2007'den Bugüne 92,260 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Öfke ve Başetme Yöntemleri
MAKALE #19360 © Yazan Uzm.Psk.Ebru YEREBAKAN | Yayın Şubat 2018 | 2,708 Okuyucu
Koruyucu Öfke ve Saldırganlık

Öfke insan olarak doğamızda olan, sınırlarımızı ve haklarımızı koruma durumlarında gerekli olan çok mühim bir duygudur. Bu duygu sayesinde kimliğimizi işgallerden koruruz ve varolabiliriz ancak öfkeyle ilgili ayırt etmemiz gereken özellikle iki durum olduğunu düşünüyorum.

1. İkincil Duygu olarak Öfke

Öfke yukarıda değindiğim gibi sınırları korumaya yönelik, anlık ve spontane bir şekilde hissediliyorsa bunu adaptif olarak adlandırırız. Varolan durum için elzemdir ve adaptasyon konusunda kişiye yardımcı olur. Ancak geçmişinde travmatik deneyimleri olan bazı kişiler esas duygularına ulaşma konusunda sorunlar yaşamaktadır. Aslında incinmiş, kırılmış bir birey bu savunmasız durumlarda kendini korumak için tüm bu kaybedilmişliğe karşı öfkeyle kendini korumayı seçebilir. Esas duygusu büyük bir hüzünken veya bütünlüğü tehdit eden bir korkuyken bunu farketmek, anlamak ve ifade etmek bu kişiler için çok zor olabilir çünkü vaktinde bu hassasiyeti gören, onu anlama ve koruma gücüne sahip bir yetişkinden mahrum bir şekilde büyümüşlerdir. Çekirdekte olan bu savunmasız çocuk kaç yaşına gelirse gelsin içinde bir yerlerde yaşamaya devam eder. Ne zaman biriyle yakınlaşsa, paniğe kapılır ve savunmatik bir şekilde hep öğrendiği o tepkiyle yakınlarındaki kişileri benliğinden uzaklaştırır.

İkincil duygu olarak öfkenin oluşmasını engellemek için duygu etiketlemeleri büyük önem taşır. Çocuk olsun, yetişkin olsun tüm bireyler için yaşadığı ve tanımlamakta güçlük çektiği duyguları etiketlemek, bir nevi ifade edilemeyen duygulara tercüman olmak bireylerin travmatik deneyimlerini iyileştiren bir yaklaşımdır. Vaktinde görülmeyen duygularının görüldüğünü hissetmek savunmasızlık ve çaresizlikle yoğrulmuş kimliği için bir umut yaratır. Kendi kırılmışlığını gören kişiye karşı beslediği güven duygusu diğer insanlara da yayılır. Böylelikle geçmişin yaraları ufak ufak sarılmaya başlar. (*)

2. Eyleme Geçen Öfke

Öfkenin bir diğer sorun yaratan durumu eyleme geçip kendini davranışla göstermesidir. Bu ilkel bir durumdur ve ölümcül boyutlara ulaşabilir. Burada esas mesele duygu regülasyonu yani duygu düzenleme becerilerindeki eksikliktir. Bu beceriler aslında biz daha çok küçükken, bize bakım veren kişinin bizimle kurduğu ilişkiyle kazandığımız bir beceridir. Eğer bakım veren kişi bizimle sakin bir ilişki kuruyor, bizim duygu iniş çıkışlarımıza uyum sağlıyorsa bu bizim duygu düzenleme kapasitemizi arttırır. Kaygı, korku gibi başetmesi güç olan duygularla kolaylıkla başedebiliriz. Ancak bu konu bakım veren ebeveyn için de zorlayıcı ise bu becerinin kazanılması zor olabilmektedir.

Çocuklara Öfkeyi Yönetmeyi Nasıl Öğretebiliriz?

Çocuklara öfkeyi sağlıklı bir şekilde yaşamayı öğretmen için ebeveyn tarafından yapılabilecek pek çok şey vardır. Ancak ilk yapılması gereken şey çocuğun yaşadığı durumu ve öfkenin kaynağını iyi anlayabilmektir. Keşfedilen sebebi karşı tarafa doğru ifade edebilmenin kişiler üzerinde yatıştırıcı bir etkisi olacaktır. Bu sadece öfkeyle ilgili durumlar için değil genel olarak iletişimin önemli kurallarındandır. Bunu yapabilmek ancak etkin dinleme kapasitesinin geliştirilmesiyle mümkündür.
İkinci olarak karşı tarafın duygularını söze dökmesine özellikle fırsat verilmelidir. Baskılanan her duygu katlanarak büyür ve kontrol edilmez hale gelir. Çocuğa öfkelendiği konularla ilgili açıklamalar yapmak, haksız olduğunu söylemek çocuk için yanlış bir yaklaşım olacaktır. Çocuk haksız olsa bile sakince konuyu dinlemek, sözcüklerle yatışmasına izin vermek gerekir. Çocuk ancak öfkelendiği konuyu özgürce anlatabildikten ve iyi anlaşıldığından emin olduktan sonra ebeveynin söylediklerini alabilir. Bu nedenle dinleme ve anlama konusunda acele etmemek gerekir.
Çocuk gerçekten dinlendikten ve anlaşıldıktan sonra yaşananlar çocuğa bir ayna gibi gösterilebilir. Bu çocuk açısından bütünleştirici bir deneyim sağlar. empati yeteneğini geliştirir.

Saldırganlık Karşısında Yapılacaklar Nelerdir?

Bazı durumlarda çocukları sakinleştirebilmek ve öfke krizlerini önlemek yukarda anlattığım davranışlarla mümkün olmaz. Çocuk öfkeyi öylesine yoğun yaşar ki o an yanına yaklaşan her nesneye bu öfkeyi yönlendirebilir. Böyle durumlarda sorunu o an çözmeye çalışmak mümkün olmayabilir. Yapılması gereken çocuğun kendine ve çevresindekilere zarar vermesini önlemektir. Bunun için öfkesini ve saldırganlığını yansıtabileceği başka bir seçenek sunmak çözüm olabilir (mesela yastık). Çocuğa davranışlarla “şuan çok öfkeli olduğunu anlıyorum, sen sakinleşene kadar yakınlarında olacağım ancak ben vurmak için değilim” mesajını vermek önemlidir. Böyle anlarda davranışlara odaklanmak çocuğu daha çok öfkelendirebilir. Bu sebeple ebeveynin sakince beklemesi, davranışları bir süre görmezden gelmesi faydalı olacaktır. Çocuk sakinleştikten sonra yanına gitmek, ve çocuk hazır olduğunda konuşmak daha doğru bir tercihtir. Bunun yanında çocuğu bu noktaya getiren sebepler ebeveyn tarafından iyi değerlendirilmeli ve gerekirse bir uzman görüşü alınmalıdır. Ebeveyn olayların içindeyken çocuğun davranışlarına karşı sakin kalmakta zorlanabilir ve hatta bazı durumlarda farkında olmadan olayların tetikleyicisi olabilir. bir uzman desteği ebeveynin pek çok konuda farkındalık kazanmasını sağlayacaktır.

Bu tarz öfke nöbetleri yaşayan çocuklarda dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli husus çocuğun kendini “kötü çocuk” olarak etiketlememesidir. Bu etiket çocuğun başedemeyeceği kadar ağır bir yük olabilir. bu sebeple ebeveynin öncelik olarak dikkat etmesi gereken şey çocuğun davranışına yönelik konuşması, duygusunu kabul edip saldırganlığının yanlış olduğu mesajını vermesidir. Yine özellikle bu tarz çocuklarda olumlu davranışların pekiştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Gerekirse olumlu davranış defterleri tutulmalı ve sözel olarak bolca takdir edilmelidir. Tüm bunlara rağmen çocuklarınızla aşamadığınız öfke problemleri için bir uzmandan destek almanız hem bugünkü ilişkiniz için hem de çocuğun gelecekteki yaşantıları için çok önemlidir.

Yeişkinler İçin Öfke Kontrolü Nasıl Sağlanır?

Kontrol edilemeyen öfkenin tek öznesi çocuklar değildir. Günümüz stresli yaşam biçimi yetişkinleri de öfkeyle başetme konusunda oldukça zorlamaktadır. Bireysel olarak öfkeyle başetmeniz için çocuklarda olduğu gibi öfkenizin kaynağını iyi olarak değerlendirmeli ve esas duygunuzu mutlaka bulmalısınız. Birçok kişiyi öfkelendirmeyen detaylar sizi aşırı öfkelendiriyorsa ve sakinleşmenizi güçleştiriyorsa bu öfkenin geçmiş yaşantılarınızla ilgili farklı bir anlamı olabilir. böyle bir durumda davranışı kontrol etmek klasik gevşeme ve rahatlama teknikleriyle mümkün olmayabilir. Ancak öfke gerçekten birincil bir duygu olarak hissediliyorsa öncelikle duygularınızın yoğunluğu azalana kadar bulunduğunuz ortamdan uzaklaşmak faydalı olacaktır. bu uzaklaşma sürecinde gevşeme teknikleriyle bedeninizi rahatlatabilir, imajinasyon çalışmalarıyla düşüncelerinizi konudan uzaklaştırabilirsiniz.

*Bu konuyu daha iyi anlamak isteyenler Duygu Odaklı Terapi ekolünün temsilcilerinden Leslie Greenberg’in desteğiyle hazırlanmış kısa animasyon film; Alfred ve Gölgesini izleyebilirler.

Uzman Klinik Psikolog / Psikolojik Danışman Ebru YURDALAN
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Öfke ve Başetme Yöntemleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Ebru YEREBAKAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Ebru YEREBAKAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Ebru YEREBAKAN Fotoğraf
Uzm.Psk.Ebru YEREBAKAN
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Uzman Psikolog - Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi49 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Ebru YEREBAKAN'ın Yazıları
► Öfke Kontrol Yöntemleri Psk.Nilüfer ŞİŞMAN
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Öfke ve Başetme Yöntemleri' başlığıyla benzeşen toplam 17 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Tırnak Ye-Me ! Eylül 2017
► Korku Hakkında Her Şey Eylül 2017
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


18:01
Top