Borderlıne Kişilik Yapılanması
Borderline, genç erişkinlik döneminde başlayan, farklı koşullarda ortaya çıkan, toplum içerisinde %2-3 oranında ve kadında erkeğe oranla 2-3 kat daha sık görülen bu bozukluk kişiler arası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık sergileyen, belirgin bir dürtüselliğin eşlik ettiği bir bozukluktur. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar kendi görüntülerini çarpıtırlar ve temelde değersiz, kötü ve zarar görmüş hissederler. Bu bozukluğa sahip olan insanlar, sevgi dolu bir ilişki için özlem duyarken, genellikle öfkeli dürtüsellik, fırtınalı tutkunluk ve sık rastlanan ruh hali değişkenlikleri onları başka yerlere yönlendirir. Borderline kişilik bozukluğu olanların maruz rahatsızlıklar iş, ev ve sosyal ortamlarda istihdam edilebilirlik ve ilişkiler de dahil olmak üzere yaşamın psiko-sosyal yönlerinin birçoğu ya da tamamı üzerinde geniş kapsamlı ve yaygın bir olumsuz etkiye sahiptir. Daha da fazlası, bu bozukluğa sahip olanlar, toplum tarafından dışlanabilir.
Biliş alanında güçlükler ve benlik duygusu , uzun vadeli hedefler, kariyer planları, cinsel kimlik, cinsel yönelim, dostluklar ve değerlerde hızlı değişikliklere neden olabilir. Bazen, bu bozukluğu olan insanlar kendilerini özde kötü ya da değersiz görürler. İnsafsızca yanlış anlaşılmış, hor görülmüş, yoksun ve kim olduklarına ilişkin çok az fikirleri olduğunu hissedebilirler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar daha çok kendilerini soyutlanmış ve sosyal destekten yoksun ve kim olduklarına ilişkin çok az fikirleri olduğunu hissedebilirler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar daha çok kendilerini soyutlanmış ve sosyal destekten yoksun hissettiklerinde, bu tarz akut belirtileri gösterirler ve yalnız kalmaktan kaçınmak için çılgın çabalar gösterebilirler. Bu bozukluğa sahip olan insanlar, son derece dengesiz sosyal ilişkilere sahiptir. Ailelerine, arkadaşlarına ve sevdiklerine yönelik yoğun ama fırtınalı bağlılıklar geliştirebilirlerken, idealleştirme değer düşürümüne dönüşebilir. (Büyük beğeni ve sevgiden, yoğun kızgınlık ve hoşlanmamaya geçebilir.) Bu nedenle, herhangi birine karşı ani güven ve bağlılık geliştirebilir, ancak diğerlerinin hafif görebileceği bir ayrılma ya da çatışma olduğunda, bağlanma ve güven duygularını kaybedebilir ve geri çekilebilir veya kızabilir.
Bunların yanında, borderline kişilik bozukluğu olan insanlar, derin bir terkedilme korkusu yaşarlar. Bu durum, eşlerinin yanı sıra, aile üyeleri, sağlık uzmanları ve arkadaşları ile olan ilişkilerinde ortaya çıkabilir. Sosyal kabul için yarış içindedirler, reddedilmekten korkarlar ve samimi bir ilişki bağlamı içinde bile sıklıkla kendilerini yalnız hissederler. Bu nedenle, romantik bir ilişkinin normal iniş ve çıkışlarını yönetmek, onlar için daha zordur. Dürtüsel, kendini yıkıcı davranış, yalnız kalma korkusu ile yükselen kaygıyı gidermek için girişim olabilir. ( Ani olarak gelen dürtüyle aşırı alışveriş, harcama yapmak gibi) İntihar girişimleri ya da kendine zarar verme, terkedilme ve hayal kırıklığı sonucu gelişen öfke nedeniyle olabilir. Öfkelendiklerinde ve kendilerini kötü hissettiklerinde bu duyguyu diğerine vererek rahatlama yani yansıtmalı özdeşim savunma mekanizmasını da oldukça sık kullanırlar. Örneğin diğerinin ne kadar kötü ,acımasız, pislik olduğunu söyleyip onu kötü hissettirdikten sonra ancak rahatlayabilirler. Diğeri gerçekten kötü hissettiğinde ve sustuğunda ona her şeyi kafasına taktığını, beraber bir şeyler yapmak istediğini örneğin sinemaya gitmeyi teklif eder. Yarım saat önce yapılan konuşmayı kendisi yapmamış gibidir.
Duygusal düzenlemeyle ve bazı sosyal sınırların korunmasıyla ilgili zorlukların bir sonucu olarak, borderline kişilik bozukluğu olan insanlar bazen, karşılıklı hayranlığın gerçekdışı yükseklikte seviyeleriyle beliren, başkaları ile hızlı ve görünüşte derin bağlar kurabilirler. Başkaları tarafından ezilebilir ya da kullanılabilirler. Bu tür ilişkilerin doğasında olan değişkenlik ve Borderline kişilik bozukluğu olan kişi için çözümlenmemiş konular nedeniyle (özellikle güven ve özsaygı konularında), aleni saygısızlıklara karşı sert tepki vermeye ve aşırı olumlu bakış açılarını tersine çevirmeye eğilimlidirler. Bu başkaları için tarafından beklenmedik bir düşmanlık veya ihanet olarak görülebilirken borderline bozukluğu olan kişi için, kafa karıştırıcı ve acı verici olabilir.
Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar, aşırı harcama, kumar, aşırı yemek, ve tehlikeli seks gibi dürtüsel davranışlar sergilerler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar özellikle bipolar bozukluk, depresyon, anksiyete bozuklukları, madde kullanımı ve diğer kişilik bozukluklarıyla birlikte görülür. Bu bozukluğa eşlik eden depresyon, kişinin acı çekmesine ve intihar girişimlerine neden olabilir.
Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun %2sini ve hatta bazı tahminlere göre %10-%14 gibi bir yüksek oranı etkileyen bozukluk oldukça yaygındır. Borderline kadınlarda üç kat daha fazladır. Borderline bozukluklarının kadınlarda artan sıklığının nedeni, genetik ve hormonal etkilerle ilişkili olabilir, ancak çocukluk döneminde ensest deneyimlerin görülme sıklığının da bir sonucu olabilir. Ensestin, kadınlarda erkeklerden ziyade on kat fazla gerçekleştiğine inanılmaktadır ve bu oranın tüm kadınların dörtte biri olduğu gibi ciddi bir orana çıktığı tahmin edilmektedir. Bu kronik ya da periyodik mağduriyet ve bazen acımasızlaşma, daha sonra ilişkilerin bozulmasına ve erkeklere karşı güvensizlik duygusuna, cinselliğin ilk sırada yer almasına, cinsel sapkınlığa ve cinsel bağımlılığa, cinsel tutukluğa, derin yerleşmiş depresyona ve ciddi şekilde hasar görmüş benlik bilincine neden olabilir.
Borderline kişilik bozukluğuna sahip kişilerin çocukluğunda tutarsız bir anne vardır.Annenin çocuğu sevdiği ve çocuğa kızdığı olaylar sürekli değişir. Bugün resim yaptığı için çocuğu seven, öpen anne yarın resim yaparak boya kalemleriyle ortalığı dağıttığı için çocuğa öfkelenir. Çocuk resim yapmanın iyi bir şey mi kötü bir şey mi olduğunu anlayamaz. Bu çocuğun hayatının bütününde vardır, annenin neye öfkeleneceğini neden mutlu olamayacağını bilmeyen çocuk yetişkinliğinde diğerlerinin duygularını anlama noktasında güçlük çeker. Empati yeteneğinin zayıf olmasının sebebi annenin dengesiz davranışlarıdır. Babanın evdeki rolü ise genellikle silik ve uzaktır bu yüzden çocuğunun ne yaşadığını anlayamaz ya da anne ile çocuk arasındaki ilişkiye müdahil olmak istemez. Dolayısıyla bu kişiler hayatları boyunca mükemmel ve koşulsuz anneyi arama eğilimindedirler. İlişkide çok vericidirler bunun karşılığında istedikleri koşulsuz bir sevgi ve terk edilmemektir.
Bireylerin borderline bozukluğuna sahip olmasının bir diğer anne ve çocuk ilişkisinden kaynaklanmasının nedeni anne ile kendisini ayırmak istediği ve kendi ihtiyaç, yetenek ve becerilerini bireyselleştirdiği dönemdir. Annenin kendi ihtiyaçlarını sürdürmesi ve çocuğun ihtiyaçlarını görmemesi, çocuğun ayrışmasına izin vermemesi , çocuğun becerilerini takdir etmemesi, bireyselleşmesine hep müdahale etmesi ve çocuğun sadece annenin kötü tarafları ile karşı karşıya kalması sonucunda çocuk kötü kendilik yaşayacak ve çıkış yolu olarak da eyleme vurma dediğimiz dürtüsel davranışlar tetiklenecektir. Çocuğa öğretilen ise; ben seni hep kötü hissettireceğim sen de bu durumdan çıkma yolunu mızmızlanarak, bana tekme atarak, zarar vererek , aşırı yemek yiyerek kapatacaksın.
Bilişsel davranış terapisi, zihinsel bozukluklar için en yaygın kullanılan ve belirlenmiş psikolojik tedavi yöntemidir. Ancak kısmen terapötik bir ilişki geliştirme ve tedavi uyumu geliştirme güçlükleri nedeniyle, borderline kişilik bozukluğunda daha az başarılı olduğu görülmüştür. Son 15 yılda, Diyalektik Davranış olarak adlandırılan yeni bir psiko-sosyal tedavi, borderline kişilik bozukluğunu tedavi etmek için özel olarak geliştirilmiştir ve umut verici sonuçlar göstermiştir. Diyalektik Davranış terapisi, bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden türemiştir fakat terapist ve hasta arasındaki, rasyonellik ve duygusallık arasındaki onaylama ve değiştirme arasındaki değişime ve görüşmeye vurgu yapar. Tedavi hedefleri arasında kendine zarar verme’nin öncelikli olduğu konusunda anlaşmaya varılmıştır.
Kaynakça
1) http:/libidodergisi.com/borderline-sinirda-kisilik-bozuklugu/
2) doktortakvimi.com/blog/borderline-kisilik-buzuklugu-nedir-tedavisi-nasil-olur
Hazırlayanlar:
Uzm. Klinik Psikolog Fatih Fidan
Psikolog Dilara Atav
Biliş alanında güçlükler ve benlik duygusu , uzun vadeli hedefler, kariyer planları, cinsel kimlik, cinsel yönelim, dostluklar ve değerlerde hızlı değişikliklere neden olabilir. Bazen, bu bozukluğu olan insanlar kendilerini özde kötü ya da değersiz görürler. İnsafsızca yanlış anlaşılmış, hor görülmüş, yoksun ve kim olduklarına ilişkin çok az fikirleri olduğunu hissedebilirler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar daha çok kendilerini soyutlanmış ve sosyal destekten yoksun ve kim olduklarına ilişkin çok az fikirleri olduğunu hissedebilirler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar daha çok kendilerini soyutlanmış ve sosyal destekten yoksun hissettiklerinde, bu tarz akut belirtileri gösterirler ve yalnız kalmaktan kaçınmak için çılgın çabalar gösterebilirler. Bu bozukluğa sahip olan insanlar, son derece dengesiz sosyal ilişkilere sahiptir. Ailelerine, arkadaşlarına ve sevdiklerine yönelik yoğun ama fırtınalı bağlılıklar geliştirebilirlerken, idealleştirme değer düşürümüne dönüşebilir. (Büyük beğeni ve sevgiden, yoğun kızgınlık ve hoşlanmamaya geçebilir.) Bu nedenle, herhangi birine karşı ani güven ve bağlılık geliştirebilir, ancak diğerlerinin hafif görebileceği bir ayrılma ya da çatışma olduğunda, bağlanma ve güven duygularını kaybedebilir ve geri çekilebilir veya kızabilir.
Bunların yanında, borderline kişilik bozukluğu olan insanlar, derin bir terkedilme korkusu yaşarlar. Bu durum, eşlerinin yanı sıra, aile üyeleri, sağlık uzmanları ve arkadaşları ile olan ilişkilerinde ortaya çıkabilir. Sosyal kabul için yarış içindedirler, reddedilmekten korkarlar ve samimi bir ilişki bağlamı içinde bile sıklıkla kendilerini yalnız hissederler. Bu nedenle, romantik bir ilişkinin normal iniş ve çıkışlarını yönetmek, onlar için daha zordur. Dürtüsel, kendini yıkıcı davranış, yalnız kalma korkusu ile yükselen kaygıyı gidermek için girişim olabilir. ( Ani olarak gelen dürtüyle aşırı alışveriş, harcama yapmak gibi) İntihar girişimleri ya da kendine zarar verme, terkedilme ve hayal kırıklığı sonucu gelişen öfke nedeniyle olabilir. Öfkelendiklerinde ve kendilerini kötü hissettiklerinde bu duyguyu diğerine vererek rahatlama yani yansıtmalı özdeşim savunma mekanizmasını da oldukça sık kullanırlar. Örneğin diğerinin ne kadar kötü ,acımasız, pislik olduğunu söyleyip onu kötü hissettirdikten sonra ancak rahatlayabilirler. Diğeri gerçekten kötü hissettiğinde ve sustuğunda ona her şeyi kafasına taktığını, beraber bir şeyler yapmak istediğini örneğin sinemaya gitmeyi teklif eder. Yarım saat önce yapılan konuşmayı kendisi yapmamış gibidir.
Duygusal düzenlemeyle ve bazı sosyal sınırların korunmasıyla ilgili zorlukların bir sonucu olarak, borderline kişilik bozukluğu olan insanlar bazen, karşılıklı hayranlığın gerçekdışı yükseklikte seviyeleriyle beliren, başkaları ile hızlı ve görünüşte derin bağlar kurabilirler. Başkaları tarafından ezilebilir ya da kullanılabilirler. Bu tür ilişkilerin doğasında olan değişkenlik ve Borderline kişilik bozukluğu olan kişi için çözümlenmemiş konular nedeniyle (özellikle güven ve özsaygı konularında), aleni saygısızlıklara karşı sert tepki vermeye ve aşırı olumlu bakış açılarını tersine çevirmeye eğilimlidirler. Bu başkaları için tarafından beklenmedik bir düşmanlık veya ihanet olarak görülebilirken borderline bozukluğu olan kişi için, kafa karıştırıcı ve acı verici olabilir.
Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar, aşırı harcama, kumar, aşırı yemek, ve tehlikeli seks gibi dürtüsel davranışlar sergilerler. Borderline kişilik bozukluğu olan insanlar özellikle bipolar bozukluk, depresyon, anksiyete bozuklukları, madde kullanımı ve diğer kişilik bozukluklarıyla birlikte görülür. Bu bozukluğa eşlik eden depresyon, kişinin acı çekmesine ve intihar girişimlerine neden olabilir.
Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun %2sini ve hatta bazı tahminlere göre %10-%14 gibi bir yüksek oranı etkileyen bozukluk oldukça yaygındır. Borderline kadınlarda üç kat daha fazladır. Borderline bozukluklarının kadınlarda artan sıklığının nedeni, genetik ve hormonal etkilerle ilişkili olabilir, ancak çocukluk döneminde ensest deneyimlerin görülme sıklığının da bir sonucu olabilir. Ensestin, kadınlarda erkeklerden ziyade on kat fazla gerçekleştiğine inanılmaktadır ve bu oranın tüm kadınların dörtte biri olduğu gibi ciddi bir orana çıktığı tahmin edilmektedir. Bu kronik ya da periyodik mağduriyet ve bazen acımasızlaşma, daha sonra ilişkilerin bozulmasına ve erkeklere karşı güvensizlik duygusuna, cinselliğin ilk sırada yer almasına, cinsel sapkınlığa ve cinsel bağımlılığa, cinsel tutukluğa, derin yerleşmiş depresyona ve ciddi şekilde hasar görmüş benlik bilincine neden olabilir.
Borderline kişilik bozukluğuna sahip kişilerin çocukluğunda tutarsız bir anne vardır.Annenin çocuğu sevdiği ve çocuğa kızdığı olaylar sürekli değişir. Bugün resim yaptığı için çocuğu seven, öpen anne yarın resim yaparak boya kalemleriyle ortalığı dağıttığı için çocuğa öfkelenir. Çocuk resim yapmanın iyi bir şey mi kötü bir şey mi olduğunu anlayamaz. Bu çocuğun hayatının bütününde vardır, annenin neye öfkeleneceğini neden mutlu olamayacağını bilmeyen çocuk yetişkinliğinde diğerlerinin duygularını anlama noktasında güçlük çeker. Empati yeteneğinin zayıf olmasının sebebi annenin dengesiz davranışlarıdır. Babanın evdeki rolü ise genellikle silik ve uzaktır bu yüzden çocuğunun ne yaşadığını anlayamaz ya da anne ile çocuk arasındaki ilişkiye müdahil olmak istemez. Dolayısıyla bu kişiler hayatları boyunca mükemmel ve koşulsuz anneyi arama eğilimindedirler. İlişkide çok vericidirler bunun karşılığında istedikleri koşulsuz bir sevgi ve terk edilmemektir.
Bireylerin borderline bozukluğuna sahip olmasının bir diğer anne ve çocuk ilişkisinden kaynaklanmasının nedeni anne ile kendisini ayırmak istediği ve kendi ihtiyaç, yetenek ve becerilerini bireyselleştirdiği dönemdir. Annenin kendi ihtiyaçlarını sürdürmesi ve çocuğun ihtiyaçlarını görmemesi, çocuğun ayrışmasına izin vermemesi , çocuğun becerilerini takdir etmemesi, bireyselleşmesine hep müdahale etmesi ve çocuğun sadece annenin kötü tarafları ile karşı karşıya kalması sonucunda çocuk kötü kendilik yaşayacak ve çıkış yolu olarak da eyleme vurma dediğimiz dürtüsel davranışlar tetiklenecektir. Çocuğa öğretilen ise; ben seni hep kötü hissettireceğim sen de bu durumdan çıkma yolunu mızmızlanarak, bana tekme atarak, zarar vererek , aşırı yemek yiyerek kapatacaksın.
Bilişsel davranış terapisi, zihinsel bozukluklar için en yaygın kullanılan ve belirlenmiş psikolojik tedavi yöntemidir. Ancak kısmen terapötik bir ilişki geliştirme ve tedavi uyumu geliştirme güçlükleri nedeniyle, borderline kişilik bozukluğunda daha az başarılı olduğu görülmüştür. Son 15 yılda, Diyalektik Davranış olarak adlandırılan yeni bir psiko-sosyal tedavi, borderline kişilik bozukluğunu tedavi etmek için özel olarak geliştirilmiştir ve umut verici sonuçlar göstermiştir. Diyalektik Davranış terapisi, bilişsel davranışçı terapi tekniklerinden türemiştir fakat terapist ve hasta arasındaki, rasyonellik ve duygusallık arasındaki onaylama ve değiştirme arasındaki değişime ve görüşmeye vurgu yapar. Tedavi hedefleri arasında kendine zarar verme’nin öncelikli olduğu konusunda anlaşmaya varılmıştır.
Kaynakça
1) http:/libidodergisi.com/borderline-sinirda-kisilik-bozuklugu/
2) doktortakvimi.com/blog/borderline-kisilik-buzuklugu-nedir-tedavisi-nasil-olur
Hazırlayanlar:
Uzm. Klinik Psikolog Fatih Fidan
Psikolog Dilara Atav
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Borderlıne Kişilik Yapılanması" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Fatih FİDAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Fatih FİDAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
1 Beğeni 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
