Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
"Cok hareketli, uzun sure bir yerde oturamaz, izin almadan konusuyor,dikkati cok daginik, tipki bir canavar gibi, odev yapmiyor, biraksak 24 saat tv izler ama 2 dakika bizim dedigimizi yapmaz, oyunlari bozuyor, arkadaslariyla kavga ediyor, tavana eli izi birakiyor," bu gibi yuzlerce benzer sikayetle bize basvuran bircok aile olmaktadir. Aileler acisindan sorumsuzluk, inadina yapmak yada fazla simartilmis olmak olarak degerlendirilen bu tipde ki davranıslarin temelinde cocukluk cagi psikolojik bozukluklarindan olan Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu (DEHB) yatmaktadir. ilk ogretim cagi cocuklarinin %3-5 in de gorulmektedir yani bunun anlami her sınıf da 1-2 DEHB sorunu yasiyan cocuk bulundugu anlamindadir. Ancak bir cok zaman cocugun simarik oldugu yada zeka sorunu yasadigi dusunulerek yada cocuk tamamiyle yok sayilarak bu sorun siklikla gormezden gelinmekte yada atlanmaktadir. Ozellikle erken yasta teshis ve uygun tedavi yaklasimlariyla bu cocuklarin gercek potansiyellerinin ortaya konmasi mumkundur. Tipki Albert Einstein, Prens Charles, Tom Crueze ve T. Edison orneklerinde oldugu gibi.
Peki DEHB nedir ve nasil taninir? Bu bozuklugun 3 temel belirtisi vardir
1) Dikkat eksikligi: temelde dikkat eksikligi kisinin belirli birseyle ilgilenirken, o sirada icinden gelen baska birsey yapma istegine engel olamamasidir.birseylerle ilgilenirken dikkatleri cok kolay baska bir noktaya kayar bir is ustunde uzun zaman caba sarfedemezler, yarim birakirlar, soru sorarlar ama siz daha cevabinizi bitirmeden baska birsey sorarlar, cevredeki nesnelerle arkadaslariyla ugrasirlar,cok unutkandirlar,. Ailelerden en sik gelen sikayet saatlerce tv bilgisayar basinda hic sikilmadan, gozlerini kirpmadan oturuyor ancak dersin basina 10 dakika oturmuyor. tv bilgisayar gibi araclarda ortalama 2-3 saniyede bir goruntude ki sey degisir ve hareket eder yani aslinda cocugun gordugu yeni birseydir ve boyle olunca cocugun dikatini ceker ancak ders calisirken onunde duran sayfa en azindan 5 dakika boyunca hic degismez. ailelerin en sik ifade ettikleri seyler ^^cok sik esya kaybediyor, sanki akli baska yerde, soylediklerim bir kulagindan girip digerinden cikiyor, dersi dinlemiyor dikkatsizce hatalar yapiyor.^^ tarzinda sikayetler olmaktadir.
2) Asiri hareketlilik (hiperaktivite): yasitlarina gore 2- 8 kat daha hareketlidirler. bir yerde uzun sure oturamaz, saga sola kosturur, en olmadik hareketlerde bulunurlar, beklenmedik yerlere girmeye calisirlar el, kol, bacak sallarlar,cok hizli ve daginik konusurlar konudan konuya atlarlar,konusurken elleri kollari kipir kipirdir. aksesuarlarla oynarlar, evden yirtilmis, kiyafetlerle gelir, arkadaslariyla oyun oynarken oyunu bozarlar ve bu yuzden oyuna alinmazlar, cok sik dayak yerler, kendilerinden daha kucuk cocuklarla oynamak zorunda kalirlar. Ailelerin en sik sikayet ettikleri konular örnek olarak ^^ daha karnimdayken bi kipir kipirdi, uyurken bile hareketli, içinde sanki bir canavar var, sanki içinde bir motor var, bir gun abasina birsey gelecek^^
3) Dürtüsellik: Cocugun davranislarini kontrol etmesinde, istek ve ihtiyaclarini ertelemesinde sorun yasamasidir. Freni patlamis bir arama gibidir,sirasini beklemekde gucluk ceker, baskalarinin sozunu keser,birseyi once yapar sonra dusunur, cevresel tahriklere cok kapilir ve bu yuzden arkadaslari tarafinden kullanilabilir, kimsenin yapmaya cesaret edemedigi isleri o yapmaya çalışır, sabırsızdırlar isteklerinin hemen gerceklesmesini isterler fazla israrcidirlar, kuyrallara uymakda zorlanirlar ozetle yapacaklari davranislarin sonucunu dusunmezler.
bu 3 temel belirtiden yalnizca bir tanesi gorulebilecegi gibi 3 u de birlikde gorulebilir. Bu belirtilerin belli bir sayida en az 6 ay boyunca 7 yasindan once ve en az 2 farkli ortamda gorulmesi gereklidir. Tedavi icin basvuranlar genelde hareketlilik ve durtusellikle ilgili sikayetlerle psikolog ve psikiyatristlere basvururlar. Dikkat eksiligi ozellikle kizlarda daha sik gorulur ama cocugun tembel yada basarisiz bir ogrenci oldugu dusunulerek uzmana basvurulmaz.
DEHB nin dikkat eksikligi boyutunun kizlarda daha yogun olmasi ve gozden kacmasi nedeniyle, DEHB erkeklerde kizlara oranla 3 kat daha sik gorulur.
DEHB ye eslik eden baska bazi psikolojik bozukluklar; davranim bozukluklari, karsit gelme bozuklugu, Ogrenme guclugu, depresyon ve anksiyete bozukluklari: Bunlarin yani sıra daginiklik, tutarsizlik, yalan, sakarlik, saldirganlik kurallara uymama, bellek, uyku, konsantrasyon sorunlari, ozguven eksikligidir.
Ancak tum bu ozelliklerinin yani sira duygusal olma, yardim sever olma vicdan duygusunun gelismis olmasi, sicak kanli, espirili, neseli, esnek olmak gibi bir cok olumlu ozellikler sergilemektedirler
DİKKAT EKSİLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN NEDENLERİ
DEHB’nin nedenlerinin tüm yönleri henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. DEHB de sorumlu olduğu düşünülen alanları üç ana başlık altında toplayabiliriz
1) Genetik nedenler, 2) Beyindeki yapısal nedenler, 3) Psikososyal nedenler.
GENETİK: DEHB genetik özelliği olan ailesel bir bozukluktur. Bulgular Evlat edinilmiş ikizlerle yapılmış çalışmalarda, biyolojik ailede DEHB öyküsünün evlat edinen aileden daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Bazı çalışmacılar DEHB'nin ailesel ve ailesel olmayan tiplerinin bulunduğunu, ailesel tipin daha çok genetik, ailesel olmayan tipin daha çok çevresel nedenlerle ilişkili olduğunu savunmaktadır Birinci ve ikinci derece akrabalarla yapılan aile çalışmaları hiperaktif çocukların ailelerinde antisosyal kişilik bozukluğu, dissosiyatif bozukluklar, duygudurum bozuklukları, alkol ve madde kötüye kullanımının daha sık olduğunu ortaya koymaktadır
Pek çok güncel çalışmada, DEHB’nin ortaya çıkmasında DAT 1 ve DRD 4 genlerini yüksek derecede ilişkili olduğu bildirilmiştir. Bu hastalığın ortaya çıkmasında dopamin sistemi ve genotip arasında ilişki olduğunu destekleyen pek çok çalışma bulunmaktadır. Serotonin geninin de hastalığın ortaya çıkışında rolü olduğunu destekleyen çalışmalar vardır.
BEYİNDE YAPISAL NEDENLER: DEHB'de yapısal değişikliklere ilişkin her geçen gün yeni bulgular elde edilmektedir. Bilgisayarlı beyin tomografisisonuçları tutarsızdır. Korpus kollosumun iki ön bölgesi olan rostum ve rostal cisim DEHB'li çocuklarda diğer çocuklardan belirgin olarak küçük bulunmuştur. Bu bulgular frontal lob gelişim ve işlevinde bozukluk olduğu görüşünü desteklemektedir.
Tedavide kullanılan ilaçların etkilerinden yola çıkarak nörotransmiterlerin, bozukluğun ortaya çıkışındaki rolü ile ilgili görüşler ileri sürülmüştür. En sık kullanılan ilaçlar olan uyarıcılar(Ritalin ve Concerta) hem dopamin hem de norepinefrini etkilediğinden her iki sistemde bozukluk olabileceği görüşü hakimdir. Ancak durumdan sorumlu tek bir nörotransmitter belirlenememiştir. Bu alanda çalışmalar genel olarak dopaminerjik ve serotonerjik sistemle ilgili bozuklukları desteklemektedir.DEHB tedavisinde etkili olduğu gösterilmiş olan selektif noradradrenalin geri alım inhibitörlerinin prefrontal kortekste dopamin ve noradrenalin düzeyini artırarak etki sağlaması da bu görüşü destekler niteliktedir olabileceği bildirilmektedir. Daha yalın bir dille ifade edilecek olursa: insanlarda bir davranışta bulunmadan harekete geçmeden önce düşünmeyi sağlayan bir sistem vardır biz bunu bir arabanın frenine benzetebiliriz. Bu sistem kişiye olayı değerlendirme, geçmişi hatırlama, geleceği öngörme vb için gerekli süreyi sağlar. DEHB si olan bireylerde bu sistem çok iyi çalışmamaktadır. Bu nedenle tıpkı keskin bir viraja giren arabanın frenleri patladığında yaşayacağına benzer olaylar yaşarlar. Kullanılan ilaçlar beynin ön bölgesinde yer alan prefrontal lobda ki kanlanma düzeyini arttırarak kişiye düşünüp değerlendirme yapması için gereken süreyi sağlar. Aynı zamanda vücut işlevlerinde de yavaşlamaya yol açan bu ilaçlar sayesinde kıpırdanma yada hareket etme isteği azalan birey dikkatini yaptığı işe odaklamakta sorun yaşamaz bu da akademik yada iş başarısında olumlu etki yapar
PSİKOSOSYAL NEDENLER
Bozukluğun ortaya çıkışında temel bir etkenden çok, psikososyal etkenlerin hazırlayıcı ve ortaya çıkışını hızlandırıcı etkilerinden söz edilmektedir. Bozukluğu olan çocukların sıklıkla parçalanmış ailelerden geldiği, anne babanın sürekli geçimsizliği, anne babada sürekli bir psikiyatrik bozukluğun varlığı ve tek ya da ilk çocuk olma oranlarının diğer çocuklardan daha fazla olduğu bildirilmektedir. Yetiştirme yurdundaki çocukların dikkat sürelerinin kısa ve aşırı hareketli oldukları gözlenmiş, bu durumun uzun süre duygusal yoksunlukla ile ilişkili olabileceği ileri sürülmüştür. Olumsuz aile tutumlarının daha ağır DEHB bulgularına yol açtığını belirten çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle Tutarsız ana-baba tutumları, taraflardan biri iyi biri kötü polismişcesine davrandığında çocukta ne yapacağını bilememektedir. Kişisel olarak çok sık rastladığım durumlardan biride annenin daha baskın olduğu ya da olamaya çalıştığı ailelerde DEHB sorunun olduğudur. Bunun yanı sıra anne ya da babanın yaşadığı sorunlar çocukta sorun olduğu yönünde bir kanaat oluşturabilmektedir. Örneğin bana danışan bazı ailelerde çocukta hiper aktiviteyle ilgili olarak hiçbir bulguya rastlanmadığı halde annenin ya da babanın depresyon yaşıyor olması nedeniyle çocuğun en küçük hareketi dahi aileyi rahatsız etmekte ve aile çocukta DEHB olduğunu düşünmektedir. Oysa ki bazen çocuk aile bireyinin dikkatini çekmek bazen de neşelendirmek yada eski günlerde ki gibi güzel zaman geçirmek için daha hareketli davranır ancak aile bireyinin yaşadığı depresyon yada kaygı bozukluğu çocuğun bu davranışını tolere etmeye müsaade etmemektedir. Anne yada babanın tedavi görmesi bu durumu ortadan kaldıracaktır.
Günümüzde DEHB tanısı alan çocuk sayısında ciddi bir artış olmaktadır. Olaya sosyolojik açıdan bakacak olursa bambaşka bir tablo ortaya çıkmaktadır. Tüketim ve çalışmanın dayatıldığı günümüz dünyasında insanlar sürekli olarak çalışmakta, çocuklarıyla yeterli düzeyde ilgilenememektedir. Bunun yanı sıra daha okula başlamadan ders çalışma sınavlara girme ve uslu bir çocuk olmak gibi şeyler dayatılmakta. Çocuğun en temel ihtiyacı olan oyun için ne yeterli zaman ne de oyun alanı sağlanmaktadır. Ev, etüt merkezi, dershane ve okul arasında çocuk enerjisini atacak ortamlar bulamamaktadır. Doğal olarak çocuk bu enerjiyi okulda yada yıkıcı davranışlar yolu ile farklı ortamlarda atmaya çalışacaktır. Tüm bunlara ek olarak her çocuğun öğrenme stili farklıdır ve verilen eğitim için buna uygun ortamlar sağlanmalıdır. Ancak günümüz eğitim ortamları buna uygun değildir. DEHB tanısı alan çocuklarda kinestetik öğrenme tarzının daha ağır bastığı gözlemlenmektedir. Son olarak belirtmek istediğim nokta; günümüz ülke yada dünya koşulları ne olursa olsun hala en değerli şeylerimizden biri çocuklarımızdır şartlar ne olursa olsun önemli olan çocuğun okul başarısından öte birey olarak nasıl bir insan olduğudur mesleki tecrübelerim buna öncelik veren ailelerin sorun ne olursa olsun bir şekilde bu sorunu aşabileceği yönündedir. Çocuklarınızın keyfini çıkarmanız dileğiyle
Psikolog Mehmet KILIÇ
"Cok hareketli, uzun sure bir yerde oturamaz, izin almadan konusuyor,dikkati cok daginik, tipki bir canavar gibi, odev yapmiyor, biraksak 24 saat tv izler ama 2 dakika bizim dedigimizi yapmaz, oyunlari bozuyor, arkadaslariyla kavga ediyor, tavana eli izi birakiyor," bu gibi yuzlerce benzer sikayetle bize basvuran bircok aile olmaktadir. Aileler acisindan sorumsuzluk, inadina yapmak yada fazla simartilmis olmak olarak degerlendirilen bu tipde ki davranıslarin temelinde cocukluk cagi psikolojik bozukluklarindan olan Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Bozuklugu (DEHB) yatmaktadir. ilk ogretim cagi cocuklarinin %3-5 in de gorulmektedir yani bunun anlami her sınıf da 1-2 DEHB sorunu yasiyan cocuk bulundugu anlamindadir. Ancak bir cok zaman cocugun simarik oldugu yada zeka sorunu yasadigi dusunulerek yada cocuk tamamiyle yok sayilarak bu sorun siklikla gormezden gelinmekte yada atlanmaktadir. Ozellikle erken yasta teshis ve uygun tedavi yaklasimlariyla bu cocuklarin gercek potansiyellerinin ortaya konmasi mumkundur. Tipki Albert Einstein, Prens Charles, Tom Crueze ve T. Edison orneklerinde oldugu gibi.
Peki DEHB nedir ve nasil taninir? Bu bozuklugun 3 temel belirtisi vardir
1) Dikkat eksikligi: temelde dikkat eksikligi kisinin belirli birseyle ilgilenirken, o sirada icinden gelen baska birsey yapma istegine engel olamamasidir.birseylerle ilgilenirken dikkatleri cok kolay baska bir noktaya kayar bir is ustunde uzun zaman caba sarfedemezler, yarim birakirlar, soru sorarlar ama siz daha cevabinizi bitirmeden baska birsey sorarlar, cevredeki nesnelerle arkadaslariyla ugrasirlar,cok unutkandirlar,. Ailelerden en sik gelen sikayet saatlerce tv bilgisayar basinda hic sikilmadan, gozlerini kirpmadan oturuyor ancak dersin basina 10 dakika oturmuyor. tv bilgisayar gibi araclarda ortalama 2-3 saniyede bir goruntude ki sey degisir ve hareket eder yani aslinda cocugun gordugu yeni birseydir ve boyle olunca cocugun dikatini ceker ancak ders calisirken onunde duran sayfa en azindan 5 dakika boyunca hic degismez. ailelerin en sik ifade ettikleri seyler ^^cok sik esya kaybediyor, sanki akli baska yerde, soylediklerim bir kulagindan girip digerinden cikiyor, dersi dinlemiyor dikkatsizce hatalar yapiyor.^^ tarzinda sikayetler olmaktadir.
2) Asiri hareketlilik (hiperaktivite): yasitlarina gore 2- 8 kat daha hareketlidirler. bir yerde uzun sure oturamaz, saga sola kosturur, en olmadik hareketlerde bulunurlar, beklenmedik yerlere girmeye calisirlar el, kol, bacak sallarlar,cok hizli ve daginik konusurlar konudan konuya atlarlar,konusurken elleri kollari kipir kipirdir. aksesuarlarla oynarlar, evden yirtilmis, kiyafetlerle gelir, arkadaslariyla oyun oynarken oyunu bozarlar ve bu yuzden oyuna alinmazlar, cok sik dayak yerler, kendilerinden daha kucuk cocuklarla oynamak zorunda kalirlar. Ailelerin en sik sikayet ettikleri konular örnek olarak ^^ daha karnimdayken bi kipir kipirdi, uyurken bile hareketli, içinde sanki bir canavar var, sanki içinde bir motor var, bir gun abasina birsey gelecek^^
3) Dürtüsellik: Cocugun davranislarini kontrol etmesinde, istek ve ihtiyaclarini ertelemesinde sorun yasamasidir. Freni patlamis bir arama gibidir,sirasini beklemekde gucluk ceker, baskalarinin sozunu keser,birseyi once yapar sonra dusunur, cevresel tahriklere cok kapilir ve bu yuzden arkadaslari tarafinden kullanilabilir, kimsenin yapmaya cesaret edemedigi isleri o yapmaya çalışır, sabırsızdırlar isteklerinin hemen gerceklesmesini isterler fazla israrcidirlar, kuyrallara uymakda zorlanirlar ozetle yapacaklari davranislarin sonucunu dusunmezler.
bu 3 temel belirtiden yalnizca bir tanesi gorulebilecegi gibi 3 u de birlikde gorulebilir. Bu belirtilerin belli bir sayida en az 6 ay boyunca 7 yasindan once ve en az 2 farkli ortamda gorulmesi gereklidir. Tedavi icin basvuranlar genelde hareketlilik ve durtusellikle ilgili sikayetlerle psikolog ve psikiyatristlere basvururlar. Dikkat eksiligi ozellikle kizlarda daha sik gorulur ama cocugun tembel yada basarisiz bir ogrenci oldugu dusunulerek uzmana basvurulmaz.
DEHB nin dikkat eksikligi boyutunun kizlarda daha yogun olmasi ve gozden kacmasi nedeniyle, DEHB erkeklerde kizlara oranla 3 kat daha sik gorulur.
DEHB ye eslik eden baska bazi psikolojik bozukluklar; davranim bozukluklari, karsit gelme bozuklugu, Ogrenme guclugu, depresyon ve anksiyete bozukluklari: Bunlarin yani sıra daginiklik, tutarsizlik, yalan, sakarlik, saldirganlik kurallara uymama, bellek, uyku, konsantrasyon sorunlari, ozguven eksikligidir.
Ancak tum bu ozelliklerinin yani sira duygusal olma, yardim sever olma vicdan duygusunun gelismis olmasi, sicak kanli, espirili, neseli, esnek olmak gibi bir cok olumlu ozellikler sergilemektedirler
DİKKAT EKSİLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN NEDENLERİ
DEHB’nin nedenlerinin tüm yönleri henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. DEHB de sorumlu olduğu düşünülen alanları üç ana başlık altında toplayabiliriz
1) Genetik nedenler, 2) Beyindeki yapısal nedenler, 3) Psikososyal nedenler.
GENETİK: DEHB genetik özelliği olan ailesel bir bozukluktur. Bulgular Evlat edinilmiş ikizlerle yapılmış çalışmalarda, biyolojik ailede DEHB öyküsünün evlat edinen aileden daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Bazı çalışmacılar DEHB'nin ailesel ve ailesel olmayan tiplerinin bulunduğunu, ailesel tipin daha çok genetik, ailesel olmayan tipin daha çok çevresel nedenlerle ilişkili olduğunu savunmaktadır Birinci ve ikinci derece akrabalarla yapılan aile çalışmaları hiperaktif çocukların ailelerinde antisosyal kişilik bozukluğu, dissosiyatif bozukluklar, duygudurum bozuklukları, alkol ve madde kötüye kullanımının daha sık olduğunu ortaya koymaktadır
Pek çok güncel çalışmada, DEHB’nin ortaya çıkmasında DAT 1 ve DRD 4 genlerini yüksek derecede ilişkili olduğu bildirilmiştir. Bu hastalığın ortaya çıkmasında dopamin sistemi ve genotip arasında ilişki olduğunu destekleyen pek çok çalışma bulunmaktadır. Serotonin geninin de hastalığın ortaya çıkışında rolü olduğunu destekleyen çalışmalar vardır.
BEYİNDE YAPISAL NEDENLER: DEHB'de yapısal değişikliklere ilişkin her geçen gün yeni bulgular elde edilmektedir. Bilgisayarlı beyin tomografisisonuçları tutarsızdır. Korpus kollosumun iki ön bölgesi olan rostum ve rostal cisim DEHB'li çocuklarda diğer çocuklardan belirgin olarak küçük bulunmuştur. Bu bulgular frontal lob gelişim ve işlevinde bozukluk olduğu görüşünü desteklemektedir.
Tedavide kullanılan ilaçların etkilerinden yola çıkarak nörotransmiterlerin, bozukluğun ortaya çıkışındaki rolü ile ilgili görüşler ileri sürülmüştür. En sık kullanılan ilaçlar olan uyarıcılar(Ritalin ve Concerta) hem dopamin hem de norepinefrini etkilediğinden her iki sistemde bozukluk olabileceği görüşü hakimdir. Ancak durumdan sorumlu tek bir nörotransmitter belirlenememiştir. Bu alanda çalışmalar genel olarak dopaminerjik ve serotonerjik sistemle ilgili bozuklukları desteklemektedir.DEHB tedavisinde etkili olduğu gösterilmiş olan selektif noradradrenalin geri alım inhibitörlerinin prefrontal kortekste dopamin ve noradrenalin düzeyini artırarak etki sağlaması da bu görüşü destekler niteliktedir olabileceği bildirilmektedir. Daha yalın bir dille ifade edilecek olursa: insanlarda bir davranışta bulunmadan harekete geçmeden önce düşünmeyi sağlayan bir sistem vardır biz bunu bir arabanın frenine benzetebiliriz. Bu sistem kişiye olayı değerlendirme, geçmişi hatırlama, geleceği öngörme vb için gerekli süreyi sağlar. DEHB si olan bireylerde bu sistem çok iyi çalışmamaktadır. Bu nedenle tıpkı keskin bir viraja giren arabanın frenleri patladığında yaşayacağına benzer olaylar yaşarlar. Kullanılan ilaçlar beynin ön bölgesinde yer alan prefrontal lobda ki kanlanma düzeyini arttırarak kişiye düşünüp değerlendirme yapması için gereken süreyi sağlar. Aynı zamanda vücut işlevlerinde de yavaşlamaya yol açan bu ilaçlar sayesinde kıpırdanma yada hareket etme isteği azalan birey dikkatini yaptığı işe odaklamakta sorun yaşamaz bu da akademik yada iş başarısında olumlu etki yapar
PSİKOSOSYAL NEDENLER
Bozukluğun ortaya çıkışında temel bir etkenden çok, psikososyal etkenlerin hazırlayıcı ve ortaya çıkışını hızlandırıcı etkilerinden söz edilmektedir. Bozukluğu olan çocukların sıklıkla parçalanmış ailelerden geldiği, anne babanın sürekli geçimsizliği, anne babada sürekli bir psikiyatrik bozukluğun varlığı ve tek ya da ilk çocuk olma oranlarının diğer çocuklardan daha fazla olduğu bildirilmektedir. Yetiştirme yurdundaki çocukların dikkat sürelerinin kısa ve aşırı hareketli oldukları gözlenmiş, bu durumun uzun süre duygusal yoksunlukla ile ilişkili olabileceği ileri sürülmüştür. Olumsuz aile tutumlarının daha ağır DEHB bulgularına yol açtığını belirten çalışmalar bulunmaktadır. Özellikle Tutarsız ana-baba tutumları, taraflardan biri iyi biri kötü polismişcesine davrandığında çocukta ne yapacağını bilememektedir. Kişisel olarak çok sık rastladığım durumlardan biride annenin daha baskın olduğu ya da olamaya çalıştığı ailelerde DEHB sorunun olduğudur. Bunun yanı sıra anne ya da babanın yaşadığı sorunlar çocukta sorun olduğu yönünde bir kanaat oluşturabilmektedir. Örneğin bana danışan bazı ailelerde çocukta hiper aktiviteyle ilgili olarak hiçbir bulguya rastlanmadığı halde annenin ya da babanın depresyon yaşıyor olması nedeniyle çocuğun en küçük hareketi dahi aileyi rahatsız etmekte ve aile çocukta DEHB olduğunu düşünmektedir. Oysa ki bazen çocuk aile bireyinin dikkatini çekmek bazen de neşelendirmek yada eski günlerde ki gibi güzel zaman geçirmek için daha hareketli davranır ancak aile bireyinin yaşadığı depresyon yada kaygı bozukluğu çocuğun bu davranışını tolere etmeye müsaade etmemektedir. Anne yada babanın tedavi görmesi bu durumu ortadan kaldıracaktır.
Günümüzde DEHB tanısı alan çocuk sayısında ciddi bir artış olmaktadır. Olaya sosyolojik açıdan bakacak olursa bambaşka bir tablo ortaya çıkmaktadır. Tüketim ve çalışmanın dayatıldığı günümüz dünyasında insanlar sürekli olarak çalışmakta, çocuklarıyla yeterli düzeyde ilgilenememektedir. Bunun yanı sıra daha okula başlamadan ders çalışma sınavlara girme ve uslu bir çocuk olmak gibi şeyler dayatılmakta. Çocuğun en temel ihtiyacı olan oyun için ne yeterli zaman ne de oyun alanı sağlanmaktadır. Ev, etüt merkezi, dershane ve okul arasında çocuk enerjisini atacak ortamlar bulamamaktadır. Doğal olarak çocuk bu enerjiyi okulda yada yıkıcı davranışlar yolu ile farklı ortamlarda atmaya çalışacaktır. Tüm bunlara ek olarak her çocuğun öğrenme stili farklıdır ve verilen eğitim için buna uygun ortamlar sağlanmalıdır. Ancak günümüz eğitim ortamları buna uygun değildir. DEHB tanısı alan çocuklarda kinestetik öğrenme tarzının daha ağır bastığı gözlemlenmektedir. Son olarak belirtmek istediğim nokta; günümüz ülke yada dünya koşulları ne olursa olsun hala en değerli şeylerimizden biri çocuklarımızdır şartlar ne olursa olsun önemli olan çocuğun okul başarısından öte birey olarak nasıl bir insan olduğudur mesleki tecrübelerim buna öncelik veren ailelerin sorun ne olursa olsun bir şekilde bu sorunu aşabileceği yönündedir. Çocuklarınızın keyfini çıkarmanız dileğiyle
Psikolog Mehmet KILIÇ
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dr.Psk.Mehmet KILIÇ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dr.Psk.Mehmet KILIÇ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
