2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Dişhekimliğinde İnternet Kullanımı
MAKALE #2614 © Yazan Dr.Dt. Taner AKÇA | Yayın Mart 2009 | 5,715 Okuyucu
DİŞHEKİMLİĞİNDE İNTERNET

İnternet’in başlangıcı ve temel çalışma mekanizması

İnternet tüm dünyaya yayılmış milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayan ağların toplamıdır. 1983 yılında başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri’nde Savunma Bakanlığı’na bağlı DARPA’nın (Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Birimi) desteği ile sadece birkaç üniversitenin bilgi alışverişi yapabilmesi için kurulmuştu. 1992 yılından itibaren kapsamı oldukça artıp günümüzde her türden resmi ve özel kurumların katılımı ile bugünkü halini almıştır.1

Türkiye’de internet çalışmaları 1991 yılında ODTÜ ve TÜBİTAK tarafından oluşturulan TR-NET adı altındaki proje grubu ile başlatıldı. İlk bağlantı Nisan 1993’te ODTÜ-Washington (Türkiye-ABD) arasında gerçekleştirilmiştir. 64 kbit/sn. Olan bu hat çok uzun bir süre tüm ülkenin tek çıkış hattı olmuştur. Ege Üniversitesi’nden sağlanan bağlantı ise 1994 yılı başlarında aynı şekilde 64 kbit/sn. olarak yapılandırılmıştır. Ardından sırası ile Bilkent Üniversitesi (1995 Eylül), Boğaziçi Üniversitesi (1995 Kasım), İTÜ (1996 Şubat) internet bağlantılarını gerçekleştirmişlerdir. Günümüzde ise bu hızdaki internet bağlantıları kişisel mobil telefonlar vasıtası ile yapılabilmektedir. 1996 yılı Ağustos ayında Turnet çalışmaya başlamıştır.2

Türkiye’nin internet çıkışını sağlayan merkezler üç başlık altında toplanabilir. 1. Üniversite ve akademik kuruluşların internet bağlantı çıkışları, 2. Ticari kuruluşların ve internet servis sağlayıcıların (ISP) yararlandığı TURNET üzerinden yapılan çıkışlar, 3. Bazı özel şirketlerin TURNET ile yaptıkları anlaşmalar sonucunda kullandıkları doğrudan yurtdışı internet çıkışları.2,3,4

Akademik kuruluşların internet bağlantıları büyük ölçüde kendi olanakları ile olmaktadır. Doğrudan internet bağlantısı olan akademik kuruluşlar arasında ODTU-USA, EGE Üniv.-Almanya, Koç Üniv.-USA, Bilkent Üniv.-USA, İTÜ-USA sayılabilir. ULAKNET, Türkiye’deki üniveristeler ve diğer akademik kuruluşları içine alan ve bunlara internet erişimi sağlayan bir iletişim ağının adıdır. Bu ağa birçok akademik kuruluş bağlıdır ve sayı her geçen gün artmaktadır. Daha ayrıntılı bilgi Ulusal Akademik Ağ Bilgi Merkezi (ULAKBİM)’in adresinden edinilebilinir5. Kendi yurtdışı bağlantıları olan üniversiteler ise (İTÜ, Bilkent gibi) ulaknet omurgasını yurtiçi bağlantılar için kullanmakta, yurtdışı bağlantılar için ise kendi bağlantılarını kullanmaktadırlar.3

İnternet kullanımı 4 ana işlemin (bağlanma, istenilen bilginin isminin kaynak bilgisayara iletilmesi, cevap alınması ve ilgili sayfa ile bağlantının kesilmesi) belirli bir sıra içerisinde yapılması ile gerçekleşip çok basit bir çalışma mekanizmasına sahiptir. Bu ana aşamalar, web üzerinde iletişimin kurallarını tanımlayan bir protokol oluştururlar. Bu protokole " Hyper Text Transfer Protocol (http) " denilmektedir. İnternette her bilginin bir adresi vardır ve http, ftp ve e-mail gibi bazı protokol kurallarına göre sınıflandırılmaktadırlar. Bu mükemmel adreslemenin etkili bir şekilde kullanılıp istenilen bilgiye en kısa zamanda ulaşımın sağlanabilmesi için internet üzerinde bilgi arayışının doğru bir şekilde yapılması gerekmektedir.4,6

İnternet Üzerinde Bilgi Ulaşımı

İnternet üzerindeki kaynakları sorgulamak ve aradığımız bilgilere ulaşmak için kullandığımız web üzerindeki tarama mekanizmaları temel olarak iki gruba ayrılır.
1. Konu Katoloğu (Subject Catalogue)
2. Arama Motoru (Searh Engine)
Konu Katologlaması ile arşivleme yapan internet servisleri, bilgilerin sınıflandırıldığı ve sorgulamanın konu başlıkları ile yapılabildiği sistemlerdir. Böylelikle bilgiler ensek bir şekilde sınıflandırılmaktadır. Arama motorları (tarama araçları) ise seçilen kelimeyi birçok kaynaktaki bilgiler arasından otomatik olarak tarayıp listeleme yapmaktadırlar. Bu iki grubun özelliklerini bir arada taşıyan " All in one " denilen arama motorlarıda bulunmaktadır.77,8
Yahoo, Web Virtual Lib, Search Com gibi internet servisleri konu Katologlaması temeli ile çalışan ve yaygın kullanıma sahip servislerdir. “Search Com” konu katologlaması yanında değişik arama motorlarına erişimin sağlanabilmesi bakımından her zaman akılda tutulması gereken servis sağlayıcıları arasındadır9. Anahtar kelimeler üzerinden arama yapılması gerektiğinde akla gelen ilk ve etkili arama motoru Alta Vista’dır. Alta Vista arama motorunun internet bilgi aramaları sırasında vazgeçilmez olmasının sebebi zaten birçok internet servisinin alta vista’ya yönlendirilmiş durumda olmasıdır. Örneğin Yahoo üzerinden yapılacak bir aramada eğer aranılan bilgi Yahoo’nun kendi katologlama sistemi üzerinde bulunmuyorsa doğrudan Alta Vista’ya yönlendirilmektedir. Tablo I’de sıklıkla kullanılan arama motorlarının listesi verilmiştir.10
Tablo I
Bazı arama motorları bütün dünyadaki internet kaynakları üzerinde tarama yaparken bir grup arama servisleri ulusal çapta yani ülke bazında tarama yapmaktadırlar. Ülkemizde kaynağı Türkiye’de veya yurtdışında ulaşılmak istenilen hemen hemen her türde bilgiye Üniversitelerin internet sitelerinden hızlı ve kolay bir şekilde ulaşılabilmektedir. Örneğin " www.mkutup.gov.tr " veya " www.bilkent.edu.tr " adreslerine bağlanarak sürekli güncellenen birçok arama motoruna ulaşmak kolaylıkla mümkün olabilmektedir.11
Her bir arama motorunun aynı kelimeler için farklı sonuçlar verebilmesi nedeni ile verilen anahtar kelimeyi aynı anda birçok arama motoruna gönderen ve sonuçları ekrana getiren meta araçları ve arama asistanları geliştirilmiştir. Bunların yanında sıklıkla bilgi transferi yapılan internet sitelerinin tüm içeriğini indirebilen ve belirli aralıklarla yapılan değişiklikleri ve güncellemeleri kaydeden programlar geliştirilmiştir.12, 13, 14
Bilgi Aramanın ve Bilgiye Ulaşmanın Etkinleştirilmesi
İnternet üzerinde seçilen bir anahtar kelime ile ilgili görüntülenecek sayfalar arama motorlarının kayıt alanları ile sınırlı olup bunun yanında ulaşılan sayfa sayısının çok yüksek (milyonlara varan) olmasına rağmen sıklıkla aranan bilgiye ulaşımda zorluklar yaşanmaktadır. Bu nedenle aramanın sınırlandırılması veya spesifik hale getirilmesi gerekmektedir. Arama yelpazesinin daraltılması ile arama servislerinin ve/veya arama motorlarının eleme yaparak çok daha etkin bir gruplama gerçekleştirmesi sağlanmaktadır.15 Seçilen anahtar kelimeler ile aramanın özelleştirilmesi yanında arama işleçleri kullanılarak aranılan konuya çok daha kolay bir şekilde ulaşılabilmektedir. Sıklıkla kullanılan arama işleçleri Tablo II’de verilmiştir.
Tablo II
Bazı arama motorları türkçe karekterleri ve bazı işleçleri desteklememektedir. Seçilen arama motorunun bölgesel dili destekleyip desteklemediği ilgili internet siteleri üzerinde sıklıkla ilk sayfalarında veya ilişik sayfalarında görülmektedir. Örneğin Alta Vista arama motoru + ve – işleçlerini basit arama ekranından desteklerken, and, or, not, near gibi işleçleri gelişmiş arama ekranlarında kullanılabilmektedir.17 Yukarıdaki bilgiler yanısıra arama etkinliğini arttırabilmek için özel adlar büyük harflerle yazılmalıdır, birden fazla kelimeden oluşan ifadeleri ve konuları, yazıldığı şekliyle aratmak için " " arasında yazılmalı, hiyerarşik bir sıra izleyen aramalarda yine " " işaretlerinin kullanılması ve kelimelerin tekil halleri ile arama yapmak gerekmektedir. Bilindiği gibi internet üzerindeki listeleri bulunan tüm dosyalar dünyanın farklı yerlerindeki milyonlarca bilgisayarda kayıtlı olarak bulunmaktadır. Bu dosyalar dijital ortamda saklanabilmeleri ve birbirlerinden ayırt edilebilmeleri için değişik dosya uzantılarına sahiptirler. Yazılı dökümanlar .txt, resimler .jpg, .tiff, .gif, .pcx, internet sayfaları .html, film fragmanları .mpg, .avi, .m1v, ses dosyaları .wav, .snd, .au, .aiff uzantıları ile saklanmaktadırlar. Bu nedenle belirli bir gereksinime yönelik internet üzerinde arama yapılırken seçilecek anahtar kelimelerin yanında dosya uzantılarınında verilmesi istenilen sonuçlara çok daha hızlı ve etkili bir şekilde ulaşılmayı sağlayacaktır.18,19

Dişhekimliğinde İnternet Kullanımı

Dişhekimliğinde her geçen gün piyasaya birçok yeni materyal çıkmaktadır ve materyaller beraberlerinde alternatif, modifiye veya yeni birçok uygulama tekniğinide getirmektedirler. Pratisyen Dişhekimlerinin fakülte sıralarında öğrendikleri ve daha mezun olmadan geçerliliklerini yitirmekte olan bilgilerini unutmamaları ve yeni gelişmelerden haberdar olabilmeleri için başvuracakları kaynakların başından internet gelmektedir. Pratisyen Dişhekimlerinin yanısıra üniversitelerde bile gelişmelerin eş zamanlı takibi günden güne zorlaşmaktadır. Bu nedenle bilgi ulaşımının hızlı ve etkili olduğu internet kullanımı vazgeçilmez hale gelmektedir. Son 8 yılda internet üzerinde dişhekimliği alanındaki bilgi kaynakları inanılmaz bir hızla artmış ve hatta bazı bilgi kaynaklarına ulaşmanın tek yolu internet haline gelmiştir.2,15 Özellikle ülkemizinde içinde yer aldığı Ortadoğu ülkeler grubunda bazı yenilikler henüz duyulamadan demode bile olabilmektedir. Bu nedenle internet kullanımı etkinliğinin arttırılması yanında Dişhekimliği ile ilgili web sitelerinin ulaşımının iyi bir şekilde bilinmesi gerekmektedir. Öncedende belirtildiği gibi Üniversitelerin Dişhekimliği sayfaları üzerinde verilen doğrudan bağlı adresler ile hemen hemen her çeşit imalatçı firmanın, ilgili derneklerin, diğer fakültelerin internet sitelerine ulaşmak mümkün olabilmektedir. Örneğin Ankara Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi’nin internet sitesinden hemen hemen ilgili birçok siteye uşalışabilmektedir (http://www.ankara.edu.tr/faculties/dentistry/linkler.htm). Üniversite ve ilgili fakültelerin sitelerinden yararlanıldığında bazen gerçekten güç olan adres ezberleme zorunluluğuda tamamen ortadan kalkmaktadır. Üniversite sitelerinin bilgi ulaşımına getirdiği kolaylıklar yanında etkili ve spesifik arama tekniklerinin önemi kesinlikle unutulmamalıdır.19 Tablo III’ de Dişhekimliği ile ilgili önemli bazı internet sitelerinin adresleri verilmiştir.
Tablo III
Dişhekimliği hızla geliştirilen materyallere ve teknik donanıma dayalı bir sağlık meslek dalıdır. Dişhekimliğinin hemen hemen her dalındaki klinik bilgiler ve teknikler süratle gelişen teknoloji ile her geçen gün değişmektedir. Yoğun mesleki tempo içerisinde hem pratisyen dişhekimleri hem de araştırma ekipleri için bilgiye ulaşmanın en kolay yolunun internet olduğu unutulmamalıdır.

Referanslar
  • http://www.isletme.istanbul.edu.tr/akpinar/dersler/lecturenotes/Internet%20Tarihi.pdf
  • http://www.geocities.com/downhand/internettarihi.html
  • İnan A. A’dan Z’ye İnternet. In: İnan A. İnternet El Kitabı, 2ci Baskı Sistem Yayıncılık: Kurtiş Matbaacılık, 1998:1
  • http://www.dergi.tbd.org.tr/yazarlar/05032001/koray_ozer.htm
  • http://www.ulakbilim.gov.tr
  • Downes P.K. Dental Resources On The Internet. British Dental Journal 1998;185: 451-455
  • http://www.kategori.superonline.com/av/category/ 0,1163,030500,00.html
  • http://www.turk.internet.com/haber/yazigoster.php3?yaziid=5601
  • http://www.search.com
  • İnan A. İnternette Arama Yapmak. In: İnan A. İnternet El Kitabı, 2ci Baskı Sistem Yayıncılık: Kurtiş Matbaacılık, 1998:393
  • İnan A. Türkiye’deki Önemli Web Siteleri. In: İnan A. İnternet El Kitabı, 2ci Baskı Sistem Yayıncılık: Kurtiş Matbaacılık, 1998:437
  • http://www.freeloader
  • http://www.poincast
  • http://www.fordham.edu/halsall/ancient/asbook.html
  • http://www.internetvalley.com/intval.html
  • http://www.ankara.edu.tr/faculties/dentistry/linkler.htm
  • http://www.ukans.edu/history/VL
  • http://www.rozika.com
  • http://www.teoma.com
Tablo I


1


Vivisimo




2


Alta Vista




3


Google




4


Excite




5


Teoma




6


All The Web




7


Search Here


www.searchhere.com


8


Wisenut


www.wisenut.com


9


MetaCrawler


www.metacrawler.cs.washington.edu.8080


10


Spider’s Apprentice




11


WebCrawler




12


Yahoo


www.yahoo.com





Tablo II



+

Web sayfalarında mutlaka bulunması gereken kelimeleri belirler

-

Web sayfalarında mutlaka bulunmaması gereken kelimeleri belirler

“”

Yazılan sıradaki kelime grubununun birarada olduğu siteleri belirler

and

+ ile aynı şekilde kullanılır

or

Bu işleç aranan kelimelerden en az bir tanesi arama sonuçlarında gösterilecek web sayfalarını belirler

Not

- ile aynı işleve sahiptir

near

Birbiri ile aralarında en az 10 kelime olan iki kelimenin var olduğu web sayfalarını belirler

( )

Anahtar kelimeleri gruplamak için kullanılır

*

Harflerin ve kelimelerin yerine kullanılır (her türlü karekter demektir) (en fazla 5 karekteri tanımlamaktadır)



1


American Academy of Pediatric Dentistry




9


Dental Implant Summaries


www.dentalsummaries.com


2


American Academy of Periodontology


www.perio.org


10


Dentsply




3


American Dental Association





11


3M


www.3m.com


4


Australian Society of Orthodontics




12


Vivadent


www.vivadent.com


5


British Dental Association




13


Practical Endodontics


www.endomagic.com


6


J Morita




14


Pubmed


www4.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed


7


Clinical Researh Associates (USA)




15


University of Minnesota; Dental Research Center for biomaterials and biomechanics


www.dent.umn.edu


8


Creighton University


www.cudental.creighton.edu










Tablo III
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Dişhekimliğinde İnternet Kullanımı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Dt. Taner AKÇA'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Dt. Taner AKÇA'nın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Taner AKÇA Fotoğraf
Dr.Dt. Taner AKÇA
İçel (Mersin)
Diş Hekimi
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi6 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dr.Dt. Taner AKÇA'nın Makaleleri
► Dişhekimliğinde Laser Dt.Murat KANLI
► Dişhekimliğinde Osteoporoz Dr.Dt. Rana ORAL
► Dişhekimliğinde Laser Uygulamaları Prof.Dr.Dt. Tosun TOSUN
► Estetik Dişhekimliğinde Fotoğraf Analizi Dt.Güzin KIRSAÇLIOĞLU
► Estetik Dişhekimliğinde Hasta Beklentileri Dt.Güzin KIRSAÇLIOĞLU
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Dişhekimliğinde İnternet Kullanımı' başlığıyla benzeşen toplam 87 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Biberon Çürüğü Mart 2009
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


23:19
Top