Kişilik; kişinin içgüdüleri ve ahlaki talepleri ile dışsal gerçeklikleri arasında uzlaşma sağlayabilmek için kullandığı benlikle uyumlu, sürekli ve oldukça kestirilebilir önlemler toplamıdır (Akhtar, S.2009).
Psikanalitik kuramın kurucusu Sigmund Freud insanın kişilik gelişimini beden bölgeleri üzerinden tanımlamış ve her dönemde kişiliğin yapılandığını özellikle Ödipal dönem olarak değerlendirdiği 3-6 yaşın önemine değinmiştir. Psikoseksüel gelişim dönemleri olarak tanımladığı dönemler içerisinde bebek her dönemde bedensel hazzı farklı bölgeler üzerinden tanımlar.
Oral dönem bebek açısından doğumundan 1 yaşına kadar olan dönemi kapsar. Bu dönemde bebek anneye tümden bağımlı haldedir. Haz bölgesi ağız, dil ve dudaklardır. Bebeğin en önemli faaliyet beslenmedir. Kuramında bahsettiği şekilde bütün faaliyetleri kişiliğin katmanlarından ilkel benlik olarak tanımladığı İd’ in etkisi altındadır. İd; zaman, mekan, kişi tanımlamaz. İhtiyaçlarının hemen karşılanmasını ister ve haz ilkesi ile çalışır. İlk toplumsal işlev almayı bilmek ve vermeyi öğrenmektir. Çocuk bu dönemde yaşama ve kendine güven duygusunu kazanır.
İkinci dönem 1-3 yaş arasını kapsayan anal dönemdir. Bu dönemde çocuk için haz bölgesi anüstür. En önemli faaliyet tuvalet eğitimidir. Süper ego gelişimi başlar. Çocuk toplumsal değerleri öğrenme ve içselleştirme için çevreden yasak, günah, ayıp kavramlarını öğrenir. İrade gelişir. Çocuğun ilk iradi davranışı kakasını verip vermeyeceği üzerinden ürettiği davranış biçimidir. Bu dönemde anne-bebek arasında yaşanan zorluk aşırı titizlik, tuvalet işlemleri ile aşırı uğraşma, cimrilik, inatçılık, aşırı düzenlilik ve kararsızlık problemlerinin temelini oluşturabilir.
Freud’ un üçüncü gelişim dönemi 3-6 yaşlarını kapsayan fallik dönemdir. Çocuk için haz bölgesi cinsel organdır. Erkek çocuklar cinsel organlarından gurur duyarlarken, kız çocukları neden penisleri olmadığını merak etmektedir. Bu dönemde çocuk kendi cinsiyeti ebeveyn ile özdeşim kurarak cinsiyet rollerini kazanmaya başlar. Aşırı cezalar, suçlanmalar, atılganlığın kısıtlanması, çocukta girişim kısırlığı ve aşırı çekingenliğe neden olur. Bu dönemde çocuk triangüler olarak tanımlanan üçlü ilişki içerisindedir. Kendi cinsiyetindeki ebeveynle içsel rekabet yaşar ve karşı cinsteki ebeveynine ilgi duyar ve onun sevgisini kaybedeceğinden korku hisseder. Bu çatışmayı kendi içinde çözdüğünde bu dönemi sağlıklı olarak tamamlar. Freud bu çatışmayı Odipus kompleksi (Erkekler için), kız çocukları için ise (Elektral çatışma) olarak tanımlamaktadır.
Çocuk bu dönemden sonra 7-11 yaşlarını içine alan gizil (latans) dönemin içindedir. Bu dönemde haz herhangi bir beden bölgesi üzerinden tanımlanmamaktadır. Çocuğun zamanı okulda geçtiği için, enerjileri ders ve spor gibi faaliyetlere yöneliktir. Cinsel ihtiyaçları açısından sessiz ve sakin bir dönemdir. Freud’ un Ego olarak tanımladığı bu dönemde hızla gelişir ve soyut düşünme başlar.
Freud’ un gelişim dönemi olarak tanımladığı son dönem Genital dönemdir. Freud’ a göre dönem yetişkinlik süresince de devam etmektedir. Dönemin özellikleri olarak cinsel yapı hızla gelişir. Kimlik gelişimi oluşur. Sağlıklı yaşamın amacı, ‘Sevmek ve Çalışmak’ üzerine kurgulanmıştır. Anneden ayrışma ve bireyselleşmeyi tamamlayamamış, aşırı bağımlı olan bireyler de ailesini yitirme kaygısı başlayabilir. Hormonların da değişimi ile birlikte çocuğun ruhsal sorunları bu dönemde ortaya çıkar.