2007'den Bugüne 92,390 Tavsiye, 28,229 Uzman ve 19,987 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Zeigarnik Etkisi Nedir?
MAKALE #23163 © Yazan Uzm.Psk.Osman İLHAN | Yayın YENİ Mayıs 2024
Zeigarnik Etkisi, psikoloji dünyasında önemli bir yer tutan ve günlük yaşamımızı etkileyen bir fenomendir. Peki, Zeigarnik Etkisi ne demek? Adını Rus psikolog Bluma Zeigarnik'ten alan bu etki, tamamlanmamış görevlerin veya durumların, tamamlanmış olanlara kıyasla daha iyi hatırlanmasını anlamına gelir. Yani, bir işi yarım bıraktığımızda, bu işin detayları zihnimizde daha belirgin hale gelir ve bu durum, işi tamamlama motivasyonumuzu artırır.
Bu etki, günlük yaşamımızın birçok alanında kendini gösterir. İster iş hayatında, ister okulda, isterse kişisel yaşamımızda olsun, Zeigarnik Etkisi, davranışlarımızı ve düşüncelerimizi şekillendirir. Bu etki, stres seviyelerimizi, odaklanma yeteneğimizi, zihinsel huzurumuzu, düşünce kalitemizi ve hatta duygusal sağlığımızı etkileyebili
Zeigarnik Etkisi Nasıl Ortaya Çıkmıştır
Zeigarnik Etkisi, adını bu fenomeni keşfeden psikolog Bluma Wulfovna Zeigarnik'ten alır. Zeigarnik'in bu önemli keşfi, bir restoranda yemek yerken başladı. Zeigarnik ve meslektaşları, garsonların siparişleri kâğıda yazmadan aklında tutabildiğini fark ettiler. Ancak, müşteriler hesabı ödedikten sonra, garsonlar sipariş detaylarını unutuyorlardı. Bu durum, Zeigarnik'in ilgisini çekti ve bu fenomeni daha ayrıntılı olarak incelemeye karar verdi.
Zeigarnik, bir dizi deney tasarladı ve katılımcılardan çeşitli görevleri tamamlamalarını istedi. Ancak, bazı görevlerin ortasında, katılımcıların işlerine bilinçli olarak ara verildi. Deneyin sonunda, katılımcıların tamamlanmamış görevleri tamamlanmış olanlardan daha iyi hatırladıkları görüldü. Bu bulgular, Zeigarnik Etkisi'nin temelini oluşturdu ve bu fenomenin adını aldı.
Zeigarnik Etkisi, tamamlanmamış işlerin veya durumların, tamamlanmış olanlardan daha iyi hatırlandığını ifade eder. Bu, insan beyninin tamamlanmamış işlere karşı bir seçiciliğe sahip olduğunu ve bu durumların daha kolay hatırlandığını gösterir. Bu fenomen, psikoloji alanında önemli bir yer tutar ve birçok farklı durumda, özellikle de öğrenme ve hafıza üzerindeki etkileri açısından incelenmiştir.
Kenneth McGraw ve Jirina Fiala tarafından 1982 yılında yapılan bir çalışmada, katılımcılara uzamsal bir muhakeme görevi verildi. Katılımcılar görevlerini tamamlayamadan, yarıda kesildiler. Deneye katılmaları için herhangi bir teşvik verilmeyen katılımcıların %85’i, deney bittikten sonra bile görevlere devam edip bitirmek istediklerini söylediler.
Aslında günümüzde, Zeigarnik Etkisi farklı sektörlerde oldukça popülerdir ve yaygın bir şekilde yıllardır kullanılmaktadır.
Zeigarnik Etkisi, dizilerin en heyecanlı yerinde bölümün bitirilmesi ve "Devam Edecek..." sözleri ile kesintiye uğratılmış bir olay örgüsünü çözülmeden bırakarak, devam hissi yaratmakta kullanılır ve insanların yeni bölüm gelene kadar, olacakları merak edip, yeni bölümü izlemeleri için teşvik edici bir durum haline gelir. Ayrıca bu etkiden ötürü iki bölüm arasında da, bir önceki bölümün unutulma oranı dikkate değer miktarda azalır. Sonuç olarak izleyiciler, yeni bölüm gelene kadar son bölümü aktif bir şekilde hatırlar ve motive olmuş bir şekilde yeni bölümü beklerler.

Aynı zamanda, bazı sitelerin yaygın olarak kullandığı, ulaşılmak istenilen içeriğin bir kısmını göstererek tüm içeriğe ulaşma isteğini arttırma yöntemi de Zeigarnik Etkisi'nin kullanımına örnektir. Kullanıcıların içeriğin tamamını görmesi için üye ya da belli bir miktar ücret ile aboneliğe yönlendirirler ve bu sayede aboneliklerini arttırırlar.
Zeigarnik Etkisi, bazı yazarlar tarafından da kullanılmaktadır. Örneğin İngiliz yazar Charles Dickens, Oliver Twist adlı eserinde bu etkiyi kullanarak insanları heyecanda bırakmıştır ve sonrasında ne olduğunu merak eden okuyucular, seriye devamlılık göstermişlerdir. Aynı şekilde dergilerde de bu etki kullanılır ve insanlar, bir sonraki sayıyı alması için motive edilir. Bu sayede süreklilik sağlanır.

Zeigarnik Etkisini Avantaja Çevirme
"Erteleme hastalığı" başta olmak üzere birçok durumda Zeigarnik Etkisi'ni kullanarak zorlukların üstesinden gelinebilir. İlk olarak, erteleme hastalığının üstesinden gelmek için bir başlangıç yapmak gerekir. Herhangi bir şekilde başlangıç yapılabilir; yani başlangıcın büyük olmasına gerek yoktur. Zeigarnik Etkisi, görevin başlatılmış olması ve henüz tamamlanmamış olmasında devreye girmektedir. Zeigarnik Etkisi sayesinde görev ya da durumun tamamlanması yönünde motive olursunuz ve görev, zihnin "ön tarafında" tutulur. Küçük bir başlangıç ve Zeigarnik Etkisi sayesinde, ertelemeden kurtulmanız mümkün olabilir.

Bir diğer deyişle Zeigarnik Etkisi, "Başlamak bitirmenin yarısıdır." cümlesini çok güzel bir şekilde tasdik etmektedir. Çünkü başlangıç yapıldıktan sonra psikolojik bir etki yaratarak, tamamlanmamış herhangi bir şeyin tamamlanması yönünde düşünceler oluşturmaktadır. Yani devam etme motivasyonu, büyük oranda, başlamaktan gelmektedir.
Verimlilik için Zeigarnik Etkisinden Nasıl Yararlanılır?
Üretkenliği arttırmak için Zeigarnik Etkisi’ni kullanmanın bir yolu var. Göreve özgü gerilim, üretken ivmeyi sürdürmek ve odaklanmak için kullanılabilir.
1. Momentum yaratmak için bir başlangıç yapın
Pek çoğumuzda işleri son dakikaya bırakmak ve erteleme eğilimi gösterme gibi durumlar vardır. Aslında bu durum strese ve hataya yol açabilir. Halihazırda başlamak konusunda kararsız ya da isteksiz olduğunuz bir göreviniz varsa ona olabildiğince erken başlamayı deneyin. Üzerinde ne kadar çalıştığınız önemli değil; basitçe başlamanın motivasyon üzerinde güçlü bir etkisi olabilir. Görevinizde bir çentik attıktan sonra bunun kafanızda belirdiğini ve bitene kadar sizi biraz daha fazlasını yapmaya, hatta biraz daha fazlasını yapmaya ittiğini göreceksiniz.
Momentum yaratabilmek adına önce bir başlangıç yapmaya çalışın. Yapmanız gerekenlerin kısa bir taslağını oluşturun. Bu, motivasyonunuz için harikalar yaratmanıza yardımcı olabilir. Çünkü bir kez başladıktan sonra beyniniz sizden biraz daha fazlasını yapmanız için sizi uyarmaya devam edecek ve görevi tamamlamanızı sağlayacaktır.
2. Hafızayı geliştirmek için molalar planlayın
Bir görev üzerinde çalışırken kısa ve derin çalışma molaları vermek, etkin bir şekilde göreve özgü itici güç oluşturur. Bu aslında hafızayı güçlendirmeye ve ilgili bilgilere erişimi kolaylaştırmaya yardımcı olabilir; Araştırmalar, ilgisiz etkinlikleri (ilgisiz konuları okumak, oyun oynamak vs.) yapmak için gözden geçirmeyi geçici olarak bırakan öğrencilerin, çalışma oturumlarını molasız şekilde tamamlayan öğrencilere oranla çok iyi hatırladıklarını göstermiştir. Üretken ivmenizi devam ettirmek için gün boyunca farklı zamanlarda kısa molalar verin. Bir şeyler içmek, yürüyüşe çıkmak veya süreli egzersiz yapmak gibi görevinizle tamamen alakasız bir şey yaptığınızdan emin olun. Bu molaların uzun olması gerekmez: 5-10 dakika olabilir. Bu 5-10 dakika boyunca işten tamamen uzaklaştığınız sürece, derin mola hafızanıza ve üretkenliğinize yardımcı olacaktır.
3. Günü yapılacaklar listesiyle bitirin
Düzgün yönetilmediğinde Zeigarnik Etkisi, üretkenliğinizi engelleyerek sizi daha az verimli hale getirir. Bu nedenle gününüzü bir yapılacaklar listesiyle bitirmek, evde rahatlamanıza, ertesi gün daha iyi odaklanmanıza ve dinlenmenize yardımcı olabilir. Yapılacaklar listesi size bir tamamlanmışlık hissi verebilir ve beyninizin size sürekli olarak yapılacak ne kadar iş kaldığını hatırlatma arzusuyla mücadele edebilir. Beynimizin o kısmını kapatamazsak, bu durum gerginliğe, kaygıya, strese ve sonunda tükenmeye yol açar. Elbette ki bunların hiçbiri üretkenliğiniz ya da sağlığınız için iyi değil.
Florida Eyalet Üniversitesi'nde bir yapılacaklar listesi veya işin ne zaman tamamlanacağına dair ayrıntılı bir plan gösteren bir araştırma, tamamlanmamış işle ilgili daha az dikkat dağıtıcı düşünceye yol açtığını göstermiştir.
Yapmanız gereken tek şey, bunları yazarak hala yapılacak işler olduğunu kabul etmektir. Bu da zihinsel gerilimi azaltmaya yardımcı olacaktır. Aynı zamanda gevşemenizi ve rahatlamanızı sağlayacaktır.
Zeigarnik Etkisi Çalışanların Üretkenliğini Nasıl Etkiler?
Zeigarnik etkisi, insanları etkinlikleri tamamlamaya, daha sağlıklı alışkanlıklar oluşturmaya ve çözülmemiş endişeleri gidermeye teşvik ederek ruh sağlığını nasıl iyileştirebileceğini göstermek için GoodTherapy tarafından incelenmiştir.
Faaliyetleri tamamlama başarısının kişiye başarı duygusu verirken, kendine olan güven ve özsaygıyı da artırabileceği kanısına varılmıştır. Üretken çalışma alışkanlıklarının geliştirilmesi ile olgunluk ve kişisel gelişim duygusu da kolaylaştırılabilir. Ek olarak, stresli deneyimlerden kurtulmayı başarabilen bir kişinin psikolojik refahı, sonunda büyük fayda sağlayacaktır.
Zeigarnik Etkisi’ni kullanmanın diğer birçok faydası;
- Hafızada tutma
Bir sonrakine geçmeden önce her bir görevi tamamlarsak bu etki sayesinde bilgiyi hatırlama olasılığımız daha da artar.
- Görev yönetimi
Bu etki, yapılacaklar listelerini yönetmek için de yararlı olabilir. Daha büyük görevleri daha küçük, daha yönetilebilir olanlara bölmek, odaklanmamızın yanı sıra motive olmamıza ve görevlerimizi daha verimli bir şekilde tamamlamamıza katkı sağlar.
- Verimlilik
Sık sık mola vermek veya görev değiştirmek, zihnimizi meşgul etmeye ve verimliliğimizi artırmaya yardımcı olabilir. Ara vermek veya görev değiştirmek, yapmamız gerekenleri zihnimizin ön saflarında tutmamıza olanak sunar.
- Yaratıcılık
Zeigarnik Etkisi, yaratıcılığı desteklemek için de faydalı olabilir. Ara vermek veya görev değiştirmek, zihnimizi canlandırmaya ve yeni fikirler üretmeye yardımcı olabileceği gibi, sorunlara farklı açılardan yaklaşmamıza da yardımcı olabilir.
Enocta Katalog’ta yer alan ‘Verimlilik ve Zaman Yönetimi’ eğitimi, bireylere iş ve özel yaşamlarında daha etkili olma becerilerini kazandırır. Böylelikle işleri önceliklendirme, planlama ve organize etme yeteneklerini geliştirerek daha etkili çalışmalarına olanak tanır. Aynı zamanda stresi azaltır, daha fazla zaman kazandırır, özgüveni artırır ve dengeli bir yaşam tarzına yönlendirir.


Zeigarnik Etkisi ve Aşk
Zeigarnik etkisi günlük olaylar dışında romantik ilişkilerimizi de etkileyebilir. Partnerimiz hakkındaki düşüncelerimizde, ilişkide odaklandığımız noktalarda, geçmiş ilişkilerimizin bize anımsattıklarında Zeigarnik etkisinin büyük payı vardır. İlişki içerisinde yarım kalmış ve çözüme kavuşturulmadan halı altına süpürülmüş sorunların da sık sık anımsanmasının temel nedeni Zeigarnik Etkisidir. Sorunların sürekli hatırlanması sonucunda ise ilişki içinde bulunduğunuz kişinin daha çok olumsuz yanlarına ve ilişkideki problemlere odaklanma evresi başlar. Zeigarnik etkisinden uzaklaşmak ve daha sağlıklı bir romantik ilişki yaşamak için sorunların onarılması ve yarım bırakılmaması gerekmektedir. Sorunlar çözümlendikçe partnerler arasındaki bağ da kuvvetlenir (Gottman, 2012).
Yarım Kalan Aşklar
Zeigarnik etkisi yarım kalan aşklarda da kendini göstermektedir. Yarım kalan sorunlar, olaylar nasıl daha zor unutuluyor ise yarım kalan aşkları da unutmak daha zor olmaktadır. Örneğin; yaşadığınız romantik ilişki partneriniz tarafından nedensizce sonlandırıldığında zihniniz sürekli olarak size bunu hatırlatacaktır. Bundan dolayı da anılarınız daha uzun süre taze kalacaktır. Normalde bu gibi durumlarda zaman kavramı devreye girer ve sizi yavaş yavaş duyarsızlaştırır ancak Zeigarnik Etkisi zaman algısını da etkilemekte ve duyarsızlaşma süresini uzatmaktadır. Bu durum genellikle terk edilen tarafta görülmektedir çünkü terk eden taraf için ilişki tamamlanmış olarak algılansa da terk edilen kişi için yarım kalmış olacaktır (Gottman, 2012).
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Zeigarnik Etkisi Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Osman İLHAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Osman İLHAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Osman İLHAN Fotoğraf
Uzm.Psk.Osman İLHAN
İstanbul
Uzman Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi83 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Osman İLHAN'ın Yazıları
► Kelebek Etkisi Psk.Süleyman ÇOKAY
► Düşüncelerin Pranga Etkisi Psk.Şule SABIR TANRIÖVER
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,987 uzman makalesi arasında 'Zeigarnik Etkisi Nedir?' başlığıyla benzeşen toplam 38 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Oyun Terapisi Nedir? Mart 2024
◊ Umut Koydum Adını Şubat 2018
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


21:30
Top