Emdr Terapisi ve Kullanıldığı Alanlar
Emdr Terapisi 1987 yılında Francine Shapiro tarafından tesadüfen bulunan, bugün dünyanın birçok ülkesinde kullanılan hızlı ve etkili bir terapidir. İnsanlık tarihinde pek çok buluş birtakım rastlantılar eseri ortaya çıkmıştır. Tüm buluşlar, alanında eğitimli, donanımlı ve bir şeyleri kendine dert edinen dehaların işidir. Shapiro da bir gün canı sıkılmışken hızlı göz hareketlerinin olumsuz anılarla ilişkili olumsuz duyguları azalttığını fark etti. Hızlı göz hareketlerinin duyarsızlaştırıcı etkisi olduğunu varsayarak bunu başkalarına da uyguladı ve sonuç aynıydı. Bazı terapi tekniklerini de ekleyerek göz hareketleriyle duyarsızlaştırma (EMD) olarak adlandırdığı standart bir prosedür geliştirdi. Daha sonra bilişsel değerlendirmelerinde olumlu yönde değiştiği ‘Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme’ (EMDR) terapisi ortaya çıktı. EMDR terapisinin ortaya çıkışıyla birlikte bu terapinin etkililiği üzerine sayısız araştırma yapılmıştır. Yazımın ilerleyen bölümlerinde bu araştırma sonuçlarına değineceğim. Emdr açılımı İngilizce ‘Eye Movement Desensitization and Reprocessing’, Türkçe anlamı ise ‘Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme’dir.
Francine Shapiro psikoterapi alanına kalıcı bir katkı yaptı.
Jeffrey K. Zeig
EMDR ile iyileşenler, bu terapiyi mucizevi bir şekilde hatta haklı olarak biraz da abartarak anlatma eğilimindedirler. Şu kadar uzmana gittim bir şey olmadı ama EMDR yaptırdım ve sorunlarımdan kurtuldum şeklinde pek çok ifadeye rastlayabilirsiniz. EMDR Terapisi yaptırdım ve çok iyi geldi tarzında yazılar bir taraftan danışanlar için büyük bir umut kaynağı olurken diğer taraftan da birtakım zorlukları karşımıza çıkarmaktadır. Örneğin bir şekilde EMDR terapisini duymuş ve büyük bir umutla karşımıza gelen kimi danışanlarda sanki büyülü bir süreç yaşayacakmış, EMDR uygulayan psikolog sihirli bir şeyler yaparak tüm sorunları çözüverecekmiş gibi doğaüstü bir beklenti görülebilmektedir. Bu durum da bilimsel bir yöntem olan EMDR uygulamaları açısından problem teşkil etmektedir. Bu nedenle EMDR terapisinin rasyonelinin bilinmesi son derece önemlidir.
EMDR Terapisi ile alakalı olarak bu yazıda eskilerin deyimiyle ‘efradını camii, ağyarını mani’ bir şekilde yani bilinmesi gereken tüm yönlerini sizlere sunarak, gereksiz eklemelerden de uzak durarak bilgiler vermeye çalışacağım. Dolayısıyla yazımın uzun olması ve kimileri tarafından okunmadan yarıda bırakılması endişesine kapılmadan detaylıca, uzun uzadıya bilgilerimi paylaşmaya çalışacağım.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR uygulaması 8 aşamadan oluşmaktadır.
Aşama 1: Bu aşamada terapist tarafından danışanın öyküsü alınarak terapi planlaması yapılır.
Aşama 2: Bu aşamada EMDR terapisinin uygulanması hazırlık yapılır. Hazırlık kelimesi danışanlarda olumsuz çağrışımlara sebep olabilmekte ve sanki terapiye başlamak aslında terapistin elindeymiş de işi bilerek geciktiriyormuş gibi bir yanılgıya sebep olabilmektedir. O nedenle bu kısım üzerinde dikkatle durmamız gerekir. EMDR terapisinin en önemli aşaması hazırlık aşamasıdır dersek sanırım abartmış olmayız. İşin başında aceleci olur ve bir an önce terapiye başlamak için ısrarcı olursak çok iyi sonuçlar elde edemeyebiliriz. Bu terapiyi almak isteyenlere önerim terapistin bu konudaki tutumuna güvensinler ve hazırlık seanslarının ne kadar sürerse sürsün çok önemli olduğunu bilsinler. Unutmayınız ki bu terapiye başlamak için danışanlardan alınacak bilgiler hayati öneme haizdir. Kısaca hazırlık aşamasında neler yapılıyor bunlara kaba hatlarıyla, çok detaya girmeden değinelim.
1. Geliş sebebinizle ilgili olarak en son yaşamış olduğunuz olay değerlendirilir.
2. Bu olayla ilgili çeşitli soruların ardından geçmişte yaşamış olduğunuz travmatik anıların listesi alınır.
3. Her anıyla ilgili olarak protokol soruları sorulur ve cevapları not edilir.
4. İlk ve en kötü anı belirlenir.
5. Güvenli yer uygulaması yapılır.
6. Duruma göre kaynak yüklemesi yapılabilir.
Güvenli yer ve kaynak yükleme terapistlerin bildiği konulardır. Bunları da açıklayarak yazıyı daha da uzatmak istemiyorum. Zaten yeterince uzun yazı oldu şimdiden.
Aşama 3: Bu aşama değerlendirme aşamasıdır. Kısaca bu aşamada çalışılacak anı tespit edilir.
Aşama 4: Aslında EMDR denildiğinde herkesin aklına gelen kısım burasıdır. Bu aşama duyarsızlaştırma aşamasıdır. Göz hareketleri veya diğer çift yönlü uyarıların uygulandığı aşamadır. Çift yönlü uyarımlar ses veya dokunma şeklinde de yapılabilmektedir. Burada amaç beynin her iki yarım küresine belirli bir süre boyunca sırayla (sağ-sol şeklinde) uyarım vermektir. Meraklıları çeşitli kanallardan EMDR uygulama resimleri görmüştür. Bu resimlerde terapist eliyle sağa ve sola gidiş gelişler yapmakta, danışan da gözleriyle bu el hareketlerini boynunu çevirmeden takip etmektedir. Elbette ki bu takip esnasında daha önce belirlenmiş olan anıyı düşünmektedir. EMDR terapi seansları sırasında, terapist göz hareketlerinizi yönlendirirken travmatik veya tetikleyici deneyimleri kısa dozlarda yeniden yaşarsınız. Bu, güçlü bir psikolojik tepkiye sahip olmadan anılara veya düşüncelere maruz kalmanızı sağlar.
Aşama 5: Bu aşamanın adı yerleştirme aşamasıdır. Bu kısımda çalışılan anı etkisizleştikten sonra anıyla ilgili olarak kişiye eşlik eden olumsuz düşüncelerin yerine olumlu düşüncelerin getirilmesi söz konusudur.
Aşama 6: Bu aşamada Beden Taraması yapılmaktadır. Anıyla ilişkili olarak hazırlık aşamasında sorulmuş olan ve cevabı alınmış olan sorulardan birisi de bedenle ilgilidir. Kişi, ilgili anıyı bedeninde nerede hissediyorsa o etkinin geçmiş olup olmadığı bu aşamada belirlenir. Terapist beden duyumunun durumuna göre terapiyi sürdürür veya yeni anıya geçilir.
Aşama 7: Kapanış aşamasıdır. Bu kısımları kısa geçiyorum çünkü daha çok terapistleri ilgilendiren kısımlar bunlar. Kapanışın anı ile işimiz bitmişse nasıl yapılacağı veya bitmemişse nasıl yapılacağı kısmı terapistlerin bilmesi gereken kısımlardır.
Aşama 8: Bu aşama bir sonraki seansta danışanın durumunun ele alınması ve bir nevi kontrol gibi düşünülebilir.
Bu 8 aşamanın hepsi de çok önemlidir ve bu yüzden EMDR terapistleri bu konuda titiz bir şekilde protokole bağlı kalarak uygulamalarını sürdürürler.
Çift yönlü uyarımların beyne olan işlevsel etkisi şaşırtıcı derecede hızlı ve etkilidir.
EMDR Terapisini Kimler Uygular?
Ruh sağlığı alanında eğitim veren üniversitelerin herhangi bir bölümünden mezun olanlar EMDR eğitimlerine alınmaktadır. Yetişkin EMDR terapisi eğitimi, Türkiye’de Davranış Bilimleri Enstitüsü’nde sevgili Klinik Psikolog Emre KONUK tarafından verilmektedir. EMDR terapisi eğitimi alan uzmanların hepsine eğitim esnasında EMDR terapisi uygulanmaktadır. Bu eğitim 2 düzeyde verilmektedir. Birinci düzey temel EMDR eğitimini tamamladıktan sonra belirli sayıda EMDR terapisi uygulama şartı vardır. Bu noktadan sonra artık 2. Düzey eğitimi almaya hak kazanırsınız. Ayrıca sevgili Prof. Dr. Ümran Korkmazlar tarafından çocuk ve ergenler için EMDR eğitimi verilmektedir. Tüm uzmanlar EMDR terapisini uygulamak için EMDR protokollerine azami ölçüde dikkat etmek zorundadır. Daha açık bir şekilde ifade edecek olursak EMDR, kafamıza göre ‘estirdiğimiz’ bir terapi değildir. Standartları olan bu terapi ülkemizde artık çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
EMDR Terapisi Nedir?
EMDR terapisini anlayabilmek için referans aldığı ‘Adaptif Bilgi İşleme Modeli’ni bilmemiz gerekir. Bu modele göre, travmatik anılar, travmatik olmayan anılardan farklı olarak bellekte uygun olmayan bir biçimde depolanırlar. Bu nedenle de normal bir yaşantı gibi kolaylıkla geride bırakılamazlar. Örneğin 3 gün önce öğle yemeğinde ne yediğinizi hatırlayamayabilirsiniz fakat 8 yıl önce öğretmeninizin sınıfta sizi rencide ettiği travmatik bir yaşam deneyimini kolay kolay unutamazsınız. Adaptif bilgi işleme modeline göre, şu anda var olan bozuklukların neredeyse tamamının nedeni geçmiş dene¬yimlerde saklıdır. Birçok insanın hayatı boyunca benzer sorunları tekrar tekrar yaşamasının nedeni, işlenmemiş travmatik anıları olabilir. Bu anılar işlendiğinde bilgi, bozukluktan işlev¬selliğe doğru hareket eder, daha yüksek uyum sağlama gerçekleştikçe olumlu duygulanım¬lar, davranışlar artar. Bilgi işleme, işlevsel olmayan verile¬ri donma durumundan çıkarıp uyum sağlayıcı bir çözüme doğru götürür. İnsanların şu an sergiledikleri uyumsuz davranışlar, sıkıntı verici anıların işlenmeden kalmasının sonucudur.
EMDR, geçmişte yaşamış olduğumuz rahatsız edici deneyimlerimiz sonucunda ortaya çıkan bugünkü semptomlardan ve duygusal sıkıntılardan kurtulmamızı sağlayan bir psikoterapidir.
Şiddetli duygusal acıların geçmesi için uzun bir zamana ihtiyaç olduğu yönündeki yaygın algıyı yerle bir eden, kimi zaman ışık hızında iyileşme gibi sloganlarla ortaya çıkan bu terapi, hızı ve kalıcı etkisiyle ön plana çıkmaktadır. Bir şey eğer çok hızlıysa, o şeyin çok da iyi olmadığı, üstünkörü yapıldığı yönündeki ön kabuller EMDR için geçerli değildir.
Travma Nedir?
O kadar travma dedik durduk, şimdide çok kısa ve anlaşılır bir tanım verelim. Bu kısa ve anlaşılır tanım sevgili Tahir ÖZAKKAŞ’ın tanımıdır; Travma, zihnin hazmetme kapasitesinin dışındaki her şey’dir. Buradan da anlıyoruz ki travma, bir zihinsel hazımsızlıktır. Bildiğiniz gibi travma, fiziksel yaralanmalar için de kullanılan bir kavramdır. Tıpkı fiziksel yaralanmaların iyileşebilmesi gibi psikolojik travmaların da iyileşebildiği görüşü EMDR terapisinin özünü oluşturur. Şimdilik travma konusuna bu kadar değinmekle yetinelim çünkü konumuz çok uzar. Travma konusunu ayrı bir yazı hazırlayarak anlatmak gerekir.
EMDR Terapisi Ne Değildir?
Emdr hakkında yanlış bilinen en önemli konulardan birisi de hipnoza benzetilmesidir. Pek çok danışandan ‘Ben ne olduğunu hatırlayacak mıyım? Hipnoz gibi bir şey mi? veya Hipnoz mu?’ şeklinde sorular almaktayım. EMDR hipnoz değildir, ayrıca hipnozda bile kişi uyumaz, seansta ne olup bittiğini hatırlar. Bir başka konu da acı anıların silinmesi hakkındadır. Emdr terapisi teknikleri ile acı anıları silmek gibi bir amaç söz konusu değildir. Asıl amaç, travmatik anının diğer -rahat bir şekilde izlenebilen- anılar gibi olmasını sağlamaktır. Yani geçmişte kalmış diğer anılar gibi, travmatik anının da kişiyi bugün rahatsız etmemesi hedeflenmektedir. İşlemleme esnasında bazı durumlarda travmatik anıların bulanıklaşması, anıyı görsel olarak izleyememe veya anıyı hiç izleyememe söz konusu olabilmektedir. Bunun haricinde terapistin acı anıları silmek gibi bir hedefi de yeteneği de yoktur. Akış esnasında kendiliğinden olabilen bu durum, kimileri tarafından fazla abartılı bir biçimde mucizevi bir şeymiş gibi lanse edilebilmektedir. Unutmayın ki EMDR terapisi de tıpkı diğer terapiler gibi bilimsel esaslara dayanan bir terapidir. Yani bir takım özel güçleri olan kişilerin uyguladığı, ezoterik, gizemli ve büyüsel bir güç değildir.
EMDR Terapisi Almadan Önce Bilmeniz Gerekenler Nelerdir?
Birçok farklı sorun alanında ilaçlar ve yan etkileri düşünüldüğünde EMDR Terapisinin çok daha güvenli olduğu iddia edilmektedir. Bununla birlikte EMDR’nin zorlukları da vardır ki bu durum için dilimizde güzel bir deyiş vardır; zahmetsiz rahmet olmaz. Dikkat ederseniz EMDR için ‘yan etki’ kelimesini kullanmadım, zorluk kelimesini özellikle kullandım. Bir uzman tarafından, protokole sadık kalarak yapılacak olan EMDR terapisinin yan etkisi olmaz. Hatta bu işi bir adım daha ileri götürerek şunu da (iddia değil, vakıa) söyleyebilirim; EMDR Terapisi hamile bayanlara dahi uygulanabilmektedir. Hamilelik dönemi için ayrı bir protokolü bulunan EMDR, herhangi bir ilaç kullanamamaları göz önüne alındığında gebe bayanlar için can simidi gibidir. Bir diğer bilinmesi gereken şey; acı anılar, yani travmalar çalışıldığı için kişi seans esnasında veya sonunda kendini kötü hissedebilir ki süreçte bu, doğal bir durumdur. Bunun yanında EMDR Terapisi uygulanan kişilerin canlı ve gerçekçi rüyalar görme ihtimali de vardır.
EMDR terapi seansları sırasında, terapist göz hareketlerinizi yönlendirirken travmatik veya tetikleyici deneyimleri kısa dozlarda yeniden yaşarsınız.
Bu, güçlü bir psikolojik tepkiye sahip olmadan anılara veya düşüncelere maruz kalmanızı sağlar.
EMDR terapisinin faydaları nelerdir?
Travmatik anılardan şikayetçi olanlar ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) sorunu olanların en fazla EMDR terapisinden yararlandığı düşünülmektedir. Geçmiş deneyimleri hakkında konuşmaktan bile çekinen, her hatırlatıcıyla birlikte travmayı yeniden deneyimlemek zorunda kalan kişiler için EMDR biçilmiş kaftan gibidir. Fakat EMDR Terapisini sadece Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile ilgili bir terapi olarak görmek bu terapiye yapılmış büyük bir haksızlıktır diyebilirim.
EMDR Terapisinin Kullanıldığı Alanlar
EMDR Terapisi ve Travma, neredeyse yapışıkikiz gibi sürekli bir arada kullanılmaktadır. Hal böyleyken EMDR terapisinin sadece Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayanlar için kullanıldığı, diğer sorunlar için bu terapinin kullanılmadığı yanılgısı oluşabilmektedir. Bu yanılgı ne yazık ki EMDR hakkında bilgisi olmayan meslektaşlarımız arasında da olabilmektedir. Daha önce de belirttiğim gibi EMDR perspektifinden bakıldığında bugün yaşanan problemlerin kaynağı olarak geçmişteki olumsuz yaşam deneyimleri, yani travmalar görülmektedir. Dolayısıyla travmatik anılar iyi belirlenip protokolü dikkatle uygulandığında EMDR’nin aşağıda maddeler halinde verdiğim sorun alanlarında da etkili olduğu görülmektedir.
Depresyon
Yeme Bozuklukları
Bağımlılıklar
Kaygı, Panik Atak ve Fobiler
Disosiyatif Bozukluklar
Yeme Bozuklukları
Yas ve Kayıp
Ağrı (Psikolojik kökenli)
Performans Kaygısı
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Diğer Travma ve Stresle İlgili Konular
Cinsel Saldırı
Uyku Bozukluğu
Madde Bağımlılığı ve Bağımlılığı
Şiddet ve İstismar
EMDR Terapisi, Eğitimli Bir EMDR Terapisti Olmadan Yapılabilir mi?
Bir defasında benden telefonda EMDR cihazını satın almak isteyen olmuştu. Çok şaşırdım ve ‘kerametin’ cihazda olmadığını, bir uzman tarafından uygulanması gerektiğini belirttim. O an anladım ki kendi kendisine evde EMDR Terapisi uygulamak gibi bir yanılgıya düşenler oluyor. EMDR Terapisi psikolojik yardım alanında çalışan ve EMDR eğitimini almış bir uzman tarafından uygulanmalıdır. ‘Efendim gelişen teknolojiyle birlikte terapiler de ilerledi ve EMDR cihazı sayesinde artık EMDR daha etkili bir hale geldi’ türünden sözlere itibar etmeyiniz. Cihazın tek bir özelliği vardır; o da EMDR uygulayıcısının rahat etmesini sağlamaktır. Siz de takdir edersiniz ki bir EMDR terapisti 2 ya da 3 seans boyunca göz hareketleriyle veya dizlere dokunarak EMDR uygularsa kollarında ciddi ağrılar oluşabilmektedir. Düşünsenize 50-60 dakika boyunca tek bir kolunuzu sürekli olarak sağa sola salıyorsunuz. Eğer EMDR cihazı kullanan bir terapiste gidersem daha iyi bir terapi alırım gibi bir yanlış anlayış da söz konusu. Hatta bazen EMDR cihazınız var mı diye soranlar bile oluyor. Ben cihaz kullanıyorum fakat seans öncesi cihazın tek özelliğinin beni rahat ettirmesi olduğunu, cihazın özel bir etkisi olmadığını özellikle belirtiyorum. Sonuçta bu bir cihaz ve bozulabilir. Örneğin seansta bozulması durumunda hemen göz hareketlerine geçerek devam edebiliriz. Cihazı var mı, yok mu bunları çok fazla dert etmeyin, gideceğiniz uzmanın eğitimlerine odaklanın derim. EMDR eğitimlerini almış ve bunu belgeleyen terapistlere gitmeniz gerekmektedir.
EMDR terapisinden kimler yararlanabilir?
Her yaştan çocuklar, ergenler ve yetişkinler bu terapiden yararlanabilir. Daha önce de belirttiğim gibi EMDR yetişkin eğitimini aldıktan sonra çocuk ve ergen eğitimini de almış olan uzmanlar yetişkin, çocuk ve ergen danışanlar için EMDR uygulayabilmektedirler.
EMDR Araştırma Vakfı'na göre, “EMDR, kapsamlı bir şekilde araştırılmış ve travma tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış bütüncül bir psikoterapi yaklaşımıdır. EMDR terapisi, birçok farklı tedavi yaklaşımından unsurlar içeren bir dizi standart protokol içerir. EMDR bugüne kadar her yaştan milyonlarca insanın birçok psikolojik stresi azaltmasına yardımcı oldu.”
EMDR Terapisi Ne Kadar Etkilidir?
2012 yılında yapılan bir araştırma sonucu, özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayanların bu terapiden %77 oranında faydalandığını göstermiştir. Yapılan çalışma neticesinde bu kişilerin depresyon ve kaygı semptomlarının, EMDR terapisi sonucunda önemli ölçüde iyileştiği görülmüştür. Ayrıca terapi esnasında semptomlarda ciddi bir artış da gözlenmemiştir. Birçok bağımsız ve kontrollü çalışma da bu verileri desteklemektedir. Ayrıca EMDR terapisinin etkilerinin uzun zaman devam ettiğine dair kanıtlar da bulunmuştur.
Yapılan başka bir çalışmada EMDR’nin uygulanma sırasında ve hemen sonrasında travma sonrası stres bozukluğu semptomlarını azalttığı görülmüştür. 3 ve 6 aylık takipler de bu sonucun kalıcılığını desteklemektedir. Depresyon konusunda yapılan bir başka araştırmanın sonucunda %68 oranında depresif semptomlarda düşüş gözlenmiştir.
Tek travma üzerine çalışılan kişilerde 90 dakikalık EMDR uygulaması etkinliğinin %84-90 oranında başarılı olduğu görülmüştür. Uygulanan bu tek seans sonrasında travma sonrası stres bozukluğu semptomlarının kalmadığı görülmüştür. Sanırım ışık hızında iyileşme gibi sloganların neden kaynaklandığı şimdi daha iyi anlaşılmıştır. Ayrıca tek travma mağdurları üzerine yapılan bir başka (tek seanslık) çalışmada başarı oranı -sıkı durun- %100 olarak belirlenmiş, birden fazla travma mağdurlarında ise bu oran %77 olarak belirlenmiştir. Bu %77 oranındaki başarı ise 50 dakikadan daha az sürede meydana gelmiştir. Savaş gazilerinin %77’sinde 12 seans sonunda travma sonrası stres bozukluğunun belirtilerinin kalmadığı görülmüştür. Sanırım bu bilgiler de EMDR terapisi almak isteyip de kafasında soru işaretleri olanlar için aydınlatıcı nitelikte olacaktır.
Özetle EMDR terapisinin Travma Sonrası Stres Bozukluğu konusunda etkisi kanıtlanmıştır. Ayrıca Anksiyete, Depresyon ve Panik Bozukluğu konusunda da ciddi etkileri olduğu görülmüştür.
Ayrıca EMDR terapisinden faydalanan danışanların terapiyi bırakma oranlarında da ciddi anlamda azalma olduğu görülmektedir. Bunun sebebi ise olumlu etkilerinin çabuk hissedilmesidir.
EMDR terapisinin etkililiği üzerine o kadar çok araştırma yapıldı ki, artık Amerikan Psikiyatri Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü dahil pek çok kuruluş EMDR’nin travma için etkili bir terapi olduğunu resmen kabul etmiş bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün 21. yy. ölümcül hastalıklar listesine stresi de aldığını göz önünde bulundurursak travma ve olumsuz yaşam deneyimlerinden kurtulmanın önemini daha iyi kavramış oluruz.
Hiçbir ilaç, kötü geçmiş bir çocukluğu düzeltmiyor. Van Der Kolk
Tüm dünyada binlerce uzman bu terapiyi kullanmaktadır. Ayrıca son 25 yıl içerisinde pek çok insan EMDR Terapisi sayesinde daha huzurlu bir yaşama kavuşmuştur.
EMDR için Ne Dediler?
EMDR, şiddetli travmanın hemen ardından inkar, şok, keder ve öfke duvarlarını kırarak hayatta kalanlara yardım ediyor ... Geçmiş travmatik yaşam olaylarını unutamayanlar için idealdir; köklü anılar, bireylere hayatlarının ve duygularının kontrolünü geri veriyor.
Tozlu Bowen Camp
EMDR, sevilen birinin kaybından sonra sağlıklı keder ve yas tutmaya müdahale edebilecek travmaya yönelik kanıtlanmış bir yaklaşım sunmaktadır.
Therese A. Rando
EMDR, son beş yılda öğrendiğim en güçlü ve bütünleştirici müdahaledir.
John C. Norcross
EMDR Terapisi Ne Sıklıkla Yapılır?
EMDR Terapisinin hızı ve etkililiğiyle öne çıktığını belirtmiştik. Dolayısıyla bu terapiyi olabildiğince sık aralıklarla yapmak en idealidir. Her gün bile yapılabilir fakat danışanların ödeme imkanları vb. sebeplerden dolayı genellikle haftada 1-2 seans şeklinde uygulanmaktadır. Burada belirtmek istediğim önemli nokta şudur; mümkün olduğunca seans aralarını bir haftadan daha uzun tutmamak gerekir. Örneğin kimi danışanlar ayda bir gelebileceklerini belirttiklerinde şahsen ben EMDR uygulamayı tercih etmiyorum çünkü etkisi azalıp sönmeye başlayacaktır. Bu da danışanın zaman kaybından başka bir işe yaramayacaktır.
EMDR Ne Zaman Yapılmalıdır?
Bu soru tuhaf gelmiş olabilir fakat önemli bir cevabı var. Eğer planlanan seans tarihleri arasında kişinin uzun süreliğine seansa gelememesi ihtimali varsa (bir başka şehre veya tatile gitmesi söz konusu ise) daha sonra başlanması daha uygun olur. EMDR seanslarına uzun aralar vermek çalışmanın etkililiğini azaltacaktır.
EMDR ve Diğer Terapiler
Genellikle insanlar psikoloğa gittiklerinde sorunlarının çözümü konusunda öneriler duymak isterler. Fakat EMDR uygulayan bir psikolog ile görüşüyorsanız bu önerileri duymanız söz konusu değildir. Dünyanın en çok uygulanan terapileri arasında bulunan Bilişsel – Davranışçı terapiler özetle kişinin uyumsuz düşüncelerini uyumlu hale getirme amacıyla seans sonrası için belirli ödevler verirler. Kişi bu görevleri yerine getirdikten sonra seansta meydana gelen değişimler, dolayısıyla uyumlu düşüncelerin etkisi hakkında konuşulur. Bilişsel – Davranışçı terapi eğitimim olmadığı için bu konuda detaylı bilgi veremem. Beklentiniz; psikolog bana fikir versin, bana ne yapacağımı söylesin türündeyse o zaman bir EMDR uygulayıcısının yaklaşımı size biraz tuhaf gelebilir. Örneğin kimi danışanlarıma EMDR perspektifiyle terapinin rasyonelini anlatmama rağmen bu durum onlara tuhaf gelmektedir. Bu durumda da ben şahsen kendilerine bir başka (Örneğin BDT) terapi uygulayıcısından yardım almalarını salık vermekteyim. Sonuçta tüm terapiler aynı şeyi hedeflemektedir. Burada uzun uzadıya EMDR terapisinin faziletlerini ve diğer terapilere göre ne kadar iyi olduğunu saymak gibi bir niyetim yok çünkü EMDR veya bir başka terapinin bir diğerine üstün olduğu şeklinde bir tutuculuğa sahip değilim. Fakat EMDR’nin güzel tarafı hızlı olmasıdır. Hele de travma söz konusu ise özellikle EMDR Terapisini öneririm. EMDR, olumsuz yaşam deneyimleri sonucunda ortaya çıkan duygu, düşünce ve davranışları değiştirmeye odaklanmak yerine beynin kendisini doğal olarak iyileştirme sürecine odaklanır.
Online EMDR Terapisi
Aslında böyle bir bölüm yazmayı düşünmüyordum. Nedeni ise online terapilere çok sıcak bakmamamdır. Elbette ki kimi durumlarda mecburen online terapi yapılabilmektedir fakat bunun da belirli kriterleri var. Bu yazıyı yazdığım sırada tüm dünyada yayılan covid-19 virüsü nedeniyle ülke olarak karantina dönemindeyiz. Ben de evde ailemle birlikte bu günlerin geçmesini bekliyorum. Dilerim bu günler de kısa sürer ve normal hayatımıza bir an önce geri döneriz. İşte tam da bu sıralarda pek çok psikolog, online terapi sistemine mecburen geçmiş bulunmakta. EMDR Terapisi rahatlıkla online olarak uygulanabilen bir terapidir. Belirli şartlara dikkat edildiğinde online olarak da EMDR terapisinden faydalanabilirsiniz.
Son Olarak
Öncelikle bu yazıyı sonuna kadar okuduğunuz için teşekkür etmek istiyorum. Kendimce güzel bir yazı yazma niyetiyle hazırlamış olduğum bu yazıyla ilgili olarak her türlü eleştirinizi ve sorunuzu mail aracılığıyla iletirseniz çok memnun olurum.
Kaynaklar:
1. https://www.emdr.com/what-is-emdr/
2. https://www.healthline.com/health/emdr-therapy
3. https://www.emdria.org/page/what_is_emdr_therapy
4. https://www.psycom.net/emdr-therapy-anxiety-panic-ptsd-trauma/
5. Ruhsal Travma Tedavisi için EMDR, Önder KAVAKÇI
6. EMDR - Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme – Temel Prensipler, Protokoller ve Prosedürler.
Hakan Tokgöz
Klinik Psikolog - Konya
Francine Shapiro psikoterapi alanına kalıcı bir katkı yaptı.
Jeffrey K. Zeig
EMDR ile iyileşenler, bu terapiyi mucizevi bir şekilde hatta haklı olarak biraz da abartarak anlatma eğilimindedirler. Şu kadar uzmana gittim bir şey olmadı ama EMDR yaptırdım ve sorunlarımdan kurtuldum şeklinde pek çok ifadeye rastlayabilirsiniz. EMDR Terapisi yaptırdım ve çok iyi geldi tarzında yazılar bir taraftan danışanlar için büyük bir umut kaynağı olurken diğer taraftan da birtakım zorlukları karşımıza çıkarmaktadır. Örneğin bir şekilde EMDR terapisini duymuş ve büyük bir umutla karşımıza gelen kimi danışanlarda sanki büyülü bir süreç yaşayacakmış, EMDR uygulayan psikolog sihirli bir şeyler yaparak tüm sorunları çözüverecekmiş gibi doğaüstü bir beklenti görülebilmektedir. Bu durum da bilimsel bir yöntem olan EMDR uygulamaları açısından problem teşkil etmektedir. Bu nedenle EMDR terapisinin rasyonelinin bilinmesi son derece önemlidir.
EMDR Terapisi ile alakalı olarak bu yazıda eskilerin deyimiyle ‘efradını camii, ağyarını mani’ bir şekilde yani bilinmesi gereken tüm yönlerini sizlere sunarak, gereksiz eklemelerden de uzak durarak bilgiler vermeye çalışacağım. Dolayısıyla yazımın uzun olması ve kimileri tarafından okunmadan yarıda bırakılması endişesine kapılmadan detaylıca, uzun uzadıya bilgilerimi paylaşmaya çalışacağım.
EMDR Terapisi Nasıl Uygulanır?
EMDR uygulaması 8 aşamadan oluşmaktadır.
Aşama 1: Bu aşamada terapist tarafından danışanın öyküsü alınarak terapi planlaması yapılır.
Aşama 2: Bu aşamada EMDR terapisinin uygulanması hazırlık yapılır. Hazırlık kelimesi danışanlarda olumsuz çağrışımlara sebep olabilmekte ve sanki terapiye başlamak aslında terapistin elindeymiş de işi bilerek geciktiriyormuş gibi bir yanılgıya sebep olabilmektedir. O nedenle bu kısım üzerinde dikkatle durmamız gerekir. EMDR terapisinin en önemli aşaması hazırlık aşamasıdır dersek sanırım abartmış olmayız. İşin başında aceleci olur ve bir an önce terapiye başlamak için ısrarcı olursak çok iyi sonuçlar elde edemeyebiliriz. Bu terapiyi almak isteyenlere önerim terapistin bu konudaki tutumuna güvensinler ve hazırlık seanslarının ne kadar sürerse sürsün çok önemli olduğunu bilsinler. Unutmayınız ki bu terapiye başlamak için danışanlardan alınacak bilgiler hayati öneme haizdir. Kısaca hazırlık aşamasında neler yapılıyor bunlara kaba hatlarıyla, çok detaya girmeden değinelim.
1. Geliş sebebinizle ilgili olarak en son yaşamış olduğunuz olay değerlendirilir.
2. Bu olayla ilgili çeşitli soruların ardından geçmişte yaşamış olduğunuz travmatik anıların listesi alınır.
3. Her anıyla ilgili olarak protokol soruları sorulur ve cevapları not edilir.
4. İlk ve en kötü anı belirlenir.
5. Güvenli yer uygulaması yapılır.
6. Duruma göre kaynak yüklemesi yapılabilir.
Güvenli yer ve kaynak yükleme terapistlerin bildiği konulardır. Bunları da açıklayarak yazıyı daha da uzatmak istemiyorum. Zaten yeterince uzun yazı oldu şimdiden.
Aşama 3: Bu aşama değerlendirme aşamasıdır. Kısaca bu aşamada çalışılacak anı tespit edilir.
Aşama 4: Aslında EMDR denildiğinde herkesin aklına gelen kısım burasıdır. Bu aşama duyarsızlaştırma aşamasıdır. Göz hareketleri veya diğer çift yönlü uyarıların uygulandığı aşamadır. Çift yönlü uyarımlar ses veya dokunma şeklinde de yapılabilmektedir. Burada amaç beynin her iki yarım küresine belirli bir süre boyunca sırayla (sağ-sol şeklinde) uyarım vermektir. Meraklıları çeşitli kanallardan EMDR uygulama resimleri görmüştür. Bu resimlerde terapist eliyle sağa ve sola gidiş gelişler yapmakta, danışan da gözleriyle bu el hareketlerini boynunu çevirmeden takip etmektedir. Elbette ki bu takip esnasında daha önce belirlenmiş olan anıyı düşünmektedir. EMDR terapi seansları sırasında, terapist göz hareketlerinizi yönlendirirken travmatik veya tetikleyici deneyimleri kısa dozlarda yeniden yaşarsınız. Bu, güçlü bir psikolojik tepkiye sahip olmadan anılara veya düşüncelere maruz kalmanızı sağlar.
Aşama 5: Bu aşamanın adı yerleştirme aşamasıdır. Bu kısımda çalışılan anı etkisizleştikten sonra anıyla ilgili olarak kişiye eşlik eden olumsuz düşüncelerin yerine olumlu düşüncelerin getirilmesi söz konusudur.
Aşama 6: Bu aşamada Beden Taraması yapılmaktadır. Anıyla ilişkili olarak hazırlık aşamasında sorulmuş olan ve cevabı alınmış olan sorulardan birisi de bedenle ilgilidir. Kişi, ilgili anıyı bedeninde nerede hissediyorsa o etkinin geçmiş olup olmadığı bu aşamada belirlenir. Terapist beden duyumunun durumuna göre terapiyi sürdürür veya yeni anıya geçilir.
Aşama 7: Kapanış aşamasıdır. Bu kısımları kısa geçiyorum çünkü daha çok terapistleri ilgilendiren kısımlar bunlar. Kapanışın anı ile işimiz bitmişse nasıl yapılacağı veya bitmemişse nasıl yapılacağı kısmı terapistlerin bilmesi gereken kısımlardır.
Aşama 8: Bu aşama bir sonraki seansta danışanın durumunun ele alınması ve bir nevi kontrol gibi düşünülebilir.
Bu 8 aşamanın hepsi de çok önemlidir ve bu yüzden EMDR terapistleri bu konuda titiz bir şekilde protokole bağlı kalarak uygulamalarını sürdürürler.
Çift yönlü uyarımların beyne olan işlevsel etkisi şaşırtıcı derecede hızlı ve etkilidir.
EMDR Terapisini Kimler Uygular?
Ruh sağlığı alanında eğitim veren üniversitelerin herhangi bir bölümünden mezun olanlar EMDR eğitimlerine alınmaktadır. Yetişkin EMDR terapisi eğitimi, Türkiye’de Davranış Bilimleri Enstitüsü’nde sevgili Klinik Psikolog Emre KONUK tarafından verilmektedir. EMDR terapisi eğitimi alan uzmanların hepsine eğitim esnasında EMDR terapisi uygulanmaktadır. Bu eğitim 2 düzeyde verilmektedir. Birinci düzey temel EMDR eğitimini tamamladıktan sonra belirli sayıda EMDR terapisi uygulama şartı vardır. Bu noktadan sonra artık 2. Düzey eğitimi almaya hak kazanırsınız. Ayrıca sevgili Prof. Dr. Ümran Korkmazlar tarafından çocuk ve ergenler için EMDR eğitimi verilmektedir. Tüm uzmanlar EMDR terapisini uygulamak için EMDR protokollerine azami ölçüde dikkat etmek zorundadır. Daha açık bir şekilde ifade edecek olursak EMDR, kafamıza göre ‘estirdiğimiz’ bir terapi değildir. Standartları olan bu terapi ülkemizde artık çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
EMDR Terapisi Nedir?
EMDR terapisini anlayabilmek için referans aldığı ‘Adaptif Bilgi İşleme Modeli’ni bilmemiz gerekir. Bu modele göre, travmatik anılar, travmatik olmayan anılardan farklı olarak bellekte uygun olmayan bir biçimde depolanırlar. Bu nedenle de normal bir yaşantı gibi kolaylıkla geride bırakılamazlar. Örneğin 3 gün önce öğle yemeğinde ne yediğinizi hatırlayamayabilirsiniz fakat 8 yıl önce öğretmeninizin sınıfta sizi rencide ettiği travmatik bir yaşam deneyimini kolay kolay unutamazsınız. Adaptif bilgi işleme modeline göre, şu anda var olan bozuklukların neredeyse tamamının nedeni geçmiş dene¬yimlerde saklıdır. Birçok insanın hayatı boyunca benzer sorunları tekrar tekrar yaşamasının nedeni, işlenmemiş travmatik anıları olabilir. Bu anılar işlendiğinde bilgi, bozukluktan işlev¬selliğe doğru hareket eder, daha yüksek uyum sağlama gerçekleştikçe olumlu duygulanım¬lar, davranışlar artar. Bilgi işleme, işlevsel olmayan verile¬ri donma durumundan çıkarıp uyum sağlayıcı bir çözüme doğru götürür. İnsanların şu an sergiledikleri uyumsuz davranışlar, sıkıntı verici anıların işlenmeden kalmasının sonucudur.
EMDR, geçmişte yaşamış olduğumuz rahatsız edici deneyimlerimiz sonucunda ortaya çıkan bugünkü semptomlardan ve duygusal sıkıntılardan kurtulmamızı sağlayan bir psikoterapidir.
Şiddetli duygusal acıların geçmesi için uzun bir zamana ihtiyaç olduğu yönündeki yaygın algıyı yerle bir eden, kimi zaman ışık hızında iyileşme gibi sloganlarla ortaya çıkan bu terapi, hızı ve kalıcı etkisiyle ön plana çıkmaktadır. Bir şey eğer çok hızlıysa, o şeyin çok da iyi olmadığı, üstünkörü yapıldığı yönündeki ön kabuller EMDR için geçerli değildir.
Travma Nedir?
O kadar travma dedik durduk, şimdide çok kısa ve anlaşılır bir tanım verelim. Bu kısa ve anlaşılır tanım sevgili Tahir ÖZAKKAŞ’ın tanımıdır; Travma, zihnin hazmetme kapasitesinin dışındaki her şey’dir. Buradan da anlıyoruz ki travma, bir zihinsel hazımsızlıktır. Bildiğiniz gibi travma, fiziksel yaralanmalar için de kullanılan bir kavramdır. Tıpkı fiziksel yaralanmaların iyileşebilmesi gibi psikolojik travmaların da iyileşebildiği görüşü EMDR terapisinin özünü oluşturur. Şimdilik travma konusuna bu kadar değinmekle yetinelim çünkü konumuz çok uzar. Travma konusunu ayrı bir yazı hazırlayarak anlatmak gerekir.
EMDR Terapisi Ne Değildir?
Emdr hakkında yanlış bilinen en önemli konulardan birisi de hipnoza benzetilmesidir. Pek çok danışandan ‘Ben ne olduğunu hatırlayacak mıyım? Hipnoz gibi bir şey mi? veya Hipnoz mu?’ şeklinde sorular almaktayım. EMDR hipnoz değildir, ayrıca hipnozda bile kişi uyumaz, seansta ne olup bittiğini hatırlar. Bir başka konu da acı anıların silinmesi hakkındadır. Emdr terapisi teknikleri ile acı anıları silmek gibi bir amaç söz konusu değildir. Asıl amaç, travmatik anının diğer -rahat bir şekilde izlenebilen- anılar gibi olmasını sağlamaktır. Yani geçmişte kalmış diğer anılar gibi, travmatik anının da kişiyi bugün rahatsız etmemesi hedeflenmektedir. İşlemleme esnasında bazı durumlarda travmatik anıların bulanıklaşması, anıyı görsel olarak izleyememe veya anıyı hiç izleyememe söz konusu olabilmektedir. Bunun haricinde terapistin acı anıları silmek gibi bir hedefi de yeteneği de yoktur. Akış esnasında kendiliğinden olabilen bu durum, kimileri tarafından fazla abartılı bir biçimde mucizevi bir şeymiş gibi lanse edilebilmektedir. Unutmayın ki EMDR terapisi de tıpkı diğer terapiler gibi bilimsel esaslara dayanan bir terapidir. Yani bir takım özel güçleri olan kişilerin uyguladığı, ezoterik, gizemli ve büyüsel bir güç değildir.
EMDR Terapisi Almadan Önce Bilmeniz Gerekenler Nelerdir?
Birçok farklı sorun alanında ilaçlar ve yan etkileri düşünüldüğünde EMDR Terapisinin çok daha güvenli olduğu iddia edilmektedir. Bununla birlikte EMDR’nin zorlukları da vardır ki bu durum için dilimizde güzel bir deyiş vardır; zahmetsiz rahmet olmaz. Dikkat ederseniz EMDR için ‘yan etki’ kelimesini kullanmadım, zorluk kelimesini özellikle kullandım. Bir uzman tarafından, protokole sadık kalarak yapılacak olan EMDR terapisinin yan etkisi olmaz. Hatta bu işi bir adım daha ileri götürerek şunu da (iddia değil, vakıa) söyleyebilirim; EMDR Terapisi hamile bayanlara dahi uygulanabilmektedir. Hamilelik dönemi için ayrı bir protokolü bulunan EMDR, herhangi bir ilaç kullanamamaları göz önüne alındığında gebe bayanlar için can simidi gibidir. Bir diğer bilinmesi gereken şey; acı anılar, yani travmalar çalışıldığı için kişi seans esnasında veya sonunda kendini kötü hissedebilir ki süreçte bu, doğal bir durumdur. Bunun yanında EMDR Terapisi uygulanan kişilerin canlı ve gerçekçi rüyalar görme ihtimali de vardır.
EMDR terapi seansları sırasında, terapist göz hareketlerinizi yönlendirirken travmatik veya tetikleyici deneyimleri kısa dozlarda yeniden yaşarsınız.
Bu, güçlü bir psikolojik tepkiye sahip olmadan anılara veya düşüncelere maruz kalmanızı sağlar.
EMDR terapisinin faydaları nelerdir?
Travmatik anılardan şikayetçi olanlar ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) sorunu olanların en fazla EMDR terapisinden yararlandığı düşünülmektedir. Geçmiş deneyimleri hakkında konuşmaktan bile çekinen, her hatırlatıcıyla birlikte travmayı yeniden deneyimlemek zorunda kalan kişiler için EMDR biçilmiş kaftan gibidir. Fakat EMDR Terapisini sadece Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile ilgili bir terapi olarak görmek bu terapiye yapılmış büyük bir haksızlıktır diyebilirim.
EMDR Terapisinin Kullanıldığı Alanlar
EMDR Terapisi ve Travma, neredeyse yapışıkikiz gibi sürekli bir arada kullanılmaktadır. Hal böyleyken EMDR terapisinin sadece Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayanlar için kullanıldığı, diğer sorunlar için bu terapinin kullanılmadığı yanılgısı oluşabilmektedir. Bu yanılgı ne yazık ki EMDR hakkında bilgisi olmayan meslektaşlarımız arasında da olabilmektedir. Daha önce de belirttiğim gibi EMDR perspektifinden bakıldığında bugün yaşanan problemlerin kaynağı olarak geçmişteki olumsuz yaşam deneyimleri, yani travmalar görülmektedir. Dolayısıyla travmatik anılar iyi belirlenip protokolü dikkatle uygulandığında EMDR’nin aşağıda maddeler halinde verdiğim sorun alanlarında da etkili olduğu görülmektedir.
Depresyon
Yeme Bozuklukları
Bağımlılıklar
Kaygı, Panik Atak ve Fobiler
Disosiyatif Bozukluklar
Yeme Bozuklukları
Yas ve Kayıp
Ağrı (Psikolojik kökenli)
Performans Kaygısı
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Diğer Travma ve Stresle İlgili Konular
Cinsel Saldırı
Uyku Bozukluğu
Madde Bağımlılığı ve Bağımlılığı
Şiddet ve İstismar
EMDR Terapisi, Eğitimli Bir EMDR Terapisti Olmadan Yapılabilir mi?
Bir defasında benden telefonda EMDR cihazını satın almak isteyen olmuştu. Çok şaşırdım ve ‘kerametin’ cihazda olmadığını, bir uzman tarafından uygulanması gerektiğini belirttim. O an anladım ki kendi kendisine evde EMDR Terapisi uygulamak gibi bir yanılgıya düşenler oluyor. EMDR Terapisi psikolojik yardım alanında çalışan ve EMDR eğitimini almış bir uzman tarafından uygulanmalıdır. ‘Efendim gelişen teknolojiyle birlikte terapiler de ilerledi ve EMDR cihazı sayesinde artık EMDR daha etkili bir hale geldi’ türünden sözlere itibar etmeyiniz. Cihazın tek bir özelliği vardır; o da EMDR uygulayıcısının rahat etmesini sağlamaktır. Siz de takdir edersiniz ki bir EMDR terapisti 2 ya da 3 seans boyunca göz hareketleriyle veya dizlere dokunarak EMDR uygularsa kollarında ciddi ağrılar oluşabilmektedir. Düşünsenize 50-60 dakika boyunca tek bir kolunuzu sürekli olarak sağa sola salıyorsunuz. Eğer EMDR cihazı kullanan bir terapiste gidersem daha iyi bir terapi alırım gibi bir yanlış anlayış da söz konusu. Hatta bazen EMDR cihazınız var mı diye soranlar bile oluyor. Ben cihaz kullanıyorum fakat seans öncesi cihazın tek özelliğinin beni rahat ettirmesi olduğunu, cihazın özel bir etkisi olmadığını özellikle belirtiyorum. Sonuçta bu bir cihaz ve bozulabilir. Örneğin seansta bozulması durumunda hemen göz hareketlerine geçerek devam edebiliriz. Cihazı var mı, yok mu bunları çok fazla dert etmeyin, gideceğiniz uzmanın eğitimlerine odaklanın derim. EMDR eğitimlerini almış ve bunu belgeleyen terapistlere gitmeniz gerekmektedir.
EMDR terapisinden kimler yararlanabilir?
Her yaştan çocuklar, ergenler ve yetişkinler bu terapiden yararlanabilir. Daha önce de belirttiğim gibi EMDR yetişkin eğitimini aldıktan sonra çocuk ve ergen eğitimini de almış olan uzmanlar yetişkin, çocuk ve ergen danışanlar için EMDR uygulayabilmektedirler.
EMDR Araştırma Vakfı'na göre, “EMDR, kapsamlı bir şekilde araştırılmış ve travma tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış bütüncül bir psikoterapi yaklaşımıdır. EMDR terapisi, birçok farklı tedavi yaklaşımından unsurlar içeren bir dizi standart protokol içerir. EMDR bugüne kadar her yaştan milyonlarca insanın birçok psikolojik stresi azaltmasına yardımcı oldu.”
EMDR Terapisi Ne Kadar Etkilidir?
2012 yılında yapılan bir araştırma sonucu, özellikle Travma Sonrası Stres Bozukluğu yaşayanların bu terapiden %77 oranında faydalandığını göstermiştir. Yapılan çalışma neticesinde bu kişilerin depresyon ve kaygı semptomlarının, EMDR terapisi sonucunda önemli ölçüde iyileştiği görülmüştür. Ayrıca terapi esnasında semptomlarda ciddi bir artış da gözlenmemiştir. Birçok bağımsız ve kontrollü çalışma da bu verileri desteklemektedir. Ayrıca EMDR terapisinin etkilerinin uzun zaman devam ettiğine dair kanıtlar da bulunmuştur.
Yapılan başka bir çalışmada EMDR’nin uygulanma sırasında ve hemen sonrasında travma sonrası stres bozukluğu semptomlarını azalttığı görülmüştür. 3 ve 6 aylık takipler de bu sonucun kalıcılığını desteklemektedir. Depresyon konusunda yapılan bir başka araştırmanın sonucunda %68 oranında depresif semptomlarda düşüş gözlenmiştir.
Tek travma üzerine çalışılan kişilerde 90 dakikalık EMDR uygulaması etkinliğinin %84-90 oranında başarılı olduğu görülmüştür. Uygulanan bu tek seans sonrasında travma sonrası stres bozukluğu semptomlarının kalmadığı görülmüştür. Sanırım ışık hızında iyileşme gibi sloganların neden kaynaklandığı şimdi daha iyi anlaşılmıştır. Ayrıca tek travma mağdurları üzerine yapılan bir başka (tek seanslık) çalışmada başarı oranı -sıkı durun- %100 olarak belirlenmiş, birden fazla travma mağdurlarında ise bu oran %77 olarak belirlenmiştir. Bu %77 oranındaki başarı ise 50 dakikadan daha az sürede meydana gelmiştir. Savaş gazilerinin %77’sinde 12 seans sonunda travma sonrası stres bozukluğunun belirtilerinin kalmadığı görülmüştür. Sanırım bu bilgiler de EMDR terapisi almak isteyip de kafasında soru işaretleri olanlar için aydınlatıcı nitelikte olacaktır.
Özetle EMDR terapisinin Travma Sonrası Stres Bozukluğu konusunda etkisi kanıtlanmıştır. Ayrıca Anksiyete, Depresyon ve Panik Bozukluğu konusunda da ciddi etkileri olduğu görülmüştür.
Ayrıca EMDR terapisinden faydalanan danışanların terapiyi bırakma oranlarında da ciddi anlamda azalma olduğu görülmektedir. Bunun sebebi ise olumlu etkilerinin çabuk hissedilmesidir.
EMDR terapisinin etkililiği üzerine o kadar çok araştırma yapıldı ki, artık Amerikan Psikiyatri Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü dahil pek çok kuruluş EMDR’nin travma için etkili bir terapi olduğunu resmen kabul etmiş bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün 21. yy. ölümcül hastalıklar listesine stresi de aldığını göz önünde bulundurursak travma ve olumsuz yaşam deneyimlerinden kurtulmanın önemini daha iyi kavramış oluruz.
Hiçbir ilaç, kötü geçmiş bir çocukluğu düzeltmiyor. Van Der Kolk
Tüm dünyada binlerce uzman bu terapiyi kullanmaktadır. Ayrıca son 25 yıl içerisinde pek çok insan EMDR Terapisi sayesinde daha huzurlu bir yaşama kavuşmuştur.
EMDR için Ne Dediler?
EMDR, şiddetli travmanın hemen ardından inkar, şok, keder ve öfke duvarlarını kırarak hayatta kalanlara yardım ediyor ... Geçmiş travmatik yaşam olaylarını unutamayanlar için idealdir; köklü anılar, bireylere hayatlarının ve duygularının kontrolünü geri veriyor.
Tozlu Bowen Camp
EMDR, sevilen birinin kaybından sonra sağlıklı keder ve yas tutmaya müdahale edebilecek travmaya yönelik kanıtlanmış bir yaklaşım sunmaktadır.
Therese A. Rando
EMDR, son beş yılda öğrendiğim en güçlü ve bütünleştirici müdahaledir.
John C. Norcross
EMDR Terapisi Ne Sıklıkla Yapılır?
EMDR Terapisinin hızı ve etkililiğiyle öne çıktığını belirtmiştik. Dolayısıyla bu terapiyi olabildiğince sık aralıklarla yapmak en idealidir. Her gün bile yapılabilir fakat danışanların ödeme imkanları vb. sebeplerden dolayı genellikle haftada 1-2 seans şeklinde uygulanmaktadır. Burada belirtmek istediğim önemli nokta şudur; mümkün olduğunca seans aralarını bir haftadan daha uzun tutmamak gerekir. Örneğin kimi danışanlar ayda bir gelebileceklerini belirttiklerinde şahsen ben EMDR uygulamayı tercih etmiyorum çünkü etkisi azalıp sönmeye başlayacaktır. Bu da danışanın zaman kaybından başka bir işe yaramayacaktır.
EMDR Ne Zaman Yapılmalıdır?
Bu soru tuhaf gelmiş olabilir fakat önemli bir cevabı var. Eğer planlanan seans tarihleri arasında kişinin uzun süreliğine seansa gelememesi ihtimali varsa (bir başka şehre veya tatile gitmesi söz konusu ise) daha sonra başlanması daha uygun olur. EMDR seanslarına uzun aralar vermek çalışmanın etkililiğini azaltacaktır.
EMDR ve Diğer Terapiler
Genellikle insanlar psikoloğa gittiklerinde sorunlarının çözümü konusunda öneriler duymak isterler. Fakat EMDR uygulayan bir psikolog ile görüşüyorsanız bu önerileri duymanız söz konusu değildir. Dünyanın en çok uygulanan terapileri arasında bulunan Bilişsel – Davranışçı terapiler özetle kişinin uyumsuz düşüncelerini uyumlu hale getirme amacıyla seans sonrası için belirli ödevler verirler. Kişi bu görevleri yerine getirdikten sonra seansta meydana gelen değişimler, dolayısıyla uyumlu düşüncelerin etkisi hakkında konuşulur. Bilişsel – Davranışçı terapi eğitimim olmadığı için bu konuda detaylı bilgi veremem. Beklentiniz; psikolog bana fikir versin, bana ne yapacağımı söylesin türündeyse o zaman bir EMDR uygulayıcısının yaklaşımı size biraz tuhaf gelebilir. Örneğin kimi danışanlarıma EMDR perspektifiyle terapinin rasyonelini anlatmama rağmen bu durum onlara tuhaf gelmektedir. Bu durumda da ben şahsen kendilerine bir başka (Örneğin BDT) terapi uygulayıcısından yardım almalarını salık vermekteyim. Sonuçta tüm terapiler aynı şeyi hedeflemektedir. Burada uzun uzadıya EMDR terapisinin faziletlerini ve diğer terapilere göre ne kadar iyi olduğunu saymak gibi bir niyetim yok çünkü EMDR veya bir başka terapinin bir diğerine üstün olduğu şeklinde bir tutuculuğa sahip değilim. Fakat EMDR’nin güzel tarafı hızlı olmasıdır. Hele de travma söz konusu ise özellikle EMDR Terapisini öneririm. EMDR, olumsuz yaşam deneyimleri sonucunda ortaya çıkan duygu, düşünce ve davranışları değiştirmeye odaklanmak yerine beynin kendisini doğal olarak iyileştirme sürecine odaklanır.
Online EMDR Terapisi
Aslında böyle bir bölüm yazmayı düşünmüyordum. Nedeni ise online terapilere çok sıcak bakmamamdır. Elbette ki kimi durumlarda mecburen online terapi yapılabilmektedir fakat bunun da belirli kriterleri var. Bu yazıyı yazdığım sırada tüm dünyada yayılan covid-19 virüsü nedeniyle ülke olarak karantina dönemindeyiz. Ben de evde ailemle birlikte bu günlerin geçmesini bekliyorum. Dilerim bu günler de kısa sürer ve normal hayatımıza bir an önce geri döneriz. İşte tam da bu sıralarda pek çok psikolog, online terapi sistemine mecburen geçmiş bulunmakta. EMDR Terapisi rahatlıkla online olarak uygulanabilen bir terapidir. Belirli şartlara dikkat edildiğinde online olarak da EMDR terapisinden faydalanabilirsiniz.
Son Olarak
Öncelikle bu yazıyı sonuna kadar okuduğunuz için teşekkür etmek istiyorum. Kendimce güzel bir yazı yazma niyetiyle hazırlamış olduğum bu yazıyla ilgili olarak her türlü eleştirinizi ve sorunuzu mail aracılığıyla iletirseniz çok memnun olurum.
Kaynaklar:
1. https://www.emdr.com/what-is-emdr/
2. https://www.healthline.com/health/emdr-therapy
3. https://www.emdria.org/page/what_is_emdr_therapy
4. https://www.psycom.net/emdr-therapy-anxiety-panic-ptsd-trauma/
5. Ruhsal Travma Tedavisi için EMDR, Önder KAVAKÇI
6. EMDR - Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme – Temel Prensipler, Protokoller ve Prosedürler.
Hakan Tokgöz
Klinik Psikolog - Konya
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Emdr Terapisi ve Kullanıldığı Alanlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Hakan TOKGÖZ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Hakan TOKGÖZ'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
3 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
emdr terapisi, travma, emdr, emdr nedir, emdr terapisi nedir, emdr nasıl yapılır, travmada emdr, travma nedir, emdr terapisinin faydaları, online emdr terapisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
