2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Üniversite Giriş Sınavı Öncesi Psikoloji ve Psikolojik Hazırlık
MAKALE #5119 © Yazan Uzm.Psk.Belgin ALTOP | Yayın Haziran 2010 | 25,006 Okuyucu
1- Öğrenciler sınav öncesi genellikle nasıl sorunlar yaşıyorlar?

Bu soruya genel olarak bir yanit vermem gerekirse, ogrencilerin sinav oncesinde bir sinav kaygisi, basarisizlik korkusu, yakin cevrelerindeki kisilere - ki bu kisiler en yakin cemberde, ebeveynler ve diger aile bireyleri olarak tanimlanabilirler - karsi yogun sorumluluk duygularindan kaynaklanan endiseler ve gelecekleriyle ilgili belirsizlik endisesi yasadiklarini soyleyebilirim. Bu kaygi ve endiseler, bazi cocuklarimizda biraz daha yogun yasanabiliyor. Tabii sinav oncesi yasanabilen bu tur sorunlarin nedenleri cok cesitli gibi gozukebilir, ama temele inip baktigimizda hemen hepsinde bir 'ozguven eksikligi' ve 'sevilme, degerli bulunma ve onaylanma ihtiyaci' gorebiliriz. Yani aslinda hayatin ozunde, bir cok bireyde cesitli konularda, cesitli alanlarda yasanabilen endiseler ve kaygilar, genclerimizde bu konuda ortaya cikiyor. Ozetle, ben bu sorunlara, 'varolussal' bir bakis acisindan yaklasiyorum diyebiliriz.


2- yaşanan bu sorunları gidermek ya da en aza indirmek nasıl mümkün olabilir?

Bu sorunlari gidermek veya en aza indirgemek icin, bu sorunlarla 'bogusan' gencimizin bakis acisini duzeltmeye calismakta yarar goruyorum. Bir konuyla 'bogustugumuz' zaman o konuya karsi tepkili ve direncli oluruz, onu dusman gibi goruruz. Oysa ki direnmek yerine, konunun 'varligini' kabul ettigimizde artik onunla 'bogusmaktan' vazgecebiliriz. Ona direnmek yerine onu 'gormek, tanimak, tanimlamak, etiketlemek' artik ona bizim 'komuta etmemiz', artik bizim 'onun sahibi olmamiz' anlamina gelir. Aksi takdirde, o konu bize komuta etmektedir, o bizim sahibimizdir ki endiseyi ve kaygiyi artiran ve basa cikilamaz hale getiren de budur zaten.
Konumuzla ilgili, yani bu 'buyuk sinavla' ilgili ornek vermek gerekirse, soyle diyebilirim:
Sinav bir kocaman dusman; bizi yoneten o, bizim hayatimizi her sekilde belirleyen, gelecegimizi her anlamda elinde tutan o; o parmak kadar bizi kocaman eline almis, ne yone firlatirsa biz o yone ucuyoruz... Durum bu mudur? Tabii degil! Sinavin gercek yerini gormek, tanimak, tanimlamak ve oldugu sekliyle etiketlemek ve onunla ilgili olarak ne yapmamiz gerektigine karar verip onu yapmak onemli olan... Bu farkindalik duzeyine ulastigimizda ve o konuda elimizden gelenin en iyisini yaptigimiza emin oldugumuzda artik sinav, o buyuk dusman olmaktan cikar, gercek yerine oturur ve onunla 'bogusacagimiza' onunla ilgili ne yapabilecegimize odaklaniriz.

Sinavla ilgili gercekci ve akilci olmayan dusunce ve inanclari, gercekci ve akilci olanlarla degistirebildigimizde, sinava farkli bir bakis acisindan bakmayi basarabildigimizde sorunlari ortadan kaldirabilir veya en azindan minimum duzeye indirebiliriz.


3-Sınav stresi, başarıyı nasıl etkiler, stresin ne kadarı normaldir?

Yuksek performans gosterebilmek icin bir miktar kaygi gereklidir. Ancak bu performansi sergileyebilmek icin ortaya cikan kaygiyi yanlis yorumlamak, var olmamasi gereken bir duygu gibi dusunmek kayginin artmasina neden olacaktir. Yani kisi, sinav oncesinde veya sonrasinda 'heyecanlanmamam lazim, terlememem lazim, kaygilanmamam lazim' biciminde dusundugunde, cok dogal olarak ortaya cikan kaygiyi bastirmaya calisirsa daha cok kaygilanmasi olasiligi yuksektir.

Dogal bir heyecan sonucu ortaya cikan kaygiyi bastirmaya calismak, sinav performansini olumsuz etkileyecektir. Bunun yerine o heyecani dogal kabul etmek ve yasamakta yarar goruyorum. Yani donup dolasip yine, herhangi bir konuda direnc gostermektense konu her ne ise onu tanimak, gercek onem ve degerini vermek (tanimlayip etiketlemek) ve dolayisiyla onun 'sahibi olmak', onu 'kontrol eder hale gecmek' onemli diyorum. Bu, gerekli ve yeterli miktardaki sinav stresini, sinav performansini yukseltebilmek icin kullanma konusunda da soz konusu...


4-Stresi yenmek için ne yapmak gerekir?

Bu soruya ben yine stresi 'yenmek' degil, stresin fazlasini 'farkindalik' sayesinde 'rendeleyip'/'eleyip' gereken kadarinin kontrolunu elimize alip (onun sahibi olup) avantajimiza kullanmaktan soz ederek yanit vermek istiyorum. Direnc gosterdigimiz, yenmeye calistigimiz, 'bogustugumuz' sey' hayatimizda kalir ve bizi olumsuz yonde etkiler ve o zaman ne yazik ki o bizim sahibimiz olur....

Durumun gercekligini yerine oturtabilmek icin kendi kendimize sormamiz gereken bazi sorular vardir:

Sinavin gercek boyutu nedir?
Sinavda basarili olabilmek icin bugune kadar neler yaptim?
Sinavda basarili olabilmek icin daha ne yapmam gerekir?
Yapmam gereken diger seyleri yapabilecek zamanim ve firsatim var mi?


Sinava girecek olan kisiyle, yani kendimle ilgili bazi gercekleri de sorgulayip gercek yerlerine oturtmam gerek:

Performansimla ilgili beklentilerim neler?
Fizyolojik tepkilerim neler?
Baskalariyla karsilastirmali olarak kendimden beklentilerim neler?
Olasi sonuclara dair beklentilerim neler?
Olumsuz dusunce, duygu ve beklentilerimi belirleyip bunlarin gercekci ve akilci olmayanlarini ayirabilir miyim?

Tum yukaridakileri belirleyip gozden gecirip gercek yerlerine oturttugum zaman yapilacak seyler nelerdir?

Oncelikle gercekci olmayan dusunce, duygu, inanc ve beklentileri mumkunse 'olumlamamiz', mumkun degilse bunlardan zihni 'arindirma' calismalari yapmayi ogrenmemiz gerekiyor.

Ornek:
a. OLUMLAMA: 'Sinavda basarisiz olacagim!'.....yerine ....'Ben yapabilecegim herseyi yaptim. Bundan sonrasi sinavda konsantre olmamla ilgili. Sinav esnasinda sinava, tamamiyle sinava konsantre olursam, gecmisi ve gelecegi bir kenara birakarak yalnizca sinava konsantre olursam basarili olma olasiligim cok yuksek.' (Burada AN'a odaklanmaktan soz ediyoruz. Sinav sirasinda sinava odaklanmak, sinav oncesinde sinav icin calismaya odaklanmak, sinav sonrasinda artik sinavi dusunmemek... Odak noktalari cok onemli!)

b.ZIHNI ARINDIRMA: 'Sinavda basarisiz olacagim.'....Bu dusunce zihne geldiginde bir 'hayal kurmasini' istiyorum ogrencinin. Bu hayalde kendisini cok guzel bir havada harika bir deniz kiyisinda hic bir acelesi olmayan bir gunde bir otobus duraginda rahat bir banka oturmus oldugunu gormesini istiyorum. Bir otobus geliyor (ki bu otobus, istenmedik dusunce-sinavda basarisiz olacagi dusuncesi-). Ogrencinin 'farkindalik' ile bu otobuse binmemeyi secmesini istiyorum. Cunku bu otobus onu istemedigi yerlere goturecek, bilmedigi duraklardan gecirecek, icini karartacak, belki ucurumlarin kenarindan gecirecek....BU otobuse binmemeyi secerek, bilerek ve isteyerek, 'farkindalik' icinde o dusunceyi dusunmeyecek! (Bir cok dusunce boyle degil midir? Aslinda hic gerceklikle ilgisi yoktur; yalnizca 'ya soyle ya da boyle olursa?' tarzi bir dusuncedir ve hayatimizi karartir olasiliklar uzerinde dusunmek...Yapabilecegimiz olumlu seyleri yapmamizi da engeller...O dusunceye kapilip gideriz....Ayni sey, sinava hazirlanan bir cok ogrenci icin de gecerlidir. Calisabilecegi ve daha cok bilgi biriktirebilecegi cok degerli anlari 'ya basarisiz olursam?' dusuncesiyle heba eder, zamanini hem bosa harcar hem de kaygi duzeyini yukseltir durur...Bir anlamda, kendi kendisini sabote eder diyebiliriz yani...Dolayisiyla, bilincli bir sekilde, 'o otobuse binmemeyi sectiginde' zamanini da daha yararli bir sekilde kullanmayi secmektedir ayni zamanda!)


5- Aşırı stresin fiziksel ve psikolojik belirtileri nelerdir?

-Kalp atislarinda duzensizlik, carpinti,
-Nefes alislarda hizlanma,
-Gerginlik ve sinirlilik durumu,
-Agiz kurumasi,
-Cogunlukla mide sikayetleri,
-Duzensiz ve beklenmedik bagirsak hareketleri (hizlanma veya yavaslama seklinde olabilir)...

-Telas, saskinlik, organizasyon bozukluklari,
-Odaklanma sorunlari,
-Uyku bozukluklari, kabuslar, bas agrisi,
-Kaygi, korku iceren dusunceler,
-Yeme bozukluklari (Asiri yemek veya istahsizlik),
-Yorgunluk semptomlari....

gibi belirtiler mumkundur.


6- çevredikilerin, örneğin anne-babanın tutumu öğrencinin stresini olumlu ya da olumsuz etkiler mi?

Dogal olarak evet... Ancak bu konuda bir standarttan soz etmek mumkun degildir. Bazi genclere karsi cok olumlu, cok anlayisli davranmak da ters etkiler yaratabilir. Genel olarak, anne-babanin yuksek beklentileri bir cok gencimizi etkilemektedir. Her ne kadar anne veya baba veya her ikisi de, "sen saglikli ol, iyi ol, bu bize yeter" deseler de bir cok genc, onlarin aslinda kendilerinden cok sey bekledigini 'bilir' veya oyle oldugunu zanneder. Bu da onlarin stres duzeylerini olumsuz yonde etkileyebilir.
Bazi durumlarda ise, anne ve/veya baba, "sen yaparsin, yapacaksin, yapmalisin" tutumu icinde olduklarinda genc, kendisini asiri bir baski altinda hissedip cok zorlanabilir.

7- Aile nasıl davranmalı?

Burada her aile icin kesinlikle soyleyecegim sudur: Cocugunuzu en iyi siz tanirsiniz ve onun en cok neden etkilenecegini siz bilirsiniz; cocugunuzun kapasitesini en iyi siz bilirsiniz. Hatta biraz daha ileriye gidip diyecegim ki, "Lutfen, lutfen, lutfen cocugunuzu taniyin, kapasitesini bilin, onu hic kimseyle karsilastirmayin, onu gercek yerine kafanizda oturtun ve ondan neyi bekleyip neyi bekleyemeyeceginiz cok iyi bilmeye gayret edin! Gercekci ve akilci olmayan beklentilerinizi ayiklayin ki ona karsi GERCEKTEN NET, ICTEN VE DURUST davranabilin! Asla yapmacik bir soz soylemeye-onu rahatlatmak icin bile olsa- kalkismayin. Tabii bunu aslinda yalnizca sinav oncesi icin soylemiyorum. Bunu cocuk yetistirirken yasamin her asamasi icin soyluyorum... Iliskilerde NETLIK, ICTENLIK ve DURUSTLUK oldugu surece karsilikli beklentiler de dogru yerine oturur...


8- En sık rastladığınız anne-baba yanlışları neler?

Aslinda 6 ve 7. sorularin yanitlarinda bir yerde bu soruya da yanit vermis oldum belki, ama eklemek istedigim bir-iki sey var. Ozellikle, anne-babalarin coklukla kullandiklari bazi cumleler var ki her zaman gercegi yansitmiyorlar ve bu cocuklarinda ters etkiler yaratabiliyor. Ornegin, "ben senin yasindayken..." diye baslayan cumleler... Hic mi hata yapmadik onlarin yaslarindayken? Hep ama hep mi mukemmeldik? En mukemmelimiz bile hic bir tanecik bile hata yapmadik mi? Ya da ne kadar dogru ve gercekci bir sekilde hatirliyoruz acaba onlarin yaslarindaki zamanlarimizi??? Unutmamamiz gereken bir sey var bence ve cok cok onemli bu: HERKES KENDI HATASINI YAPMA HAKKINA SAHIPTIR!
Bir baska itici durum da kendi yapmak isteyip de yapamadiklarimizi cocuklarimiza yaptirmaya calismak ve onlarin bunlari istemelerini istemek! Isteyebilirler...Ama ya istemiyorlarsa??? Ornegin, cocugunun mutlaka muhendis olmasini istemek gibi.... Yalnizca ailesi istedigi icin zorunluluktan muhendis olmayi istemek nasil bir baski yaratir cocugumuzun uzerinde, bunu dusunmek lazim... Burada tabii empati duygusunu cok iyi hissedebilmek cok onemli...

9- Öğrenci yanlışları neler?

-Zamani iyi kullanamama,
-Kotu calisma aliskanliklari, plansizlik, programsizlik,
-Bilgisayar veya cep telefonunun yogun kullanimi,
-Sorumluluklari erteleme,
-Gercekci hedefler koyamama,
-Odak noktasini kacirma,
-Yararsiz dusuncelerin tuzagina dusme (Yukaridaki otobuse binmeme vizyonunu bu noktada hatirlatmakta yarar var!)


10- Sınav öncesi son bir hafta ya da son üç gün, öğrenciler ve aileler neler yapmalı?

Sinavdan bir veya iki gun once calismayi birakmakta yarar goruyorum. Ancak ogrencinin cok aklina takilan bir soru olursa soyle bir bakabilir. Yasaklamaya gerek yok:-)...

Ogrenci konusmak istediginde sinavla ilgili konusulmasi taraftariyim. Konu bir tabu degildir. Konuya tabu gibi davranilmasi ona gereginden daha fazla onem verilmesi anlamina gelir ki bu da gerginligi hissedilir duzeyde artirir.

Ailenin tavri, yine cocuklarina karsi net, icten ve durust davranma seklinde olmalidir. "Bugune dek yapabilecegin herseyi yaptigina inaniyoruz. Bundan sonrasi da artik yalnizca sinavin kendisine odaklanman seklinde olmalidir." Bundan fazla soylenecek ne olabilir sinava 3-5 gun kalmisken?

Ozellikle son cumartesi gununu ogrencinin sevdigi etkinlikler ve kisilerle gecirmesi iyi olur. Son aksamlarda ve ozellikle son aksam biraz gerginlik olmasi normaldir. Ya uyuyamazsam seklinde uykuyla mucadele etmektense normalde yatilan saatte yatmakta yarar var. Uyku sorunu durumunda uyunulan saatlerin kesinlikle sayilmamasi gerektigini dusunuyorum. (Uyudugum saatleri sayarsam ve az uyumussam kendimi yorgun hissetme olasilgim cok yuksektir! Saymadigim zaman, kac saat uyuduguma dair hic bir bilgim olmaz ve ilginctir ki kendimi hic de yorgun hissetmem o gun! Bunu kendinizde denemenizi oneririm:-)!) (YIne uyku sorunu oldugu durumda basvurulabilecek bir diger yontem de, uyumamaya calismaktir:-)! )


11- Sınav dönemlerinde size olan başvuru sayısında artış oluyor mu?

Dogal olarak evet! Gerginligin dogal olarak artmasiyla ne yapacagini bilemeyip destege ihtiyac hisseden genclerimizden ve /veya ailelerinden basvurular artiyor.


12- Sınav öncesi süreçte çocuğun psikolojik desteğe ihtiyacı olduğu nasıl anlaşılır?

Eger gencin kendisi degil de ailesi genc adina randevu almak isterse degismeyen bir sorum oluyor onlara: Cocugunuz bu destegi kendisi gercekten istiyor mu? Eger aile, bu soruya hayir yanitini verirse o zaman aileyi gorusmeye aliyorum. Belki de aileye bazi ipuclari verdigimde, onlarin tavir, tutum ve davranislari uzerinde calistigimizda cocuklarina da olumlu yansiyabilir diye hissediyorum ki genellikle de oyle oluyor!

Eger gencin de bu destegi istedigini aileden duyarsam genci gorusmeye aliyorum, ancak ondan da mutlaka kendisinin bu gorusmeyi istedigine dair bilgiyi aliyorum. Kisi, kendisi icin bir seyi gercekten istemiyorsa ve bunu baskalari icin yapiyorsa yarar saglamasi cok daha zor oluyor bildiginiz gibi....
Tabii aslinda cok fazla istemeden gelmesine ragmen bir-iki gorusme sonrasinda yararini gordugu icin kendiliginden gorusmelere devam eden cok gencimiz de oluyor, bu da bir gercek:-)....


13- sınavdan bir gün önce çocuklar ne yapmalı, tavsiyeleriniz neler?

Aslinda bu sorunun yanitini da 10. soruyu yanitlarken verdim sanirim... Eklemek istedigim su: Hayatimizdaki olaylari, konulari, bu 'sinav durumunda' ise sorulari biz belirleyemiyoruz belki, ama belirleyebildigimiz ve kontrolumuz altinda olan o olaylara, konulara ve sorulara karsi tavir, tutum ve davranislarimiz. Bu ozgurlugumuzu hic bir sey, hic kimse elimizden alamaz....Sinava girecek kisi olarak son gunku tavrim ne olabilir bu durumda?: "Ben elimden gelenin en iyisini yaptim mi? Evet, yaptim.../ VEYA Hayir yapmadim! Yapmadiysam da artik bu noktada yaptigim kadariyla sinavda elimden gelenin en iyisini yapacagim!!!"

14. Sinav sirasinda cocuklarimiz ne yapmali?

Sadece ve sadece sinava, sinavda tam onlerinde olan soruya odaklanmali! Keske'ler, ah'lar gereksiz! Calistigim, bildigim kadariyla SIMDI VE BURADA ne yapabilirsem onu yapiyorum! Sinav sonrasini da dusunmuyorum! Onemli olan, sadece ve sadece SIMDI VE BURADA! Sinav esnasinda herhangi bir stres artmasi, kaygi yukselmesi durumunda iki sey oneriyorum: 1. Burundan derin bir nefes alip agizdan yavasca salivermek...2. Daha onceden onerdigim 'bu otobuse binmiyorum' vizyonunu yaratmak...("Bu soruyu yanitlayamadim, cok basarisizim, eyvah, simdi ne olacak?...."otobusune binersem tum sinavi kaciririm!!!!)

15. Sinav sonrasinda cocuklarimiz ne yapmali?

Sinav kapisindan ciktiktan sonra yine SIMDI VE BURADA diyorum:-)....Sinav bitti, o konuyla ilgili yapilacak bir sey yok simdi! ONCE kendiniz icin hosunuza giden bir sey yapin; kendinizi bir sekilde odullendirin! Sonrasinda ise, sinavinizin uzerinden gecip neyi nasil yaptiginizi kontrol edebilirsiniz.


Son olarak, genclerimize soylemek istedigim bir sey var: Sinavdan aldiginiz puan sizin insan olarak degerinizi olcmez! Sizin genel olarak basarili veya basarisiz oldugunuzun veya akilsiz oldugunuzun kaniti ise hic degildir! Kendi hizinizda, kendi seciminiz dogrultusunda biriktirdiginiz bilginin degerlendirmesidir yalnizca. Evet, onemli bir sinav, ama sizin geleceginizin tek belirleyicisi degil....Yani bu bir olum-kalim savasi degil.... Tercihlerinizi gozden gecirmenize ve belki yeni tercihler yapmaniza olanak verecek bir firsat olarak bakmakta yarar goruyorum bu sinava.... Aslinda sinava boyle baktiginizda, onu bir dusman olarak gormediginizde, onunla 'bogusmadiginizda' inanin sinav sizin icin cok daha rahat gececektir!

Hepinize olabildigince huzur dolu bir sinav dilerim....
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Üniversite Giriş Sınavı Öncesi Psikoloji ve Psikolojik Hazırlık" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Belgin ALTOP'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Belgin ALTOP'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     8 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Belgin ALTOP Fotoğraf
Uzm.Psk.Belgin ALTOP
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Psikolojik Danışman Ve Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi4 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Belgin ALTOP'un Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Üniversite Giriş Sınavı Öncesi Psikoloji ve Psikolojik Hazırlık' başlığıyla benzeşen toplam 23 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
--
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


12:04
Top