Çocukluk Çağı Obezitesi
Obezite karmaşık ve multifaktöriyel nedenli olan bir hastalıktır. Ayrıca tip 2 DM, KVH, HT, felç, osteoartrit, safra kesesi sorunları, uyku apnesi, solunum problemleri, endometrium, meme, prostat ve kolon kanseri gibi birçok hastalığa davetiye çıkarabilir. Obezitenin temelinde alınan enerjinin harcanandan fazla olmasından kaynaklanan pozitif bir enerji dengesizliği vardır. Yaşam tarzı ve artmış enerji, yüksek oranda yağ alımı, fiziksel inaktivite gibi çevresel faktörler obezitenin patofizyolojisi ile ilişkilidir. Çalışmalar genetik faktörlerin de obeziteyle arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermiştir. Enerji regülasyonundan sorumlu genler(adipoz dokuda doyma sinyalini ileten bir protein olan leptin gibi) veya nöropeptit Y gibi diğer hormon ve peptitler obezite fizyolojisinin tam olarak anlaşılması adına önemlidir.
WHO 0-5 yaş arası çocuklarda boya göre ağırlığın >2 ve <3 SD aralığında olmasını aşırı kiloluluk >3 SD olmasını ise obezite olarak tanımlar. Aynı şekilde 5-18 yaş arası çocuklarda yaşa göre BKI değerinin WHO büyüme grafiklerinde >1 ve <2 SD aralığında olması aşırı kiloluluk, >2 SD olması ise obezite olarak tanımlanmaktadır(WHO, 2016). CDC ise obeziteyi yaşa ve cinsiyete göre BKI değerlerinin (2000 CDC Büyüme Grafikleri) 95.persentilin üzerinde olması şeklinde tanımlamaktadır(Geller JS ve ark, 2015). 2 yaşından büyük çocuklarda yaşa göre BKI grafikleri kullanılabilir. Okul çağı çocuklarında bel/boy oranının 0,5’in üzerinde olması da artmış kardiyometabolik hastalık riski ile ilişkilidir.
Aşırı kilolu çocuklar erişkinlik döneminde obezite açısından artmış bir risk altındadır. Anne ve babasından en az biri obez olan çocukların erişkinlik döneminde obez olma riski 2 kat daha fazladır. Erken müdehale önerilmektedir. Uzmanlar komitesi BKI 85.persentil ve üzerinde olup obezite komplikasyonları mevcut çocuklar ile komplikasyonları olsun veya olmasın BKI 95.persentil ve üzerinde olan çocukların tedavi edilmesini önermektedir. (Persentil veya yüzdelik değer çocuğun antropometrik ölçüm değeri açısından aynı yaş grubundaki çocuklar arasındaki yerini gösteren bir değerdir. Örneğin yaşa göre boy persentil değeri 75 olan bir çocuk aynı yaş grubundaki çocukların %75’inden daha uzun demektir.
Yaşa ve cinsiyete göre antropometri grafikleri üzerinde çocuğun her izleminde işaretlemeler yapılarak aile ile grafikteki değişimler paylaşılmalıdır Uzmanlar Komitesi ilk adımda şunların değerlendirilmesini önermektedir: obezite derecesi, altta yatan hastalıklar, Prader Willi sendromu gibi genetik nedenler ile, hipotroidizm gibi endokrin nedenlerin varlığı, medikal, psikososyal öykü ve fizik muayene..
Çocuklarda temel hedef sağlıklı beslenme ve hareketli yaşam alışkanlıklarının kazandırılması, lineer büyümeyi etkilemeden ağırlık kazanımının kontrol altında tutulmasıdır. Aşırı kilolu çocuklar 85-94.persentiller arasındadır. 2 yaşından daha büyük aşırı kilolu çocuklarda hedef mevcut ağırlığın korunması yani ağırlık artışı olmamasıdır. Mevcut ağırlığın korunması uzun süre devam ettiğinde boydaki uzamalarla birlikte BKI azalacaktır. Bu çoğu çocuk için iyi bir hedef olarak tanımlanmaktadır. Ağırlık korunumu 2-7 yaş arasında BKI değeri 95.persentilin üzerinde olup komplikasyonu olmayan çocuklar için de uygun bir hedeftir. Ancak bu yaş grubunda BKI değeri >95.persentil ve komplikasyon tanımlanmışsa(dislipidemi, insülin direnci gibi) ağırlık kaybı gerekir. 7 yaş ve üzeri aşırı kilolu çocuklarda(85-94.persentil) komplikasyon gelişmemişse mevcut ağırlığın korunumu, komplikasyon gelişmişse ağırlık kaybı gerekir. 7 yaş ve üzerinde olup yaşa göre BKI değeri 95.persentilin üzerinde olan çocuklarda komplikasyon varlığına bakılmaksızın ağırlık kaybı gerekir.
Ağırlık kaybı hedeflerine ulaşmada düşük enerjili diyet, artmış hareketli yaşam süresi, sağlıklı besin tercihleri gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle ulaşılabilir. Diyetin enerji miktarı büyüme ve gelişmeyi duraksatmayacak şekilde bireysel olarak ayarlanmalıdır. Tedavi etkinliğinde çocuğun istekliliği ve ailenin katılımı oldukça önemlidir. 6-12 yaş arası çocuklarda klinik takibi iyi yapılmış düşük enerjili bir diyet(900-1200 kcal/gün) hem kısa hem de uzun dönemde adipozitede azalma sağlamaktadır. <1200 kcal/gün enerji içeren bir diyet aşırı kilolu adölesanlarda akut tedavi fazında kısa dönemli ağırlık kaybı açısından genelde etkili olarak nitelendirilmektedir. Ancak çoğu çocuk için düşük enerjili diyetler hem devamlılığı sağlanamayıp eski ağırlığa geri dönme riski olduğundan, hem de lineer büyümenin olumsuz etkilenmesi riski nedeniyle önerilmemektedir. Bu yaş grubunda birbiri yerine geçen besinlerin kullanımı açısından kalori hesabı sıkıcı olabileceği gibi yanlış da yapılabilmektedir. Bunun yerine yüksek yağ, yüksek glisemik indekse sahip ve yüksek enerji içeren besinlerin diyetten çıkarılmasına, bir seferde bir veya 2 yeni diyet değişikliği yapılması gibi yollara başvurulabilir. Trafik ışığı diyeti gibi davranış değişikliği yaklaşımları da oldukça etkilidir. Çocuk ve adölesanlarda sağlıklı büyümenin devamlılığı için yeterli vitamin, mineral, enerji ve protein alımı sağlanmalıdır. Ağırlık kaybı süresince lineer büyüme yavaşlayabilir. Ancak bunun erişkinlik boyu üzerine etkisinin oldukça az olduğu görülmektedir. 12 yaş ve üzeri çocuklarda 1 yıla kadar Orlistat tedavisi uygulanabilir. Yaşa göre ağırlık >95.persentil ve ciddi komorbiditeleri olan çocuk ve adölesanlarda bariatrik cerrahi uygulamaları düşünülebilir. Erişkinlerde olduğu gibi obez çocuk ve adölesanlarda da vasküler hastalık riski artmıştır. Amerikan Kalp Derneği 2 yaşından büyük çocuklarda aterosklerotik kalp hastalığını önlemek için diyet modifikasyonlarının yavaş yavaş başlamasını, yağdan gelen enerjinin %30’un altında olmasını ancak %20’nin altına düşmemesini, doymuş yağdan gelen enerjinin <%10, günlük kolestrol alımının <300 mg olmasını önermektedir. Ayrıca günde en az 5 porsiyon sebze meyve, 6-7 porsiyon tam tahıllı besin tüketimi de erişkin rehberindeki gibi önerilmektedir. Ek olarak düşük yağlı süt ürünleri, balık, kurubaklagil, kanatlı eti, yağsız etler de öneriler arasındadır. Günlük tüketilmesi gereken lif miktarı yaş+5(gr) formülüyle hesaplanabilir. Hergün yarım saat orta şiddetli veya şiddetli fiziksel aktivite önerilir.
Primer obezite daha çok insülin direnci ve metabolik sendrom ile birlikte seyredip bu çocuklarda boy ve kemik yaşı genelde yaşıtlarından ileri düzeydedir. Sekonder(endojen) obezite ise daha çok endokrin(Cushing sendromu, büyüme hormonu ve leptin eksikliği), hipotalamik nedenlerle(Prader Willi sendromu, Bardet-Biedl sendromu, serebral tümör) ve ilaca bağlı(lityum, primobolan, östrojen vb.) gelişip bu çocukların boyu ve kemik yaşı genelde olması gereken değerin çok altındadır.
WHO 0-5 yaş arası çocuklarda boya göre ağırlığın >2 ve <3 SD aralığında olmasını aşırı kiloluluk >3 SD olmasını ise obezite olarak tanımlar. Aynı şekilde 5-18 yaş arası çocuklarda yaşa göre BKI değerinin WHO büyüme grafiklerinde >1 ve <2 SD aralığında olması aşırı kiloluluk, >2 SD olması ise obezite olarak tanımlanmaktadır(WHO, 2016). CDC ise obeziteyi yaşa ve cinsiyete göre BKI değerlerinin (2000 CDC Büyüme Grafikleri) 95.persentilin üzerinde olması şeklinde tanımlamaktadır(Geller JS ve ark, 2015). 2 yaşından büyük çocuklarda yaşa göre BKI grafikleri kullanılabilir. Okul çağı çocuklarında bel/boy oranının 0,5’in üzerinde olması da artmış kardiyometabolik hastalık riski ile ilişkilidir.
Aşırı kilolu çocuklar erişkinlik döneminde obezite açısından artmış bir risk altındadır. Anne ve babasından en az biri obez olan çocukların erişkinlik döneminde obez olma riski 2 kat daha fazladır. Erken müdehale önerilmektedir. Uzmanlar komitesi BKI 85.persentil ve üzerinde olup obezite komplikasyonları mevcut çocuklar ile komplikasyonları olsun veya olmasın BKI 95.persentil ve üzerinde olan çocukların tedavi edilmesini önermektedir. (Persentil veya yüzdelik değer çocuğun antropometrik ölçüm değeri açısından aynı yaş grubundaki çocuklar arasındaki yerini gösteren bir değerdir. Örneğin yaşa göre boy persentil değeri 75 olan bir çocuk aynı yaş grubundaki çocukların %75’inden daha uzun demektir.
Yaşa ve cinsiyete göre antropometri grafikleri üzerinde çocuğun her izleminde işaretlemeler yapılarak aile ile grafikteki değişimler paylaşılmalıdır Uzmanlar Komitesi ilk adımda şunların değerlendirilmesini önermektedir: obezite derecesi, altta yatan hastalıklar, Prader Willi sendromu gibi genetik nedenler ile, hipotroidizm gibi endokrin nedenlerin varlığı, medikal, psikososyal öykü ve fizik muayene..
Çocuklarda temel hedef sağlıklı beslenme ve hareketli yaşam alışkanlıklarının kazandırılması, lineer büyümeyi etkilemeden ağırlık kazanımının kontrol altında tutulmasıdır. Aşırı kilolu çocuklar 85-94.persentiller arasındadır. 2 yaşından daha büyük aşırı kilolu çocuklarda hedef mevcut ağırlığın korunması yani ağırlık artışı olmamasıdır. Mevcut ağırlığın korunması uzun süre devam ettiğinde boydaki uzamalarla birlikte BKI azalacaktır. Bu çoğu çocuk için iyi bir hedef olarak tanımlanmaktadır. Ağırlık korunumu 2-7 yaş arasında BKI değeri 95.persentilin üzerinde olup komplikasyonu olmayan çocuklar için de uygun bir hedeftir. Ancak bu yaş grubunda BKI değeri >95.persentil ve komplikasyon tanımlanmışsa(dislipidemi, insülin direnci gibi) ağırlık kaybı gerekir. 7 yaş ve üzeri aşırı kilolu çocuklarda(85-94.persentil) komplikasyon gelişmemişse mevcut ağırlığın korunumu, komplikasyon gelişmişse ağırlık kaybı gerekir. 7 yaş ve üzerinde olup yaşa göre BKI değeri 95.persentilin üzerinde olan çocuklarda komplikasyon varlığına bakılmaksızın ağırlık kaybı gerekir.
Ağırlık kaybı hedeflerine ulaşmada düşük enerjili diyet, artmış hareketli yaşam süresi, sağlıklı besin tercihleri gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle ulaşılabilir. Diyetin enerji miktarı büyüme ve gelişmeyi duraksatmayacak şekilde bireysel olarak ayarlanmalıdır. Tedavi etkinliğinde çocuğun istekliliği ve ailenin katılımı oldukça önemlidir. 6-12 yaş arası çocuklarda klinik takibi iyi yapılmış düşük enerjili bir diyet(900-1200 kcal/gün) hem kısa hem de uzun dönemde adipozitede azalma sağlamaktadır. <1200 kcal/gün enerji içeren bir diyet aşırı kilolu adölesanlarda akut tedavi fazında kısa dönemli ağırlık kaybı açısından genelde etkili olarak nitelendirilmektedir. Ancak çoğu çocuk için düşük enerjili diyetler hem devamlılığı sağlanamayıp eski ağırlığa geri dönme riski olduğundan, hem de lineer büyümenin olumsuz etkilenmesi riski nedeniyle önerilmemektedir. Bu yaş grubunda birbiri yerine geçen besinlerin kullanımı açısından kalori hesabı sıkıcı olabileceği gibi yanlış da yapılabilmektedir. Bunun yerine yüksek yağ, yüksek glisemik indekse sahip ve yüksek enerji içeren besinlerin diyetten çıkarılmasına, bir seferde bir veya 2 yeni diyet değişikliği yapılması gibi yollara başvurulabilir. Trafik ışığı diyeti gibi davranış değişikliği yaklaşımları da oldukça etkilidir. Çocuk ve adölesanlarda sağlıklı büyümenin devamlılığı için yeterli vitamin, mineral, enerji ve protein alımı sağlanmalıdır. Ağırlık kaybı süresince lineer büyüme yavaşlayabilir. Ancak bunun erişkinlik boyu üzerine etkisinin oldukça az olduğu görülmektedir. 12 yaş ve üzeri çocuklarda 1 yıla kadar Orlistat tedavisi uygulanabilir. Yaşa göre ağırlık >95.persentil ve ciddi komorbiditeleri olan çocuk ve adölesanlarda bariatrik cerrahi uygulamaları düşünülebilir. Erişkinlerde olduğu gibi obez çocuk ve adölesanlarda da vasküler hastalık riski artmıştır. Amerikan Kalp Derneği 2 yaşından büyük çocuklarda aterosklerotik kalp hastalığını önlemek için diyet modifikasyonlarının yavaş yavaş başlamasını, yağdan gelen enerjinin %30’un altında olmasını ancak %20’nin altına düşmemesini, doymuş yağdan gelen enerjinin <%10, günlük kolestrol alımının <300 mg olmasını önermektedir. Ayrıca günde en az 5 porsiyon sebze meyve, 6-7 porsiyon tam tahıllı besin tüketimi de erişkin rehberindeki gibi önerilmektedir. Ek olarak düşük yağlı süt ürünleri, balık, kurubaklagil, kanatlı eti, yağsız etler de öneriler arasındadır. Günlük tüketilmesi gereken lif miktarı yaş+5(gr) formülüyle hesaplanabilir. Hergün yarım saat orta şiddetli veya şiddetli fiziksel aktivite önerilir.
Primer obezite daha çok insülin direnci ve metabolik sendrom ile birlikte seyredip bu çocuklarda boy ve kemik yaşı genelde yaşıtlarından ileri düzeydedir. Sekonder(endojen) obezite ise daha çok endokrin(Cushing sendromu, büyüme hormonu ve leptin eksikliği), hipotalamik nedenlerle(Prader Willi sendromu, Bardet-Biedl sendromu, serebral tümör) ve ilaca bağlı(lityum, primobolan, östrojen vb.) gelişip bu çocukların boyu ve kemik yaşı genelde olması gereken değerin çok altındadır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocukluk Çağı Obezitesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Dyt.Aziz KILINÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Dyt.Aziz KILINÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
7 Beğeni 
Yazan Uzman
|
pediatrik obezite, çocuklarda obezite, çocukta obezite, çocuklarda diyet, çocuklarda fazla kilo, çocuklarda şişmanlık
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
