Çocuğun Gelişiminde Sınır ve Kural Koymanın Önemi.
ÇOCUĞUN GELİŞİMİNDE SINIR VE KURAL KOYMANIN ÖNEMİ
Disiplin, çocuğun zihinsel, toplumsal ve duygusal gelişimini tamamlayabilmesi; olumlu özelliklere ve özdenetime sahip olabilmesi için oluşturulan bir süreçtir. Disiplin, anne, baba ve çocuk arasında çatışmaya neden olur. Ebeveynler, çocukla arkadaş olmak, sıcak davranmak ya da cezalandırıcı-sert ebeveyn olmak arasında gidip gelen bir çizgide dururlar. Çizginin tam olarak neresinde durmak gerektiği ise sürekli tartışılır. Anne ve babanın nerede durulacağı konusunda ortak bir tutum içinde olmamaları çocuklarda davranış sorunları oluşmasına sebep olabilir. Anne, babaların çizginin üzerinde duracakları nokta koyacakları kurallar ve sınırlarla belirlenir. Bu kuralların ve sınırların ailenin içinde bulunduğu koşullardan yola çıkılarak konması, konma sebebinin açık ve net bir şekilde çocuğa anlatılması kuralların uygulanmasını kolaylaştırır.
Çocuklar yaşadıkları dünyanın kurallarını anlamak ve kendilerinden ne beklendiğini, nerede duracaklarını, ne kadar ileri gidebileceklerini, çok ileri gittiklerinde neler olacağını bilmek isterler. Sınırları koyarken kullanılan araçlar, sözler ve davranışlardır. Davranış ve sözlerin uyuşmadığı zamanlarda çocuklar kurallar ve beklentiler konusunda net bir mesaj alamadıkları için ne yapacaklarını bilemezler. Davranış ve sözlerin uyumlu olduğu durumlarda ise kuralları daha kolay öğrenirler, anne-babayı ciddiye alırlar, onlara güvenirler ve saygı duyarlar. Koyduğunuz kuralları ve sınırları uygulamakta zorlanıyorsanız yani çocuğunuz kurallara ve sınırlara uymamak konusunda direnç gösteriyorsa sınırları koyma biçiminizi gözden geçirmeniz gerekebilir. Sınırlar şu şekilde sıralanabilir:
Esnek Sınırlar
Sınırlar ve kurallar esnek bir biçimde konmuşsa, kurallar vardır fakat uygulanmaz. Bu tutumda anne babanın görevi çocuğu mutlu etmek, üzmemektir. Bunun için de çocuğa istek ve dileklerini kerelerce tekrarlarlar, ikna etmek için uzun açıklamalar yaparlar, çocukla pazarlık ederler. Anne, babada biz katı kurallar koyarsak çocuğumuz zedelenir düşüncesi hakimdir. Güç ve kontrol çocuktadır. Anne, baba çocuğu ikna etmeye çalışırlar. Bu tutumda çocuk, istediğimi yaparım düşüncesi geliştirir ve sorumluluk almaz. Çocuk, kendi davranışlarının da sorumluluğunu almadığı için kendini kontrol etmeyi de öğrenemez.
Kısıtlayıcı Sınırlar
Sınırlar ve kurallar kısıtlayıcı bir biçimde konmuşsa, denetleme ve kontrol ya da aşırı koruyup kollama vardır. Deneme ve keşfetmeye izin yoktur. Sağlıklı gelişim ve sorumluluk alma engellenir. Bu tutumda anne-baba kontrol etmek benim görevim, her şeyi ben öğretmeliyim, kontrol etmezsem yanlış yapar düşüncesine sahiptir. Bu tutumda çocuk, sorun çözmek anne ve babamın görevidir inancıyla sorumluluk almaz ve isyan eder ya da sessizce karşı koyar.
Tutarsız Sınırlar
Sınırlar ve kuralların uygulanmasında tutarsızlığın söz konusu olduğu durumlarda çocuğun davranışı bazen olumlu bazen olumsuz olarak görülür. Çocuk nerede duracağını bilemez; anne-babasına saygı göstermez ve en önemlisi güven duymaz. Bu tutum çocuğun öğrenmesini ve sorumluluk almasını engeller. Çocukta isyankar davranışlara ve sonucun ne olabileceğini tahmin edemediği için aşırı deneme girişimlerine neden olur.
Kesin Sınırlar
Sınırların ve kurallar içinde bulunulan koşullar göz önünde bulundurularak, sebebi ve sonucu çocuğa açıklanarak, net ve kesin bir biçimde konmuşsa; sözler ve davranışlar arasında uyum varsa çocuğun özgür olduğu, kendini ifade ettiği ve sorumluluk aldığı bir ortam yaratılmış olur. Kesin sınırlar çocuğun yeni beceriler elde etmesi için gerekliği özgürlüğü sağlar, deneme ihtiyacını azaltır ve sorumluluk duygusu kazanmasına neden olur.
Sonuç olarak, çocuklar, kendilerinden ne istendiğini, kontrolün kimde olduğunuı, nereye kadar gidebileceklerini bilmek isterler. Sınırlar ve kurallar, çocukların kendilerini ve dünyalarını anlamalarına yardımcı olur ve onlara öğrenme ortamı/fırsatı sağlar. Sınırların olmadığı bir ortamda yetişen çocuklar, dünyaya açıldıklarında çatışma, reddedilme ve olumsuz tepkilerle karşılşırlar. Çocuklar büyüdükçe kural ve sınırların çocuğun bireysel farklılıklarına, yaş dönemi özelliklerine, ihtiyaçlarına, ilgilerine göre konması, gelişmesine önemli katkı getirir.
Bu yazı Psikolog İlkten Çetin ve uzm Psikolojik danışman Figen Ürgüplü tarafından hazırlanmıştır
Disiplin, çocuğun zihinsel, toplumsal ve duygusal gelişimini tamamlayabilmesi; olumlu özelliklere ve özdenetime sahip olabilmesi için oluşturulan bir süreçtir. Disiplin, anne, baba ve çocuk arasında çatışmaya neden olur. Ebeveynler, çocukla arkadaş olmak, sıcak davranmak ya da cezalandırıcı-sert ebeveyn olmak arasında gidip gelen bir çizgide dururlar. Çizginin tam olarak neresinde durmak gerektiği ise sürekli tartışılır. Anne ve babanın nerede durulacağı konusunda ortak bir tutum içinde olmamaları çocuklarda davranış sorunları oluşmasına sebep olabilir. Anne, babaların çizginin üzerinde duracakları nokta koyacakları kurallar ve sınırlarla belirlenir. Bu kuralların ve sınırların ailenin içinde bulunduğu koşullardan yola çıkılarak konması, konma sebebinin açık ve net bir şekilde çocuğa anlatılması kuralların uygulanmasını kolaylaştırır.
Çocuklar yaşadıkları dünyanın kurallarını anlamak ve kendilerinden ne beklendiğini, nerede duracaklarını, ne kadar ileri gidebileceklerini, çok ileri gittiklerinde neler olacağını bilmek isterler. Sınırları koyarken kullanılan araçlar, sözler ve davranışlardır. Davranış ve sözlerin uyuşmadığı zamanlarda çocuklar kurallar ve beklentiler konusunda net bir mesaj alamadıkları için ne yapacaklarını bilemezler. Davranış ve sözlerin uyumlu olduğu durumlarda ise kuralları daha kolay öğrenirler, anne-babayı ciddiye alırlar, onlara güvenirler ve saygı duyarlar. Koyduğunuz kuralları ve sınırları uygulamakta zorlanıyorsanız yani çocuğunuz kurallara ve sınırlara uymamak konusunda direnç gösteriyorsa sınırları koyma biçiminizi gözden geçirmeniz gerekebilir. Sınırlar şu şekilde sıralanabilir:
Esnek Sınırlar
Sınırlar ve kurallar esnek bir biçimde konmuşsa, kurallar vardır fakat uygulanmaz. Bu tutumda anne babanın görevi çocuğu mutlu etmek, üzmemektir. Bunun için de çocuğa istek ve dileklerini kerelerce tekrarlarlar, ikna etmek için uzun açıklamalar yaparlar, çocukla pazarlık ederler. Anne, babada biz katı kurallar koyarsak çocuğumuz zedelenir düşüncesi hakimdir. Güç ve kontrol çocuktadır. Anne, baba çocuğu ikna etmeye çalışırlar. Bu tutumda çocuk, istediğimi yaparım düşüncesi geliştirir ve sorumluluk almaz. Çocuk, kendi davranışlarının da sorumluluğunu almadığı için kendini kontrol etmeyi de öğrenemez.
Kısıtlayıcı Sınırlar
Sınırlar ve kurallar kısıtlayıcı bir biçimde konmuşsa, denetleme ve kontrol ya da aşırı koruyup kollama vardır. Deneme ve keşfetmeye izin yoktur. Sağlıklı gelişim ve sorumluluk alma engellenir. Bu tutumda anne-baba kontrol etmek benim görevim, her şeyi ben öğretmeliyim, kontrol etmezsem yanlış yapar düşüncesine sahiptir. Bu tutumda çocuk, sorun çözmek anne ve babamın görevidir inancıyla sorumluluk almaz ve isyan eder ya da sessizce karşı koyar.
Tutarsız Sınırlar
Sınırlar ve kuralların uygulanmasında tutarsızlığın söz konusu olduğu durumlarda çocuğun davranışı bazen olumlu bazen olumsuz olarak görülür. Çocuk nerede duracağını bilemez; anne-babasına saygı göstermez ve en önemlisi güven duymaz. Bu tutum çocuğun öğrenmesini ve sorumluluk almasını engeller. Çocukta isyankar davranışlara ve sonucun ne olabileceğini tahmin edemediği için aşırı deneme girişimlerine neden olur.
Kesin Sınırlar
Sınırların ve kurallar içinde bulunulan koşullar göz önünde bulundurularak, sebebi ve sonucu çocuğa açıklanarak, net ve kesin bir biçimde konmuşsa; sözler ve davranışlar arasında uyum varsa çocuğun özgür olduğu, kendini ifade ettiği ve sorumluluk aldığı bir ortam yaratılmış olur. Kesin sınırlar çocuğun yeni beceriler elde etmesi için gerekliği özgürlüğü sağlar, deneme ihtiyacını azaltır ve sorumluluk duygusu kazanmasına neden olur.
Sonuç olarak, çocuklar, kendilerinden ne istendiğini, kontrolün kimde olduğunuı, nereye kadar gidebileceklerini bilmek isterler. Sınırlar ve kurallar, çocukların kendilerini ve dünyalarını anlamalarına yardımcı olur ve onlara öğrenme ortamı/fırsatı sağlar. Sınırların olmadığı bir ortamda yetişen çocuklar, dünyaya açıldıklarında çatışma, reddedilme ve olumsuz tepkilerle karşılşırlar. Çocuklar büyüdükçe kural ve sınırların çocuğun bireysel farklılıklarına, yaş dönemi özelliklerine, ihtiyaçlarına, ilgilerine göre konması, gelişmesine önemli katkı getirir.
Bu yazı Psikolog İlkten Çetin ve uzm Psikolojik danışman Figen Ürgüplü tarafından hazırlanmıştır
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuğun Gelişiminde Sınır ve Kural Koymanın Önemi." başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
6 Beğeni 
Yazan Uzman
|
çocuk gelişimi, çocuk terbiyesi, çocuğa sınır koymak, sınır koymak, kural koymak, çocuğa kural koymak, çocuk disiplini, çocuk yetiştirmek
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
