Çatışma ve Uzlaşabilmek
ÇATIŞMA VE UZLAŞABİLMEK
İletişimde bir kişinin davranışları diğer kişinin ihtiyaçlarına ters düşüyor, onu engelliyor ya da değerleri birbirine uymuyorsa, bu kişiler arasında çıkan sürtüşmeye “ÇATIŞMA” denir. Bireylerin veya grupların, kendi ihtiyaç ve çıkarlarını korumak güdüsüyle birbiriyle uyumsuz amaçlar taşıdıklarında ortaya çıkan enerji, uyuşmazlık yada anlaşmazlıktır. Dolayısıyla çatışma bir ya da birden fazla kişinin herhangi bir konu üzerinde anlaşmazlığa düşmesidir. Çatışma durumunda kişilerin istek ve amaçları birbirine uyuşmamaktadır. Aslında insan yaşamında ki çatışmalar normaldir, kaçınılmazdır, gereklidir ve bu nedenle ya ilişkilerin geliştirilmesine ya da ilişkilere zarar verilmesine neden olur.
Neden Çatışma Oluşur?:Herkesin inançlarının, ihtiyaçlarının, önceliklerinin, yapmak istediği şeylerin, beklentilerinin farklı olması,ergenlik dönemine geçiş, kişilerin ihtiyaçlarının zaman içinde değişim,taşınma,mevsim değişiklikleri,ilişkilere dayalı sorunlar,verilere dayalı sorunlar,yapısal sorunlar,çıkarlar, ihtiyaçlar, korkular ve değerlerde ki farklılıklar başlıca çatışma nedenleri arasında yer alır. Çatışmaya yol açabilecek temel insani ihtiyaçlar arasında; hayatta kalabilme (gıda, sağlık, barınma vb.), güvenlik, özgürlük, kabul edilme, kimlik, katılım, anlayış, eğlence, yaratıcılık gibi durumlar sayılabilir.
Kişilerarası ilişkilerde değişik nedenlerden olayı çatışmalar çıktığı gibi bu çatışmalarında değişik tür ve özellikleri vardır. Örneğin; Kişisel iç çatışma (kişinin kendi içinde yaşadığı çatışma), Kişiler arası çatışma, Grup içi çatışma, Gruplar arası çatışma gibi.. Bu çatışma türleri çoğu zaman birbiriyle doğrudan bağlantılıdır. Önemli olan çatışma durumunun yaşanması değil, onu nasıl çözdüğünüzdür. Çatışma durumunun kendisi olumlu ya da olumsuz değildir, çatışma durumuna verilen tepkiler olumlu ya da olumsuzdur. Çatışmalar ilişkiyi güçlendirir ya da zayıflatır. Kurallar, normlar, yasalar ve kurumlar oluşturulması ya da var olanların değiştirilmesi gerektiğinin işaretidir. İlişkilerin önemini anlamamızı sağlar. Farklı taraflar arasında güç birlikleri (koalisyonlar) oluşmasına yol açar. Bir konunun ve inancın netleşmesini sağlayarak grup bütünlüğünü güçlendirir (bir tarafın kendi içinde). Çatışmaların YAPICI mı yoksa YIKICI mı olduğunu çatışmanın kendisi değil, çatışmaları çözmek için seçtiğimiz yol belirler… Çatışmaların sayısı, onların ne kadar sağlıklı ya da sağlıksız olduklarını göstermez. Gerçek gösterge, çatışmaların çözülüp çözülmediği ve çözüldüyse hangi yöntemle çözüldüğüdür.
Çatışma Çözme Yolları: Çatışmadan Kaçmak :Kişiler arası ilişkilerde çatışma yasayan kişiler, sorundan kaçarak, küserek, görmezden gelerek, sorun yokmuş gibi davranarak vb. tepkiler vererek davranabilirler. Bunun sonucunda da kişi kendi gereksinimlerini göz ardı ederek diğerinin çıkarlarına en uygun anlaşmaya varılmasını (kaybet-kazan) ya da yaşanılan çatışmada her iki tarafında kaybetmesi (kaybet-kaybet) ile sonuçlanır. Kişiler çatışmadan kaçarsa; Kızgınlık Artar : Çatışmalar çözülmeden bırakılınca, kızgınlıklar yavaş yavaş artar. Sonra, belki aylar sonra, küçücük bir sorun çıkınca, onunla orantılı olmayan biriktirilmiş tüm kızgınlıklar ortaya dökülür. Duygular, Başka Kişi ve Şeylere Yöneltilir: Çatışmalarını çözmeyen kişi kızgınlığını daha güçsüz olduğunu düşündüğü kişilere yönlendirebilir. Kişileri Yakınmaya, Arkadan Konuşmaya ve Yaygın Dedikoduya İter: Çatışmalar çözülmediğinde kişiler sürekli ve yoğun bir biçimde eleştiri ve dedikodu ortamı yaratabilirler. Çatışmalardan kaçmamalıdır. Çatışılan kişiye kızgınlık duyulduğu için bu kızgınlık biçim değiştirip düşmanlığa dönüşebilir. Bu nedenle çatışmalar “HASIRALTI” edilmemeli, ortaya çıkartılarak çözülmelidir.
Saldırgan ve Yıkıcı Tepkiler: Kişiler arası ilişkilerde çatışma yasayan kişiler, birbirlerini tehdit ederek, vurarak, küfrederek, saldırganca davranışlar sergileyerek, şikayet ederek, dedikodu yayarak yıkıcı tepkiler verebilirler. Bunun sonucunda da diğer kişinin istekleri, gereksinimleri, hedefleri ve değerleri göz ardı edilmiş ve kendi çıkarları doğrultusunda hareket edilmiş olur. (Kazan-Kaybet)
Yapıcı, Barışcıl ve Onarıcı Tepkiler: İnsanlar çatışma içinde oldukları kişilerle, karşılıklı konuşarak, birlerinin isteklerini anlamaya çalışarak, karşılıklı empati kurarak, ortak sorunlarını her iki tarafında yararına çözebilirler. Bu yolla ulaşılmış çözüm her iki tarafında kazanmasını sağlar. Dolayısıyla kişiler arasındaki çatışma karşılıklı uzlaşarak, barışarak ve olumsuz giden iliski onarılarak yapıcı bir biçimde çözülmüş olacaktır.(Kazan-Kazan)
Kazan Kazan Yöntemi (Müzakere); Sorunun Tanımlaması, Çözüm Önerileri Oluşturma, Değerlendirme, Uygun Çözümü Seçme, Karar Verme, Takip Etme gibi adımlardan oluşur.
Tanımlama: Bu basamağın en temel amacı tarafların ihtiyaçlarını net olarak ortaya koymasıdır. Bu nedenle öncellikle BEN dilini kullanmak önemlidir. Etkin dinleme yöntemini kullanarak karşınızdaki kişinin ihtiyaçlarını da belirlemesine yardımcı olun.
Etkili Dinleme: Sağlıklı insan ilişkilerinin temeli, çok basit gibi gözüken ama çok ihmal edilen etkin dinlemenin doğru olarak uygulanmasıdır. Etkin bir şekilde dinlemek şu anlama gelir; Sözcükleri duymak, mesajı anlamak ve eyleme geçirmek. Etkili dinleme, sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir. Önce anlamaya çalışmak, yaşamın bütün alanlarında belirgin olan doğru, geniş kapsamlı, ortak paydalı bir ilkedir. Ama en güçlü olduğu alan, kişiler arası ilişkilerdir…
Çözüm Önerileri Oluşturma: Karşılıklı ihtiyaçlara yönelik çözüm önerilerinin üretildiği basamaktır. İki taraf da kabul edilebilir seçenekler sunar. Bu seçenekleri iki tarafın da öncelikle kendi başına oluşturması önemlidir. Değerlendirme: Bu basamakta taraflar dürüst olmalı ve kendilerine uymayan çözümleri söylemelidir. Uygun Çözümü Seçme: Tüm basamaklar izlendikten sonra en iyi çözüm önerisi zaten kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Buradaki önemli nokta tarafların bu çözüme ikna olmuş olmaları ve çözümün karşılıklı ihtiyaçları en iyi karşılayan çözüm olmasıdır. Karar Verme: Anlaşmaya varılan kararın nasıl uygulanacağına bu basamakta karar verilir. ygulamada çıkabilecek sorunları önceden düşünmekte ve önlem almakta fayda var. Böylece birlikte bulduğunuz çözümün başarısızlığa uğrama şansı çok azalır. Takip Etme: Sorunun uygulanmasının alacağı zaman da düşünülerek bir hafta, iki hafta veya belki de bir ay sonrası için bir tarih belirlenir. “Sorun çözülmüş mü? Taraflar çözümden memnun mu?” soruları tartışılır.
ARABULUCULUK: Arabuluculuk, günümüzde dostane yollarla uyuşmazlık çözüm yöntemleri içinde en yaygın olarak bilinen ve uygulanan uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Kişiler arası ilişkilerde yaşanan çatışma durumlarında kazan-kazan yönteminin uygulanması önemlidir. Fakat tüm çabalara rağmen kişiler çatışmalarını karşılıklı müzakere ederek çözemezler ise, birbirlerine sözlü ya da fiziksel şiddet uygulamak ya da küsmek yerine psikologlarından ya da güvendikleri bir arkadaşlarından arabuluculuk desteği isteyebilirler. Arabulucu, sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getirerek onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini ve aralarında iletişim sürecinin kurulmasını sağlamaya çağlayan tarafsız üçüncü kişidir. Arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Hatta taraflara herhangi bir çözüm de önermez. Taraflar uyuşmazlığı kendileri uzlaşarak çözerler. Arabulucu, tarafların aralarındaki asıl uyuşmazlığı ve menfaatlerini tespit ederek bu konularda tartışmalarını ve çözüm bulmalarını sağlamaya çalışır. Burada taraflar kendi çözümlerini kendileri üretirler ve bunu yaparken birbirlerini anlamaya çalışırlar. Çatışan tarafların ortak sorunlarını ve sorunları ile ilgili isteklerini nedenleri ile birlikte kendi pencerelerinden karşılıklı anlatmalarını sağlatır. Arabulucu tarafların sorun yaşanırken yasadıkları duygularını nedenleriyle birlikte karşılıklı anlatmalarını sağlar. Arabulucu çatışan tarafların sırayla kendilerini diğerinin yerine koyarak isteklerinden, duygularından ve bunların nedenlerinden anlamış olduklarını, diğer kişiye belirtmelerini sağlatır. Sonrada diğer kişiye onatır. Arabulucu çatışan taraflardan her iki tarafın da kazancına olan olası anlaşma seçenekleri üretmelerini sağlatır. Arabulucu çatışan kişilerden ürettikleri çözüm seçeneklerinden bir tanesini tercih ederek yapıcı, barışçıl anlaşmaya ulaşmalarını sağlatır.
İletişimde bir kişinin davranışları diğer kişinin ihtiyaçlarına ters düşüyor, onu engelliyor ya da değerleri birbirine uymuyorsa, bu kişiler arasında çıkan sürtüşmeye “ÇATIŞMA” denir. Bireylerin veya grupların, kendi ihtiyaç ve çıkarlarını korumak güdüsüyle birbiriyle uyumsuz amaçlar taşıdıklarında ortaya çıkan enerji, uyuşmazlık yada anlaşmazlıktır. Dolayısıyla çatışma bir ya da birden fazla kişinin herhangi bir konu üzerinde anlaşmazlığa düşmesidir. Çatışma durumunda kişilerin istek ve amaçları birbirine uyuşmamaktadır. Aslında insan yaşamında ki çatışmalar normaldir, kaçınılmazdır, gereklidir ve bu nedenle ya ilişkilerin geliştirilmesine ya da ilişkilere zarar verilmesine neden olur.
Neden Çatışma Oluşur?:Herkesin inançlarının, ihtiyaçlarının, önceliklerinin, yapmak istediği şeylerin, beklentilerinin farklı olması,ergenlik dönemine geçiş, kişilerin ihtiyaçlarının zaman içinde değişim,taşınma,mevsim değişiklikleri,ilişkilere dayalı sorunlar,verilere dayalı sorunlar,yapısal sorunlar,çıkarlar, ihtiyaçlar, korkular ve değerlerde ki farklılıklar başlıca çatışma nedenleri arasında yer alır. Çatışmaya yol açabilecek temel insani ihtiyaçlar arasında; hayatta kalabilme (gıda, sağlık, barınma vb.), güvenlik, özgürlük, kabul edilme, kimlik, katılım, anlayış, eğlence, yaratıcılık gibi durumlar sayılabilir.
Kişilerarası ilişkilerde değişik nedenlerden olayı çatışmalar çıktığı gibi bu çatışmalarında değişik tür ve özellikleri vardır. Örneğin; Kişisel iç çatışma (kişinin kendi içinde yaşadığı çatışma), Kişiler arası çatışma, Grup içi çatışma, Gruplar arası çatışma gibi.. Bu çatışma türleri çoğu zaman birbiriyle doğrudan bağlantılıdır. Önemli olan çatışma durumunun yaşanması değil, onu nasıl çözdüğünüzdür. Çatışma durumunun kendisi olumlu ya da olumsuz değildir, çatışma durumuna verilen tepkiler olumlu ya da olumsuzdur. Çatışmalar ilişkiyi güçlendirir ya da zayıflatır. Kurallar, normlar, yasalar ve kurumlar oluşturulması ya da var olanların değiştirilmesi gerektiğinin işaretidir. İlişkilerin önemini anlamamızı sağlar. Farklı taraflar arasında güç birlikleri (koalisyonlar) oluşmasına yol açar. Bir konunun ve inancın netleşmesini sağlayarak grup bütünlüğünü güçlendirir (bir tarafın kendi içinde). Çatışmaların YAPICI mı yoksa YIKICI mı olduğunu çatışmanın kendisi değil, çatışmaları çözmek için seçtiğimiz yol belirler… Çatışmaların sayısı, onların ne kadar sağlıklı ya da sağlıksız olduklarını göstermez. Gerçek gösterge, çatışmaların çözülüp çözülmediği ve çözüldüyse hangi yöntemle çözüldüğüdür.
Çatışma Çözme Yolları: Çatışmadan Kaçmak :Kişiler arası ilişkilerde çatışma yasayan kişiler, sorundan kaçarak, küserek, görmezden gelerek, sorun yokmuş gibi davranarak vb. tepkiler vererek davranabilirler. Bunun sonucunda da kişi kendi gereksinimlerini göz ardı ederek diğerinin çıkarlarına en uygun anlaşmaya varılmasını (kaybet-kazan) ya da yaşanılan çatışmada her iki tarafında kaybetmesi (kaybet-kaybet) ile sonuçlanır. Kişiler çatışmadan kaçarsa; Kızgınlık Artar : Çatışmalar çözülmeden bırakılınca, kızgınlıklar yavaş yavaş artar. Sonra, belki aylar sonra, küçücük bir sorun çıkınca, onunla orantılı olmayan biriktirilmiş tüm kızgınlıklar ortaya dökülür. Duygular, Başka Kişi ve Şeylere Yöneltilir: Çatışmalarını çözmeyen kişi kızgınlığını daha güçsüz olduğunu düşündüğü kişilere yönlendirebilir. Kişileri Yakınmaya, Arkadan Konuşmaya ve Yaygın Dedikoduya İter: Çatışmalar çözülmediğinde kişiler sürekli ve yoğun bir biçimde eleştiri ve dedikodu ortamı yaratabilirler. Çatışmalardan kaçmamalıdır. Çatışılan kişiye kızgınlık duyulduğu için bu kızgınlık biçim değiştirip düşmanlığa dönüşebilir. Bu nedenle çatışmalar “HASIRALTI” edilmemeli, ortaya çıkartılarak çözülmelidir.
Saldırgan ve Yıkıcı Tepkiler: Kişiler arası ilişkilerde çatışma yasayan kişiler, birbirlerini tehdit ederek, vurarak, küfrederek, saldırganca davranışlar sergileyerek, şikayet ederek, dedikodu yayarak yıkıcı tepkiler verebilirler. Bunun sonucunda da diğer kişinin istekleri, gereksinimleri, hedefleri ve değerleri göz ardı edilmiş ve kendi çıkarları doğrultusunda hareket edilmiş olur. (Kazan-Kaybet)
Yapıcı, Barışcıl ve Onarıcı Tepkiler: İnsanlar çatışma içinde oldukları kişilerle, karşılıklı konuşarak, birlerinin isteklerini anlamaya çalışarak, karşılıklı empati kurarak, ortak sorunlarını her iki tarafında yararına çözebilirler. Bu yolla ulaşılmış çözüm her iki tarafında kazanmasını sağlar. Dolayısıyla kişiler arasındaki çatışma karşılıklı uzlaşarak, barışarak ve olumsuz giden iliski onarılarak yapıcı bir biçimde çözülmüş olacaktır.(Kazan-Kazan)
Kazan Kazan Yöntemi (Müzakere); Sorunun Tanımlaması, Çözüm Önerileri Oluşturma, Değerlendirme, Uygun Çözümü Seçme, Karar Verme, Takip Etme gibi adımlardan oluşur.
Tanımlama: Bu basamağın en temel amacı tarafların ihtiyaçlarını net olarak ortaya koymasıdır. Bu nedenle öncellikle BEN dilini kullanmak önemlidir. Etkin dinleme yöntemini kullanarak karşınızdaki kişinin ihtiyaçlarını da belirlemesine yardımcı olun.
Etkili Dinleme: Sağlıklı insan ilişkilerinin temeli, çok basit gibi gözüken ama çok ihmal edilen etkin dinlemenin doğru olarak uygulanmasıdır. Etkin bir şekilde dinlemek şu anlama gelir; Sözcükleri duymak, mesajı anlamak ve eyleme geçirmek. Etkili dinleme, sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir. Önce anlamaya çalışmak, yaşamın bütün alanlarında belirgin olan doğru, geniş kapsamlı, ortak paydalı bir ilkedir. Ama en güçlü olduğu alan, kişiler arası ilişkilerdir…
Çözüm Önerileri Oluşturma: Karşılıklı ihtiyaçlara yönelik çözüm önerilerinin üretildiği basamaktır. İki taraf da kabul edilebilir seçenekler sunar. Bu seçenekleri iki tarafın da öncelikle kendi başına oluşturması önemlidir. Değerlendirme: Bu basamakta taraflar dürüst olmalı ve kendilerine uymayan çözümleri söylemelidir. Uygun Çözümü Seçme: Tüm basamaklar izlendikten sonra en iyi çözüm önerisi zaten kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Buradaki önemli nokta tarafların bu çözüme ikna olmuş olmaları ve çözümün karşılıklı ihtiyaçları en iyi karşılayan çözüm olmasıdır. Karar Verme: Anlaşmaya varılan kararın nasıl uygulanacağına bu basamakta karar verilir. ygulamada çıkabilecek sorunları önceden düşünmekte ve önlem almakta fayda var. Böylece birlikte bulduğunuz çözümün başarısızlığa uğrama şansı çok azalır. Takip Etme: Sorunun uygulanmasının alacağı zaman da düşünülerek bir hafta, iki hafta veya belki de bir ay sonrası için bir tarih belirlenir. “Sorun çözülmüş mü? Taraflar çözümden memnun mu?” soruları tartışılır.
ARABULUCULUK: Arabuluculuk, günümüzde dostane yollarla uyuşmazlık çözüm yöntemleri içinde en yaygın olarak bilinen ve uygulanan uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Kişiler arası ilişkilerde yaşanan çatışma durumlarında kazan-kazan yönteminin uygulanması önemlidir. Fakat tüm çabalara rağmen kişiler çatışmalarını karşılıklı müzakere ederek çözemezler ise, birbirlerine sözlü ya da fiziksel şiddet uygulamak ya da küsmek yerine psikologlarından ya da güvendikleri bir arkadaşlarından arabuluculuk desteği isteyebilirler. Arabulucu, sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getirerek onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini ve aralarında iletişim sürecinin kurulmasını sağlamaya çağlayan tarafsız üçüncü kişidir. Arabulucu, bu süreçte karar veren kişi değildir. Hatta taraflara herhangi bir çözüm de önermez. Taraflar uyuşmazlığı kendileri uzlaşarak çözerler. Arabulucu, tarafların aralarındaki asıl uyuşmazlığı ve menfaatlerini tespit ederek bu konularda tartışmalarını ve çözüm bulmalarını sağlamaya çalışır. Burada taraflar kendi çözümlerini kendileri üretirler ve bunu yaparken birbirlerini anlamaya çalışırlar. Çatışan tarafların ortak sorunlarını ve sorunları ile ilgili isteklerini nedenleri ile birlikte kendi pencerelerinden karşılıklı anlatmalarını sağlatır. Arabulucu tarafların sorun yaşanırken yasadıkları duygularını nedenleriyle birlikte karşılıklı anlatmalarını sağlar. Arabulucu çatışan tarafların sırayla kendilerini diğerinin yerine koyarak isteklerinden, duygularından ve bunların nedenlerinden anlamış olduklarını, diğer kişiye belirtmelerini sağlatır. Sonrada diğer kişiye onatır. Arabulucu çatışan taraflardan her iki tarafın da kazancına olan olası anlaşma seçenekleri üretmelerini sağlatır. Arabulucu çatışan kişilerden ürettikleri çözüm seçeneklerinden bir tanesini tercih ederek yapıcı, barışçıl anlaşmaya ulaşmalarını sağlatır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çatışma ve Uzlaşabilmek" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.İlkten ÇETİN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.İlkten ÇETİN'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
7 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
