığı bugünün iş dünyasında kalıcı olabilmek için, yalnızca “beyin” gücünün etkili olmadığı, “duygusal yetenek”in de sahip olduklarımızı doğru bir şekilde kullanabilmemizi sağlaması açısından bir değer haline dönüştüğü görülüyor.
Duygusal zekanızı geliştirmek için neler yapmalısınız ?
· Belirli bir potansiyelle doğmuş olsak da duygusal zeka geliştirilebilir.
Varolan potansiyelin üstüne oluşabilecek duygusal zeka düzeyinde büyüdüğümüz çevre, geçirdiğimiz çocukluk dönemi, anne - baba, ailemiz, okul- iş çevremiz, yaşadığımız olaylar, çevremizdeki insanların olaylara verdikleri tepkiler etkilidir. Çevreyi iyi bir şekilde gözlemlemek, tepki çeşitliliğini algılamaya çalışmak, olay – tepki değerlenmesi yapmak duygusal zekayı geliştirmede en önemli adımlardandır.
· Kendinizi tanımak başkalarını çözmenin ilk adımıdır.
Duygusal zekanın gelişmesi için kişinin kendi duygularını çok iyi tanıması gerekmektedir. Bu olaya hangi duyguyla bu tepkiyi verdim ? sorusunu sormak davranışlarımızın altında yatan duygumuzu bulmamıza yardımcı olacaktır. Daha sonra aynı değerlendirmeyi başkaları için yapmaya çalışın.
· Geçmişi doğru değerlendirmek ve ders almak hem mutluluğunuza hem de gelişiminize katkı sağlar.
Olaylar karşısında ‘’Ben haklıydım’’ ya da ‘’ben suçluyum’’ gibi yargılara varmayı fazla önemsemeyin. Bu yargılar ya işin içinden sıyrılmanıza ya da suçluluk duymanıza yol açar. Bunun yerine terazinin bir kefesine kendinizi, diğerine karşı tarafı koyun. Tek tek değerlendirin.. Ben ne yaptım, o ne yaptı?? Sadece kendi yaşamınızdan değil, başkalarının yaşamından da dersler çıkarın. Gözlemci olun.
· Profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.
Duygusal zeka kimi zaman kişinin kendi çabalarıyla ama çoğu kez bir profesyonelin yardımı ile geliştirilebilir. Yardım almayı zayıflık olarak değil, güç olarak görün. Profesyonel yardım almamışlardan önde olacağınızı aklınızdan çıkarmayın.
· Dinleyebilmek çok önemli ve zordur.
Dinlemesini öğrenin, dikkatinizi karşınızdaki insana, söylediklerine odaklayın. Tam olarak anlamadan, zihninizde kısa bir değerlendirme yapmadan konuşmayın.
· Karşı duygulardan kurtulun.
Kendi iyi ve kötü yanlarınızı, sevdiğiniz sevmediğiniz tepkilerinizi bulmaya çalışın. Bir ya da birkaç insandan hoşlanmayabilirsiniz, birilerinin iyi halini istemiyor olabilirsiniz, bunun herkesin zaman zaman hissedebileceği duygular olduğunu kabul edin ve üzerinde durmayın, düşmanca tutum ve davranışlara dönüştürmeyin.
· Sınırlarınızı belirleyin.
İnsanlarla ilişkilerinizde zamanı ve yakınlığı belirleyici bir faktör olarak kullanmayı öğrenin. Değerlendirmelerinizi yaparken ‘’tanıyalı ne kadar oldu? Hangi ortamda tanıdım? Ne kadar samimiyim?’’ sorularınıza tutarlı cevaplar sunabilmelisiniz. İki günlük tanıdığınızla aşırı yakınlık kuruyorsanız kendinize de karşınızdakine de bir daha bakmalısınız. Aynı şekilde uzun zamanlar, yaşantılar paylaştığınız insanlara güvenme, teslim olmanızda sorun varsa yine bir değerlendirme yapma vaktidir.
· Heyecanlı yolları değil, güvenli - yordanabilir yol ve insanları seçin.
Özellikle aşk ilişkilerinde başarısız olanların düştükleri en büyük hatalardan biri sürekli heyecan peşinde koşmalarıdır. Oysa insan içgüdüsel olarak maceraya değil, güvene yönelimli bir varlıktır. Haz duygusuyla güven duygusunu birbirinden ayırt etmeyi öğrenin. Anne- çocuk ilişkisi de dahil tüm ilişkilerde her ikisi de olmalıdır, unutmayın..
· Empati kişilerarası ilişkilerde en önemli belirleyicilerdendir.
Kendinizi karşınızdakinin yerine koyun. ‘’Sana böyle yapılsa ne hissederdin?’’ sorusunun doğru cevabını bulana kadar kendinize sorun. Davranışlarınızı değiştirmeyi, düzeltmeyi gurur meselesi haline getirmeyin.
· Sihirli değnek diye birşey yoktur.
Kendinizi değiştirmek ve duygusal zekanızı geliştirmek için zaman belirlemeyin, ‘’Denedim, yaptım, hala değişiklik yok’’ sancılarına kapılmayın. İnsanda hiçbir değişim bir günde gerçekleşemez.Her değişim zaman ve emek ister. Mükemmele ulaşmak diye birşey yoktur, iyi vardır, daha iyi vardır.
Zeka, kişisel anlamda en büyük servetimizdir. Bu nedenle araştırılan konuların en başında zeka gelir. Akademik zekanın (IQ) yanında Duygusal zeka (EQ) bizi diğerlerinden ayıran unsurdur.
Duygusal zekası yüksek kişilerin yaşantılarında gösterdikleri başarının, hayattan aldıkları doyumun daha yüksek olduğu araştırmalarla net olarak ortaya konmuştur. Tanım itibariyle bakılırsa duygusal zeka; insanların kendilerinde bulunan karmaşık duyguları anlaması ve bu doğrultuda karşısındaki insanların da duygusal anlamdaki ifadelerini çözümleme becerisini ifade etmektedir.
Dr. Daniel Goleman, "duygusal zekayı kişinin kendi duygularını anlaması, başkalarının duygularına empati beslemesi, ve duygularını yaşamı zenginleştirecek biçimde düzenleyebilmesi yetisi" olarak tanımlıyor. Goleman'a göre beynin düşünen parçası, beynin duygusal parçasından ürüyor. Beynin düşünen ve duygusal parçaları genelde yaptığımız her şeyde birlikte çalışıyor ve gerek iş yaşamında gerekse özel yaşamda başarılı ve mutlu olmak, insanların duygusal zeka becerilerine bağlıdır. Dr Daniel Goleman da duyguları kümeler ya da boyutlar bağlamında düşünmekte ; öfkeüzüntükorkuzevksevgiutanç ve benzeri başlıca kümeleri duygusal hayatımızın sonsuz çeşitliliğinin bir kanıtı olarak görmektedir. Bu kümelerden her birinin özündetemel bir duygusal çekirdek bulunduğunu ve bu çekirdekten temel duygunun akrabalarının sayısız mutasyonlarla halkalar halinde yayıldığını vurgulamaktadır. Dr. Goleman dış halkalarda ruh halleri olduğunu; teknik açıdan bunların duygudan çok daha sessiz ve kalıcı olduğunu belirtmektedir.(bütün gün öfkenin hararetine kapılmak ender rastlanan bir durumkenörneğin hırçın ve sinirli bir ruh hali içinde bulunmak o kadar ender görülen bir hal değildir ve bu ruh hali daha kısa süreli öfke nöbetlerini kolayca başlatabilir). Ruh halinin ötesinde mizaçyani insanları melankolikçekingen ya da neşeli yapan belli bir duygu ya da ruh halini uyandırma eğilimi vardır.
Duygusal yetenek, bir meta-yetenektir; yani, ham zeka dahil, var olan diğer yeteneklerimizi ne kadar iyi kullanabileceğimizin belirleyicisidir. Birçok bulgu gösteriyor ki, duygusal yetenek sahibi-kendi duygularını tanıyan ve idare edebilen, başkalarının duygularını okuyup onlarla etkili bir şekilde başa çıkabilen- kişiler, hayatın her alanında-gerek romantik, yakın ilişkilerde, gerekse kuruluş içi politik ilişkilerde başarıyı belirleyen sözsüz kuralları kavrama becerisinde- avantajlıdırlar.
Duygusal zeka, geliştirilme ve kapasite artışına olanak sağlama özelliğine sahiptir. Böylece kişi hem kendi hem de karşısındaki insanın duygularını daha iyi anlamakta ve de yönlendirmektedir
Yetkinlikler açısından duygusal zekayı:
Motivasyon
Kendini tanımak ve farkındalık
Kendini yönetmek
Empati (kendini başkalarının yerine koyarak düşünebilme)
İletişim ve uyum gücü
Takım ruhu oluşturabilme olarak düşünülebiliriz.
Kısaca EQ; kişinin kendi duygularını tanıyan, kendine güvenen, iç motivasyonunu sağlayarak yenilikçi bir birey olmasını sağlamanın ötesinde; kişinin elde edeceği farkındalığı toplumsal boyuta da taşıyarak başkalarıyla olan çok yönlü ilişkilerinde liderlik özelliklerini kullanabilmesini sağlayan etkili bir faktör.
Giderek zorlaşan ekonomik koşullar içinde pek çok şirket ‘duygusal zeka’nın önemi üzerinde her geçen gün daha da fazla durarak; bunun sonucunda da çeşitli eğitimlerle çalışanların duygusal zekalarını belirli bir düzeyde geliştirmelerini sağlamaya çalışıyor. Çalışanlarında duygu yönetimini ve etkin iletişimi geliştirmeyi , uzlaşma ve takım çalışması getirebilmeyi, sürekli gelişim sonucunda kalıcı başarılar yaratmayı hedefliyor günümüz şirketleri... Niteliklerin giderek değer kazandığı bugünün iş dünyasında kalıcı olabilmek için, yalnızca “beyin” gücünün etkili olmadığı, “duygusal yetenek”in de sahip olduklarımızı doğru bir şekilde kullanabilmemizi sağlaması açısından bir değer haline dönüştüğü görülüyor.
Duygusal zekanızı geliştirmek için neler yapmalısınız ?
· Belirli bir potansiyelle doğmuş olsak da duygusal zeka geliştirilebilir.
Varolan potansiyelin üstüne oluşabilecek duygusal zeka düzeyinde büyüdüğümüz çevre, geçirdiğimiz çocukluk dönemi, anne - baba, ailemiz, okul- iş çevremiz, yaşadığımız olaylar, çevremizdeki insanların olaylara verdikleri tepkiler etkilidir. Çevreyi iyi bir şekilde gözlemlemek, tepki çeşitliliğini algılamaya çalışmak, olay – tepki değerlenmesi yapmak duygusal zekayı geliştirmede en önemli adımlardandır.
· Kendinizi tanımak başkalarını çözmenin ilk adımıdır.
Duygusal zekanın gelişmesi için kişinin kendi duygularını çok iyi tanıması gerekmektedir. Bu olaya hangi duyguyla bu tepkiyi verdim ? sorusunu sormak davranışlarımızın altında yatan duygumuzu bulmamıza yardımcı olacaktır. Daha sonra aynı değerlendirmeyi başkaları için yapmaya çalışın.
· Geçmişi doğru değerlendirmek ve ders almak hem mutluluğunuza hem de gelişiminize katkı sağlar.
Olaylar karşısında ‘’Ben haklıydım’’ ya da ‘’ben suçluyum’’ gibi yargılara varmayı fazla önemsemeyin. Bu yargılar ya işin içinden sıyrılmanıza ya da suçluluk duymanıza yol açar. Bunun yerine terazinin bir kefesine kendinizi, diğerine karşı tarafı koyun. Tek tek değerlendirin.. Ben ne yaptım, o ne yaptı?? Sadece kendi yaşamınızdan değil, başkalarının yaşamından da dersler çıkarın. Gözlemci olun.
· Profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.
Duygusal zeka kimi zaman kişinin kendi çabalarıyla ama çoğu kez bir profesyonelin yardımı ile geliştirilebilir. Yardım almayı zayıflık olarak değil, güç olarak görün. Profesyonel yardım almamışlardan önde olacağınızı aklınızdan çıkarmayın.
· Dinleyebilmek çok önemli ve zordur.
Dinlemesini öğrenin, dikkatinizi karşınızdaki insana, söylediklerine odaklayın. Tam olarak anlamadan, zihninizde kısa bir değerlendirme yapmadan konuşmayın.
· Karşı duygulardan kurtulun.
Kendi iyi ve kötü yanlarınızı, sevdiğiniz sevmediğiniz tepkilerinizi bulmaya çalışın. Bir ya da birkaç insandan hoşlanmayabilirsiniz, birilerinin iyi halini istemiyor olabilirsiniz, bunun herkesin zaman zaman hissedebileceği duygular olduğunu kabul edin ve üzerinde durmayın, düşmanca tutum ve davranışlara dönüştürmeyin.
· Sınırlarınızı belirleyin.
İnsanlarla ilişkilerinizde zamanı ve yakınlığı belirleyici bir faktör olarak kullanmayı öğrenin. Değerlendirmelerinizi yaparken ‘’tanıyalı ne kadar oldu? Hangi ortamda tanıdım? Ne kadar samimiyim?’’ sorularınıza tutarlı cevaplar sunabilmelisiniz. İki günlük tanıdığınızla aşırı yakınlık kuruyorsanız kendinize de karşınızdakine de bir daha bakmalısınız. Aynı şekilde uzun zamanlar, yaşantılar paylaştığınız insanlara güvenme, teslim olmanızda sorun varsa yine bir değerlendirme yapma vaktidir.
· Heyecanlı yolları değil, güvenli - yordanabilir yol ve insanları seçin.
Özellikle aşk ilişkilerinde başarısız olanların düştükleri en büyük hatalardan biri sürekli heyecan peşinde koşmalarıdır. Oysa insan içgüdüsel olarak maceraya değil, güvene yönelimli bir varlıktır. Haz duygusuyla güven duygusunu birbirinden ayırt etmeyi öğrenin. Anne- çocuk ilişkisi de dahil tüm ilişkilerde her ikisi de olmalıdır, unutmayın..
· Empati kişilerarası ilişkilerde en önemli belirleyicilerdendir.
Kendinizi karşınızdakinin yerine koyun. ‘’Sana böyle yapılsa ne hissederdin?’’ sorusunun doğru cevabını bulana kadar kendinize sorun. Davranışlarınızı değiştirmeyi, düzeltmeyi gurur meselesi haline getirmeyin.
· Sihirli değnek diye birşey yoktur.
Kendinizi değiştirmek ve duygusal zekanızı geliştirmek için zaman belirlemeyin, ‘’Denedim, yaptım, hala değişiklik yok’’ sancılarına kapılmayın. İnsanda hiçbir değişim bir günde gerçekleşemez.Her değişim zaman ve emek ister. Mükemmele ulaşmak diye birşey yoktur, iyi vardır, daha iyi vardır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Duygusal Zeka ve Geliştirme Yolları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Deniz CEBEKAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Deniz CEBEKAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
4 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
