Domuz Yetiştiriciliği
DOMUZ YETİŞTİRİCİLİĞİ
DOMUZ YETİŞTİRİCİLİĞİNİN ÖNEMİ
Son yüzyılda dünya nüfusu hızla çoğalmış ve buna bağlı olarak hayvansal protein kaynağı et gereksinmesi artmıştır. Domuzun kısa zamanda daha çok et üretebilen ve bir çok işe yaramaz yiyecek maddesini değerlendirebilen bir hayvan olduğu düşünülerek domuz yetiştiriciliğine önem verilmiştir.
İslam dini ve Musevi dini domuz etinin yenmesini yasaklamış, haram kılmıştır. Dünya nüfusunu 7.1 milyar insan kabul edersek dünyadaki Müslüman inanlar 1.6 milyar insan ve Musevi nüfusu ise sadece 15 milyon insan’ lık bir yer tutmaktadır. Geri kalan 5.5 milyar insan için domuz yenilebilir bir hayvan, yenilebilir bir et, yenilebilir bir hayvansal protein kaynağıdır.
Domuz çok ekonomik bir hayvandır. Domuzun ekonomik oluşu şu şekilde özetlenebilir. Domuz omnivor ( otobur ve etobur – herşeyi yiyen) bir hayvandır. Domuz ne bulursa büyük bir iştahla yer, mutfak artıklarını, restoran artıklarını, gıda sanayi artıklarını, pazarda çok düşük bir fiyata satılması muhtemel olan tarla ve bahçe ürünlerini de yemek suretiyle değerlendirir. Domuz, bu değersiz veya değeri çok düşük yiyecekleri, çok değerli et haline dönüştürür.
Domuz – Sus scropha , hayvanlar aleminden (animalia), chordata (kordalılar) şubesinden, mammalia (memeliler) sınıfından artiodactyla (Çift tırnaklılar) takımından Suidae (Domuzgiller) familyasından geviş getirmeyen bir hayvandır.
Domuz orta büyüklükte, fıçı şeklinde çevik bir vücut yapısına sahip memeli hayvandır. Vücutları çok seyrek, fırça gibi sert ve kısa olan kıllarla kaplıdır. Renkleri kırmızımsı kahverengi ile gri veya siyah arası değişir. Uzunlukları 50–190 cm (artı 3–45 cm kuyruk) ve ağırlıkları 6–350 kg arası değişir.
Kafaları uzun ve gözleri küçük olur. Kuyrukları ince ve uzundur. Burunları önden bakıldığında yuvarlak ve düzdür ve bir fil hortumunun ucunu andırır. Kulakları ince ve sivri olur. Erkeklerin köpek dişleri çoğu zaman dışarı doğru çokça uzamıştır. En ilginç dişlere sahip olan domuz türü geyik domuzudur. Geyik domuzunun dişleri burnunu deşerek yukarıya doğru büyür.
Domuzun her ayaklarında daima 4 parmakları vardır. Toynaklaşmış olan 2. ve 3. parmaklar diğerlerinden daha büyük olur ve bütün ağırlığı taşırlar. Daha küçük olan 1.ve 4. parmaklar daha yüksekte durur ve yere değmezler.
Domuz, bir batında çok yavru doğuran değerli bir hayvandır. Bir yılda 3 defa doğurabilir. Domuz yavruları iyi bakım koşullarında çabuk gelişirler, çabuk kilo alırlar, iyi et tutarlar, iyi beslenenler yüksek randımanda et verirler.
Domuz eti, bir çok ülkede özellikle Latin ülkelerinde ve Avrupa ile Amerika’ da sevilen bir ettir, çok aranır ve çok tüketilir. Bu nedenle domuz dünyanın bir çok ülkesinde çok yetiştirilir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Kanada gibi ülkelerde sığır yetiştiriciliğinden sonra domuz yetiştiriciliği ikinci sırayı almıştır.
Domuz eti fazla miktarda Vitamin B1 – Thiamin içerir. Metabolizmada önemli görevler yapan bu maddeyi diğer hayvanlar vücutlarında çok az depo edebildiği halde, domuzlar daha fazla depo edebilme özelliğine sahiptirler. Fakat buna karşın domuz eti diğer etlerden daha yağlı bir ettir.
Domuz’ un bir tek verim yönü vardır. O da et verimidir. Domuz iş hayvanı değildir ve hiç bir işte işte kullanılmaz. Domuzun sütünden yararlanılamaz. Yalnızca kılı bazen ve belirli alanlarda çok az tüketilir. Bunun da nedeni domuzun sindirim sisteminin kaba yemden yararlanmaya uygun olmayışıdır.
DÜNYADA YETİŞTİRİLEN DOMUZ IRKLARI
Bir zamanlar domuz ırkları Lard ve Bacon diye iki sınıfa ayrılırdı. Amerikan ırklarının çoğu Lard Irkları, İngiliz ırkları ile İskandinav ırkları ise Bacon ırkları olarak adlandırılırdı. Bunun nedeni Amerikan domuz ırklarının etçi tip domuz ırkı olmaları, İngiliz ve İskandinav domuzlarında bacon yani (sırt ve yan taraflarından alınan et) veriminde üstün olmalarıydı.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE YETİŞTİRİLEN DOMUZ IRKLARI
HAMPSHIRE DOMUZ IRKI
Çok eskiden yetiştirilen, eski Hampshire (Essex) domuzları, aman zaman Berkshire, Çin domuzları, Napoliten tipte domuzlarla melezlenmiş sonuçta Hampshire domuz ırkı elde edilmiştir.
Hampshire domuz ırkının vücudu siyah renktedir. Sırttan başlayıp, yanlara kadar açılan ve sternum’ da birbirine bağlanan genişçe bir beyaz kuşak mevcuttur. Beyaz kuşak ön bacakları da içine aldığından, ön bacaklar da beyazdır. Kuşağın genişliği hiçbir zaman vücudun 2/3 ünü geçmemelidir. Eğer beyaz kuşak vücudun 2/3 ünü veya daha fazlasını kaplayacak kadar genişse, bu domuz saf Hampshire ırkı değildir.
Vücudu örten kıllar çok incedir, vücut düzgündür, fevkalade iyi bir karkas taşımaktadır.
Hampshire ırkı domuzun yüzü oldukça uzundur. Yüz profili düzdür. Kulaklar diktir. Canlı mizaçlı bir hayvandır, meraya ve çayıra uygundur.
Erkek domuzlarda canlı ağırlık 420 kg’ a, dişi domuzlarda 326 kg ‘ a ulaşabilmektedir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 8.7 adettir. Dişi domuzlar fevkalade analık iç güdüsüne sahiptirler ve çok iyi yavru bakarlar. Dişi domuzun karnında düzgün sıralar halinde 12 – 24 adet meme başı bulunur.
Fakat Hampshire domuz ırkının bir kusuru vardır. O da etçi domuzlara oranla yavaş kilo almasıdır. 102 kg’ a ( 102 kg ‘ a Domuzlarda Pazar satış ağırlığı denir) daha geç ulaşabilmesidir. Karkas özellikleri çok çok iyidir.
DUROC DOMUZ IRKI
Çok eski zamanlarda yaşamış ve bu domuz ırkının atası olan damızlıklara Duroc – Jersey adı verilirdi. Bu Duroc – Jersey ırkı domuzlar kırmızı veya kırmızı – kahverengi rengine sahiptiler. Duroc – Jersey domuzlarının da atası çok eski zamalarda Afrika’ nın Gine sahillerinde yaşayan kırmızı domuzlardı. Daha sonraları İspanya ve Portekiz’ den çeşitli domuzlar, Duroc domuz ırkının meydana gelmesinde büyük rol oynadılar. Vücut rengi bireysel olarak çok değişir. Sarı, altın sarı renginden başlar koyu kırmızı, kırmızı – kahverengine kadar değişik renk tonlarında olabilir. Genellikle Duroc domuz ırkı domuzları kırmızı renklidir.
Yüz kısmı orta uzunluktadır. Yüz profili hafif çukurdur. Kulaklar sarkıktır. Erkek damızlık domuzlar 430 kg’ a, dişi domuzlar ise 340 kg kadardır.
İklime uyma yeteneği oldukça iyi bir domuz ırkıdır. Duroc ırkı domuz, erken gelişme yeteneğine sahiptir, yemden çok iyi yaralanır. Mera ve çayır koşullarına fevkalade uygun bir domuz ırkıdır.
Duroc ırkı domuzlarda döl verimi çok çok iyidir. Amerika Birleşik devletlerinde hiçbir domuz ırkı Duroc kadar fertil değildir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.8 adettir. Canlı ağırlık artışı fevkalade iyidir. Karkas özellikleri orta kalitededir.
POLAND CHINA DOMUZ IRKI – POLONYA ÇİN DOMUZ IRKI
Düz renkli Polonya Çin Domuzu ve Alaca renkli Polonya Çin domuzu olmak üzere iki çeşittir.
DÜZ RENKLİ POLONYA ÇİN DOMUZU
Karışık bir ırktır. Bu ırk ilk tesis eden domuz yetiştiricileri bu domuz ırkını meydana getirirken öteki domuz ırklarının oluşumunda olduğu gibi hassas davranmamışlar , belirli programlar uygulamamışlardır. Bilakis gelişigüzel hareket etmişler, rastgele çiftleştirmeler uygulamışlardır. Neyin ne ile birleştiği, ne çeşit birleştirmelerin yer aldığı, kısaca bu ırkın nasıl ortaya geldiği çok iyi bilinmemektedir.
Vücut siyah renktedir. Kuyruk ucu, yüz, ayak uçları beyaz renktedir. Erkek damızlıklarda canlı ağırlık ortalaması 445 kg kadardır. Dişi damızlıklarda ise ortalama 385 kg kadardır. Yüz profili az çukur, yüz orta uzunluktadır. Alt çene dolgun, kulaklar ise sarkıktır. Vücut uzun ve derin bir görünüme sahiptir. Fakat sağrı kısadır. Butlar dolgundur.
Sakin mizaçlı, kaba konstitüsyonlu bir domuzdur. Kemik yapısı sağlamdır. Özellikle bacakları sağlamdır. Döl verimi iyidir. Bir doğum başına düşen yavru sayısı 8 adettir. Fakat bu domuzların analık içgüdüleri çok zayıftır. Doğum yaptıktan birkaç gün sonra bir çok yavrusunu ihmal eder, bırakır, terk eder.
Bu domuz ırkının karkas özellikleri iyidir. Büyük arka butlara sahiptirler. Doğumdan 154 gün sonra bu domuz yavrularının 5.8 adedi sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Çayır ve meralardan yararlanma yeteneği iyi değildir. Bununda nedeni sakin mizaçlı, yavaş hareketli olmalarıdır. Ayrıca alt çenesi çok dolgun ve şiş olduğundan merada otları rahat koparamamaktadırlar. Arka bacakların Tarsus oynağında aşırı derece de bir çıkıntı dikkati çeker.
ALACA POLONYA ÇİN DOMUZU
Amerika Birleşik Devletlerinde Lard tipi domuz ırklarının en eskilerindendir. Bu domuz ırkının meydana gelmesinde başlıca 3 çeşit temel gen kaynağı dikkati çekmektedir.
Indiana’ da çok eskiden beri yetiştirilmekte olan ve Orijinal Polonya Çin domuzları ( Bunlar siyah vücutlu, alt tarafları beyaz lekeliydiler.)
Indiana’ da öteden beri yetiştirilmekte olan ve kısmen Polonya kanı taşıyan alaca domuzlar
Gloucester old spots : Bu domuz ırkının meydana gelmesinde önemli rol oynamıştır.
Bu hayvanlar ırka canlılık, iyi vücut uzunluğu, fazla döl verimi ve iyi karkas özelliklerini kazandırmıştır.
Vücut yüzölçümünün % 50 sini siyah % 50 sini beyaz parçalar örter. Fakat bu ideal bir örtü tipidir. Bu oran her iki renk lehine % 20 -80 oranında değişebilir.
(Bacaktaki deri yüzölçümü bunun dışında sayılır)
Baş orta uzunluk ve genişliktedir. Gözler parlak, kulaklar orta büyüklükte sarkıktır ve başa zarif bir tarzda bağlanmıştır. Vücut derin, geniş, butlar dolgundur. Vücut kalınlığı her yerde aynıdır. Vücut zarif bir görünüm gösterir. Kemikleri kalındır. Erkek damızlıkların canlı ağırlığı ortalama 432 kg, dişi damızlıkların ortalama canlı ağırlıkları 340 kg kadardır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 7.98 adettir. Doğumdan 154 gün sonra yavruların 5.82 si sağ ve sağlıklı kalabilmektedir.
SPOTTED SWINE DOMUZ IRKI
Siyah- beyaz alacadır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 8.7 adettir. Doğumdan 154 gün sonra bu yavruların 6.92 si sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Karkas özellikleri iyidir.
CHESTER WHITE DOMUZ IRKI - BEYAZ CHESTER DOMUZU
Anavatanı Pensilvania’ nın Chester Kontluğu’ dur. Adını buradan almıştır.
Anavatanı Pensilvannia olmasına karşın Ohio’ da, Corn Belt eyaletlerinde ıslah edilmiştir. Pensilvania ‘ nın güney doğusunda bir zamanlar iri cüsseli, beyaz domuzlar yetiştiriliyordu. Bu domuzlar uzun vücutlu, kalın kemikli, kaba yapılıydı ve geç gelişiyorlardı. Bu yüzden ıslah zorunlu hale gelmişti. Islah amacıyla 1812 yılında İngiltere’ den beyaz renkli Bedforshire ve Cumberland domuzları ithal edildiler. Bu domuzlar yerli beyaz domuzlarla melezlemeye tabi tutuldu. Aurıca çeşitli kan hatları arasında birleştirmeler yapıldı. Bütün bu çalışmalar sonucunda Chester White domuz ırkı - Beyaz Chester domuzu meydana geldi.
Chester White domuz ırkının vücut rengi beyazdır. Güzel görünüşleri vardır. Fakat bu hayvanların derileri pigmetsiz olduğundan dolayı güneş ışığına karşı çok hassastır ve güneşte hemen Fotosensitizasyon denen kırmızımsı güneş lekeleri ve güneş yanıkları meydana gelir.
Chester White domuz ırkının yüzü orta uzunluktadır. Yüz profili düzdür. Kulaklar büyükçe ve sarkıktır.
Chester White domuz ırkının vücudu derindir, yanlar düzdür, sağrı geniş ve uzundur. Butlar dolgundur. Etçilik (Lard) karakterleri iyi gelişmiştir.
Chester White domuz ırkının vücudu ince kıllarla kaplıdır. Ortalama canlı ağırlıkları erkek damızlıklarda 420 kg, dişi damızlık Chester White domuzlarında 330 kg kadardır.
Chester White domuz ırkı erken gelişir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.4 adettir. Doğumdan 154 gün sonra bu yavruların 6.56 a dedi sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Sağlam konstitüsyonlu bir domuz ırkıdır. Mera ve çayır şartlarına uygundur. Karkas özellikleri zayıftır. Örneğin karkastaki yağ oranı oldukça fazladır.
HEREFORD DOMUZ IRKI
Bu domuz ırkının Missouri’ de meydana getirildiği bilinmektedir.
Ünlü domuz yetiştiricisi Webber domuzları yararlanma ve etçilik karakterleri yönünde seleksiyona tabi tutarak Hereford domuz ırkını elde etmiştir. Webber’ in bu domuz ırkını meydana getirirken seleksiyonun yanında melezleme yönteminden de yararlandığına ilişkin bir çok işaretler vardır. Yetiştirici istediği özellikleri taşıyan çeşitli ırklara ait domuzlar arasında birleştirmeler (melezlemeler) yapmıştır.
Hereford domuz ırkının yüz ve kulakları beyazdır. Dört bacak beyaz renkte, karın altı önden arkaya doğru beyaz, kuyruk ucu da yine beyaz renktedir. Vücudun 2/3 ü kırmızı, 1/3 ü beyaz lekelidir. Kırmızılık ne açık ne de koyudur.
Hereford domuz ırkı Lard tipinde bir domuzdur ve lard tipinin özelliklerini gösterir. Vücudu geniş ve derindir. Bu genişlik ve derinlik vücudun her yerinde aynıdır. Sağrı iyi gelişmiştir. Uzun ve geniş olan sağrı kaslarla da dolgundur.
Yüzü orta uzunluktadır. Yüz profili hafif çukurdur. Kulaklar orta büyüklükte fakat sarkıktır.
Hereford domuz ırkı orta büyüklükte bir domuz ırkıdır. Damızlık erkek Hereford ırkı domuzlar 318 kg, damızlık dişi Hereford domuzlar ise 272 kg canlı ağırlığa sahiptirler.
Hereford domuz ırkının döl verimi iyidir. Dişi Hereford domuzlarda analık içgüdüsü yüksektir. Mera ve çayır koşullarına çok uygundur. Yemden iyi yararlanan bir domuz ırkıdır.
İNGİLİZ VE İSKANDİNAV DOMUZ IRKLARI - BACON IRKLARI
BERKSHIRE DOMUZ IRKI
İngiltere’ nin güneyinde Glucestershire ve Mildebire Kontlukları civarı ve Berkshire Kontluğu, bu domuz ırkının anavatanıdır.
18. yüzyılda bu yörede bu domuz ırkı ilkel bir durumdaydı. Bu ilkel Berkshire domuzları, Avrupa yaban domuzundan (Sus scropha) kök almışlardır. Bu ilkel hayvanların ıslah (seleksiyon) edilmesi suretiyle Berkshire domuz ırkı meydana getirilmiştir. Bu yolda ilk kullanılan domuz ırkı Çin Siyam domuzudur.
Berkshire domuz ırkı siyah vücutludur. Bu domuzun yüzünde, bacak ve kuyruk uçlarında beyaz lekeler mevcuttur. Yani bir adet yüzünde, bir adette kuyruk ucunda ve dört bacak ucunda toplam 6 adet beyazlık dikkati çeker. Bu ırk özelliğidir.
Berkshire domuz ırkının diğer önemli yüzde profilin çukur ollamasıdır. Burun kısadır fakat yüz geniştir. Kulaklar orta büyüklükte ve diktir. Fakat domuzlar yaşlandıkça kulaklar dikliğini kaybeder, yatay öne doğru istikamet (doğrultu) alırlar. Alt çene uzundur fakat bu uzun çene sarkık değildir.
Berkshire domuz ırkının damızlık erkek domuzlarında ortalama canlı ağırlık 410 kg, dişi damızlık domuzlarda ise 340 kg kadardır.
Berkshire domuz ırkı mera ve çayır beslemesine uygun bir domuz ırkıdır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9 adettir. Karkas özellikleri orta derecededir.
YORSHIRE DOMUZ IRKI
Yorkshire domuz ırkının anavatanı İngiltere’ dir. İlk defa Yorkshire’ da ıslah (seleksiyon) edilmişlerdir. İngiltere’ de Yorkshire ırkı domuzlar 3 tipte anılırdı.
1.İri cüsseli beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
2. Orta büyüklükte beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
3. Küçük cüsseli beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
Seleksiyon çalışmaları daha çok iri cüsseli beyaz Yorkshire domuzu üzerinde yapıldı.
Yorkshire ırkı domuzun vücut rengi beyazdır. Siyah kıllılar ise damızlık dışı bırakılırlar. Yüz geniştir. Yüz profili ise az çukurdur. Kulaklar orta büyüklüktedir ve öne doğrudur.
Yorkshire domuz ırkının damızlık erkek domuzlarında ortalama canlı ağırlık 318 kg, dişi damızlık domuzlarda ise 272 kg kadardır.
Yorkshire ırkı domuzlar, sağlam, dayanıklı, mera ve çayır koşullarına uygun hayvanlardır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 10.8 adettir. Karkas özellikleri orta derecededir. Örneğin bel uzun fakat üzerindeki bel kasları ince yapıdadırlar. Keza Musculus longissimus dorsi kası da ince yapıdadır.
Yorkshire ırkı domuzlar beyaz renkte ve pigmentsiz olduğundan güneşe karşı çok hassastır. Fotosensitizasyon denilen güneş yanıkları olay bu Yorkshire domuz yetiştiriciliğinde çok görülür.
TAMWORT DOMUZ IRKI
Tamwort ırkı domuz bir İngiliz domuzudur. Bacon tipinde bir domuzdur. Tamwort ırkı domuzun orijini çok iyi bilinmemektedir.
Tamwort ırkı domuzun vücut rengi kırmızıdır. Kırmızı renk çeşitli tonlarda olabilir. Açık alın sarısı renkten tarçın kırmızısı rengine kadar değişik renk tonlarında Tamwort domuzlarına rastlamak mümkündür. Kılların hepsi de kırmızı olmalıdır. Vücutta siyah kılların, siyah lekelerin bulunması istenmez, kıllar düz durmalıdır.
Tamwort ırkı domuzlarda vücudun kıvrık kıllarla kaplı olması da bir kusur sayılır. Hayvanın damızlık değerinin takdirinde vücut rengi, kılların özellikleri önemli rol oynar. Kulaklar orta büyüklükte ve diktir.
Tamwort domuzunun başı dikkati çekecek kadar uzundur. Bu domuzun burnu da uzundur. Yüz profili düzdür veya hafif çukurdur. Vücut göğüsün her tarafında uniform tarzda derindir. Sağrı iyi gelişmiştir. Sağrı geniş ve uzundur. Sağrıda kaslar iyi gelişmiş ve butlar dolgundur.
Tamwort domuzu Lard tipindeki domuzlar kadar gösterişli, iri bir yapıya sahip değildir. Bunun da nedeni , boyun, ense ve bacakların uzun oluşudur. Bir doğuma düşen yavru sayısı 7.4 - 46 adettir.
DANİMARKA DOMUZ IRKLARI
AMERİKAN IANDRACE DOMUZ IRKI
Beyaz renkli bir domuzdur. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.78 adettir. Canlı ağırlık artışı çok çok iyi bir domuz ırkıdır. Karkas özelliği orta derecededir. Yemden yaralanma yetenekleri çok iyidir.
DOMUZLARIN ISLAHI
Domuz bazı özellikleri bakımından diğer hayvanlardan farklı bir hayvandır.
1.Domuz bir doğumda çok yavru doğurma özelliğine sahiptir.Bu özellik tavşan vb. laboratuvar hayvanlarında, bazı koyun ırklarında (Romanov koyunu ve Sakız koyunu) mevcuttur. Bir çok koyun, keçi, at, sığırlar, keza diğer çiftlik hayvanları genellikle bir doğumda bir tek yavru dünyaya getirirler.
2. Domuzun sadece tek verim ( Et verimi) yönü vardır. Domuzlar iş hayvanı değildirler ve işte kullanılmazlar. Domuzun sütünden yararlanılamaz. Yalnızca domuz kılı bazen ve belirli alanlarda pek az kullanılır.
3. Domuz yavrusunun süt emme dönemi çok kısadır (6-8 hafta) ve süt devresinde domuz yavrusunun canlı ağırlık artışına çok önem verilmez. Halbuki kuzu ve buzağılar daha uzun süre süt emerler ve bunların süt emerken gelişmelerine, canlı ağırlık artışlarına çok önem verilir.
4. Daha çok konsantre yem yerler. Kaba yemleri çok az tüketirler. Bununda nedeni domuzun sindirim organlarının fazla miktarda kaba yemden yararlanmaya uygun olmayışıdır. Domuz tıpkı at ve köpek gibi tek mideli bir hayvandır.
Görülüyor ki diğer tür hayvanlara bakılınca bir çok hususlarda oldukça farklı bulunan domuzun ıslahı (seleksiyonu) da şüphesiz diğer hayvanların seleksiyonundan farklı olacaktır.
1.Seleksiyon karkas özelliklerinin geliştirilmesinde çok yararlı, fakat döl veriminin arttırılmasında çok az yararlıdır. Canlı ağırlık artışı ve yemden yararlanma yönünden geliştirme de ise orta derecede yararlıdır.
2. Melezleme genotip heterojenliği sonucu döl verimini ( bir doğuma düşen yavru sayısını) önemli ölçüde arttırır. Keza canlı ağırlık artışının geliştirilmesinde de orta derece de etki yapar. Fakat karkas özelliklerinde ve yemden yararlanma özelliğinin artışında pek az etkili olabilmektedir.
3. Melezleme, ilkel hayvanlarda bazı özelliklerin geliştirilmesinde, bazı verim özelliklerinin arttırılmasında seleksiyondan daha etkili bir yöntemdir. Örneğin seleksiyonla döl verimi belirli bir düzeye, birkaç generasyon sonunda ulaşabildiği halde, melezleme ile veya melez hayvanlar arasındaki birleşmeler ile kısa zamanda yüksek düzeyde döl verimi artışı elde edilebilmektedir.
4. Melezleme + Seleksiyon kombine yönteminin yer alması halinde daha iyi sonuçlar elde edilmektedir.
Bu bilgiler domuzların ıslahında da seleksiyon ve melezleme yöntemlerinin beraberce ne kadar yararlı olabileceğini işaret etmektedirler.
DİŞİ DAMIZLIK DOMUZLARIN SEÇİMİ
Dişi damızlık domuz iyi bir aileden gelmiş olmalıdır. Damızlık dişi yavrular eğer iyi gelişmişlerse 5-6 aylık yaşa ulaştıklarında ilk defa tohumlanabilirler. Aksi halde dişi damızlık domuz yavruları 110 – 120 kg oluncaya kadar beklenir ve ilk tohumlamaları geciktirilir.
ERKEK DAMIZLIK DOMUZLARIN SEÇİMİ
Bu konu çok önemlidir. Bir genetik ilerleme sağlayan erkek damızlık domuzlar aranır. İyi özelliklere sahip ve bu özelliklerini yavrularına iyi geçiren bir erkek damızlık domuz yararlıdır. Erkek ve dişi damızlıklar kalıtsal bir kusura , anormal yapıya sahip olmamalıdır.
DAMIZLIK DOMUZLARIN İŞARETLENMESİ
Eskiden hayvanın tanınması ve kimliklendirme (identifikasyon) için kulağa çentik atma, tetavür boyası gibi zor ve hayvana acı veren yöntemler kullanılıyordu.
Günümüzde ise hayvanın tanınması için kendisine verilen kulak numarası yazılı plastik küpe kulağa özel kulak pensi yardımı ile takılır. Şimdi yeni teknolojik gelişmelerden sonra kulağa Mikroçip içeren bir plastik halka takılarak Bilgisayar sisteminden yararlanılarak yada mikroçip okuyucu aracılığı ile hayvanın tüm bilgileri dijital ortamda okunabilmektedir.
DOMUZ BARINAKLARI
Hayvanların ihtiyacı olan sıcaklığa ve temiz havaya sahip olmalıdır. Hayvanları güneşten ve çevreden gelecek her türlü zararlılardan koruyacak şekilde olmalıdır. Yeni doğan domuz yavruları 27 C derece, daha sonraları 25 kg canlı ağırlığa ulaşıncaya kadar 24 C derece ve daha ileride 16 C derece sıcaklık isterler. Fakat yetişkin domuzlar 0 C derecenin altında soğuk ortamlarda bile yaşayabilirler. Şüphesiz hayvanlar her zaman sap veya samandan oluşmuş temiz ve iyi yataklığa muhtaçtırlar.
Domuz barınaklarında iyi havalandırma, izolasyon ve otomatik temizleme ve yem dağıtım sistemlerinin mekanizasyonunun bulunması istenir. Fakat şüphesiz barınakların inşaatında rol oynayan en önemli faktörden birisi çevre koşulları diğeri ise maliyettir. Domuz barınaklarının mümkün olduğu kadar ucuz ve çevre koşullarına uygun yapılması istenir.
Domuz barınakları içinde yeteri seviyede kuru, temiz, ılık havanın mevcut olması için uygun havalandırma, izolasyon sağlanır. Domuz barınaklarının kolay temizlenebilmesi, dezenfekte edilebilmesi ve hayvanları incitmemesi için uygun biçimde yapılmasına önem verilir. Yeni doğan domuz yavruları anneleri tarafından kolayca ayak altında kalıp ezilebilmektedirler. Bunu önlemek amacıyla Doğum yapacak olan dişi domuzlar için özel olarak Doğum Boksları yapılır. Yeni doğmuş domuz yavruları, doğumdan itibaren sütten kesilinceye kadar (6-8 hafta) bu özel yapılmış doğum bokslarında sadece anneleriyle birlikte kalırlar. Başka domuzların doğum boksuna girmesine izin verilmez.
GEBE VE DOĞUM YAPAN DOMUZLARIN BAKIMI
Gebe domuzlar kötü hava koşullarda, kapalı barınaklar içerisinde serbest olarak tutulurlar. Otluklara bol miktarda çayır otu, biraz ileride yemliklere tane yemleri konur ve biraz ilerideki su kaplarında daima temiz su bulundurulur. Otluk, yemlik ve su kapları domuz barınağı içerisinde çeşitli yerlere serpiştirilir ki gebe domuzlara ulaşmak için yürümek zorunda kalırlar. Bu gebe domuzlar için mebcuri bir egzersize tabi tutulmadır.
Domuzlarda gebelik süresi 112 gündür. Doğumu yaklaşan gebe domuzlar, domuz barınağı içerisinde temizlenmiş, dezenfekte edilmiş doğum bokslarına alınırlar. Fakat bu bokslarda hareketsiz kalma gebe domuzlarda konstipasyona (kabızlık) neden olur. Buna engel olmak amacı ile boksta bırakılan gebe domuzlara sulu yem maddeleri, sudan zengin rasyonlar verilir. Rasyonlarına da konstipasyonu (kabızlık) önlemek amacıyla % 25 oranında razmol veya buğday kepeği katılır. Aksi halde kabız olan gebe domuzda barsaklarda oluşan toksinler emilir ve kana karışır, memelerde süt sekresyonunun azalmasına neden olur ayrıca domuz yavrularının çevrenin kötü faktörlerine karşı dayanma gücünün azalmasına neden olur.
Damızlık domuz yetiştiren domuz işletmelerinde, doğumdan sonra ilk aylarda anne domuz ve domuz yavruları her tarafı kapalı domuz barınaklarında, özel bokslar içerisinde ve iyi bir bakım da tutulurlar. Böyle koşullarda ana domuz ve domuz yavrularını çevrenin her türlü kötü faktörlerinden korumak çok kolay olmaktadır. Ayrıca kapalı domuz barınaklarında domuzların bakımı da daha kolaydır. Boksların tabanı beton veya asfalt olursa daha kullanışlı olmaktadır. Boksun tabanına sap veya samandan yataklık serilir. Yavru domuzlar analarını emdikten sonra boksun bir kenarında özel bölmelere çekilirler ve orada istirahat ederler, yatarlar, uyurlar veya isterlerse özel yemlik ve otluklarındaki yemlerini yerler. Böylece domuz yavruları boks içerisinde anasının ayakları arasında kalıp ezilmekten ve incinmekten korunurlar.
Yavrularını emzirmekte olan bir ana domuz, gebelik anında almış olduğu rasyonun yaklaşık iki misli yem maddesine ihtiyaç duyar. Hem gebelikte hem de laktasyonda dişi domuza verilen rasyonlar A vitamini bakımından zengin olmalıdır. Vitaminler, kalsiyum ve fosfor bakımından fakir rasyonlarla besleme, acı sonuçlar doğurur. Zayıflama, kilo kaybı, süt veriminin azalması hatta vücudun arka kısmının felci vb. en çok görülen semptomlardır. Rasyonlar yeterince karbonhidrat ve proteince zengin olmalıdır.
Doğum yapmış olan dişi domuz kısa bir süre ( 3 – 4 gün) sonra tekrar Östrüs (cinsel kızgınlık) gösterir. Bu ilk kızgınlıkta dişi domuzu tohumlayıp gebe bırakmak biraz zordur. En iyisi biraz beklemeli, ana domuzun yavrularını yeterince emzirip büyütmesine müsaade etmelidir. Dişi ana domuz , yavruları sütten kesildikten sonra ilk kızgınlıkta veya ikinci kızgınlıkta tohumlanmalıdır.
Sütten kesildikten sonra ana domuz bokstan dışarı alınır. Laktasyonun kuruması amacıyla ana domuza birkaç gün az yiyecek verilir.
ERKEK DAMIZLIK DOMUZLARIN BAKIMI
Damızlık erkek domuzlar, dişi domuzların bulunduğu domuz barınağında bulundurulursa daha uysal mizaçlı olmaktadırlar aksi halde başka bir barınakta ayrı tutulursa, hırçın ve asabi olduklarından daha kalın demir parmaklıklı bokslara ihtiyaç duyarlar. Erkek damızlık domuzları bir boksta, küçük bir sürü halinde bir arada tutmak, hayvanları daha kolay yönetmek için gereklidir. Aksi halde birbirinden ayrı ayrı bokslarda bulunan erkek domuzlar çok asabi ve hırçın olurlar.
Erkek damızlık domuzların hareket edebilmeleri için imkan verilmelidir. Genç bir erkek damızlık domuz, ilk tohumlama mevsiminde elde cinsel birleşme uygulandığı takdirde, haftada en fazla 5 defa, ilk tohumlama mevsiminde de toplam 20 – 30 dişi domuzu tohumlayabilir. Şüphesiz bu sayı faktörlere göre değişebilir.
8 aylıktan daha küçük erkek domuzları çiftleşmede (tohumlama) kullanmamalıdır. 5-6 yaşından sonra erkek damızlık domuzlar nadiren yararlı olabilmektedir.
Ergin erkek damızlık domuzun yılda en azından bir defa uzun dişini kesmek gerekir. Aksi halde bu uzun dişleri ile etrafa zarar verebilirler. Damızlık dışı bırakılan erkek domuzlar kasaplık olarak değerlendirilir. Genellikle bunların kasaplık olarak kesilmesinden 1-2 ay önce kastre edilmeleri önerilmektedir.
YAVRU DOMUZLARIN BAKIMI
Doğumdan sonraki ilk bir hafta çok kritik bir zamandır. Çünkü özellikle yeni doğan domuz yavrularının çevrenin hava sıcaklığına alışması kolay değildir. Üşüme yavruların hayatını tehlikeye sokabilir.
Domuzlarda malesef plasenta ile anadan fötüse hastalıklara karşı koruyucu antikorlar geçmez. Bunları kismen kolostrum (ağız sütü) aracılığı ile alan yavru domuz, doğumdan sonra ilk hafta en zayıf ve korumasız zamanını yaşamaktadır.
Domuz yavruları, doğumdan sonra istedikleri kadar analarını serbestçe emerler. Yaşları ilerledikçe özel bölmelere konan yem maddelerini gevelemeye başlarlar ve yem yemeye alışırlar.
Süt emme devresi 6-8 hafta devam eder. Bu sürenin sonuna doğru zaten yavru domuzlar yem maddelerini yemeye iyice alıştığından dolayı sütten kesilebilirler. Yeni doğan domuz yavrularında bazen anemi (kansızlık) görülebilir. Doğumdan 3-4 gün sonra başlayan bu anemi ile mücadele etmek gerekir. Bu anemi, demir azlığının bir sonucudur. Anemik domuz yavrularına ağız yolu ile demir sülfat verilir. Son yıllarda enjektabl demir ilaçları da kullanılmaya başlamıştır. İki aylık domuz yavruları içerisinden yeter sayıda iyi yavrular damızlık domuz adayı olarak ayrılırlar. Geriye kalan nisbeten daha kötü özellikte olan domuz yavruları kasaplık olmak üzere belirli beslenme programlarına tabi tutulurlar. Örneğin 2 aylık damızlık dışı bırakılan erkek domuz yavruları testisleri çıkartılmak suretiyle kastre edilirler.ç Damızlığa ayrılan domuz yavrularının kulaklarına, kimliklendirme amacıyla kulak küpesi veya mikroçip içeren plastik parça, kulak pensi yardımı ile takılır.
Bir aylık domuz yavruları yemleri gevelemeye başlarlar. Bu nedenle boksta bir kenarda yalnızca domuz yavrularının girebileceği özel bir yerde yemliklere en iyi cinsten sindirimi kolay ve yavruları çok iyi besleyici özellikte yemler, özel rasyonlar konur. Bazen de domuz yavrularının yemlerine paraziter ve diğer hastalıklara karşı koruyucu ilaçlar ( anthelmentikler, antibiyotikler), vitamin – mineral preparatları, madensel tuzlar vb. eklenebilir.
İyi bakım ve iyi beslenme koşullarında 3 aylık domuz yavruları 22 kg’ a ulaşabilirler. Bunların ikinci gelişme devresinde yani 45 kg’ a ulaşıncaya kadar geçen süre bazı özel bakım ve beslemeye tabi tutulmaları gerekir. Domuz yavruları yine bu ikinci gelişme devresinde de kapalı barınaklarda özel bokslarda tutulur, beslenip büyütülürler.
İyi bakım ve iyi besleme koşullarında domuz yavruları 100. Günü ortalama 45 kg’ a, 160. Günü ortalama 90 kg’ a ulaşabilirler.
Sağlıklı günler dileği ile….
Dr.Ali AYYILDIZ – Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
DOMUZ YETİŞTİRİCİLİĞİNİN ÖNEMİ
Son yüzyılda dünya nüfusu hızla çoğalmış ve buna bağlı olarak hayvansal protein kaynağı et gereksinmesi artmıştır. Domuzun kısa zamanda daha çok et üretebilen ve bir çok işe yaramaz yiyecek maddesini değerlendirebilen bir hayvan olduğu düşünülerek domuz yetiştiriciliğine önem verilmiştir.
İslam dini ve Musevi dini domuz etinin yenmesini yasaklamış, haram kılmıştır. Dünya nüfusunu 7.1 milyar insan kabul edersek dünyadaki Müslüman inanlar 1.6 milyar insan ve Musevi nüfusu ise sadece 15 milyon insan’ lık bir yer tutmaktadır. Geri kalan 5.5 milyar insan için domuz yenilebilir bir hayvan, yenilebilir bir et, yenilebilir bir hayvansal protein kaynağıdır.
Domuz çok ekonomik bir hayvandır. Domuzun ekonomik oluşu şu şekilde özetlenebilir. Domuz omnivor ( otobur ve etobur – herşeyi yiyen) bir hayvandır. Domuz ne bulursa büyük bir iştahla yer, mutfak artıklarını, restoran artıklarını, gıda sanayi artıklarını, pazarda çok düşük bir fiyata satılması muhtemel olan tarla ve bahçe ürünlerini de yemek suretiyle değerlendirir. Domuz, bu değersiz veya değeri çok düşük yiyecekleri, çok değerli et haline dönüştürür.
Domuz – Sus scropha , hayvanlar aleminden (animalia), chordata (kordalılar) şubesinden, mammalia (memeliler) sınıfından artiodactyla (Çift tırnaklılar) takımından Suidae (Domuzgiller) familyasından geviş getirmeyen bir hayvandır.
Domuz orta büyüklükte, fıçı şeklinde çevik bir vücut yapısına sahip memeli hayvandır. Vücutları çok seyrek, fırça gibi sert ve kısa olan kıllarla kaplıdır. Renkleri kırmızımsı kahverengi ile gri veya siyah arası değişir. Uzunlukları 50–190 cm (artı 3–45 cm kuyruk) ve ağırlıkları 6–350 kg arası değişir.
Kafaları uzun ve gözleri küçük olur. Kuyrukları ince ve uzundur. Burunları önden bakıldığında yuvarlak ve düzdür ve bir fil hortumunun ucunu andırır. Kulakları ince ve sivri olur. Erkeklerin köpek dişleri çoğu zaman dışarı doğru çokça uzamıştır. En ilginç dişlere sahip olan domuz türü geyik domuzudur. Geyik domuzunun dişleri burnunu deşerek yukarıya doğru büyür.
Domuzun her ayaklarında daima 4 parmakları vardır. Toynaklaşmış olan 2. ve 3. parmaklar diğerlerinden daha büyük olur ve bütün ağırlığı taşırlar. Daha küçük olan 1.ve 4. parmaklar daha yüksekte durur ve yere değmezler.
Domuz, bir batında çok yavru doğuran değerli bir hayvandır. Bir yılda 3 defa doğurabilir. Domuz yavruları iyi bakım koşullarında çabuk gelişirler, çabuk kilo alırlar, iyi et tutarlar, iyi beslenenler yüksek randımanda et verirler.
Domuz eti, bir çok ülkede özellikle Latin ülkelerinde ve Avrupa ile Amerika’ da sevilen bir ettir, çok aranır ve çok tüketilir. Bu nedenle domuz dünyanın bir çok ülkesinde çok yetiştirilir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Kanada gibi ülkelerde sığır yetiştiriciliğinden sonra domuz yetiştiriciliği ikinci sırayı almıştır.
Domuz eti fazla miktarda Vitamin B1 – Thiamin içerir. Metabolizmada önemli görevler yapan bu maddeyi diğer hayvanlar vücutlarında çok az depo edebildiği halde, domuzlar daha fazla depo edebilme özelliğine sahiptirler. Fakat buna karşın domuz eti diğer etlerden daha yağlı bir ettir.
Domuz’ un bir tek verim yönü vardır. O da et verimidir. Domuz iş hayvanı değildir ve hiç bir işte işte kullanılmaz. Domuzun sütünden yararlanılamaz. Yalnızca kılı bazen ve belirli alanlarda çok az tüketilir. Bunun da nedeni domuzun sindirim sisteminin kaba yemden yararlanmaya uygun olmayışıdır.
DÜNYADA YETİŞTİRİLEN DOMUZ IRKLARI
Bir zamanlar domuz ırkları Lard ve Bacon diye iki sınıfa ayrılırdı. Amerikan ırklarının çoğu Lard Irkları, İngiliz ırkları ile İskandinav ırkları ise Bacon ırkları olarak adlandırılırdı. Bunun nedeni Amerikan domuz ırklarının etçi tip domuz ırkı olmaları, İngiliz ve İskandinav domuzlarında bacon yani (sırt ve yan taraflarından alınan et) veriminde üstün olmalarıydı.
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE YETİŞTİRİLEN DOMUZ IRKLARI
HAMPSHIRE DOMUZ IRKI
Çok eskiden yetiştirilen, eski Hampshire (Essex) domuzları, aman zaman Berkshire, Çin domuzları, Napoliten tipte domuzlarla melezlenmiş sonuçta Hampshire domuz ırkı elde edilmiştir.
Hampshire domuz ırkının vücudu siyah renktedir. Sırttan başlayıp, yanlara kadar açılan ve sternum’ da birbirine bağlanan genişçe bir beyaz kuşak mevcuttur. Beyaz kuşak ön bacakları da içine aldığından, ön bacaklar da beyazdır. Kuşağın genişliği hiçbir zaman vücudun 2/3 ünü geçmemelidir. Eğer beyaz kuşak vücudun 2/3 ünü veya daha fazlasını kaplayacak kadar genişse, bu domuz saf Hampshire ırkı değildir.
Vücudu örten kıllar çok incedir, vücut düzgündür, fevkalade iyi bir karkas taşımaktadır.
Hampshire ırkı domuzun yüzü oldukça uzundur. Yüz profili düzdür. Kulaklar diktir. Canlı mizaçlı bir hayvandır, meraya ve çayıra uygundur.
Erkek domuzlarda canlı ağırlık 420 kg’ a, dişi domuzlarda 326 kg ‘ a ulaşabilmektedir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 8.7 adettir. Dişi domuzlar fevkalade analık iç güdüsüne sahiptirler ve çok iyi yavru bakarlar. Dişi domuzun karnında düzgün sıralar halinde 12 – 24 adet meme başı bulunur.
Fakat Hampshire domuz ırkının bir kusuru vardır. O da etçi domuzlara oranla yavaş kilo almasıdır. 102 kg’ a ( 102 kg ‘ a Domuzlarda Pazar satış ağırlığı denir) daha geç ulaşabilmesidir. Karkas özellikleri çok çok iyidir.
DUROC DOMUZ IRKI
Çok eski zamanlarda yaşamış ve bu domuz ırkının atası olan damızlıklara Duroc – Jersey adı verilirdi. Bu Duroc – Jersey ırkı domuzlar kırmızı veya kırmızı – kahverengi rengine sahiptiler. Duroc – Jersey domuzlarının da atası çok eski zamalarda Afrika’ nın Gine sahillerinde yaşayan kırmızı domuzlardı. Daha sonraları İspanya ve Portekiz’ den çeşitli domuzlar, Duroc domuz ırkının meydana gelmesinde büyük rol oynadılar. Vücut rengi bireysel olarak çok değişir. Sarı, altın sarı renginden başlar koyu kırmızı, kırmızı – kahverengine kadar değişik renk tonlarında olabilir. Genellikle Duroc domuz ırkı domuzları kırmızı renklidir.
Yüz kısmı orta uzunluktadır. Yüz profili hafif çukurdur. Kulaklar sarkıktır. Erkek damızlık domuzlar 430 kg’ a, dişi domuzlar ise 340 kg kadardır.
İklime uyma yeteneği oldukça iyi bir domuz ırkıdır. Duroc ırkı domuz, erken gelişme yeteneğine sahiptir, yemden çok iyi yaralanır. Mera ve çayır koşullarına fevkalade uygun bir domuz ırkıdır.
Duroc ırkı domuzlarda döl verimi çok çok iyidir. Amerika Birleşik devletlerinde hiçbir domuz ırkı Duroc kadar fertil değildir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.8 adettir. Canlı ağırlık artışı fevkalade iyidir. Karkas özellikleri orta kalitededir.
POLAND CHINA DOMUZ IRKI – POLONYA ÇİN DOMUZ IRKI
Düz renkli Polonya Çin Domuzu ve Alaca renkli Polonya Çin domuzu olmak üzere iki çeşittir.
DÜZ RENKLİ POLONYA ÇİN DOMUZU
Karışık bir ırktır. Bu ırk ilk tesis eden domuz yetiştiricileri bu domuz ırkını meydana getirirken öteki domuz ırklarının oluşumunda olduğu gibi hassas davranmamışlar , belirli programlar uygulamamışlardır. Bilakis gelişigüzel hareket etmişler, rastgele çiftleştirmeler uygulamışlardır. Neyin ne ile birleştiği, ne çeşit birleştirmelerin yer aldığı, kısaca bu ırkın nasıl ortaya geldiği çok iyi bilinmemektedir.
Vücut siyah renktedir. Kuyruk ucu, yüz, ayak uçları beyaz renktedir. Erkek damızlıklarda canlı ağırlık ortalaması 445 kg kadardır. Dişi damızlıklarda ise ortalama 385 kg kadardır. Yüz profili az çukur, yüz orta uzunluktadır. Alt çene dolgun, kulaklar ise sarkıktır. Vücut uzun ve derin bir görünüme sahiptir. Fakat sağrı kısadır. Butlar dolgundur.
Sakin mizaçlı, kaba konstitüsyonlu bir domuzdur. Kemik yapısı sağlamdır. Özellikle bacakları sağlamdır. Döl verimi iyidir. Bir doğum başına düşen yavru sayısı 8 adettir. Fakat bu domuzların analık içgüdüleri çok zayıftır. Doğum yaptıktan birkaç gün sonra bir çok yavrusunu ihmal eder, bırakır, terk eder.
Bu domuz ırkının karkas özellikleri iyidir. Büyük arka butlara sahiptirler. Doğumdan 154 gün sonra bu domuz yavrularının 5.8 adedi sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Çayır ve meralardan yararlanma yeteneği iyi değildir. Bununda nedeni sakin mizaçlı, yavaş hareketli olmalarıdır. Ayrıca alt çenesi çok dolgun ve şiş olduğundan merada otları rahat koparamamaktadırlar. Arka bacakların Tarsus oynağında aşırı derece de bir çıkıntı dikkati çeker.
ALACA POLONYA ÇİN DOMUZU
Amerika Birleşik Devletlerinde Lard tipi domuz ırklarının en eskilerindendir. Bu domuz ırkının meydana gelmesinde başlıca 3 çeşit temel gen kaynağı dikkati çekmektedir.
Indiana’ da çok eskiden beri yetiştirilmekte olan ve Orijinal Polonya Çin domuzları ( Bunlar siyah vücutlu, alt tarafları beyaz lekeliydiler.)
Indiana’ da öteden beri yetiştirilmekte olan ve kısmen Polonya kanı taşıyan alaca domuzlar
Gloucester old spots : Bu domuz ırkının meydana gelmesinde önemli rol oynamıştır.
Bu hayvanlar ırka canlılık, iyi vücut uzunluğu, fazla döl verimi ve iyi karkas özelliklerini kazandırmıştır.
Vücut yüzölçümünün % 50 sini siyah % 50 sini beyaz parçalar örter. Fakat bu ideal bir örtü tipidir. Bu oran her iki renk lehine % 20 -80 oranında değişebilir.
(Bacaktaki deri yüzölçümü bunun dışında sayılır)
Baş orta uzunluk ve genişliktedir. Gözler parlak, kulaklar orta büyüklükte sarkıktır ve başa zarif bir tarzda bağlanmıştır. Vücut derin, geniş, butlar dolgundur. Vücut kalınlığı her yerde aynıdır. Vücut zarif bir görünüm gösterir. Kemikleri kalındır. Erkek damızlıkların canlı ağırlığı ortalama 432 kg, dişi damızlıkların ortalama canlı ağırlıkları 340 kg kadardır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 7.98 adettir. Doğumdan 154 gün sonra yavruların 5.82 si sağ ve sağlıklı kalabilmektedir.
SPOTTED SWINE DOMUZ IRKI
Siyah- beyaz alacadır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 8.7 adettir. Doğumdan 154 gün sonra bu yavruların 6.92 si sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Karkas özellikleri iyidir.
CHESTER WHITE DOMUZ IRKI - BEYAZ CHESTER DOMUZU
Anavatanı Pensilvania’ nın Chester Kontluğu’ dur. Adını buradan almıştır.
Anavatanı Pensilvannia olmasına karşın Ohio’ da, Corn Belt eyaletlerinde ıslah edilmiştir. Pensilvania ‘ nın güney doğusunda bir zamanlar iri cüsseli, beyaz domuzlar yetiştiriliyordu. Bu domuzlar uzun vücutlu, kalın kemikli, kaba yapılıydı ve geç gelişiyorlardı. Bu yüzden ıslah zorunlu hale gelmişti. Islah amacıyla 1812 yılında İngiltere’ den beyaz renkli Bedforshire ve Cumberland domuzları ithal edildiler. Bu domuzlar yerli beyaz domuzlarla melezlemeye tabi tutuldu. Aurıca çeşitli kan hatları arasında birleştirmeler yapıldı. Bütün bu çalışmalar sonucunda Chester White domuz ırkı - Beyaz Chester domuzu meydana geldi.
Chester White domuz ırkının vücut rengi beyazdır. Güzel görünüşleri vardır. Fakat bu hayvanların derileri pigmetsiz olduğundan dolayı güneş ışığına karşı çok hassastır ve güneşte hemen Fotosensitizasyon denen kırmızımsı güneş lekeleri ve güneş yanıkları meydana gelir.
Chester White domuz ırkının yüzü orta uzunluktadır. Yüz profili düzdür. Kulaklar büyükçe ve sarkıktır.
Chester White domuz ırkının vücudu derindir, yanlar düzdür, sağrı geniş ve uzundur. Butlar dolgundur. Etçilik (Lard) karakterleri iyi gelişmiştir.
Chester White domuz ırkının vücudu ince kıllarla kaplıdır. Ortalama canlı ağırlıkları erkek damızlıklarda 420 kg, dişi damızlık Chester White domuzlarında 330 kg kadardır.
Chester White domuz ırkı erken gelişir. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.4 adettir. Doğumdan 154 gün sonra bu yavruların 6.56 a dedi sağ ve sağlıklı kalabilmektedir. Sağlam konstitüsyonlu bir domuz ırkıdır. Mera ve çayır şartlarına uygundur. Karkas özellikleri zayıftır. Örneğin karkastaki yağ oranı oldukça fazladır.
HEREFORD DOMUZ IRKI
Bu domuz ırkının Missouri’ de meydana getirildiği bilinmektedir.
Ünlü domuz yetiştiricisi Webber domuzları yararlanma ve etçilik karakterleri yönünde seleksiyona tabi tutarak Hereford domuz ırkını elde etmiştir. Webber’ in bu domuz ırkını meydana getirirken seleksiyonun yanında melezleme yönteminden de yararlandığına ilişkin bir çok işaretler vardır. Yetiştirici istediği özellikleri taşıyan çeşitli ırklara ait domuzlar arasında birleştirmeler (melezlemeler) yapmıştır.
Hereford domuz ırkının yüz ve kulakları beyazdır. Dört bacak beyaz renkte, karın altı önden arkaya doğru beyaz, kuyruk ucu da yine beyaz renktedir. Vücudun 2/3 ü kırmızı, 1/3 ü beyaz lekelidir. Kırmızılık ne açık ne de koyudur.
Hereford domuz ırkı Lard tipinde bir domuzdur ve lard tipinin özelliklerini gösterir. Vücudu geniş ve derindir. Bu genişlik ve derinlik vücudun her yerinde aynıdır. Sağrı iyi gelişmiştir. Uzun ve geniş olan sağrı kaslarla da dolgundur.
Yüzü orta uzunluktadır. Yüz profili hafif çukurdur. Kulaklar orta büyüklükte fakat sarkıktır.
Hereford domuz ırkı orta büyüklükte bir domuz ırkıdır. Damızlık erkek Hereford ırkı domuzlar 318 kg, damızlık dişi Hereford domuzlar ise 272 kg canlı ağırlığa sahiptirler.
Hereford domuz ırkının döl verimi iyidir. Dişi Hereford domuzlarda analık içgüdüsü yüksektir. Mera ve çayır koşullarına çok uygundur. Yemden iyi yararlanan bir domuz ırkıdır.
İNGİLİZ VE İSKANDİNAV DOMUZ IRKLARI - BACON IRKLARI
BERKSHIRE DOMUZ IRKI
İngiltere’ nin güneyinde Glucestershire ve Mildebire Kontlukları civarı ve Berkshire Kontluğu, bu domuz ırkının anavatanıdır.
18. yüzyılda bu yörede bu domuz ırkı ilkel bir durumdaydı. Bu ilkel Berkshire domuzları, Avrupa yaban domuzundan (Sus scropha) kök almışlardır. Bu ilkel hayvanların ıslah (seleksiyon) edilmesi suretiyle Berkshire domuz ırkı meydana getirilmiştir. Bu yolda ilk kullanılan domuz ırkı Çin Siyam domuzudur.
Berkshire domuz ırkı siyah vücutludur. Bu domuzun yüzünde, bacak ve kuyruk uçlarında beyaz lekeler mevcuttur. Yani bir adet yüzünde, bir adette kuyruk ucunda ve dört bacak ucunda toplam 6 adet beyazlık dikkati çeker. Bu ırk özelliğidir.
Berkshire domuz ırkının diğer önemli yüzde profilin çukur ollamasıdır. Burun kısadır fakat yüz geniştir. Kulaklar orta büyüklükte ve diktir. Fakat domuzlar yaşlandıkça kulaklar dikliğini kaybeder, yatay öne doğru istikamet (doğrultu) alırlar. Alt çene uzundur fakat bu uzun çene sarkık değildir.
Berkshire domuz ırkının damızlık erkek domuzlarında ortalama canlı ağırlık 410 kg, dişi damızlık domuzlarda ise 340 kg kadardır.
Berkshire domuz ırkı mera ve çayır beslemesine uygun bir domuz ırkıdır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9 adettir. Karkas özellikleri orta derecededir.
YORSHIRE DOMUZ IRKI
Yorkshire domuz ırkının anavatanı İngiltere’ dir. İlk defa Yorkshire’ da ıslah (seleksiyon) edilmişlerdir. İngiltere’ de Yorkshire ırkı domuzlar 3 tipte anılırdı.
1.İri cüsseli beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
2. Orta büyüklükte beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
3. Küçük cüsseli beyaz tip Yorkshire domuz ırkı
Seleksiyon çalışmaları daha çok iri cüsseli beyaz Yorkshire domuzu üzerinde yapıldı.
Yorkshire ırkı domuzun vücut rengi beyazdır. Siyah kıllılar ise damızlık dışı bırakılırlar. Yüz geniştir. Yüz profili ise az çukurdur. Kulaklar orta büyüklüktedir ve öne doğrudur.
Yorkshire domuz ırkının damızlık erkek domuzlarında ortalama canlı ağırlık 318 kg, dişi damızlık domuzlarda ise 272 kg kadardır.
Yorkshire ırkı domuzlar, sağlam, dayanıklı, mera ve çayır koşullarına uygun hayvanlardır. Bir doğuma düşen yavru sayısı 10.8 adettir. Karkas özellikleri orta derecededir. Örneğin bel uzun fakat üzerindeki bel kasları ince yapıdadırlar. Keza Musculus longissimus dorsi kası da ince yapıdadır.
Yorkshire ırkı domuzlar beyaz renkte ve pigmentsiz olduğundan güneşe karşı çok hassastır. Fotosensitizasyon denilen güneş yanıkları olay bu Yorkshire domuz yetiştiriciliğinde çok görülür.
TAMWORT DOMUZ IRKI
Tamwort ırkı domuz bir İngiliz domuzudur. Bacon tipinde bir domuzdur. Tamwort ırkı domuzun orijini çok iyi bilinmemektedir.
Tamwort ırkı domuzun vücut rengi kırmızıdır. Kırmızı renk çeşitli tonlarda olabilir. Açık alın sarısı renkten tarçın kırmızısı rengine kadar değişik renk tonlarında Tamwort domuzlarına rastlamak mümkündür. Kılların hepsi de kırmızı olmalıdır. Vücutta siyah kılların, siyah lekelerin bulunması istenmez, kıllar düz durmalıdır.
Tamwort ırkı domuzlarda vücudun kıvrık kıllarla kaplı olması da bir kusur sayılır. Hayvanın damızlık değerinin takdirinde vücut rengi, kılların özellikleri önemli rol oynar. Kulaklar orta büyüklükte ve diktir.
Tamwort domuzunun başı dikkati çekecek kadar uzundur. Bu domuzun burnu da uzundur. Yüz profili düzdür veya hafif çukurdur. Vücut göğüsün her tarafında uniform tarzda derindir. Sağrı iyi gelişmiştir. Sağrı geniş ve uzundur. Sağrıda kaslar iyi gelişmiş ve butlar dolgundur.
Tamwort domuzu Lard tipindeki domuzlar kadar gösterişli, iri bir yapıya sahip değildir. Bunun da nedeni , boyun, ense ve bacakların uzun oluşudur. Bir doğuma düşen yavru sayısı 7.4 - 46 adettir.
DANİMARKA DOMUZ IRKLARI
AMERİKAN IANDRACE DOMUZ IRKI
Beyaz renkli bir domuzdur. Bir doğuma düşen yavru sayısı 9.78 adettir. Canlı ağırlık artışı çok çok iyi bir domuz ırkıdır. Karkas özelliği orta derecededir. Yemden yaralanma yetenekleri çok iyidir.
DOMUZLARIN ISLAHI
Domuz bazı özellikleri bakımından diğer hayvanlardan farklı bir hayvandır.
1.Domuz bir doğumda çok yavru doğurma özelliğine sahiptir.Bu özellik tavşan vb. laboratuvar hayvanlarında, bazı koyun ırklarında (Romanov koyunu ve Sakız koyunu) mevcuttur. Bir çok koyun, keçi, at, sığırlar, keza diğer çiftlik hayvanları genellikle bir doğumda bir tek yavru dünyaya getirirler.
2. Domuzun sadece tek verim ( Et verimi) yönü vardır. Domuzlar iş hayvanı değildirler ve işte kullanılmazlar. Domuzun sütünden yararlanılamaz. Yalnızca domuz kılı bazen ve belirli alanlarda pek az kullanılır.
3. Domuz yavrusunun süt emme dönemi çok kısadır (6-8 hafta) ve süt devresinde domuz yavrusunun canlı ağırlık artışına çok önem verilmez. Halbuki kuzu ve buzağılar daha uzun süre süt emerler ve bunların süt emerken gelişmelerine, canlı ağırlık artışlarına çok önem verilir.
4. Daha çok konsantre yem yerler. Kaba yemleri çok az tüketirler. Bununda nedeni domuzun sindirim organlarının fazla miktarda kaba yemden yararlanmaya uygun olmayışıdır. Domuz tıpkı at ve köpek gibi tek mideli bir hayvandır.
Görülüyor ki diğer tür hayvanlara bakılınca bir çok hususlarda oldukça farklı bulunan domuzun ıslahı (seleksiyonu) da şüphesiz diğer hayvanların seleksiyonundan farklı olacaktır.
1.Seleksiyon karkas özelliklerinin geliştirilmesinde çok yararlı, fakat döl veriminin arttırılmasında çok az yararlıdır. Canlı ağırlık artışı ve yemden yararlanma yönünden geliştirme de ise orta derecede yararlıdır.
2. Melezleme genotip heterojenliği sonucu döl verimini ( bir doğuma düşen yavru sayısını) önemli ölçüde arttırır. Keza canlı ağırlık artışının geliştirilmesinde de orta derece de etki yapar. Fakat karkas özelliklerinde ve yemden yararlanma özelliğinin artışında pek az etkili olabilmektedir.
3. Melezleme, ilkel hayvanlarda bazı özelliklerin geliştirilmesinde, bazı verim özelliklerinin arttırılmasında seleksiyondan daha etkili bir yöntemdir. Örneğin seleksiyonla döl verimi belirli bir düzeye, birkaç generasyon sonunda ulaşabildiği halde, melezleme ile veya melez hayvanlar arasındaki birleşmeler ile kısa zamanda yüksek düzeyde döl verimi artışı elde edilebilmektedir.
4. Melezleme + Seleksiyon kombine yönteminin yer alması halinde daha iyi sonuçlar elde edilmektedir.
Bu bilgiler domuzların ıslahında da seleksiyon ve melezleme yöntemlerinin beraberce ne kadar yararlı olabileceğini işaret etmektedirler.
DİŞİ DAMIZLIK DOMUZLARIN SEÇİMİ
Dişi damızlık domuz iyi bir aileden gelmiş olmalıdır. Damızlık dişi yavrular eğer iyi gelişmişlerse 5-6 aylık yaşa ulaştıklarında ilk defa tohumlanabilirler. Aksi halde dişi damızlık domuz yavruları 110 – 120 kg oluncaya kadar beklenir ve ilk tohumlamaları geciktirilir.
ERKEK DAMIZLIK DOMUZLARIN SEÇİMİ
Bu konu çok önemlidir. Bir genetik ilerleme sağlayan erkek damızlık domuzlar aranır. İyi özelliklere sahip ve bu özelliklerini yavrularına iyi geçiren bir erkek damızlık domuz yararlıdır. Erkek ve dişi damızlıklar kalıtsal bir kusura , anormal yapıya sahip olmamalıdır.
DAMIZLIK DOMUZLARIN İŞARETLENMESİ
Eskiden hayvanın tanınması ve kimliklendirme (identifikasyon) için kulağa çentik atma, tetavür boyası gibi zor ve hayvana acı veren yöntemler kullanılıyordu.
Günümüzde ise hayvanın tanınması için kendisine verilen kulak numarası yazılı plastik küpe kulağa özel kulak pensi yardımı ile takılır. Şimdi yeni teknolojik gelişmelerden sonra kulağa Mikroçip içeren bir plastik halka takılarak Bilgisayar sisteminden yararlanılarak yada mikroçip okuyucu aracılığı ile hayvanın tüm bilgileri dijital ortamda okunabilmektedir.
DOMUZ BARINAKLARI
Hayvanların ihtiyacı olan sıcaklığa ve temiz havaya sahip olmalıdır. Hayvanları güneşten ve çevreden gelecek her türlü zararlılardan koruyacak şekilde olmalıdır. Yeni doğan domuz yavruları 27 C derece, daha sonraları 25 kg canlı ağırlığa ulaşıncaya kadar 24 C derece ve daha ileride 16 C derece sıcaklık isterler. Fakat yetişkin domuzlar 0 C derecenin altında soğuk ortamlarda bile yaşayabilirler. Şüphesiz hayvanlar her zaman sap veya samandan oluşmuş temiz ve iyi yataklığa muhtaçtırlar.
Domuz barınaklarında iyi havalandırma, izolasyon ve otomatik temizleme ve yem dağıtım sistemlerinin mekanizasyonunun bulunması istenir. Fakat şüphesiz barınakların inşaatında rol oynayan en önemli faktörden birisi çevre koşulları diğeri ise maliyettir. Domuz barınaklarının mümkün olduğu kadar ucuz ve çevre koşullarına uygun yapılması istenir.
Domuz barınakları içinde yeteri seviyede kuru, temiz, ılık havanın mevcut olması için uygun havalandırma, izolasyon sağlanır. Domuz barınaklarının kolay temizlenebilmesi, dezenfekte edilebilmesi ve hayvanları incitmemesi için uygun biçimde yapılmasına önem verilir. Yeni doğan domuz yavruları anneleri tarafından kolayca ayak altında kalıp ezilebilmektedirler. Bunu önlemek amacıyla Doğum yapacak olan dişi domuzlar için özel olarak Doğum Boksları yapılır. Yeni doğmuş domuz yavruları, doğumdan itibaren sütten kesilinceye kadar (6-8 hafta) bu özel yapılmış doğum bokslarında sadece anneleriyle birlikte kalırlar. Başka domuzların doğum boksuna girmesine izin verilmez.
GEBE VE DOĞUM YAPAN DOMUZLARIN BAKIMI
Gebe domuzlar kötü hava koşullarda, kapalı barınaklar içerisinde serbest olarak tutulurlar. Otluklara bol miktarda çayır otu, biraz ileride yemliklere tane yemleri konur ve biraz ilerideki su kaplarında daima temiz su bulundurulur. Otluk, yemlik ve su kapları domuz barınağı içerisinde çeşitli yerlere serpiştirilir ki gebe domuzlara ulaşmak için yürümek zorunda kalırlar. Bu gebe domuzlar için mebcuri bir egzersize tabi tutulmadır.
Domuzlarda gebelik süresi 112 gündür. Doğumu yaklaşan gebe domuzlar, domuz barınağı içerisinde temizlenmiş, dezenfekte edilmiş doğum bokslarına alınırlar. Fakat bu bokslarda hareketsiz kalma gebe domuzlarda konstipasyona (kabızlık) neden olur. Buna engel olmak amacı ile boksta bırakılan gebe domuzlara sulu yem maddeleri, sudan zengin rasyonlar verilir. Rasyonlarına da konstipasyonu (kabızlık) önlemek amacıyla % 25 oranında razmol veya buğday kepeği katılır. Aksi halde kabız olan gebe domuzda barsaklarda oluşan toksinler emilir ve kana karışır, memelerde süt sekresyonunun azalmasına neden olur ayrıca domuz yavrularının çevrenin kötü faktörlerine karşı dayanma gücünün azalmasına neden olur.
Damızlık domuz yetiştiren domuz işletmelerinde, doğumdan sonra ilk aylarda anne domuz ve domuz yavruları her tarafı kapalı domuz barınaklarında, özel bokslar içerisinde ve iyi bir bakım da tutulurlar. Böyle koşullarda ana domuz ve domuz yavrularını çevrenin her türlü kötü faktörlerinden korumak çok kolay olmaktadır. Ayrıca kapalı domuz barınaklarında domuzların bakımı da daha kolaydır. Boksların tabanı beton veya asfalt olursa daha kullanışlı olmaktadır. Boksun tabanına sap veya samandan yataklık serilir. Yavru domuzlar analarını emdikten sonra boksun bir kenarında özel bölmelere çekilirler ve orada istirahat ederler, yatarlar, uyurlar veya isterlerse özel yemlik ve otluklarındaki yemlerini yerler. Böylece domuz yavruları boks içerisinde anasının ayakları arasında kalıp ezilmekten ve incinmekten korunurlar.
Yavrularını emzirmekte olan bir ana domuz, gebelik anında almış olduğu rasyonun yaklaşık iki misli yem maddesine ihtiyaç duyar. Hem gebelikte hem de laktasyonda dişi domuza verilen rasyonlar A vitamini bakımından zengin olmalıdır. Vitaminler, kalsiyum ve fosfor bakımından fakir rasyonlarla besleme, acı sonuçlar doğurur. Zayıflama, kilo kaybı, süt veriminin azalması hatta vücudun arka kısmının felci vb. en çok görülen semptomlardır. Rasyonlar yeterince karbonhidrat ve proteince zengin olmalıdır.
Doğum yapmış olan dişi domuz kısa bir süre ( 3 – 4 gün) sonra tekrar Östrüs (cinsel kızgınlık) gösterir. Bu ilk kızgınlıkta dişi domuzu tohumlayıp gebe bırakmak biraz zordur. En iyisi biraz beklemeli, ana domuzun yavrularını yeterince emzirip büyütmesine müsaade etmelidir. Dişi ana domuz , yavruları sütten kesildikten sonra ilk kızgınlıkta veya ikinci kızgınlıkta tohumlanmalıdır.
Sütten kesildikten sonra ana domuz bokstan dışarı alınır. Laktasyonun kuruması amacıyla ana domuza birkaç gün az yiyecek verilir.
ERKEK DAMIZLIK DOMUZLARIN BAKIMI
Damızlık erkek domuzlar, dişi domuzların bulunduğu domuz barınağında bulundurulursa daha uysal mizaçlı olmaktadırlar aksi halde başka bir barınakta ayrı tutulursa, hırçın ve asabi olduklarından daha kalın demir parmaklıklı bokslara ihtiyaç duyarlar. Erkek damızlık domuzları bir boksta, küçük bir sürü halinde bir arada tutmak, hayvanları daha kolay yönetmek için gereklidir. Aksi halde birbirinden ayrı ayrı bokslarda bulunan erkek domuzlar çok asabi ve hırçın olurlar.
Erkek damızlık domuzların hareket edebilmeleri için imkan verilmelidir. Genç bir erkek damızlık domuz, ilk tohumlama mevsiminde elde cinsel birleşme uygulandığı takdirde, haftada en fazla 5 defa, ilk tohumlama mevsiminde de toplam 20 – 30 dişi domuzu tohumlayabilir. Şüphesiz bu sayı faktörlere göre değişebilir.
8 aylıktan daha küçük erkek domuzları çiftleşmede (tohumlama) kullanmamalıdır. 5-6 yaşından sonra erkek damızlık domuzlar nadiren yararlı olabilmektedir.
Ergin erkek damızlık domuzun yılda en azından bir defa uzun dişini kesmek gerekir. Aksi halde bu uzun dişleri ile etrafa zarar verebilirler. Damızlık dışı bırakılan erkek domuzlar kasaplık olarak değerlendirilir. Genellikle bunların kasaplık olarak kesilmesinden 1-2 ay önce kastre edilmeleri önerilmektedir.
YAVRU DOMUZLARIN BAKIMI
Doğumdan sonraki ilk bir hafta çok kritik bir zamandır. Çünkü özellikle yeni doğan domuz yavrularının çevrenin hava sıcaklığına alışması kolay değildir. Üşüme yavruların hayatını tehlikeye sokabilir.
Domuzlarda malesef plasenta ile anadan fötüse hastalıklara karşı koruyucu antikorlar geçmez. Bunları kismen kolostrum (ağız sütü) aracılığı ile alan yavru domuz, doğumdan sonra ilk hafta en zayıf ve korumasız zamanını yaşamaktadır.
Domuz yavruları, doğumdan sonra istedikleri kadar analarını serbestçe emerler. Yaşları ilerledikçe özel bölmelere konan yem maddelerini gevelemeye başlarlar ve yem yemeye alışırlar.
Süt emme devresi 6-8 hafta devam eder. Bu sürenin sonuna doğru zaten yavru domuzlar yem maddelerini yemeye iyice alıştığından dolayı sütten kesilebilirler. Yeni doğan domuz yavrularında bazen anemi (kansızlık) görülebilir. Doğumdan 3-4 gün sonra başlayan bu anemi ile mücadele etmek gerekir. Bu anemi, demir azlığının bir sonucudur. Anemik domuz yavrularına ağız yolu ile demir sülfat verilir. Son yıllarda enjektabl demir ilaçları da kullanılmaya başlamıştır. İki aylık domuz yavruları içerisinden yeter sayıda iyi yavrular damızlık domuz adayı olarak ayrılırlar. Geriye kalan nisbeten daha kötü özellikte olan domuz yavruları kasaplık olmak üzere belirli beslenme programlarına tabi tutulurlar. Örneğin 2 aylık damızlık dışı bırakılan erkek domuz yavruları testisleri çıkartılmak suretiyle kastre edilirler.ç Damızlığa ayrılan domuz yavrularının kulaklarına, kimliklendirme amacıyla kulak küpesi veya mikroçip içeren plastik parça, kulak pensi yardımı ile takılır.
Bir aylık domuz yavruları yemleri gevelemeye başlarlar. Bu nedenle boksta bir kenarda yalnızca domuz yavrularının girebileceği özel bir yerde yemliklere en iyi cinsten sindirimi kolay ve yavruları çok iyi besleyici özellikte yemler, özel rasyonlar konur. Bazen de domuz yavrularının yemlerine paraziter ve diğer hastalıklara karşı koruyucu ilaçlar ( anthelmentikler, antibiyotikler), vitamin – mineral preparatları, madensel tuzlar vb. eklenebilir.
İyi bakım ve iyi beslenme koşullarında 3 aylık domuz yavruları 22 kg’ a ulaşabilirler. Bunların ikinci gelişme devresinde yani 45 kg’ a ulaşıncaya kadar geçen süre bazı özel bakım ve beslemeye tabi tutulmaları gerekir. Domuz yavruları yine bu ikinci gelişme devresinde de kapalı barınaklarda özel bokslarda tutulur, beslenip büyütülürler.
İyi bakım ve iyi besleme koşullarında domuz yavruları 100. Günü ortalama 45 kg’ a, 160. Günü ortalama 90 kg’ a ulaşabilirler.
Sağlıklı günler dileği ile….
Dr.Ali AYYILDIZ – Veteriner Hekimi – İnsan Anatomisi Uzmanı Dr.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Domuz Yetiştiriciliği" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Vet.Hek.Doç.Dr.Ali AYYILDIZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
15 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
domuz, domuz yetiştiriciliği, sus scropha, protein, latin amerika, lard, bacon, hampshire domuz ırkı, duroc domuz ırkı, poland china domuz ırkı, polonya - çin domuzu, düz renkli polonya çin domuzu, alaca polonya - çin domuzu, spotted swine domuz ırkı, chester white domuz ırkı, hereford domuz ırkı, berkshire domuz ırkı, yorkshire domuz ırkı, tamwort domuz ırkı, american ıandrace domuz ırkı, domuz ıslahı, dişi damızlık domuz, erkek damızlık domuz, domuz barınakları, doğum yapmış domuzların bakımı, yavru domuzların bakımı
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
