2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Kendimi Değersiz Hissediyorum (Sosyal İzolasyon) ve Terapisi
MAKALE #19937 © Yazan Psk.Erol AKDAĞ | Yayın Ekim 2018 | 21,647 Okuyucu
KENDİMİ DEĞERSİZ HİSSEDİYORUM (SOSYAL İZOLASYON) VE TERAPİSİ

Sosyal izolasyon dediğimiz insanın kendisini diğer insanlardan soyutlamasıdır. Kamplumbağa misali her şeyi kendi içinde yaşayan insanlardır. Bu şemada birincil duygu yalnızlıktır. Kendinizi bir yanda, dünyayı diğer yanda hissedersiniz. Siz de oluşan inanç; Ya ben farklıyım ya da istenilen biri değilim şeklindedir.

Sosyal ortamlarda kaygılıdırlar ve kendilerini diğer insanlardan aşağıda görürler. Kendilerini küçümserler. (Kendini çekici bulmama, yalnızlık, kendini hiçbir yere uyduramama, hiçbir yere ait değilmiş gibi hissetme, topluluklara dışarıdan bakmak) İyi oldukları durumlarını bile tesadüfe bağlarlar.

Sosyal izolasyon şeması ne kadar erken yaşlarda başlarsa şema o kadar daha güçlü ve katı olur.

Danışanlar genellikle terapiye şu şikayetlerle gelirler; Çok utangaçım, kendimi boşlukta hissediyorum, kendimi çok değersiz hissediyorum, insanlarla konuşamıyorum, beni sevmeyeceklermiş gibi geliyor, şeklindedir.

Kendilerini farklı hissederek, dünyanın geri kalanından ayrı hissederler. Bu insanların backgrorundlarına (geçmişlerine) baktığımızda çocukken akranları tarafından dışlandıkları, kötüye kullanıldıkları gerçeğini görürüz. Kendilerini dışlanmış hissederler. Ya da gerçekten dışlanmışlık yaşam öyküleri vardır. Bu da onları istenmeyen biri olarak beyinlerine kodlandı. Çoğunlukla bir arkadaş grubuna ait değillerdir. Yetişkin olduklarında da sosyalleşmekten ve arkadaş edinmekten kaçınırlar. Kendilerini çirkin, cinsel olarak çekici bulunmayan, düşük statülü, konuşma becerisi zayıf, sıkıcı, bir yanlarını eksik gibi hissettikleri, sosyal ortamlarda kendilerini aşağı hissettikleri ve davrandıkları çok görülür. Çocukluktaki reddedilme duygularını adeta tekrar tekrar yaşarlar. Sosyal ortamlarda, toplantılarda çok kaygılı ve soğuk dururlar. Huzursuz ve bir yere ait olmayı arayan bir halleri vardır.

Sosyal izolasyon şeması olan bireylerin birbirlerine benzeyen ortak
özellikleri vardır. Bunlar:

1. Sosyal ortamlarda çok gergin olmak. Nedeni eleştirilme, beğenilmeme kaygısıdır aslında.
2. Kalabalık içindeyken, insanlarla birlikteyken bile kendilerini yalnız hissederler.
3. Topluluklarda çok donuk ve sıkıcı hissetmek. Ne söyleyeceğini bilememek.
4. Diğer insanları sürekli kendinden daha üstte, kendisini de aşağıda görmek bunun sonucunda da yoğun kaygı yaşarlar. Özgürce konuşmak, gülmek, kahkaha atmak, soru sormak ister ama bunları yapabilmek için fazla çekingendir.
5. Kendilik algısı bozuktur (şişman, zayıf, uzun , kısa, çirkin v.s)
6. Kendisini diğer insanlardan temelden farklı görürler.
7. Kendisini hiçbir yere ait hissetmezler.
8. İşyerinde çalışırken herkesten uzakta (gözden ırak) çalışmayı tercih edersiniz. Kimse bana dokunmasın, karışmasın modundasınızdır. Uyum sağlayamadığınızdan dolayı projelerde yer almazsınız.
9. Toplumdan kopuk hissetmek. Kendini toplumdan, halktan uzak görmek.
10. Değerlendirilmekten, eleştirilmekten, yargılanmaktan çok korkarlar. Bunları yaşamamak için geri dururlar.
11. Gruplar içinde gergin olursunuz ve kendinizin çok farkındasınızdır. Rahatlayıp kendiniz olamazsınız. Yabancılarla konuşurken çok rahatsız olursunuz.
12. Sosyal olarak gruplara katılmak, bir topluluğun parçası olmaktan kaçınırsınız. Sadece en yakın ailenizden birisiyle ya da çok yakın bir arkadaşınızla zaman geçirirsiniz.
13. Başka insanların sizi küçük düşürmesine veya reddetmesine neden olacak gizli bir hayatınızın veya duygularınızın olduğuna inanırsınız.
14. Kendinizi beceriksiz, yeteneksiz, hiçbir işe yaramaz olarak görürsünüz.
15. İnsanlara uyum sağlamak isterler, uyum sağlayamadıkları zaman daha çok acı daha çok yalnızlık ve daha çok incinme, kırılma yaşarlar.
16. Psikosomatik semptomlar (şeker, tansiyon, baş ağrısı, uyku sorunları v.s) geliştirirler.
17. Hissettiğiniz sosyal yetersizliği telafi etmek için mükemmel çocuk(lar) yetiştirmeye çalışırsınız.

ŞEMANIN KÖKENLERİ

1. Çocukken fiziksel, (boy, kilo, sivilce, görünüş v.s) konuşma (kekemelik, artikülasyon v.s) akademik (okul başarısı, karne v.s) özelliklerinizle, durumunuzla dalga geçildi, başka çocuklar, ebeveyniniz ya da öğretmenleriniz tarafından reddedildiniz, dalga geçildiniz, küçük düşürüldünüz.
2. Çocukluğunuzda sizinle dalga geçen, sizi değersizleştiren çocuklar gibi, yetişkin hayatınızda da insanların sizin kusurlarınıza o şekilde bakacaklarına inanırsınız, ya da bilinçdışı olarak öyle hissedersiniz.
3. Aileniz, komşularınızdan ya da diğer insanlardan daha farklıydı (dil, din, statü, eğitim,ırk, örf, adet, gelir, zihinsel – psikolojik - fiziksel özür v.s) diğer insanlar ya da komşularınız tarafından dışlanmışlık.
4. Kendi kararlarınız ya da seçimlerinizi hayatınızın merkezine aldığınızda dışlandınız, hakarete uğradınız, değersizleştirildiniz. (ebeveyn, arkadaş, öğretmen)
5. Mesleği gereği sürekli tayini çıkan ailelerin çocuklarında, bir yerden başka bir yere sürekli gezen ve gittikleri yerde kök oluşturamayan ailelerin çocuklarında bu şema yaygındır.
6. Özel yetenekli çocuklarda da bu şema çok sık görülür. İlgilendikleri şeyler yaşıtlarından çok daha farklıdır. Başka çocuklarla oynamaktan ziyade okumayı, araştırmayı tercih eden çocuklar sosyal iletişim kurmakta çok ciddi sorun yaşarlar.
7. Gelişimi akran grubundan farklı olan çocuklarda da bu şema sık görülmektedir. ( fiziki, zekası, cinsel gelişimi, sosyal becerileri akran gruplarından erken ya da geç olgunlaştığında bu uyumunu bozabilmektedir.)

Farklı veya istenmeyen bir şekilde algılandığınızda diğer çocuklar, diğer insanlar kendi gruplarından dışlarlar. Oynamazlar, dalga geçer, küçük düşürürler. Bunları yaşamamak için geri çekilip, sosyal ortamlara girmemeyi tercih etmişsinizdir. Yalnız ve izole biri haline gelmişsinizdir. Okuma veya bilgisayar oyunları gibi tek başına yapılan ilgi alanları geliştirmişsinizdir. (Bu şeması olanlarda bilgisayar ortak bir alandır. Bilgisayarda çok uzun süre zaman geçirirler.) Aşağılık hissinizi kapatmak, telafi etmek için sosyal olmayan alanlarda uzmanlık geliştirmişsinizdir.

Aşırı derecede mükemmeliyetçi ebeveyn tutumu sosyal izolasyonu tetikleyebildiği gibi şemanın başlangıcı da olabilir. Ebeveynler çocuklarının bireyselliğini ve ayrışma davranışlarını, fikirlerini, tercihlerini geliştirmesi ve desteklemesi gerekir. Çocuk bunu ailesinde öğrenemezse bağımlılık ve boyun eğicilik şeması da gelişir. Sürekli başkalarının güdümüne girer, sürekli başkalarının kontrolünde yaşarlar.

Sosyal olarak istenmeyen, dışlanan çocuklar yüksek standartlar şemasını geliştirirler bir nevi sorunlarına akılcı çözüm bulurlar. Kendileri onlarla oynamak, beraber olmak istemiyorlardır. O çocukları ben beğenmiyorum, onların kafası basmıyor, çalışkan değiller, çok küfürlü konuşuyorlar gibi bir takım savunma mekanizmaları geliştirirler.

Kendinizi ve diğer insanlar arasındaki farkı büyütürsünüz ve kendiniz için bağlanmayı zorlaştırırsınız. Bu farklılıklar bir bariyer oluşturur. Yakın olmaya başladığınız anda, farklı olduğunuz alanlara aşırı hassaslaşırsınız. Kendinizi aşağıda hissedersiniz. Yaptığınız işte mükemmel olabilirsiniz ama şemanız sizi hep geride tutar.
Kaçmak, şemanız ile başa çıkmanız için birincil yoldur. Sosyal durumlardan kaçmanız, hiçbir şeyin değişmediğini gösterir. Daha rahatsız ve sıkışmış, kaygılı hissedersiniz kendinizi. Değişim; kaçmaktan vazgeçip, yüzleşme ve kaygılarınızla çalışılmayla halledilebilir. Sosyal izolasyonun üstesinden gelenler bu değişimi yapmış olanlardır.

SOSYAL İZOLASYON ŞEMASINI DEĞİŞTİRMEK (TEDAVİSİ)

İçinizdeki o izole olmuş, kendini değersiz, güvensiz hisseden çocuğu hissedin. Çocukluğunuzda yaşadığınız sosyal izolasyonu anlayın. Çocukken kendinizi farklı hissettiğiniz ve diğer çocuklar tarafından dışlandığınız anıların gelmesine izin verin. Aklınıza gelen ilk anılar size gülünmesi, sizinle dalga geçilmesi, size zorbalık yapılması, yalnız kalma, diğerlerinden ayrı olma, uyum gösterememe anıları üzerine olacaktır. Sosyal izolasyon anıları acı verir. Sosyal izolasyon şeması soğuk ve yalnızlık hissiyatını verir. İçinizdeki çocuğu o soğuk yerde bırakmayın. O çocuğun sırtının sıvazlanması, başının okşanması gerekir. O dışlanmış, değersizleştirilmiş olan çocuğun rahatlatılması, oradaki anıların nötralize edilmesi gerekmektedir. Bu daha çok EMDR terapi tekniğiyle olmaktadır. İşe yarayan başka terapi teknikleri de vardır. (BDT, DİNAMİK, HİPNOZ V.S) Danışanın kişilik yapısına göre, iç görü farkındalık durumuna göre, danışanın isteğine ve ihtiyacına göre bu tekniklerden biri ya da bir kaçı (bütüncül terapi) kullanılır.

Kendinizi kaygılı veya rahatsız hissettiğiniz günlük sosyal durumların listesini yapın. Kendinizi kaygılı veya rahatsız hissettiren kendinizdeki özelliklerin listesini de yapın. Öncelikle sizi rahatsız eden (kaygılı hissettiren) ama kaçmadığınız durumların listesini boş bir a4 kağıdı kullanarak yazın. Karşısına da her bir durum için rahatsızlığınızın, kaygınızın nedeni(ler) ni yazın. (Nelerin ters gidebileceği hakkında kendi kendinize söylediğiniz senaryoları yazın. Korktuğunuz felaket nedir? İnsanların size gülmesi mi? Reddetmesi mi? Aşağı olduğunuz mu görülecek? v.s)

Kaçındığınız sosyal durumların listesini yapın: Bir A4 kağıdı kullanarak kaçtığınız, korktuğunuz durumların listesini yazın. listenin (Sunum yapma, karşı cinsle konuşma, topluluk önünde konuşma v.s) bunların karşısına da kendinizi ne şekilde farklı ve aşağı hissettiğinizi yazın. En kötü senaryonuzu yazın. Size en kolay gelenden en zor gelene doğru sıralama yapın ve her biriyle ayrı ayrı üzerine giderek çalışın. Ve bu konuda neyi nasıl yapacağınızı psikoloğunuzdan öğrenin.

Bazı insanlar kendilerini olumsuz tanımlarlar. Soğuk biriyim, çok ciddiyim v.s kusurlu olduklarına, doğduklarına inanırlar. Bunun çürütülmesi gerekir. Bu bakış açısının değiştirilmesi gerekir. Kendisine diğer kişilerle arasındaki farkları çok abarttığını çok büyüttüğünü, diğer insanlarla olan benzerliklerini küçülttüğünün, dünyayı bu şekilde görmesine (benzerlikler yerine farklılıklara odaklanmasının) şemasının yol açtığı danışana bdt teknikleriyle anlatılır ve bakış açısının yeniden çerçevelenmesine yardımcı olunur.

Düşüncede negatife değil pozitife odakla(n)mak önemlidir. Sürekli felaket senaryoları ile gelirler. Ne zaman negatif (olumsuz) bir şey olacağı beklentisine girse danışan, bunun tam tersini düşünmesini telkin edin. (başarısızlığını,başaramayacağımı değil de başarısını, başaracağım düşüncesine geçmişte başardığı başarı anılarını görselleştirmesi istenir.

Her kusur için bir başa çıkma kartı hazırlayın. Yanınızda taşımak için bir başa çıkma kartı hazırlayın. Şemanız her tetiklendiğinde bunları okuyun. Başa çıkma kartı hazırlanırken; kusurlarınızı abarttığınız yolları vurgulayın. İyi ve güçlü özelliklerinizden bahsedin. Örnek başa çıkma kartı 1: sanki şu anda herkes bana bakıyormuş gibi kendimi kaygılı ve gergin hissediyorum. Ama aslında bu sadece benim şemam tetikleniyor bunu da biliyorum. Birisi bana bakıyor olsa bile bu arkadaşça, kardeşçe bir bakıştır. Biraz sonra insanlarla konuşursam kaygım azalacak, hem kaygı sadece ben de olan bir şey değil ki her insan da az da olsa mutlaka bir kaygı olur. Bedenimi rahatlatarak, etrafa bakarak ve konuşacak birisini bularak işe başlayabilirim. Hem biliyorum ki şemamın üstüne gidersem, şemamdan korkmazsam daha çabuk sorunumu hallederim.

Başa çıkma kartı 2 : birlikte olduğum bu insanlardan farklı olduğumu düşünüyorum. Kendimi sanki dışarıdan birisi, bir yabancı gibi, yalnız hissediyorum, insanlara mesafeli duruyorum. Kendimi geride tutuyorum ve mesafeli oluyorum. Ama aslında bu benim şemamın tetiklenmesi bunu fark ediyorum. Aslında farklı olduğumu abartıyorum. Bu insanlarla ortak noktalarımız var. Bu ortak noktalardan birisiyle konuşma başlatabilirim aslında. Kendime fırsat tanımalıyım bu şemamı yenmek için. Üzerine gitmeliyim bir defa bu şemamı yıkarsam kendimi daha güçlü hissedeceğim. O gün neden bugün olmasın..

Grupların içinde doğal olması, kendisi gibi olması, spontane davranması üzerine çalışma yapılır. Grupta kendisine benzeyen biri(leri) ni bulup onunla iletişime geçmesi üzerine rehberlik yapılabilir.
Dışlanmış diğer insanlara karşı sizde bir çekici bir akım hissedersiniz. Özel bir bağ hissedersiniz. Bu insanlarla farklı hissetme konusunda birbirinize destek olabilirsiniz. Yalnız kalarak farklı hissetmek yerine, birlikte farklı hissedebilirsiniz.

Danışanın değiştiremeyeceği özelliklerini kabullenmesi üzerine çalışma yapılır. Farklılığın korkunç bir şey olmadığı, insanların farklılıklarıyla insan olduklarının anlatılması gerekir. Güzel bir söz (dua) vardır. Allah’ım değiştirebileceğim şeyleri değiştirebilmek için cesaret, değiştiremeyeceğim şeyleri kabul etmek için sabır, ve her ikisi arasındaki farkı bilmek için akıl ver. Kendinizle ilgili bazı şeyleri değiştirebilirsiniz ama bazılarını değiştiremezsiniz. Kendinizi olduğunuz gibi kabullenmeniz gerekir. (Çok kısa, çok uzun olmak gibi, beyaz tenli siyah tenli olmak gibi v.s) Kendisini kabul etmesi üzerine terapi çalışması yapılabilir, danışandaki farklılıklarını nasıl absorbe edeceği, bu farklılığı lehine nasıl çevireceği üzerine, (uzun boylu olan birisine baskete yönlendirmek gibi) çalışılabilir. Kusur olarak gördüğü, düşündüğü şeylerin onun değerli bir parçası haline dönüşebilir.

Danışanla değişim planı oluşturmak çok önemlidir. Sosyal becerilerini geliştirmek gerekir. İletişim becerileri üzerine desteklenmesi ve iletişim becerilerini artırmak için eğitimler vermek, (atılganlık eğitimi gibi.)
Bir çok sosyal beceri hazırlanma ile öğrenilebilir. Çeşitli senaryolarla başa çıkmak için önceden plan yapmak kaygınızı azaltır. Topluluk önünde konuşma eğitimleri almak, kilo vermek, almak üzerine beslenme ve diyetisyenden yardım almak gibi hangi alanlarda sorun(lar) yaşanıyorsa o alanlardaki açığını kapatması üzerine farkındalık ve motivasyon çalışmaları yapmak önemlidir.

Danışana ev ödevleri verilir. Her gün tanımadığı 2 insanla diyalog başlatmak, bir şey sormak, (adres gibi) insanlarla konuştukça kaygısının azaldığını görecek ve sorununu üstesinden daha kolay gelecektir. Bir gruptaki bir insanı fethetmesi ve gruba dahil olmasını öğretmek. Gruptan birisiyle arkadaş oldukça istese de istemese de bir şekilde grupla temasa geçecektir.

Şemanızın sürmesini, devam etmesini sağlayan etkenlerden en önemlisi kaçınmadır. Kaçmaya devam ettikçe şemanız, şemanıza bağlı duygularınız ve davranışlarınız da değişmeyecektir. Bu şemanız halen etkisini sürdürüyorsa, günlük hayatınızı etkilemeye devam ediyorsa, duygusal anlamda, düşünce anlamında çocukluk döneminde (0-6 yaş) takılı (fikse olmuşsunuz) kalmışsınız demektir. Bir uzmandan yardım alma zamanı geldi de geçiyor demektir.

Hayatta en zor şey değişime karar vermektir. Değişmek için karar vermek lazım. Ben bu şema(larım)la yaşamak istemiyorum diyebilmektir. Kendinize fırsat verin ve sosyal olarak büyümeye başlayın…

Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Kendimi Değersiz Hissediyorum (Sosyal İzolasyon) ve Terapisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Erol AKDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Erol AKDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     38 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Erol AKDAĞ Fotoğraf
Psk.Erol AKDAĞ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi38 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Erol AKDAĞ'ın Makaleleri
► Kendimi Değersiz Hissediyorum Psk.Berivan ŞENTÜRK
► Kendimi Başarısız Hissediyorum Psk.Berivan ŞENTÜRK
► Hissediyorum O Halde Varım Psk.Saadet EMİŞÇİ
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Kendimi Değersiz Hissediyorum (Sosyal İzolasyon) ve Terapisi' başlığıyla benzeşen toplam 18 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Hayal Kuran Çocuklar Haziran 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


10:51
Top