Bulimiya Nervoza: Nedenler ve Belirtiler
İlk defa Russel (1979) tarafından tanımlanan Bulimia Nervoza,tıkanırcasına yeme ve kilo alımını önleme çabasıyla kendi kendini kusturma ve aşırı egzersiz gibi uygunsuz davranışlar ile tanımlanır.Bulimia sözcüğü Yunanca bous(‘’öküz’’) ve iimos’tan (‘’açlık’’) gelir vebir insanın ‘’bir öküzü bile yiyebileceği’’ şiddetteki açlığı belirtmek için kullanılmıştır.
Bulimia Nervoza genellikle genç ergenlik ya da erken erişkinlik döneminde başlar.Vak’aların %90’nı kadın,genel nüfusta yaygınlığı % 1 ile % 2 arasında , ölüm oranı % 0-3-8.Gebelik sırasında düzelme görülürken ,ardından nüks(yineleme,tekrarlama) oldukça sıktır.
Erkeklerin kiloları zamanla daha çok dalgalanma gösteriyor ve ideal vücut ağırlıkları konusunda daha gerçekçi bir algılamaları var.Kadınlardan daha az laksatif kullanıyorlar ama uyuşturucu ve alkol sorunları daha yoğun.
Ek psikiyatrik tanılar : majör depresyon,anksiyete bozuklukları,kişilik bozuklukları,alkol ve madde kullanımı.
Cinsel istismarın daha sık görüldüğü bildirilmesine karşın, günümüzdeki veriler, diğer psikiyatrik bozukluklarda saptanandan daha yüksek oranlarda olmadığını gösteriyor.
Bulumiklerin pek çoğu bozukluğun öncesinde normal ya da hafif kiloludurlar.Tıkanırcasına yeme örüntüsü ,sıklıkla bu kilonun verilmesi için başlatılan diyet sürecinde ortaya çıkar.Sürekli olarak yiyecek düşünürler.Yemek fantazileri günlük etkinliklerini yapmalarını engelleyebilir,rüyaları bile yiyecekle ve yemekle ilgili olabilir.Genellikle evde ve yalnız yemeyi tercih ederler,kilo dalgalanmaları sıktır.Yeme eylemi açlığı bastırmak için değil,tam doluluk hissine ulaşmak içindir.Tıkınmalar tipik şekilde genellikle gizli yapılır ve yüksek kalorili , kolay hazmedilebilen yiyecekleri yemeyi içerir.Bu tıkınırcasına yemeler karın ağrıları şiddetlendiğinde , kişi müdahaleyle karşılaştığında veya uyuyakaldığında son bulur.Tıkınırcasına yeme bittikten sonra , bu durumdan iğrenme,husursuz olma duyguları ve kilo alma korkusu bulimia nervozanın ikinci aşaması olan çıkarmaya yol açar.Öğürmek için parmaklarını boğazlarına sokarlar; bir süre sonra çoğu bulumik kusmayı istekle sağlayabilir.Kilo verme amacıyla çok az yeme ya da hiç yememe ve aşırı egzersiz yapmanın yanı sıra müshil ve idrar söktürücü kötüye kullanımına da(ki ironik olarak ancak az miktarda kalori atılımı sağlarlar) başvurulur.
Tıkınmaya çeşitli faktörler neden olabilir : Kişinin gerçek vücut ölçüsünü fazlaymış gibi algılaması ve zayıflığa yönelik toplumsal baskılar gibi faktörler bulumiklerin diğerleri tarafından nasıl algılandıklarına yüksek duyarlık göstermeleriyle katmerlenebilir.Bulimianın başlangıcı önemli bir ilişkinin son bulması gibi büyük yaşam stresörleriyle de bağlantılı olabilir.Tıkınma yoğun bir şişmanlama korkusu ile başlayan bir olaylar zincirinden kaynaklanabilir.Korku, diyet kısıtlamasına yol açar ama bu, kişi strese girdiğinde tıkınma olasılığını paradoksal bir şekilde arttırır.Ortalama bir tıkınırcasına yemede, bulimia nervozası olan biri 4.800 kaloriye kadar tüketebilir ve günde birden fazla tıkınma atağı vardır.Tıkınma atakları, yemek yemenin verdiği hoşnutluk,güncel sorunlardan uzaklaşma,üzüntü-kaygı gibi sıkıntı verici duygularda geçici rahatlama ile pekişebilir.Ayrıca çıkarma sürecinin de kaygıyı azalttığını gösteren veriler var.Çıkarma imkanı bulamadıklarında da kaygıları artar.
Anoreksiya Nervoza ile karşılaştırıldığında , Bulimia Nervoza tanısı almış kişilerin önemli bir farkı da yeme davranışlarının aşırı olduğunun farkında olmaları ve bundan rahatsızlık duymalarıdır.Kişi aşağıdaki yollardan biri ya da daha fazlası ile yiyeceklerin şişmanlatıcı etkilerini ortadan kaldırmaya çalışır: kusma , müshil ilaçlar kullanma ,değişen sürelerle aç kalma , iştah baskılayan ilaçlar, diüretikler ya da tiroid preparatları kullanma.Diyabetik hastalar bulimik olduklarında insülin tedavilerini ihmal etmeyi seçebilirler.İştah azaltmak için amfetamin kötüye kullanımı, kusmayı kolaylaştırmak için ipeka şurubu kullanabilirler.
Anoreksiyada olduğu gibi , bulimiada da iki ayrı tip tanımlanmıştır: Çıkartma tipi (purging type) ve ödünleyici davranışların aç kalma veaşırı egzersiz yapma biçiminde olduğu çıkartma olmayan tip (non- purging type).Çıkartmanın olmadığı bulimiklerin durumu, olanlara göre daha az şiddetlidir.Bu gruptakiler daha seyrek tıkınırcasına yeme davranışı gösterirler. Ayrıca psikopatolojilerinin düzeyi daha düşüktür.Çıkarma türü çok daha yaygın olarak görülür.
Çıkarma olmayan türlerde, kişi tıkınırcasına yemenin etkilerini gidermek için perhiz ya da egzersiz yapabilir.Ancak kusma,müshil ve ya diüretikler kullanma yöntemlerine başvurmaz.
Birçok tıbbi soruna neden olabilir.Çıkarma, elekrolit dengesizliğine ve düşük potasyuma neden olabilir ve bu da kişiyi kalp anormallikleri risk grubuna sokar.Diğer bir komplikasyon da , kusmayı başlatmak için ipeka kullanılması nedeniyle oluşabilen kalp kası hasarıdır.Bununla birlikte daha tipik olarak, kişiler midelerinin bulanması için parmaklarını gırtlaklarına bastırırlar ve bu nedenle de ellerinin üzerinde nasırlar oluşur.Kusmayı tetiklemek için diş fırçası gibi nesnelerin kullanıldığı uç vakalarda boğazda yırtılmalar olabilir.Midenin içeriği asidik olduğu için sürekli kusan kişilerin dişleri de zarar görebilir.Kustuktan hemen sonra diş fırçalama , dişe daha da fazla zarar verir.Ağız ülserleri ve diş çürükleri ise sürekli kusmanın sık görülen sonuçlarıdır.Ayrıca yinelenen kusmalar sonunda epilepsiye yol açabilen potasyum tükenmesine neden olabilir.Çıkarmanın yarattığı baskı nedeniyle göz çevresinde küçük kırmızı noktalar da oluşabilir. Bulimiklerin parodis bezleri(kulak altı tükürük bezleri) sürekli kusma nedeniyle genellikle şişer.Çoğu bulimik bu durumu ‘’kabarık yanaklar’’ ve ‘’sincap yanakları’’ olarak adlandırır.Bu gibi şişkinlikler acı verici olmasa da genellikle dikkat çekicidirler.Bazı kişiler de idrar yolları enfeksiyonu ve böbrek yetmezliği de oluşabilir. Adet düzensizlikleri yaygındır.Midenin akut dilatasyonu,yemek borusu zedelenmesi,karın ağrıları,ipeka zehirlenmesi sonucu kardiyomiyopatiye bağlı kalp yetersizliği diğer önemli komplikasyonlardır.Hipokalsemi,hipomagnezemi olabilir.Yemek borusu yangısı,kanaması,Mallory-Weiss Sendromu,mide-barsak genişlemesi,mide yırtılması,idrar yolları enfeksiyonları,tetani ve akut pankreatit ortaya çıkabilir.
Kaynak : (Maner-2011-2012,Gürdal-2009,Güriz-2013,Sayın-2013,Butcher,Mineka,Hooley-2013)
Bulimia Nervoza genellikle genç ergenlik ya da erken erişkinlik döneminde başlar.Vak’aların %90’nı kadın,genel nüfusta yaygınlığı % 1 ile % 2 arasında , ölüm oranı % 0-3-8.Gebelik sırasında düzelme görülürken ,ardından nüks(yineleme,tekrarlama) oldukça sıktır.
Erkeklerin kiloları zamanla daha çok dalgalanma gösteriyor ve ideal vücut ağırlıkları konusunda daha gerçekçi bir algılamaları var.Kadınlardan daha az laksatif kullanıyorlar ama uyuşturucu ve alkol sorunları daha yoğun.
Ek psikiyatrik tanılar : majör depresyon,anksiyete bozuklukları,kişilik bozuklukları,alkol ve madde kullanımı.
Cinsel istismarın daha sık görüldüğü bildirilmesine karşın, günümüzdeki veriler, diğer psikiyatrik bozukluklarda saptanandan daha yüksek oranlarda olmadığını gösteriyor.
Bulumiklerin pek çoğu bozukluğun öncesinde normal ya da hafif kiloludurlar.Tıkanırcasına yeme örüntüsü ,sıklıkla bu kilonun verilmesi için başlatılan diyet sürecinde ortaya çıkar.Sürekli olarak yiyecek düşünürler.Yemek fantazileri günlük etkinliklerini yapmalarını engelleyebilir,rüyaları bile yiyecekle ve yemekle ilgili olabilir.Genellikle evde ve yalnız yemeyi tercih ederler,kilo dalgalanmaları sıktır.Yeme eylemi açlığı bastırmak için değil,tam doluluk hissine ulaşmak içindir.Tıkınmalar tipik şekilde genellikle gizli yapılır ve yüksek kalorili , kolay hazmedilebilen yiyecekleri yemeyi içerir.Bu tıkınırcasına yemeler karın ağrıları şiddetlendiğinde , kişi müdahaleyle karşılaştığında veya uyuyakaldığında son bulur.Tıkınırcasına yeme bittikten sonra , bu durumdan iğrenme,husursuz olma duyguları ve kilo alma korkusu bulimia nervozanın ikinci aşaması olan çıkarmaya yol açar.Öğürmek için parmaklarını boğazlarına sokarlar; bir süre sonra çoğu bulumik kusmayı istekle sağlayabilir.Kilo verme amacıyla çok az yeme ya da hiç yememe ve aşırı egzersiz yapmanın yanı sıra müshil ve idrar söktürücü kötüye kullanımına da(ki ironik olarak ancak az miktarda kalori atılımı sağlarlar) başvurulur.
Tıkınmaya çeşitli faktörler neden olabilir : Kişinin gerçek vücut ölçüsünü fazlaymış gibi algılaması ve zayıflığa yönelik toplumsal baskılar gibi faktörler bulumiklerin diğerleri tarafından nasıl algılandıklarına yüksek duyarlık göstermeleriyle katmerlenebilir.Bulimianın başlangıcı önemli bir ilişkinin son bulması gibi büyük yaşam stresörleriyle de bağlantılı olabilir.Tıkınma yoğun bir şişmanlama korkusu ile başlayan bir olaylar zincirinden kaynaklanabilir.Korku, diyet kısıtlamasına yol açar ama bu, kişi strese girdiğinde tıkınma olasılığını paradoksal bir şekilde arttırır.Ortalama bir tıkınırcasına yemede, bulimia nervozası olan biri 4.800 kaloriye kadar tüketebilir ve günde birden fazla tıkınma atağı vardır.Tıkınma atakları, yemek yemenin verdiği hoşnutluk,güncel sorunlardan uzaklaşma,üzüntü-kaygı gibi sıkıntı verici duygularda geçici rahatlama ile pekişebilir.Ayrıca çıkarma sürecinin de kaygıyı azalttığını gösteren veriler var.Çıkarma imkanı bulamadıklarında da kaygıları artar.
Anoreksiya Nervoza ile karşılaştırıldığında , Bulimia Nervoza tanısı almış kişilerin önemli bir farkı da yeme davranışlarının aşırı olduğunun farkında olmaları ve bundan rahatsızlık duymalarıdır.Kişi aşağıdaki yollardan biri ya da daha fazlası ile yiyeceklerin şişmanlatıcı etkilerini ortadan kaldırmaya çalışır: kusma , müshil ilaçlar kullanma ,değişen sürelerle aç kalma , iştah baskılayan ilaçlar, diüretikler ya da tiroid preparatları kullanma.Diyabetik hastalar bulimik olduklarında insülin tedavilerini ihmal etmeyi seçebilirler.İştah azaltmak için amfetamin kötüye kullanımı, kusmayı kolaylaştırmak için ipeka şurubu kullanabilirler.
Anoreksiyada olduğu gibi , bulimiada da iki ayrı tip tanımlanmıştır: Çıkartma tipi (purging type) ve ödünleyici davranışların aç kalma veaşırı egzersiz yapma biçiminde olduğu çıkartma olmayan tip (non- purging type).Çıkartmanın olmadığı bulimiklerin durumu, olanlara göre daha az şiddetlidir.Bu gruptakiler daha seyrek tıkınırcasına yeme davranışı gösterirler. Ayrıca psikopatolojilerinin düzeyi daha düşüktür.Çıkarma türü çok daha yaygın olarak görülür.
Çıkarma olmayan türlerde, kişi tıkınırcasına yemenin etkilerini gidermek için perhiz ya da egzersiz yapabilir.Ancak kusma,müshil ve ya diüretikler kullanma yöntemlerine başvurmaz.
Birçok tıbbi soruna neden olabilir.Çıkarma, elekrolit dengesizliğine ve düşük potasyuma neden olabilir ve bu da kişiyi kalp anormallikleri risk grubuna sokar.Diğer bir komplikasyon da , kusmayı başlatmak için ipeka kullanılması nedeniyle oluşabilen kalp kası hasarıdır.Bununla birlikte daha tipik olarak, kişiler midelerinin bulanması için parmaklarını gırtlaklarına bastırırlar ve bu nedenle de ellerinin üzerinde nasırlar oluşur.Kusmayı tetiklemek için diş fırçası gibi nesnelerin kullanıldığı uç vakalarda boğazda yırtılmalar olabilir.Midenin içeriği asidik olduğu için sürekli kusan kişilerin dişleri de zarar görebilir.Kustuktan hemen sonra diş fırçalama , dişe daha da fazla zarar verir.Ağız ülserleri ve diş çürükleri ise sürekli kusmanın sık görülen sonuçlarıdır.Ayrıca yinelenen kusmalar sonunda epilepsiye yol açabilen potasyum tükenmesine neden olabilir.Çıkarmanın yarattığı baskı nedeniyle göz çevresinde küçük kırmızı noktalar da oluşabilir. Bulimiklerin parodis bezleri(kulak altı tükürük bezleri) sürekli kusma nedeniyle genellikle şişer.Çoğu bulimik bu durumu ‘’kabarık yanaklar’’ ve ‘’sincap yanakları’’ olarak adlandırır.Bu gibi şişkinlikler acı verici olmasa da genellikle dikkat çekicidirler.Bazı kişiler de idrar yolları enfeksiyonu ve böbrek yetmezliği de oluşabilir. Adet düzensizlikleri yaygındır.Midenin akut dilatasyonu,yemek borusu zedelenmesi,karın ağrıları,ipeka zehirlenmesi sonucu kardiyomiyopatiye bağlı kalp yetersizliği diğer önemli komplikasyonlardır.Hipokalsemi,hipomagnezemi olabilir.Yemek borusu yangısı,kanaması,Mallory-Weiss Sendromu,mide-barsak genişlemesi,mide yırtılması,idrar yolları enfeksiyonları,tetani ve akut pankreatit ortaya çıkabilir.
Kaynak : (Maner-2011-2012,Gürdal-2009,Güriz-2013,Sayın-2013,Butcher,Mineka,Hooley-2013)
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Bulimiya Nervoza: Nedenler ve Belirtiler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Soner EROL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Soner EROL'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
