2007'den Bugüne 92,232 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,964 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Travmanın Çocuklar ve Aileleri Üzerindeki Etkileri
MAKALE #21594 © Yazan Psk.Erol AKDAĞ | Yayın Temmuz 2020 | 1,850 Okuyucu
Çocuklar zihinsel, duygusal, bedensel ve sosyal olarak gelişmekte oldukları için travmayla başa çıkmada yetişkinlere göre daha zayıftırlar. Ayrıca, gelişme süreci gelişmeyi ketleyici faktörlere oldukça duyarlıdır. Savaş, trafik kazası, deprem, sel, yangın, ölüm gibi travmatik yaşantılar sonucunda ortaya çıkan travma sonrası stres tepkileri çocukların gelişimini engelleyebilir ve ilerde, sosyal, okul ve duygusal yaşamlarında, psikolojilerinde bazı sorunlara yol açabilir.

Travmatik yaşantılara karşı verilen duygusal tepkilerde önemli bireysel ayrılıklar olduğu bilinmektedir. Çocuklar travmatik olaylardan şu şekilde ya da bu şekilde etkilenirler diyebilmek için her çocuğun gelişim özelliklerinin yanısıra kişilik ve kültürel özelliklerinin, yani yetiştirildikleri kültürün de bilinmesi gerekmektedir.

Çocuklar, özellikle travmatik bir olay sonrasında duygusal desteğe, birilerinin kendilerini dinlemesine ve kendi yaşantılarını paylaşabilecekleri bir kişiye daha fazla ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden çocukları iletişim kurma konusunda cesaretlendirmek gerekir. Çocukların duygularını başkalarına anlatmaları onların, acı veren bu travmalarıyla daha kolay başa çıkabilmelerini sağlayabilir. Çocuklara arkadaş desteği sağlamak ve kendilerini ifade etmelerine imkan tanımak açısından grup çalışmalarının da en az bireysel terapiler kadar faydalı olduğu bilinmektedir.

Travma sonrası stres tepkileri çocuklarda yetişkinlerde olduğundan biraz daha farklı biçimde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, farklı yaş ve farklı gelişim dönemlerindeki çocuklar farklı travma tepkileri gösterebilmektedirler.

0-3 yaş çocuklarında görülen TSS tepkileri:

• Kaygılı görünme, huysuz davranışlar sergilenmesi.
• Yatak ıslatma, konuşma problemleri, kekemelik, bebeksi konuşma gibi gerileme davranışları.
• Ana-babaya yapışma ve onlardan ayrılmak istememek.
• Uyku sorunları ve kabuslar.
• Çevreyle ilişkilerinde tutukluk ve ürkeklik.
• Oynadığı oyuncaklara ya da arkadaşlarına saldırganca davranışlarda
bulunmak.
• Travmayla ilgili tekrarlanan oyunlar oynamak.

Bu çocuklarla neler yapılabilir?

 Bebeklerle yumuşak bir sesle konuşun, onları okşayın, sevin ve sırtlarına hafif hafif vurun. Sırtlarına pıtı pıt yapın.
 Düzenli bir beslenme ve uyku programı uygulamaya çalışın.
 Etrafındaki uyaranları azaltın.
 Belirli bir zaman diliminde geçici olarak sizin yatağınızda yatmasına izin verin.
 Yürümesine, yerlerde yuvarlanmasına ve oyun oynamasına fırsat verin.
 Beraber oyunlar oynayın. Arkadaşlarıyla daha fazla oynaması için fırsatlar oluşturun.

4 – 6 yaş çocuklarda TSS tepkileri:

• Yatak ıslatma, parmak emme, hızlı duygu geçişleri yaşama, anne-babaya yapışma, tik, Konuşma, uyku sorunları gösterebilmektedirler.
• Genel bir kaygı hali, hayvanlardan ve yabancılardan korkma.
• İçe kapanma kimseyle konuşmak istememek.
• Tekrarlanan oyun ve ritüeller (belirli davranışları saplantılı bir şekilde
tekrarlama)
• Bu yaş grubundaki çocuklar kötü olayların, kendi kötü düşüncelerinden kaynaklandığını düşünüp üzülebilirler. Başına gelenlerden dolayı kendilerini suçlayabilirler.

4 – 6 yaş çocuklarla neler yapılabilir?

 Rahatlatmaya ve güven vermeye çalışın, sık sık sevip okşayın.
 Uyumadan önce yanına gidin, başını okşayın, varsa ılık bir süt verin veya ninni söyleyin.
 Bir süre için sizinle birlikte yatmasına izin verin.
 Oyun hamuruyla oynama, çizme ve boyama yoluyla duygularını ifade etmelerine fırsat verin.

7 – 12 yaş çocuklarında TSS tepkileri:

• Okula gitmek istememe ve okul başarısının düşmesi.
• Tekrarlanan oyunlar, saldırganlık, çok konuşma (gevezelik yapma, ya da hiç konuşmama)
• Okul öncesi dönemdeki davranışlarda gerileme davranışları akranları
tarafından reddedilmeye yol açabilir ve yeni gelişmeye başlayan
yeterlik ve özerklik duygularının ortaya çıkmasını engelleyebilir.
• Kabuslar, uyku sorunları, ayrılık kaygısı ve doğal olaylardan (yağmur ve rüzgar gibi) korkma, örümcek korkusu v.b fobiler
• Dikkat ve konuşma sorunları, isyankar davranışlar, vücutta ağrılar
• Erkek çocuklarda özellikle silahlara, savaş oyunlarına ilgi gösterme.

7 – 12 yaş çocuklarla neler yapılabilir?

 Duygularını ifade etmelerine yardım edin, sabırlı, ilgili ve esnek davranın.
 Oyun oynamalarını teşvik edin, merak ettikleri şeyleri açıklayın.
 Dikkatleri kolayca dağılabileceğinden okulda ve evde fazla çalışmalarını beklemeyin.
 Basit ve yapılandırılmış görevler verin, ufak sorumluluklar almalarına fırsat tanıyın.
 İlerde olabilecek başka travmatik olaylardan kendilerini nasıl koruyacaklarını anlatın.

Bazı çocuklar travmalarıyla ilgili neden konuşmak istemezler?

• Bazı çocuklar kendileri ve özel yaşantıları hakkında konuşmaya pek alışık olmayabilirler.
• Daha önce, bu gibi konularda kendilerini ifade etmek için hiç cesaretlendirilmemiş olabilirler.
• Duygularını tanımlamakta zorlanıyor olabilirler.
• Travmatik olaydan bahsetmek onlara acı veriyor olabilir.
• Yetişkinlerden korkuyor veya onlara güvenmiyor olabilirler.
• Yetişkinlerin kendilerini anlamayacaklarını düşünüyor olabilirler.
• Yetişkinleri üzmek ya da endişelendirmek istemiyor olabilirler.

TRAVMATİK OLAYIN ÇOCUKLAR VE AİLELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ NELERDİR?

Travmatik olayların hem çocuklar ve hem yetişkinler üzerinde farklı etkileri olabilir. Bu etkiler şöyle özetlenebilir:
• Deperesyon ve umutsuzluk duyguları
• Şiddetli üzüntü ve kaybedilen kişiyi özleme
• Yalnız uyuma korkusu, kabus görme, uyuyamama gibi uyku sorunları
• Travmatik olayı yeniden yaşama ya da acı veren örseleyici olayları anımsama gibi travmatik stres tepkileri
• Şiddetli fiziksel ve duygusal tepkiler verme (panik, öfke, korku)
• Kendini duygusal olarak donmuş hissetme, çevredeki kişiler ve günlük etkinliklerle az ilgilenme ya da hiç ilgilenmeme
• Bellek, öğrenme ve konsantrasyon sorunları
• Kendine ve başkalarına yönelik saldırganlık
• Stres bağlı sağlık sorunları
• Fiziksel yaralanmalar ya da sakatlıklar
• Çocuklarda altını ıslatma, anne-babadan ayrılma zorlukları gibi önceki gelişim dönemlerine gerileme davranışları
• Ev, iş, mali sorunlarla ilgili kronik stres
• Çaresizlik hissi ve kontrolü kaybetme duygusu
• İnsan doğası, genel olarak dünyanın hali ve gelecek hakkında kötümserlik
• İntihar düşünceleri
• Olup bitenlerden sorumlu hissetme ve suçluluk duygusu
• Madde kötüye kullanımı

TRAVMALARA KARŞI DAYANIKLI ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK İÇİN EBEVEYNLER NELER YAPILABİLİR?

1. Çocuğa ait olma, sevilme ve güven duygusunu aşılayın:
Yetişkinlerin yapabileceklerinin en başında, küçük yaştan başlayarak çocukta ait olma duygusunu geliştirmek ve onlara kendilerini koşulsuz seven, onun ihtiyaçlarını karşılamaya hazır, her zaman güvenebileceği bir ailesi ve çevresi olduğu duygusunu aşılamak gelmektedir.

2. Kendine güven ve öz kontrol duygusunu geliştirin:
• Çocuğun kendine güven duygusunun gelişebilmesi yetişkinlerin ona gösterdikleri güvene bağlıdır. Çocuğun kendi işini yapabilme çabalarını küçük yaştan itibaren destekleyin ve ödüllendirin.
• Kendi kararlarını verebilmesi için ona fırsat tanıyın. Onun yerine karar vermeyin.
• Aile içi ve aile dışında da alınan – verilen kararlara onları da dahil edin ve fikirlerini sorun. Bu onların kendilerini önemli hissetmelerini sağlayacaktır.
• Onları başka çocuklarla kıyaslamayın. Unutmayın, her çocuk kendine özgü özellikleri olan bir bireydir.

3. Tutarlı disiplin uygulayın: Kendine güvenli çocuk yetiştirmede belli ölçüde disiplin ve çocuğun yaşına uygun, gerçekçi ve kabul edilebilir sınırlar koymak çok önemlidir.

4. Problem çözme ve sosyal becerilerini geliştirin: Örneğin, iki kardeş veya iki arkadaş kavga ediyorlarsa, önce birbirlerinin duygularını dinleyip anlamaları için onları teşvik edin. Daha sonra aralarındaki problemi çözmek için neler yapabileceklerini düşünmelerini söyleyin ve problemi çözmek için buldukları olumlu yolların desteklenmesi gerekir.

Travma yaşamış olan çocuklar ve ebeveynleri sağlıklı ve güçlü kişilerdir. Sadece travmaya maruz kaldıkları için travma sonrası stres tepkileri vermektedirler. Bu tepkiler başlangıçta travmaya verilen normal tepkiler olmakla birlikte, travmanın üzerinden aylar geçtikten sonra bile hala kendilerini kötü hissediyorlarsa, travma öncesi normal yaşantılarına bir türlü dönüş yapamıyorlarsa bir profesyonelden destek alınması gerekmektedir.

Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Travmanın Çocuklar ve Aileleri Üzerindeki Etkileri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Erol AKDAĞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Erol AKDAĞ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     20 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Erol AKDAĞ Fotoğraf
Psk.Erol AKDAĞ
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Klinik Psikolog
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi38 kez tavsiye edildiİş Adresi KayıtlıTavsiyeEdiyorum.com'u sıkça ziyaret ediyor.
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Erol AKDAĞ'ın Makaleleri
► Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkileri Psk.Dnş.Seval Ulviye AKYOL
► Özel Çocuklar ve Aileleri Psk.Dnş.Ömer MENTEŞE
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,964 uzman makalesi arasında 'Travmanın Çocuklar ve Aileleri Üzerindeki Etkileri' başlığıyla benzeşen toplam 24 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Hayal Kuran Çocuklar Haziran 2021
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


14:46
Top