Fruktoz Hakkında Bilmedikleriniz
Fruktoz nedir?
Fruktoz bir monosakkarittir ve meyve ve bal gibi doğal besinlerde bulunur. Özellikle meyve suları ve kurutulmuş meyvelerde daha yoğun olarak bulunur. Ticari olarak kullanılan fruktozun ana kaynağı sofra şekeri de dediğimiz sükrozdur. 1971 yılında ilk defa keşfedilen mısır şurubu özellikle ABD’de ve giderek diğer ülkelerde gıda pazarına hızlı bir giriş yapmıştır.
Nelerde bulunur?
Diyetle alınan fruktozun en önemli kaynağı %55-90 oranında fruktoz içeren ve hazır gıdaların üretiminde tatlandırıcı olarak kullanılan “yüksek fruktozlu mısır şurubu”dur. Yüksek fruktozlu mısır şurubu, ucuz olması, daha tatlı olması ve pek çok ürünle kolayca karışabilmesi nedeniyle yaygın olarak; Gazlı içecekler başta olmak üzere, tüm tatlandırılmış hazır içeceklerde, çikolata, kek, şekerleme türleri, reçel, marmelat ve diğer jöle türü yiyeceklerde, pastacılıkta kullanılmaktadır.
İnsüline ihtiyaç duymuyorsa, şeker hastaları için o halde avantaj mı?
Fruktoz yendikten sonra her hücre tarafından metabolize edilemediğinden dolayı hepsi karaciğere giderken glikoz’un sadece % 20 si karaciğere uğrayarak karaciğer yükünü azaltır. Fruktoz karaciğerde serbest yağ asitleriyle birleşerek depo yağlarımız olan trigliseritlere dönüşür. Yani fruktoz basit şekerler içinde en çabuk depo yağlarına dönüşeni olup aynı kalori için glikoza göre 40 katı kadar daha hızlıdır.
Neden fruktoz kullanılıyor?
Fruktozun bu kadar geniş yelpazede kullanılmasının nedenleri arasında1 sukroza göre daha güçlü bir tatlandırıcı olmasıdır. Sukroz 100 birim tatlılığa sahipken, bu değer fruktoz için 173 birim ve glukoz için sadece 74 birimdir. Diğer bir neden ise fruktozun metabolizmasından kaynaklanmaktadır. Fruktozdan içeriği yüksek yiyecek ve içecekler doyma hissini geciktirmekte, daha çok tüketilmesine neden olmakta ve ikinci acıkma hissini öne çekmektedir2.
Doyma hissini azaltır!!
Fruktoz , glukoz ile birlikte alındığında (hazır içecek-yiyecekler) barsakta fruktoz emilimi hızlanır. Diğer bir etkisi yemekle birlikte alınan fruktoz hipotalamusta leptini baskılar aynı zamanda da ghrelin baskılanmasını azaltarak doyma hissini azaltır ve böylece daha fazla yeme ihtiyacı oluşturur. Ayrıca doğal besinlerden alınan fruktozun, fruktozdan zengin işlenmiş gıdaların neden olduğu zararlı etkiye yol açmadığı tahmin edilmektedir.
Früktoz, glükoza oranla daha tatlı bir şekerdir ve bu nedenle daha fazla bağımlılık yaratır. Früktoz iştahı ayrıca daha çok artırmaktadır. Purnell ve ark.yaptığı çalışmada kilosu normal sınırlarda olan bireylere glikoz, fruktoz ve içerisinde şeker bulunmayan serum fizyolojik serum verilmiş ve manyetik rezonans ile beyinde hipotalamusta bulunan iştah merkezi görüntülenmiştir. Glikoz ilk 20 dakika içinde ventromediyal alanda sinirsel aktiviteyi artırırken fruktoz ise azaltmıştır5.
İnsülin direncine neden oluyor
Diyette aşırı fruktoz tüketilmesi sonucu kanda ürik asit miktarını artırmaktadır. Oluşan fazla miktardaki bu ürik asit insülin reseptörlerini bozup insülin direncine yol açmaktadır. İnsülin direnci ile obezite, metabolik sendrom ve karaciğer yağlanmasına doğru giden yolda hız kazanırsınız.
Obez bireylerin diyetlerinde ki aşırı früktoz vücuttaki yağ yakan enzimleri tembelleştirdiğinden bu bireyler hep yağ depolama durumunda bulunmaktadırlar. Kasların enerjiyi kullanamamasına bağlı da kendilerini yorgun hissedip sık sık acıkmaktadırlar. Burada obezitenin temel nedeni aşırı kalori almak yada sedanter yaşam tarzı değil aşırı fruktoz tüketimidir. Obezite tedavisinde fruktoz kısıtlanması ile bu bireyler rahatlıkla yağ yakabilirler.
Diyette aşırı tüketilmesi ile;
Diyette fruktoz tüketiminin artması ile kan yağ asiti düzeyi yükselir ve insülinden bağımsız olarak yağ depolanmasına neden olarak şişmanlığa yol açar. Yapılan son çalışmalarda diyette aşırı fruktoz tüketimi ile özellikle göbek bölgesinde bir yağlanma oluşacağı ve kronik hastalık riskinin beklenenden daha hızlı yükseleceği bildirilmiştir3.
Hayvanlarla yapılan çalışmalarda diyetlerinde yüksek fruktoz ile beslenme sonucu glukoz intoleransı, insülin direnci, hiperinsülinemi, hipertansiyon ve dislipidemi gözlendiği, glukoz metabolizmasının ve glukoz alım yollarının bozulduğu, trigliserit sentezi ve lipogenezin belirgin şekilde arttığı bildirilmiştir.
Diyette aşırı fruktoz tüketimi ile oluşan ürik asit arteryel kan basıncını artırarak hipertansiyon gelişmesine yatkınlık oluşturmaktadır . Son yıllarda yapılan çalışmalarda, ürik asit düzeyleri ile koroner kalp hastalığı ve inme gibi serebrovasküler iskemik vasküler olaylar arasında ilişki olduğu ve ürik asidin hastalığın gelişimi üzerine üzerinde etkili olduğu bildirilmektedir4.
Ürik asit seviyesi yüksek olan bireylerin diyetinde proteini kısıtlamak doğru değildir. Bu bireyler diyetlerinden fruktoz içerikli besinleri çıkardıklarında ürik asit miktarları daha kolay düşecektir6.
KAYNAKLAR
1- Bray GA, Nielsen SJ, Popkin BM. Consumption of high-fructose corn syrup in beverages may play a role in the epidemic of obesity. Am J Clin Nutr. 2004; 79(4): 537-43.
2- Wolf A, Bray GA, Popkin BM. A short history of beverages and how our body treats them. Obes Rev. 2008; 9(2): 151-64.
3- Stanhope KL, Havel PJ. Fructose consumption: potential mechanisms for its effects to increase visceral adiposity and induce dyslipidemia and insulin resistance. Curr Opin Lipidol. 2008; 19(1): 16-24.
4- Bos MJ, Koudstaal PJ, Hofman A, Witteman JCM, Breteler MMB. Uric acid is a risk factor for myocardial infarction and stroke. The Rotterdam Study. Stroke 2006;37:1503-1507.
5- Purnell JQ, Klopfenstein BA, Stevens AA, Havel PJ, Adams SH, Dunn TN, Krisky C,RooneyWD.Brain functional magnetic resonance imaging response to glucose and fructose infusions in humans. Diabetes Obes Metab. 2011;13(3):229-34.
6- Dessein PH, Shipton EA, Stanwix AE, Joffe BI, Ramokgadi J. Beneficial effects of weight loss associated with moderate calorie/carbohydrate restriction, and increased proportional intake of protein and unsaturated fat on serum urate and lipoprotein levels in gout: a pilot study. AnnRheumDis. 2000 ;59(7):539-43.
Fruktoz bir monosakkarittir ve meyve ve bal gibi doğal besinlerde bulunur. Özellikle meyve suları ve kurutulmuş meyvelerde daha yoğun olarak bulunur. Ticari olarak kullanılan fruktozun ana kaynağı sofra şekeri de dediğimiz sükrozdur. 1971 yılında ilk defa keşfedilen mısır şurubu özellikle ABD’de ve giderek diğer ülkelerde gıda pazarına hızlı bir giriş yapmıştır.
Nelerde bulunur?
Diyetle alınan fruktozun en önemli kaynağı %55-90 oranında fruktoz içeren ve hazır gıdaların üretiminde tatlandırıcı olarak kullanılan “yüksek fruktozlu mısır şurubu”dur. Yüksek fruktozlu mısır şurubu, ucuz olması, daha tatlı olması ve pek çok ürünle kolayca karışabilmesi nedeniyle yaygın olarak; Gazlı içecekler başta olmak üzere, tüm tatlandırılmış hazır içeceklerde, çikolata, kek, şekerleme türleri, reçel, marmelat ve diğer jöle türü yiyeceklerde, pastacılıkta kullanılmaktadır.
İnsüline ihtiyaç duymuyorsa, şeker hastaları için o halde avantaj mı?
Fruktoz yendikten sonra her hücre tarafından metabolize edilemediğinden dolayı hepsi karaciğere giderken glikoz’un sadece % 20 si karaciğere uğrayarak karaciğer yükünü azaltır. Fruktoz karaciğerde serbest yağ asitleriyle birleşerek depo yağlarımız olan trigliseritlere dönüşür. Yani fruktoz basit şekerler içinde en çabuk depo yağlarına dönüşeni olup aynı kalori için glikoza göre 40 katı kadar daha hızlıdır.
Neden fruktoz kullanılıyor?
Fruktozun bu kadar geniş yelpazede kullanılmasının nedenleri arasında1 sukroza göre daha güçlü bir tatlandırıcı olmasıdır. Sukroz 100 birim tatlılığa sahipken, bu değer fruktoz için 173 birim ve glukoz için sadece 74 birimdir. Diğer bir neden ise fruktozun metabolizmasından kaynaklanmaktadır. Fruktozdan içeriği yüksek yiyecek ve içecekler doyma hissini geciktirmekte, daha çok tüketilmesine neden olmakta ve ikinci acıkma hissini öne çekmektedir2.
Doyma hissini azaltır!!
Fruktoz , glukoz ile birlikte alındığında (hazır içecek-yiyecekler) barsakta fruktoz emilimi hızlanır. Diğer bir etkisi yemekle birlikte alınan fruktoz hipotalamusta leptini baskılar aynı zamanda da ghrelin baskılanmasını azaltarak doyma hissini azaltır ve böylece daha fazla yeme ihtiyacı oluşturur. Ayrıca doğal besinlerden alınan fruktozun, fruktozdan zengin işlenmiş gıdaların neden olduğu zararlı etkiye yol açmadığı tahmin edilmektedir.
Früktoz, glükoza oranla daha tatlı bir şekerdir ve bu nedenle daha fazla bağımlılık yaratır. Früktoz iştahı ayrıca daha çok artırmaktadır. Purnell ve ark.yaptığı çalışmada kilosu normal sınırlarda olan bireylere glikoz, fruktoz ve içerisinde şeker bulunmayan serum fizyolojik serum verilmiş ve manyetik rezonans ile beyinde hipotalamusta bulunan iştah merkezi görüntülenmiştir. Glikoz ilk 20 dakika içinde ventromediyal alanda sinirsel aktiviteyi artırırken fruktoz ise azaltmıştır5.
İnsülin direncine neden oluyor
Diyette aşırı fruktoz tüketilmesi sonucu kanda ürik asit miktarını artırmaktadır. Oluşan fazla miktardaki bu ürik asit insülin reseptörlerini bozup insülin direncine yol açmaktadır. İnsülin direnci ile obezite, metabolik sendrom ve karaciğer yağlanmasına doğru giden yolda hız kazanırsınız.
Obez bireylerin diyetlerinde ki aşırı früktoz vücuttaki yağ yakan enzimleri tembelleştirdiğinden bu bireyler hep yağ depolama durumunda bulunmaktadırlar. Kasların enerjiyi kullanamamasına bağlı da kendilerini yorgun hissedip sık sık acıkmaktadırlar. Burada obezitenin temel nedeni aşırı kalori almak yada sedanter yaşam tarzı değil aşırı fruktoz tüketimidir. Obezite tedavisinde fruktoz kısıtlanması ile bu bireyler rahatlıkla yağ yakabilirler.
Diyette aşırı tüketilmesi ile;
Diyette fruktoz tüketiminin artması ile kan yağ asiti düzeyi yükselir ve insülinden bağımsız olarak yağ depolanmasına neden olarak şişmanlığa yol açar. Yapılan son çalışmalarda diyette aşırı fruktoz tüketimi ile özellikle göbek bölgesinde bir yağlanma oluşacağı ve kronik hastalık riskinin beklenenden daha hızlı yükseleceği bildirilmiştir3.
Hayvanlarla yapılan çalışmalarda diyetlerinde yüksek fruktoz ile beslenme sonucu glukoz intoleransı, insülin direnci, hiperinsülinemi, hipertansiyon ve dislipidemi gözlendiği, glukoz metabolizmasının ve glukoz alım yollarının bozulduğu, trigliserit sentezi ve lipogenezin belirgin şekilde arttığı bildirilmiştir.
Diyette aşırı fruktoz tüketimi ile oluşan ürik asit arteryel kan basıncını artırarak hipertansiyon gelişmesine yatkınlık oluşturmaktadır . Son yıllarda yapılan çalışmalarda, ürik asit düzeyleri ile koroner kalp hastalığı ve inme gibi serebrovasküler iskemik vasküler olaylar arasında ilişki olduğu ve ürik asidin hastalığın gelişimi üzerine üzerinde etkili olduğu bildirilmektedir4.
Ürik asit seviyesi yüksek olan bireylerin diyetinde proteini kısıtlamak doğru değildir. Bu bireyler diyetlerinden fruktoz içerikli besinleri çıkardıklarında ürik asit miktarları daha kolay düşecektir6.
KAYNAKLAR
1- Bray GA, Nielsen SJ, Popkin BM. Consumption of high-fructose corn syrup in beverages may play a role in the epidemic of obesity. Am J Clin Nutr. 2004; 79(4): 537-43.
2- Wolf A, Bray GA, Popkin BM. A short history of beverages and how our body treats them. Obes Rev. 2008; 9(2): 151-64.
3- Stanhope KL, Havel PJ. Fructose consumption: potential mechanisms for its effects to increase visceral adiposity and induce dyslipidemia and insulin resistance. Curr Opin Lipidol. 2008; 19(1): 16-24.
4- Bos MJ, Koudstaal PJ, Hofman A, Witteman JCM, Breteler MMB. Uric acid is a risk factor for myocardial infarction and stroke. The Rotterdam Study. Stroke 2006;37:1503-1507.
5- Purnell JQ, Klopfenstein BA, Stevens AA, Havel PJ, Adams SH, Dunn TN, Krisky C,RooneyWD.Brain functional magnetic resonance imaging response to glucose and fructose infusions in humans. Diabetes Obes Metab. 2011;13(3):229-34.
6- Dessein PH, Shipton EA, Stanwix AE, Joffe BI, Ramokgadi J. Beneficial effects of weight loss associated with moderate calorie/carbohydrate restriction, and increased proportional intake of protein and unsaturated fat on serum urate and lipoprotein levels in gout: a pilot study. AnnRheumDis. 2000 ;59(7):539-43.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Fruktoz Hakkında Bilmedikleriniz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Atilla ZEYREK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Atilla ZEYREK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
