2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Anormal Hastalık Davranışları
MAKALE #20133 © Yazan Uzm.Psk.Özlem YILMAZ | Yayın Aralık 2018 | 2,115 Okuyucu
Hastalık davranışı, farklı kişiler tarafından belirtilerin farklı şekillerde algılanabileceği, değerlendirilebileceği ve davranışa dökülebileceği yolları içerir. Hastalık davranışı kavramı, kişilerin bedensel belirtilere verdikleri tepkiler, içsel durumlarını izleyişleri, hastalık belirtilerini tanımlayış ve açıklayışları, yaptıkları atıflar, bakım kaynaklarından yararlanışlarındaki farklılıkları kapsar.

Hastalığa dair erken dönemdeki deneyimler, belirtiler konusunda farklılaşan eğitim, din, meslek ya da başka nedenlerin etkisiyle, bazı insanlar belirtileri hafife alır, umursamaz ve tıbbi bakım almaktan kaçınırken diğerleri en hafif acı ya da rahatsızlıkta hızlıca uygun tıbbi bakımı arayarak tepki verirler.

Hastalıkla ilgili değişkenler (örn; yaygınlık, ağrı şiddeti vb.), hastayla ilgili değişkenler (örn; kişilik özellikleri, sosyal destek vb.), doktorla ilgili değişkenler (örn; empatik ve bilgilendirici ilişki kurma vb.) ve bunların etkileşimleri hastalık davranışını etkilerken, hastalık davranışı da hastalığın tanımlanması, uygun tedavinin belirlenmesi ve uygulanması, tıbbi tavsiyelere uyum, hastalığın ve tedavi sürecinin gidişatı gibi durumları şekillendirmesi açısından önem taşır.

Hastalık davranışı, işlevsellik açısından bir süreklilik içinde çeşitlilik gösterir. Bazı hastalık davranışları işlevseldir; ancak anormal hastalık davranışı açısından tanımlananlar gibileri uyumsuz ve işlevsizdir.

Anormal hastalık davranışı ise, ‘tıbbi görevlinin açık ve doğru bir şekilde; tartışma, açıklama ve uzlaşma fırsatları sunarak; ilgili biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel faktörlerin uygun değerlendirilmesine dayanarak durumun ve izlenecek yolun değerlendirmesini yapmasına rağmen, kişinin kendi sağlık durumunu deneyimleme, algılama, değerlendirme ve tepki vermedeki uyumsuz tarzının, süreklilik göstermesi’dir. Anormal hastalık davranışı, kişinin, hastalığın nesnel belirtileri dışında gösterdiği hastalık davranışındaki bir takım psikopatolojik durumları ifade eden bir terim olarak türetilmiştir. ‘Normal’ hastalık davranışında, kişinin benimsediği hasta rolü klinisyenin patolojiye dair objektif değerlendirmesiyle ve beklentiyle orantılıyken; ‘anormal’ hastalık davranışında kişinin klinisyenin patolojiye dair objektif değerlendirmesiyle orantısız şekilde davranması söz konusudur. Yani, bir hastalığın sergilenişi, klinik beklentiyle ve altta yatan fizyopatolojiyle orantısız olarak algılanırsa, anormal hastalık davranışı daha muhtemeldir.

Anormal hastalık davranışının; somatik odaklı-hastalığı doğrulayan (örn; Münchausen Sendromu, somatizasyon bozukluğu, şizofrenik bozuklukla ilişkili), somatik odaklı-hastalığı inkar eden (örn; korkulan terapiden kaçınmak için hastalığı inkar, tedaviye uymama, psikotik bozukluk etkisiyle somatik patolojiyi inkar), psikolojik odaklı-hastalığı doğrulayan (örn; Ganser Sendromu, ruhsal kökenli amnezi, hafıza kaybına dair sanrı) ve psikolojik odaklı-hastalığı inkar eden (damgalanma ya da ayrımcılıktan kaçınmak için psikotik belirtileri inkar, içgörü eksikliği nedeniyle psikopatolojik belirtileri inkar) olmak üzere çeşitli türleri belirlenmiştir.

Anormal hastalık davranışı üzerinde etkili olduğu düşünülen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Anormal hastalık davranışı çocukluk döneminde oluşabilir ve biyolojik, psikolojik, kültürel, demografik faktörler gibi çeşitli özelliklerden etkilenebilir. Özellikle ebeveyn tutumlarını, bakım örüntüsünü, sağlık ve hastalığa dair tutumları etkileyen çocukluk dönemindeki yaşantılar, felaketleştirme, bedensel duyumlara karşı artan hassasiyet yetişkinlikte devam eden ya da tekrarlayan anormal hastalık davranışının oluşmasına yol açabilir. Kişiler anormal hastalık davranışı benimseyerek hastalık temsilini bilinçli bir şekilde manipüle edebilir, uygunsuz ilgi ve avantaj sağlamaya kalkabilir. Ayrıca, anormal hastalık davranışı stresli durumlardan kaçınmak için bir yol ya da savunma olarak kullanılan öğrenilmiş bir davranış olabilir. Anormal hastalık davranışının ikincil kazançlar için tekrarlanması, uzun vadede sabit, uygunsuz davranış örüntüsünün yerleşmesiyle sonuçlanabilir. Anormal hastalık davranışı sağlık hizmeti olanaklarından uygunsuz, gereksiz ve aşırı faydalanma, işyerinde verim düşüşü, bakım verenler ve toplum için yük artışı, engellilik izlenimi yaratma gibi sonuçlara neden olabilir; bu nedenle klinisyenler açısından anormal hastalık davranışını belirlemek ve doğru müdahale etmek son derece kritiktir.

İşlevsel olmayan/anormal hastalık davranışının bilişsel modeli, hastalığa dair inançlar (hastalık temsili), kendine, diğer insanlara ve yaşanılan dünyaya dair inançlar (benlik şeması) ve bu iki faktörün etkileşimini merkeze alır. Bu modele göre, hastalıkla ilişkili olaylar/duyumlar hastalık temsili ve benlik şemasını etkinleştirir. Bu inançlar ise hastalıkla ilişkili olayların yorumlanışını etkileyerek duygusal, bilişsel, fizyolojik ve davranışsal tepkilerin ortaya çıkmasına yol açar.

Anormal hastalık davranışları somatoform bozukluk, kronik ağrı bozukluğu, diğer psikiyatrik bozukluklar ve fiziksel hastalıklara sahip kişilerde görülebilir; akut ya da kronik, rutin ya da hastalığa özgü olabilir. Alanyazına bakıldığında, yapılan çalışmalarda fiziksel hastalıklar açısından incelendiğinde, felç geçirmiş kişiler, kronik yorgunluk sendromu ve multipl skleroz hastaları, irritabl bağırsak sendromu gibi farklı popülasyonlarda anormal hastalık davranışlarının görüldüğü sonucuna varılmıştır. Benzer şekilde anormal hastalık davranışlarının somatizasyon, kaygı bozukluğu, duygudurum bozukluğu, şizofreni, depresyon, hipokondriazis gibi bazı psikiyatrik bozukluklarla ilişkili olduğu belirlenmiştir.

KAYNAKLAR

Chaturvedi, S. K., Desai, G. & Shaligram, D. (2006) Somatoform disorders,
somatization and abnormal illness behavior. International Review of
Psychiatry, 18(1): 75-80.

Desai, G., Waghmare, A. & Chaturvedi, S. K. (2014). Assessing abnormal
illness behavior in post-stroke patients: A preliminary report. Indian Journal
of Psychological Medicine, 36(4): 397-399.

Guo, Y., Kuroki, T. & Koizumi, S. (2001). Abnormal illness behavior of patients
with functional somatic symptoms: Relation to psychiatric disorders. General
Hospital Psychiatry, 23: 223-229.

Guo, Y., Kuroki, T., Yamashiro, S., Sato, T., Takeichi, M. & Koizumi, S. (2000).
Abnormal illness behavior and psychiatric disorders: A study in an
outpatient clinic in Japan. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 54: 447-
453.

Güleç, H. (2012). Hastalık Davranışını Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe
uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği: Bir ön çalışma. Düşünen Adam
Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 25(1): 140-146.

Kirmayer, L. J. & Looper, K. J. (2006). Abnormal illness behaviour:
Physiological, psychological and social dimensions of coping with distress.
Current Opinion in Psychiatry, 19: 54-60.

Kumar Kar, S. & Kumar, R. (2015). Evolving concept of abnormal illness
behavior & clinical implications. ASEAN Journal of Psychiatry, 16(2): 148-
156.

Mechanic, D. (1986). The concept of illness behaviour: Culture, situation and
personal predisposition. Psychological Medicine, 16: 1-7.

Mechanic, D. (1995). Sociological dimensions of illness behavior. Social
Sciences & Medicine, 41(9): 1207-1216.

Mechanic D. & Volkart, E. H. (1960). Illness behavior and medical diagnoses.
Journal of Health and Human Behavior, 1(2): 86-94.

Pilowsky, I. (1971). The diagnosis of abnormal illness behaviour. Australian and
New Zealand Journal of Psychiatry, 5(3): 136-138.

Pilowsky, I. (1986a) Abnormal illness behavior (Dysnosognosia). Psychotherapy
and Psychosomatics, 46: 76-84.

Pilowsky, I. (1993). Aspects of abnormal illness behavior. Indian Journal of
Psychiatry, 35(3): 145-150.

Pilowsky, I. (1986b). Abnormal illness behaviour: A review of the concept and
its implications. Illness behavior-a multidisciplinary model. (pp.391-395).
Editors Sean McHugh ve T. Michael Vallis. New York, NY: Springer.

Scicchitano, J., Lovell, P., Pearce, R., Marley, J. & Pilowsky, I. (1996). Illness
behavior and somatization in general practice. Journal of Psychosomatic
Research, 41(3): 247-254.

Sirri,L., Fava, G. A. & Sonino, N. (2013). The unifying concept of illness
behavior. Psychotheraphy and Psychosomatics, 82: 74-81.

Trigwell, P., Hatcher, S., Johnson, M. Stanley, P. & House, A. (1995).
“Abnormal” illness behaviour in chronic fatigue syndrome and multiple
sclerosis. British Medical Journal, 311(6996): 15-18.

Williams, C. (1997). A cognitive model of dysfunctional illness behaviour. British
Journal of Health Psychology, 2: 153-161.
Yazan
Uzm.Psk.Özlem YILMAZ
 
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Anormal Hastalık Davranışları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Özlem YILMAZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Özlem YILMAZ'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Uzm.Psk.Özlem YILMAZ
Uzman Klinik Psikolog
 
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Uzm.Psk.Özlem YILMAZ'ın Makaleleri
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Anormal Hastalık Davranışları' başlığıyla benzeşen toplam 36 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Şema Terapi Ağustos 2019
► Aleksitimi Aralık 2018
► Kaygı Duyarlılığı Aralık 2018
► Yaşam Kalitesi Aralık 2018
► Yaygın Kaygı Bozukluğu Aralık 2018
► Sağlık Kaygısı Aralık 2018
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


09:30
Top