2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Yanıkta Metabolik Değişiklikler ve Diyet Tedavisi
MAKALE #1814 © Yazan Uzm.Dyt.Merve TIĞLI | Yayın Kasım 2008 | 13,011 Okuyucu
YANIKTA METABOLİK DEĞİŞİKLİKLER VE DİYET TEDAVİSİ

Yaralanma ,vücuda veya bir organa dışarıdan gelen bir etki nedeniyle oluşan hasarlanma olarak tanımlanır.

Yanık,dokunun ısı,kimyasal,elektrik veya elektromanyetik enerji ile çeşitli derecelerde
hasarlanmasıdır.

Yaralanma dolayısıyla yanıklar aşağıdaki metabolik değişimlere yol açarlar:

1)Hiperglisemi

2)Yağ asitlerinin mobilizasyonu ve plazma serbest yağ asitlerinin artması

3)İhtiyacın çok üstünde protein yıkımı

4)Üre sentezinde artış

Yanıklarda erken dönemde meydana gelen metabolik,kimyasal fizyolojik ve patolojik değişiklikler, özetlenirse;plazma ve sıvı kaybı,hipovolemi ve şok ile birlikte vücut ısısında metabolik yükselme ,vücut ağırlığında kayıp,protein metabolizmasında değişiklikler ve negatif nitrojen dengesinin oluşması,elektrolit değişiklikleri,karbonhidrat,yağ metabolizmasındaki değişiklikler ,vitaminlerdeki değişiklikler,lenfoid dokular ve hormonlardaki değişiklikler ,karaciğeri böbrek ve akciğerlerde değişiklikler görülmektedir.

Yanık Sonucu Salgılanmaları Artan Hormonler ve Etkileri


Hormonun Adı Yaptığı Etki

ACTH- Kortizol Protein yıkımını ve glikoneogenezisi arttırır.

Katekolaminler Glikoneogenolizisi ve lipolizisi arttırır.
(epinefrin- norepinefrin)
Glukagon Lipolizis, glikoneogenezis ve
glikoneogenolizisi artırır,kalbe inotrop etki yapar.


GH Hiperglisemi, yağ a sitlerininmobilizasyonunu artırır.

Renin Hipertansif etki,aldesteron salgılanması

Aldesteron Böbreklerde sodyum tutulması

Antidiüretik Hormon Böbreklerde su tutulması

Yanıklı hastanın ihtiyacı olan büyük ölçüdeki enerji ve kalori ihtiyacına karşılık,vücutta süratle enerji vermek için cho depoları maalesef yoktur.

Gerekli yüksek enerji ve kalori açığını karşılamak için yağlar,proteinler,kortizonun (kortisol) etkisi ve yağ ile proteinin bir kısmı glikoz haline çevrilip kullanılır.

PROTEİN METABOLİZMASI

  • Yanıklı hastalarda ilk günlerde yanık yarasında plazma kaybı ile ,molekülü daha küçük olan albuminler daha fazla ve globülinlerde az olarak kaybedilir.
  • Hipoalbuminemi değişik hastalarda 3-7 gün fakat bazen haftalar,aylarca sürebilir.
  • Sağlıklı erişkin bir birey ( 70 kg ) günde 2500-3000 kalorilik gıda alarak beslenmesini sürdürür.Günlük gıdalarda 60- 100 g protein ve bu proteinle 10-15 g nitrojen alıp,deriden 1 g feçes ile 1-2 g. İdrar ile 9-12 g nitrojen çıkarılarak alınan ve çıkarılan nitrojen denge halinde tutulur.
  • Özellikle yanıklardan sonra protein yıkımı vedolayısıyla kaybı çok büyük oranda artarak, azot kaybı günde 30-50 g kadar yükselebilir. Bu artış yanıktan hemen sonra başlar ve 3-7 hafta sürebilir. Yanığın şiddeti ile kaybedilen azot miktarı arasında doğru bir orantı vardır.
  • Yanıklı hastalarda ayrıca yanık yüzeyinden sızan eksuda yoluyla da protein kaybı olur.
  • Eksüda yoluyla olan kayıp ,idrar yoluyla olan kaybın %20 si kadardır.
  • Protein metabolizmasındaki bu değişimlere paralel olarak hipoalbuminemi,hiperglobülinemi gelişir,ayrıca kaslardaki erime gözle görülür şekle dönüşmeye başlar.

KARBONHİDRAT METABOLİZMASI

  • Yanık ve şoklu hastalarda başlangıçta hiperglisemi plazma laktik ve pirüvik asit seviyesinde artış olur.
  • Glukoz tolerans testinde azalma,insüline karşı direnç görülür.Katabolik dönemde bu durum günlerce devam eder.
  • Ağır yanıklı hastalarda bir yandan karbonhidratlar yıkılıp kullanılırken,diğer taraftan yağlar kullanılarak glikoneogenezisle glukoz yapımı devam eder.


YAĞ METABOLİZMASI

  • Ağır yanıklı hastalarda, yağlar oksidasyonla kullanılarak,yüksek kalori ihtiyacı karşılanmaya çalışılır.
  • Yanıklı hastaların plazma ,serbest yağ asidi seviyesinde yükselme vardır.
  • Ağır yanıklı hastalarda plazma kolestrol seviyesi ,albumin konsantrasyonuna paralel olarak düşmesine karşı,trigliserit seviyesinde aynı ölçüde düşme olmamaktadır.
VİTAMİN METABOLİZMASI

  • Yanıklı hastalarda plazma askorbik konsantrasyonu,travma,yanık ve stresin ağırlığına paralel olarak azalmaktadır.
  • Tiamin ve niotinamid de, askorbik asit gibi plazmada yükselip, idrar ile atılır.
  • Riboflavinin plazma seviyesinde azalmasına karşılık , katabolik dönemde idrarla atımı azalır.Anabolik dönemde pozitif riboflavin dengesi tekrar oluşur.
  • Yağda eriyen vitaminlerden A vitamini de yanıklı hastalarda idrarla atıldığından ,dışarıdan takviye edilmesi gereklidir.
ELEKTROLİT METABOLİZMASI

  • Hücreler arası su ve elektrolit kaybı artar.
  • Buharlaşma ile su kaybı 8 lt civarında olur.
  • Na birikir
  • Kalsiyum,çinko,potasyum ve magnezyum düzeyleri azalır.

DİYET TEDAVİSİ
  • Yanıklı hastalarda büyük ölçüde enerji ve kalori ihtiyacı olmasına rağmen ,travmaya bağlı, gastrointestinal atoni, mide dilatasyonunu önlemek için ağızdan besleme yapılmayıp,parenteral olarakta gerekli besleme ve özellikle enerji ve kalori verilemediğinden, hasta yağ ve kas proteinlerini yakarak,vücut ağırlığından belli oranda her gün kaybeder.

Enerji : Curreri 25 kkal x kg (ağ)+40 kal x yanık %
Sutherland 20 kal x kg (ağ)+ 70 kal x yanık %

Protein: 1g/kg + 3g x yanık %
NPE:N= 100:1- 125:1

Sıvı: Bol sıvı(3-4 lt /gün )
25 + yanık % x vücut yüzeyi (metrakare)

Vitamin ve Mineral: A vit,C vit , B grubu, Evit den YÜKSEK


KAYNAKLAR

1)YANIKLAR- Ege Üniv. Tıp Fak. Yayınları No:120 Prof.Dr.İhsan Numanoğlu-1978
2)Pathophysiology of Burns
3)Gata Yanık Merkezi ve Yanık Sempozyumu 1976 Prof.Dr. Sadun Uzel

DYT. MERVE TIĞLI
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Yanıkta Metabolik Değişiklikler ve Diyet Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Merve TIĞLI Fotoğraf
Uzm.Dyt.Merve TIĞLI
Ankara
Uzman Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi149 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Dyt.Merve TIĞLI'nın Makaleleri
► Fenilketonüri ve Diyet Tedavisi Dyt.Zühal AYNACI BAYEL
► Osteoporozda Diyet Tedavisi Dyt.Gül Özlem ERTÜRK
► Obezite ve Diyet Tedavisi Dyt.Merve TIĞLI
► Şişmanlık ve Diyet Tedavisi Dyt.Gamze KAÇAR BOZKURT
► Ülserde ve Kabızlıkta Diyet Tedavisi Dyt.Zeynep Işıl KÜÇÜKGÖNCÜ
► Reaktif Hipoglisemide Diyet Tedavisi Dyt.Halide Elif ÖZKELEŞ
► Aşırı Zayıflık ve Diyet Tedavisi Dyt.Perran AYDEMİR
► Hipertansiyonda Tıbbi Diyet Tedavisi Dyt.Şule DOĞAN BEYAZ
► Piridoksin ve Eksikliğinde Diyet Tedavisi Dyt.Şule DOĞAN BEYAZ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Yanıkta Metabolik Değişiklikler ve Diyet Tedavisi' başlığıyla benzeşen toplam 42 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Dondurma Mart 2016
► Kışın Kilo Almayın Aralık 2014
► Harika Besin:Kinoa Mayıs 2012
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


15:42
Top