2007'den Bugüne 92,227 Tavsiye, 28,206 Uzman ve 19,962 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Çocuklarda Kaygı Bozukluğuna Dair Kapsamlı Bir Bakış
MAKALE #20754 © Yazan Psk.Dnş.Elif Esra ERDİL | Yayın Eylül 2019 | 2,014 Okuyucu
ÇOCUKLARDA KAYGI BOZUKLUĞUNA KAPSAMLI BİR BAKIŞ

Siz hiç kaygı duymaktan kaygı duyan bir çocukla tanıştınız mı? Ya da şöyle diyen bir ebeveyn; hocam çocuğum, vesveseli, evhamlı, hassas, tedirgin, panik, ürkek ve çekingen. Hepimiz; günlük hayatta bir ya da birçok kaygıyı yaşayan bireylere rastlamışızdır. Hadi gelin beraber önce kaygı bozukluğunun tanımından başlayıp, nedenlerine doğru bir göz atalım.

Kaygı bozuklukları çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde karşılaşılan günümüzün en yaygın psikolojik sorunlarından biridir. Kaygı toplumda bu kadar yaygın olmasına rağmen çocuk ve yetişkin ruh sağlığı merkezlerine daha çok saldırganlık, dikkat bozukluğu, yeme sorunları ve intihar eğilimi olan çocuklar getirilmekte ve yetişkinler gelmektedir. Bunun nedeni anne ve babanın kaygının çocuğun kişiliğinin bir parçası olarak görmesi ve çocuğu ne kadar etkilediğini anlamamalarıdır 1 Aynı zamanda yetişkinlerin de kaygının gündelik hayatlarında işlevselliği çok büyük oranda bozmaması ruh sağlığı merkezlerine başvuru oranını düşürmektedir.

Doğan Cüceloğlu, gündelik yaşamda bireylerin yaşamını olumsuz yönde etkileyen kaygının, pek çok olumsuz duyguyu da içinde barındırdığını söylemektedir.2 Kaygı, bireyin tehdit ortamında kendini güçsüz düşünmesi, içsel rahatsızlıklar, korku ya da vesveseden meydana gelen hoşnutsuzluk bir duygulanım durumu ve herhangi bir riskli durumlara karşı gösterilen içsel tepkilerdir3

Bir de farklı bir pencereden bakmak adına psikanalitik açıdan kaygı tanımına hep beraber bakalım istiyorum. Biliyorsunuz, psikanalitik kuramda savunma mekanızmaları çok büyük öneme sahiptir. Bireyin içinde artarak devam eden kaygıyı kişi hemen kontrol edemezse savunma mekanızmaları yoluyla kaygısını kontrol etmeye çalışır. Bu yüzden de kişilerin kaygıları anlaşılamayabilir. Hemen bir örnek verelim; bebeklerin düşmekten ve yüksek sesten korkmaları, kendilerini korumalarını sağladığından bu korkuları normal kabul edilir. Çocukların da yaşları ilerledikçe ailelerinde yaşanan strese, bilgisayar oyunları veya medyadan izledikleri film ve haberlerden etkilenme durumlarına göre korkuları artabilir. Korkuları aşırı olduğunda ve çocuğun işlevselliğini olumsuz etkilediğinde çocukta kaygı bozukluğu söz konusu olabilir.4

Gelelim toplumda en çok karıştırılan korku ve kaygı kavramlarına. Bu kavramlar aynı içeriği ifade etmemektedirler. Korkunun belirli bir kaynağı vardır, kaygının ise kaynağı tam olarak belli değildir. Tahmin edilmeyen ve beklenmeyen olaylarda kaygı oluşturabilir5 Bana göre en net tanım ise şu; Gerçek bir tehlikenin olduğu durumlarda hissedilen duygu KORKU, tehlikenin ne olduğunu tam bilemeden hissedilen duygu ise KAYGI olarak isimlendirilir.6Yani korkunun her zaman belli bir nesnesi varsa da, kaygının nesnesi yoktur. Aslında bu iki kavram arasındaki önemli bir ayrım da korku AN’a ait nesneyle ilişkili olurken, kaygı AN’da kalamayan geleceğin felaketleştirme senaryolarından kaynaklanan düşüncelerdir. Bu sebeple kaygının nedenin tam olarak bilinmediği veya kaygıyı oluşturan kaynakların korkuya göre daha örtük olduğu söylenebilir.

Kaygı organizmada; 3 önemli alanda yaşanmaktadır, düşünce, duygu ve duyum. Mesala; bir çocuğun sabah servise binmek istemeyişini ele alalım; servise binmemek bir sonuç (davranış ) olsa da; servise binmek istemeyişinin altında bir sürü düşünce( kötü senaryolar) ve duygu olarak kaygı, korkunun eşlik edip, bedende duyum olarak da (somatik yakınmalar) karın ağrısı, bulantı, kusma, nefes daralması, idrar çıkma vs durumların görülmesi, kaygının organizmayı 3 ayaktan yürüttüğünü göstermektedir.

KAYGININ NEDENLERİ

Şimdi gelin kaygının nedenlerine bakalım; Genel olarak anne ve babalar kaygının kalıtımsal ve kendi tepkilerinden kaynaklandığını düşünürler. Ama tek bir etmen değil birçok etmenin etkileşimi nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Bu etmenler genetik, mizaç, ebeveynlik tarzı, travmatik olaylar gibi faktörlerdir 7

1.Genetik ve Mizaç: Kaygılı çocuklar normalin üstünde de duygusal bir yapıya sahiptir 8 Çocuklar endişeye gen olarak hassas ve yatkın olabilirler. Ama bu yatkınlıkta tek bir gen etkili olmaz farklı hücrelerin vücudun uyarı sistemini nasıl etkileyeceği önemlidir9 Bu etki de beyin anatomisi de önemlidir. Beynin savunma sisteminde duyguları kontrol eden sistem ortada kaygılanacak bir şey olmadığında bile, bu etki yüzünden kaç tepkisi verebilir 10 Genetik faktörler ve biyolojik faktörlerin çocuğu diğer konularda etkilediği gibi kaygı konusunda etkilediği söylenmektedir.

2. Anne ve baba tutumları çocukların kaygılı olmasını etkilemektedir. 11
1. Kaygılı Anne babayı model alma yoluyla da çocuklar zaten hassassa endişeli doğasını daha da etkileyebilir12Çocuğa tepki gösterme yolları da onların kaygılı olmasında rol oynar. 2.Aşırı korumacı tutumlar çocuğun dünyayı tehlikeli görmesini ve bununla başa çıkamayacağını düşünmesine neden olur bu da çocukta kaygı meydana getirir 13Aşırı korumacı tutumlar yani nedensiz çok tedbirli ve koruyucu davranma, kaygılı yorumları modelleme çocuğun bir ortamdaki risk yaşayacağı düşüncesine ve normal durumlarda bile çok korku yaşamasına neden olur. 14 3. Mükemmeliyetçi Ebeveyn Tutumları da çocukların davranışlarına etki etmektedir. Ebeveyn ve öğretmenlerin mükemmeliyetçi kişilikte olmaları çocukta kaygı oluşumuna neden olabilmektedir15
Anne baba tutumları çocuğun kaygılı olma durumunu olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir. Bu tutumlardan belirgin olarak aşırı korumacı
tutumlar ve mükemmeliyetçi tutumlar ise çocuğu kaygılı olmaya yönlendirmektir. Bu da kaygı konusunda anne ve babanın rolünün önemini göstermektedir

3. Travmatik Deneyimler: Çocuğun önceki deneyimleri yani travmatik olaylar da çocuğun kaygılı olmasına neden olabilir. Mesela anne babanın boşanması, kazalar gibi etkenler çocuğun daha hassas olmasına neden olabilir ve çocuğun kaygılı olmasını tetikleyebilir 16 Aile içi yaşantı çocuğun kaygı düzeyini etkilemektedir. Boşanmamış fakat sürekli çatışmalı evlilik içinde yetişen çocukların kaygı düzeylerini boşanmış çiftlerin çocukların kaygı düzeylerine göre daha yüksektir.17
Şöyle düşünün; travmatik olaylar temel de en başta güven duygusunu zedeler. Hastalıklar, yakınlarını kaybetme, şiddete maruz kalma gibi olaylar endişeli bir çocukta zaten kendinde olan yükle birleşerek endişe bozukluklarına neden olabilir 18

DSM-5 de Kaygı Bozukluklarının içinde olan Sosyal Kaygı Bozukluğunun( sosyal fobi) oluşmasında ebeveynler ve öğretmenleri, çocuğun sosyal çevresi, büyük etkiye sahiptir. Normalin üstünde kaygı çocuğun çevresindeki kaygılı insanların varlığıyla ilgili olabilmektedir. İncitici, reddedici, küçük düşürücü tavırlar davranışlar çocukta kaygı duygusuna ve güvensizlik duygusuna neden olabilmektedir 19

Ayrıca; Zihinsel engelli kardeşe sahip çocukların kardeşinin engeli nedeniyle çevresiyle sorun yaşayabilmekte aynı zamanda kaygı düzeyi yükselmektedir20 Çocuğun yakın çevresi yani ailesindeki kişiler ve öğretmenleri onların yaşamının diğer unsurlarında olduğu gibi kaygı düzeyinde önemli bir değişkendir.

Son olarak kaygının nedenlerine bakacak olursak; toplum çocukların sosyal yaşam kurallarına uymasını ve o şekilde davranmasını bekler. Ama çocuklar yaşının gelişimsel özellikleri olarak birçok şeyi merak eder ve araştırmak ister. Bunun sonucu olarak çocuklar bazı toplum kurallarına uymada zorluk çeker ve kurallara uymayabilir. Tepki alınca da çocuklar kaygı yaşamaya başlar21

Çocukların kaygı seviyelerilerine de bakacak olursak; çocuğun sahip olduğu cinsiyet, kardeş sayısı ve anne-babasının eğitim durumu, mesleği gibi unsurlarla farklılaşmaktadır 22 Çocukların öğrenme güçlüğü yaşaması kaygı düzeyinin yüksek olmasına neden olmaktadır ve bu kaygıları da akademik başarısını olumsuz etkilemektedir 23

Şimdi de KAYGI BOZUKLUKLARININ neler olduğunu sizinle paylaşmak istiyorum. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan DSM-5 tanı ölçütleri el kitabında yer alan kaygı bozukluğu çeşitleri şöyledir: *Ayrılma kaygısı bozukluğu, *Seçici Konuşmazlık*Özgül Fobi, *Sosyal Fobi/kaygı, *Panik Bozukluk, *Agorafobi, *Yaygın Kaygı Bozukluğu, *Maddenin/ilacın yol açtığı Kaygı Bozukluğu ve *Tanımlanmamış Kaygı Bozukluğu

Peki çocuğumda kaygı belirtilerini nasıl anlayabilirim?

Diye soracak olursanız; bedensel ve ruhsal belirtiler olarak 2 grupta toplarsak;
Bedensel Belirtiler;
*ürperme
*çekingenlik
*tırnak yeme
*nesneleri kemirme ya da emme
*tedirgin bir hal
*sık tuvalete gitme isteği
*uykuya dalmada güçlük ve diş gıcırdatma
* derinin solması, göz altlarında morluk
*bir nesneye karşı bağlanma, yanında taşıma
*bazı bedensel yakınmalar (somatizasyon) karın, baş, bacak ağrısı

Ruhsal Belirtiler
*huzursuzluk
*çok şeyden korkma
*kaygılı sorular sorma
*gördüklerinden ve işittiklerinden olumsuz etkilenme

Kaygı belirtilerine baktıktan sonra KAYGI TEPKİLERİNE bakacak olursak;

Yine DSM-5 e dönecek olursak; çocuklar kaygıyla veya korkuyla maruz kaldığında;
*ağlama
*bağırıp çağırıp, tepinme
*donakalma
*sıkıca sarılma

Yani; aslına bakarsak temelde üzüntü ve öfke duygusunu , donup kalarak andan uzaklaşma (dissosiye olma) ve eşya veya annesine sarılarak rahatlama çabası.

Buradaki anne- baba veya yetişkinin tutumları , açıklamaları çok önemlidir. Çocuklar yaşadıkları onlara göre olağandışı olaylarda ebeveynin yüzüne bakar ve bizden açıklama beklerler. Unutmayacağımız şey şu; kaygıyı negatife toleransı düşük olan çocuklar yaşıyor. Bu ne demek; kaygılı çocukların kötü, bozuk, mükemmel olmayan herşeye tahammülünün az olması demek. Ve yanında olan ebeveynlerin de tepkilerine dikkat etmesi gerekiyor. Bir örnek verelim, konu daha iyi anlaşılsın; kaygılı çocukların belirtilerinden biri ; gördüklerinden ve işittiklerinden olumsuz etkilenmeydi, böyle bir çocuğumuz olsun, sahnelerden çok çabuk etkilenip, bağırma, çağırma tepkisi ve öfke duygusunu veren bir çocuk. Çocuğun buradaki isteği , anne kapat şunu, anne kaza olmasaydı vs kaygılı düşünceleri.
Burada ebeveyn olarak şunun ayrıdına varmam gerekli , çocuk bu durumda kaçma davranışını seçiyor. Bununla ilgili tonlarca örnek verebiliriz. Anne-baba farkında olucak, bu kaçma davranışı diyecek ve tepkisini verecek;
-aa sen çok korktun, endişelendin ama bazen hayatta böyle kazalar olabilir, bak şimdi ambulans gelicek, yaralıları taşıyacak. Yani bu durumdan kaçmak yerine onu yüzleştirip yanında olmamız verilecek en güzel tepkilerden biridir.
Yine kaçma davranışından sonra çocuklar ortamdan kendilerini soyutlama davranışına girebilirler. Bu durum en çok Ayrılık Kaygısı Bozukluğunda, Sosyal Kaygı ve Özgül Fobilerde karşımıza çıkar. Yani; okula gitmek istemez, sosyal ortama girmez, böcek vs korkusundan bahçeye çıkmaz, kaçınma davranışına girer.
Son önemli bir davranış çıkmazı da ; ikincil kazançtır. Çocuğun yaşadığı kaygılı davranışı kendince keyifli hale getirmesidir. Mesala ; çöpe giderken yaşadığı kedi korkusundan dolayı, hep abisinin çöp atıyor olması, ya da okula gitmediğinde keyifle tv izleyerek , hiçbir sıkıntıya girmemek.

Ebeveynlere genel önerilerde bulunmaya devam edecek olursak;
1. Kaygı dilini bırakmak: ( çocuğun yanında eleştirel bir dil kullanmamak, pozitif alanlarına, yapabildiklerine odaklanmak, özellikle sosyal kaygıda çok iyileşitiricidir.)
2. Çocuğa her daim hizmet etmeyi bırakmak (sosyal kaygı ve ayrılık kaygısı bozukluğunun en büyük sebebi aşırı koruyucu ebeveyn tutumudur)
3. İkincil kazançları engelleme, bunu yukarıda açıkladık zaten.
4. Kimi bozukluklarda kademeli maruz bırakma (özgül fobiler ve yaygın kaygı bozukluğu)
5. Yaygın kaygı bozukluğunda anne- baba çocuğu kaygılandırmama adına olumsuzdan bahsetmemeye başlar, burası işte tam olarak ikincil kazançın kendisidir ve bunu bırakmamız gerekir. Altını çiziyorum çok bilgi vermeden hayatın bazen aksilikleri olabilir, ebeveyn olarak burayı anlatmamız çok önemlidir. Aksi halde negatife toleransı düşük, herşeyden kaygı duyan çocuklar olması kaçınılmazdır.

Şimdi de; bulduğum bazı kitaplardan kaygı konusuyla ilgili yararlanabileceğiniz kaynakları paylaşmak istiyorum;
1.Ayça’nın yeni evi: yapı kredi yayınlarından
Kitapta yeni bir yere taşınan Ayça’nın yeni durumlara alışması gerekir. Bazı korkuları vardır, ya arkadaşı olmazsa, ya burayı sevemezse. Kitap yeni bir yere alışmakta güçlük çeken çocukların kaygılarını azaltabilir, kötü gibi görünen durumların bazen olumlu sonuçlarının olduğunu gösterebilir.
2. Endişelinozor ender , Binbir çiçek yayınlarından
Ender; pek çok şeyden endişelenen bir dinozor. Yaygın kaygı bozukluğunun belirtilerini taşıyor; uçmayı becerememekten korkma, asansör de kanatlarının kısılacağını düşünüp asansöre binmekten endişelenmesi vs. Kitapta bazı cümleleri değiştirerek okuğumu belirtmeden edemicem ; mesala annesinin dediği şu cümle; “ama senin endişelerin de çok abartılı ” Kitabın devamında endişe kutusu yapıp içine endişelerini yazıp konuşmaları, ender’in endişelerinin azalmasını sağlayan kilit yer.
3. Çocuklar için iyileştirici Öyküler kitabından (nancy dawis) kitabından syf:389 da ANDY VE ALTIN YOL isimli iyileştiren öykü, özellikle okula gitmemeyi isteme, okul fobisi olan çocuklarda kullanılabilir.

4. Yaşlı ayılar ağaca tırmanamaz, Tubitak yayınlarından. Bu kitapta da yavru bir ayının annesinden ayrılmak istemeyişi ama buna kademeli şekilde maruz kalarak, aslında anneannesi ve dedesiyle çok da güzel vakit geçirmesi ve yine yavru ayının bağımsızlaşması ve hayata hazırlanması anlamında dedesinin ona fırsat sunup rehberlik etmesi de çok güzel dile getirilmiş.
5.Uçup giden battaniye, (okuyan koala yayınları) Amerikan Psikiyatri Derneği Onaylı kitaptır, ayrılık kaygısı bozukluğunu çalışmaktadır.
6. Eliza Başarısız olmaktan korkuyor. (yapı kredi yayıncılık) çocukların yaşadıkları kaygılar üzerine düşünülmüş eser, Eliza’nın başarısız olma korkusu ve kaygısı özellikle matematik dersinden çok kaygılanması işlenmiş. Kaygının bedensel ve ruhsal belirtilere nasıl yol açtığını da görebilirsiniz. Ebeveynlere bu tarz kaygılı durumlarda nasıl bir yol izlemeleri ile ilgili öneriler de kitabın sonunda görebileceksiniz.
7. Sola Unıtas Acedemy yayınlarından Çocuklar için Duygusal İletişim Becerileri kitabı da benim sık sık kullandığım oldukça güzel bir kaynak. Çocukların durumuna göre 3-12 yaş arası kullanılabilir.
8. Prof Dr Bengi Semerci’den Duygularım ve Davranışlarım Serisinden Annem ve Babam Ayrılıyor, Korkacak Ne var, kitapları da ,çocukların yaşadıkları çeşitli endişelerle baş etmemizde yardımcı olabilecek kaynaklardan.
9. Endişe Ağacı, Marianne Masgrove (Altın Yayıncılık) çocuk edebiyatı aile terapistliği ödülü alan kitap, endişeyle ilgili kısa, çözüm önerili ve yaratıcı harika bir kitap.
10. Bir Kurbağa gibi Sakin ve Dikkatli
Yukarıda yazdığım gibi, kaygılı çocuklar AN’ı yakalayamazlar. O yüzden farkındalıklarını artırma adına , An’ı yaşamalarını sağlama adına harika diyebileceğim bir meditasyon kitabı. Kitap, odaklanmayı artırması, rahatlamayı sağlaması yönünden kaygıyla ve daha bir çok problem alanında kesinlikle başucu olmaya yönelik. Ebeveynlere, terapistlere ve öğretmenlere tavsiye olunur.

Önemli ayrıntılardan biri de bazı masallar çocuklara anlatılması okunması çok uygun olmasa da (burası apayrı bir konu) çocuklara masal okurken ve anlatırken kötü ögelerden , karekter, durum vs kaçmak ve kaçınmak çocuğu hayata hazırlamaz, sadece camdan bir fanusda yaşamasına neden olur, bu da çocuğu gerçek hayatta kırılgan yapar ve en ufak bir rüzgarda savrulmasına neden olur,


Son olarak kaygı ve korku, çoğumuzun zaman zaman yaşadığı normal duygular olmasına rağmen aşırı olduğunda hayatımız olumsuz şekilde etkilenebilir. Etrafınıza baktığınızda çoğu kişinin bu kaygı ve korkularla günlük hayatlarına devam ettiklerini görürsünüz, Sonuçta da kendini sosyal ortamlardan kısıtlayarak uçağa vs binmeyerek, toplum içinde daha az konuşarak, hayvan (kedi,köpek) olan yerlere gitmeyerek, ışıkları kapatmayarak, hayattan daha az doyum alır hale gelebilirler. Aslında arka planda , “ne de olsa başkalarına zarar vermiyorum“ düşüncesi saklıdır. Halbuki, bu kaygı ve korkularla , psikoterapide özel yöntemlerle (çocuklarda oyun terapisi(çocuk merkezli oyun terapisi) bilişsel davranışçı terapi ve hikayelerle terapi, filial terapi, kum oyunu terapisi, emdr, theraplay gibi ) kısa sürede çözülebileceğini bilmediklerinden, bu problemin kendilerinin parçası gibi görürler. Bu durum da hayata, kendilerine, çocuklarına karşı negatif bir bakış açısına neden olup, mutsuz olabilirler.

O yüzden eğer çocuğunuzun veya sizin hayatınızı kaygıların ve korkuların yönettiğini düşünüyorsanız, kaygı bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir profesyonelden yardım alarak, hayatınızı daha özgürce yaşayabilirsiniz.


Hazırlayan : Psikolojik Danışman Elif Esra ERDİL @pskdanismaneliferdil

KAYNAKÇA

Artan, İ. ve Bayhan, P. (2007). Çocuk Gelişimi ve Eğitim. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları

Akgün, A. Gönen, S. ve Aydın, M. (2007). İlköğretim Fen ve Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20); 283-299

Chansky, T.(2009). Çocuklarda Endişe (Çev. E. Kandemir). İstanbul: Kural Dışı Yayınları .(Eserin orjinaji 2004’ de yayımlandı).

Bozkurt, N. (2004). Bir grup üniversite öğrencisinin depresyon ve kaygı düzeyleri ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiler. ğitim ve Bilim, 29(133).

Cüceloğlu, D.(1998). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Demiriz, S ve Ulutaş, İ. (2003). 9-12 yaş çocuklarının kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Ege Eğitim Dergisi. 1(3) ,1-9 Eroğlu, F.(2000). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayınları.

Güngör. H. (2009). Ebeveyn ve Öğretmen Mükemmeliyetçiliğinin 5-6 Yaş Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Algılanan Kaygı Düzeyini Öngörmedeki Rolü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Rapee, R., Edwards, S., Spence, S. ve S. Kennedy (2010).The Assessment of Anxiety Symptoms in Preschool-Aged Childiren: The Revised Preschool Anxiety Scale. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 39(3), 400-409.

Rapee, R., Wignall, A., Copham, W. and Spence, S.,(2014). Kaygılı Çocuğa Yardım (Çev. Rasim Baykaldı). İstanbul: Arkadaş Yayıncılık. (Eserin orijinali 2000’de yayımlandı).

Saban, N.(2010). Zihinsel Engelli Kardeşe Sahip Olan ve Olmayan Çocukların Benlik Saygısı ve Kaygı Durumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 Yaş Çocuklarının Sosyal Yetkinlik, Saldırganlık, Kaygı Düzeyleri İle Anne- Babalarının Ebeveyn Öz yeterliği Algısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tuğ, S. (2011). Özel öğrenme bozukluğu, özel öğrenme bozukluğu dİkkat eksikliği hiperaktivite tanısı almış çocuklarda depresyon ve kaygı düzeylerinin nörogelişimsel, eğitsel, kültürel ve sosyal özelliklere temelinde araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yavuzer, H. (1994). Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Yılmaz, N. (2011). Çatışma yaşayan ve boşanmış ailelerin ilköğretim çağındaki 7- 12 yaş çocuklarının benlik algıları ve kaygı düzeylerini açısından çatışma yaşamayan ailelerin çocukları ile karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

1 Rapee, R., Wignall, A., Copham, W. and Spence, S.,(2014). Kaygılı Çocuğa Yardım (Çev. Rasim Baykaldı). İstanbul: Arkadaş Yayıncılık. (Eserin orijinali 2000’de yayımlandı)
2 Cüceloğlu, D.(1998). İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
3 Eroğlu, F.(2000). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayınları.
4 Kauffman ve Laundrum, 2015,s.272
5 Artan, İ. ve Bayhan, P. (2007). Çocuk Gelişimi ve Eğitim. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları
6 Zorlu, A. Güdek, K. Tosun, Ü. İlkokul Öğrencilerinin Sosyal Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi
7 Chansky, T.(2009). Çocuklarda Endişe (Çev. E. Kandemir). İstanbul: Kural Dışı Yayınları .(Eserin orjinaji 2004’ de yayımlandı).
8 Rapee, R., Wignall, A., Copham, W. and Spence, S.,(2014). Kaygılı Çocuğa Yardım (Çev. Rasim Baykaldı). İstanbul: Arkadaş Yayıncılık. (Eserin orijinali 2000’de yayımlandı
9 Özusta, Ş. (1993). Çocuklar İçin Durumluk-Sürekli Kaygı Envanterinin Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
10 Chansky, T.(2009). Çocuklarda Endişe (Çev. E. Kandemir). İstanbul: Kural Dışı Yayınları .(Eserin orjinaji 2004’ de yayımlandı).
11 Akgün, A. Gönen, S. ve Aydın, M. (2007). İlköğretim Fen ve Matematik Öğretmenliği Öğrencilerinin Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (20); 283-299
12 Bozkurt, N. (2004). Bir grup üniversite öğrencisinin depresyon ve kaygı düzeyleri ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim, 29(133).
13 Rapee, R., Edwards, S., Spence, S. ve S. Kennedy (2010).The Assessment of Anxiety Symptoms in Preschool-Aged Childiren: The Revised Preschool Anxiety Scale. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology,
39(3), 400-409
14 Yavuzer, H. (1994). Çocuk Psikolojisi, İstanbul: Remzi Kitabevi
15 Güngör. H. (2009). Ebeveyn ve Öğretmen Mükemmeliyetçiliğinin 5-6 Yaş Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Algılanan Kaygı Düzeyini Öngörmedeki Rolü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü
16 Rapee, R., Wignall, A., Copham, W. and Spence, S.,(2014). Kaygılı Çocuğa Yardım (Çev. Rasim Baykaldı). İstanbul: Arkadaş Yayıncılık. (Eserin orijinali 2000’de yayımlandı
17 Yılmaz, N. (2011). Çatışma yaşayan ve boşanmış ailelerin ilköğretim çağındaki 7- 12 yaş çocuklarının benlik algıları ve kaygı düzeylerini açısından çatışma yaşamayan ailelerin çocukları ile karşılaştırılması. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
18 Chansky, T.(2009). Çocuklarda Endişe (Çev. E. Kandemir). İstanbul: Kural Dışı Yayınları .(Eserin orjinaji 2004’ de yayımlandı
19 Demiriz, S ve Ulutaş, İ. (2003). 9-12 yaş çocuklarının kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Ege Eğitim Dergisi. 1(3) ,1-9.
20 Saban, N.(2010). Zihinsel Engelli Kardeşe Sahip Olan ve Olmayan Çocukların Benlik Saygısı ve Kaygı Durumlarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
21 Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 Yaş Çocuklarının Sosyal Yetkinlik, Saldırganlık, Kaygı Düzeyleri İle Anne- Babalarının Ebeveyn Öz yeterliği Algısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
22 Demiriz, S ve Ulutaş, İ. (2003). 9-12 yaş çocuklarının kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Ege Eğitim Dergisi. 1(3) ,1-9)
23 Tuğ, S. (2011). Özel öğrenme bozukluğu, özel öğrenme bozukluğu dİkkat eksikliği hiperaktivite tanısı almış çocuklarda depresyon ve kaygı düzeylerinin nörogelişimsel, eğitsel, kültürel ve sosyal özelliklere temelinde araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Çocuklarda Kaygı Bozukluğuna Dair Kapsamlı Bir Bakış" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Dnş.Elif Esra ERDİL'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Dnş.Elif Esra ERDİL'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     1 Beğeni    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Psk.Dnş.Elif Esra ERDİL
İstanbul (Online hizmet de veriyor)
Psikolojik Danışman
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi3 kez tavsiye edildiİş Adresi Kayıtlı
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Psk.Dnş.Elif Esra ERDİL'in Yazıları
► Kaygıdan Kaygı Bozukluğuna Psk.Orhan TARUK
► Çocuklarda Kaygı Psk.Mısra Nur NİŞANCI
► 3-4 Yaş Çocuklarda Kaygı Psk.Büşra BÖREKÇİ
► Çocuklarda Kaygı Yönetimi Psk.Ezgi TANIL
► Çocuklarda Kaygı Bozuklukları Psk.Sinem ERUSTA
► Çocuklarda Korkular ve Kaygı Pdg.Aykut AKOVA
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,962 uzman makalesi arasında 'Çocuklarda Kaygı Bozukluğuna Dair Kapsamlı Bir Bakış' başlığıyla benzeşen toplam 29 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
◊ Ördek Ölüm ve Lale Kasım 2019
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


05:45
Top