“Küçük bir çocuktum. Sen hiç yanımda değildin. Sana dair hatıralarımda, sen yoksun, sürekli ağlıyorsun. Sanırım ben yoktum.”
“Hayat bazen akmaz, durur.”
“Artık ne bir ışık ne güzellik
İçinde bir parça mutluluk
Eskisi gibi değil
İçim buz gibi, nedensiz”
“Ben sevildikçe güzelleşebilirim.”


Yaşadığımız ya da tanık olduğumuz her olay bizde iyi ya da kötü bir iz bırakır. İçlerinden daha travmatik olanları ise, yaşam enerjimizi ve birlikte pek çok şeyi eksiltebilir ve dünyamızda tahribat oluşturabilir.

Bu yazının konusu, “ihmal ve istismar”ın tanımlarından biri şöyle; kişinin gelişimi ve büyümesini olumsuz etkileyen olay, davranış ve tutumlardır. Doğal yollardan ya da insan eliyle gerçekleşen bu olayların, kişide duygusal, davranışsal ve fiziksel olarak olumsuz etkileri olur.

Çocuğun ihmal ve istismar edilme nedeni olan pek çok iç ve dış stres faktörleri bulunmaktadır ve pek çok yolla ihmal ve istismar edilmektedirler. Bazı çocuklar yetişkin birinin fiziksel ve cinsel saldırısına maruz kalır, bazı çocuklar duygusal olarak, sürekli bir şekilde örselenebilir, bazen de ihtiyacı doğru yolla ya da tam olarak karşılanmıyor olabilir.

Bu örseleyici erken dönem yaşantıları sadece çocukluk dönemini değil, sonraki yaşantıları da etkileyerek uzun süreli etkileri bulunan ve tedavi edilmesi karmaşık olan bir süreçtir. Çocukluk çağı, gelişimin devam ettiği bir çağ olması sebebiyle, gelişim travmatik yaşantının etkileri ile şekillenmekte ve öz benlikte de travmanın izleri görülmektedir. Çocuğun bundan sonraki yaşam biçimi ve ilişkileri değişime uğrayarak ilerlemek mecburiyetinde kalır böylece.

Ama güzel haber. Travmatik yaşantının etkilerinin iyileştirilmesi söz konusu olduğunda, tamamen etkileri iyileştirilemese de, bu etkileri en aza indirmek mümkün görünüyor. Önce sürekli bir hayat düzeni ve düzenli ilişki, sonra güven, bağ gibi söylerken kısa ve öz duran, bir o kadar da büyük sorumluluk isteyen, uzun bir yol ve yolculuğun başlaması gerekiyor.

Diğer güzel haber, hayatta kötü olayların olması kadar, iyi olan bir savunma gücümüzün olması ve acıyla olgunlaşmayı sağlayabilmemiz. Travmatik büyüme ile de açıklanan bu kavram, acı veren ve yaşamı bu denli etkileyen olayları, yine yaşamı daha iyi kılmak için kullanabileceğimizi söylüyor. Hepimiz, yaşadığımız çaresizlik ve stresli durumlarda savaşabilir ve bizi esir eden duyguların kontrolünü elimize alabiliriz. Herkeste bu gücün ve direncin var olduğunu bilmek ve bunun farkına varılması ise önemli adımlardan biri.

Diğer habere geçersek, “Zihnin unuttuğunu beden unutmaz, buna teşekkür borçluyuz.” diyen Sigmund Freud amca sanırım bize önemli bir şeyin haberini de veriyor. Sahip olduğumuz muhteşem mekanizmanın sürekli bizi hayatta tutmak, hayatta kalmamız için uğraş verdiğini söylüyor. Kendi ruhsal yapısını korumak adına, stres altındayken “savaş, kaç ya da don” şeklinde kararlar veren ve enerjisini kullanan beden, olumsuz deneyimle sonuçlanan durumlardan sonra yine hayata devam etmek için kendini beden hafızası ya da başka yollarla bize anlatıyor. Travma sadece zihinde değil, bedende de kodlanıyor ve travma yaşandığı anda olan bedensel tepkiler de korunuyor. Bu bedensel tepkileri takip etmek travma sonrası kaybedilenlerin telafisini sağlamamızda bize önemli bilgiler veriyor ve yol gösterici oluyor.

Ezcümle, hayatta pek çok olumlu ya da olumsuz olay yaşamakta ve bunların etkilerini taşımaktayız. Hayatın bir tarafında olumsuz olaylar dururken diğer tarafında bu durumlarla savaşan bir yapı var. Bize bahşedilen mekanizma ile işleri yoluna koyabilir, kendimizi, duygularımızı, tepkilerimizi takip ederek yol alabilir ve daha tam bir hayatı yaşayabiliriz. Hem kendimizin yaşadığı olumsuz olayları, hem çocukların, başkasının yaşadığı olumsuzlukları iyileştirmeye bu bakış açısı ve güçle devam edebiliriz. Hepimizin içinde bu güç ve kapasite mevcut.

Uzman Psikolog Fatma Kılıç