Merhabalar, bu yazımızda, sizlere kültürümüzde önemli bir yer tutan hediye konusunu ele alacağız. Hediye nedir ne anlama gelir, hediye, Arapça kökenli bir kelime olup, iki temel anlamı vardır;
Birinci anlamı, armağan yani; sevilen bir kimseyi mutlu etmek adına verilen ürüne denilir. Örneğin, ziyarete gittiğiniz arkadaşa alınan bir kitap veya yiyecek gibi. İnsanlar arasındaki bağlılığı kuvvetlendiren ve yardımlaşmayı sağlayan hediye(armağan) her zaman verilebildiği gibi, bayram, düğün, doğum günü gibi özel günlerde de verilmektedir. Aynı zamanda İslam dininde sünnet kabul edilir, sevap kazandırdığına inanılır.
İkinci anlamı ise; ücret, fiyat, ederdir. Örneğin; "Bu masa örtüsünün hediyesi elli liradır."
Toplum içinde yaşayan bireyler olarak, bizler de zaman zaman hediye alır ve hediye veririz. Peki verdiğimiz hediyeyi acaba ne amaçla vermekte ve almaktayız. Bir sevgi göstergesi, bir sosyal destek olarak mı hediye alıp vermekteyiz yoksa yapılan bir hizmetin karşılığı olarak ücret olarak mı hediye alıp vermekteyiz?
Bu konuyu, iki ayrı anlama uygun iki ayrı örnek daha da anlamlı hale getirelim isterseniz.
Birinci örnekte, “çocuğuma söz verdim, yılsonunda takdirname alırsa, istediği o telefonu alacağım”, diyen bir babayı örnek gösterelim.
Yukarıda verdiğim örnekte, açıkça görüldüğü üzere, hediye, bir şarta bağlanmış, takdir belgesi alınması şartının gerçekleşmesi halinde kişiye verilecektir. Bu hediyeyi alan çocuk acaba kendini sevilen, değerli olan olarak görüp mutlu olabilecek mi? Muhtemelen çok değil. Çünkü biraz düşününce, hediyenin kendisine değil, okul başarısına alındığını, o takdir belgesini alamadığı zaman o hediyenin gelmeyeceğinin gayet farkında olacaktır. Kısacası, kendisinin; bir aile üyesi, bir evlat olarak değil de, takdir belgesi getiren birisi olarak değer gördüğünü düşünebilecektir. İşte buradaki hediye, tıpkı bir hizmet ya da eşya karşılığı ücret ödeme yerine yapılan bir takas gibi düşünülecek, aile içi sevgi bağına olumlu bir etkisi olmayabilecektir.
Hediye konusuyla ilgili ikinci örneğimiz, ise “dün işe giderken, mağazanın vitrininde güzel bir tişört gördüm, kızıma yakışacağını düşündüm, sınavı da kötü geçmişti, moral olur diye hemen aldım.” Diyen bir baba olsun.
Burada tamamen bir şarta bağlı olmayan, beklenmeyen zamanda alınan bir hediye söz konusudur. Bir insan hiç beklemediği, hatta eleştiri ya da cezalandırma beklediği bir zamanda, yakınındaki insanlardan bir hediye alması onu ne kadar mutlu edebilir, tahmin etmek zor olmasa gerek. Çünkü herhangi bir şarta bağlı olmayan, karşılık beklenmeden alınan, bir hediyenin tek bir anlamı vardır; “sen bizim için değerlisin, sen önemlisin, senin her koşulda yanındayız, destekçiniz, seni seviyoruz”. Bunun için yakınlarınıza aldığınız hediyelerde, hediyenin bir şarta bir kurala bağlanmamasına özen göstermemiz gereklidir. Çünkü şarta bağlanan bir hediye, bir ücret ya da rüşvet gibi işlevsel sonuçlar doğurur.
Peki ne zaman hediye almalıyız? Bu da hediyenin amacına ulaşması için önemli olan bir diğer unsurdur. İnsanlar, balık tutmaktan, mantar aramak gibi hobilerden neden hoşlanır bilir misiniz? Çünkü bu hobilerde “düzensiz(beklenmeyen-sürpriz) pekiştirici” dediğimiz bir olay vardır? Hiç beklemediniz anda balık tutabilir ya da mantar bulabilirsiniz. Bu insanları çok cezbeder. O yüzden aile ve yakın sosyal ilişkilerinizde, doğum günü, evlilik yıldönümü gibi özel günler dışında, beklenmedik rastgele zamanlarda, hatta, kaşınızdaki insanların kendini kötü hissettiği zamanlarda onlara vereceğiniz küçük bir hediye, o kişi ile olan bağlarınızı güçlendirecektir.
Özetleyecek olursak, hediye ücret ya da rüşvet değil ise, karşımızdaki insanlara, herhangi bir şarta herhangi bir zaman dilimine bağlı olmadan koşulsuz olarak hediyeler alalım. Koşulsuz olarak hediyeler alalım ki, onlara her zaman her koşulda “seni seviyorum” mesajını başarılı bir şekilde iletebilelim.
Umarım, size bu konuda bir yararımız olmuştur, sağlıcakla kalın.
Psikolog & Psikoterapist Musa BALLI