Uçak Seyahati Yapacak Panik Atak Hastalarına Öneriler
Panik atak, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan yoğun endişe, kaygı, korku, sıkıntı karışımı nöbetlerdir. Panik atak nöbeti geçiren kişi kalp krizi veya felç geçireceğini, düşüp bayılacağını düşünür. Hastanelerin acil servislerine başvurmak zorunda kalır, genellikle hastanenin kapısına ulaşınca nöbet biter. Kişi bir panik atak nöbetinde; kalp çarpıntısı, hızlı nefes alıp verme, göğüs kafesinde sıkışma, terleme, bayılma, baş dönmesi, kötü bir şey olacakmış hissi ve ellerini-ayaklarını kontrol edemeyeceği hissi yaşar. Atakların süresi genellikle 10-15 dakika olmakla birlikte, daha uzun da sürebilir.
Atakların sıklığı ayda bir defa ile günde birkaç defa arasında kişiye göre değişkenlik gösterir. Hastalığın açık bilinir ve tek bir nedeni yoktur. Hastalığın başlama öyküsü genellikle stresli bir yaşam olayından sonra olsa da, herkeste aynı reaksiyonu göstermemesi bu bulguyu tam olarak desteklemez. Yapılan bazı araştırmalarda panik atak ile çocukluk dönemindeki anne-babadan ayrılma deneyimi arasında anlamlı bir orantı bulunmuştur. En sık olarak geç ergenlik ile otuzlu yaşlar arasında başlamaktadır. Hastalığın daha çok kadınlarda görüldüğü çeşitli çalışmalarda desteklenmiştir. Kadınlar erkeklere oranla 3 kat daha fazla risk grubundadır.
Panik atak birçok hastalık veya kişilik bozukluğu ile beraber görülebilir. Ortaya çıkış öyküsü genellikle beraber görüldüğü psikiyatrik hastalıkla uyum sağlamaktadır. Bazı kişilik bozuklularında terk ya da değersizlik durumlarında panik atak krizi yaşayabilirken, sosyal fobisi olan bir kişi ise topluluk içine çıkacağı durumlarda panik atak nöbeti yaşayabilir.
Panik ataktan farklı olarak panik bozukluk rahatsızlığının belirtisi ise, atakların sürekli olacağına dair bir korku ve endişe yaşanması durumudur. Panik bozuklukta kişi sürekli öleceğine, kalp krizi geçireceğine, soluğunun kesileceğine dair üzüntü duyar ve bundan dolayı günlük hayatını kısıtlar. Örneğin atak geleceği korkusu ile dışarıya çıkmaz, işe gitmez yahut tek başına evden dışarıya çıkma eylemini gerçekleştiremez, evde tek başına kalamaz.
Kişide panik atak nöbeti birden fazla tekrarlandığında kişi, sürekli bu atakları yaşayacağına dair bir algı oluşturur. Doğal bir baş dönmesi, mide bulantısını dahi bir panik atak nöbeti olarak algılayabilir. Panik bozukluk, toplumda görülme oranı yüzde 3-4 civarındadır.
Panik atak yaşayan kişilerde aynı zamanda panik bozukluk, depresyon, uyuşturucu ya da madde kullanım bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluk (takıntı hastalığı), paranoid bozukluk (aşırı şüphecilik) yahut genel kaygı bozukluğu (aşırı endişe ve evham) gibi rahatsızlıklardan biri görülebilir.
Korku, normal bir duygudur ve bazı durumlarda tehlikeden kaçmak için koruyucu bir işlev gösterir. Fakat korkunun düzeyi artarsa kişi paniğe kapılabilir. Normal bir korku durumunda kişi savaş ya da kaç tepkisi verir, fakat düzeyi artmış bir korkuda kişi donup kalır ve tehlikeye karşı kendini koruyamaz. Bu tür düzeyi artmış, kişinin yaşam kalitesine etki eden, olumsuz işlevsellik gösteren korkulara fobi denmektedir. Uçuş fobisi de bunlardan biridir. Aslında uçuş fobisi birçok insanda olmasına rağmen, uçağa binene kadar ortaya çıkmadığından kişi fobisinden haberdar olamayabilmektedir. Kişi uçağa binmeden günler önce endişe, gerginlik, kaygı yaşıyorsa bu kişinin uçuş fobisine aday olduğu söylenebilir. Uçuş fobisi olan kişilerin genellikle titiz, kuralcı, mükemmeliyetçi ve detaycı oldukları görülmüştür. Fobinin ileri aşamalarında kişi bırakın uçağa binmeyi hava alanına yaklaşmak, uçak fotoğrafı dahi görmek istemez.
Uçuş korkusu travmatik bir uçuş deneyiminden sonra klasik koşullanma yolu ile öğrenerek gerçekleşebileceği gibi, sebebi daha derin olan ölüm korkusundan dolayı da olabilir. Burada kişi yaşadığı uçuş fobisi ile aslında ruhsal sistemini dengede tutmaktadır. Ölüm fobisini çözmek yerine uçuş fobisi yaşamakta, böylelikle ölümden de uzak durmuş olmaktadır.
Panik atak nedeniyle uçamayan kişiler uçağın mutlaka düşeceğini ve öleceklerini düşünürler. Panik atağı olan bir kişinin paniği tedavi edilmeden uçağa binmesi zordur. Uçağa bindiyse bile uçakta atak gelme riski çok fazladır, bu da kişi için dayanılmaz boyutlara gelen bir deneyim olabilir. Uçakta gelen panik nöbetine yapılabilecekler ise aşağıda sıralanmıştır:
· Uçağa binmeden önceki gün, iyi dinlenmiş, uykunuzu almış ve dengeli bir şekilde beslenmiş olun.
· İlk adım nöbeti olduğu gibi telaşa kapılmadan kabul etmek olacaktır.
· Beyin aynı anda iki şeyi düşünemez, o anda düşünceyi başka bir yere kaydırmanız faydalı olacaktır. Örnek olarak parmaktaki çizgilerin sayısına odaklanılabilir.
· Kaçmamak, nöbetin geçmesini beklemek, olumsuz düşüncelerden uzaklaşmak nöbeti bitirmek için faydalı olabilir.
· Solunumunuzu yavaşlatmaya çalışın. Dizlerinizi bükerek başınızı dizlerinize dayayın, omuzlarınızı serbest ve düşük hâle getirin, kendinizi bayılacakmış gibi hissediyorsanız başınızı dizlerinizin arasına sıkıştırın ve nefesinizi iyice yavaşlatın.
· Gerginliğin azaltılması ve gevşeme; yüzünüze soğuk su veya kolonya serpin. Kollarınızı biraz buzla ovun. Vücudunuzu 15 saniye gerin ve sonra 15 saniye kadar iyice gevşetin.
· Size o anda ne olduğunu gerçekten anlamaya çalışın. Düşmeyeceğim, bayılmayacağım, benim hiçbir şeyim yok, ölmem söz konusu değil, kontrolümü de kaybetmeyeceğim gibi sözlerle nöbetin düzelmesini ve bitmesini çabuklaştırın.
· Yan koltukta aşırı kaygılı bir kişinin oturması nöbeti tetikleyebilir, mümkünse kaygı düzeyi daha düşük, rahat ve tanıdığınız kişilerle seyahat etmek size iyi gelecektir.
· Kendi panikten kurtulma egzersizlerinizi kendiniz keşfedin yani mutlaka bir şeylerle meşgul olun. Yan koltukta oturan kişi ile sohbet etmeye başlayabilirsiniz. Gözlerinizi kapayın ve güzel bir sahne hayal edin, gülmeye çalışın, ağlamaya çalışın. Her şeyden önemlisi “Ben bu nöbeti hiç kimsenin bana yardım etmesine gerek kalmadan kendim bitirebilirim” diye düşünün. “Bitecek, illa ki bitecek” bu sözleri birkaç kere tekrar edin, bitecektir inanın.
· İçinizde kopan fırtınaya hiç aldırış etmeyin, çevrenizdeki insanlar veya eğlence araçları ile ilgilenin. Koltuk Tv’sinden film seyredin yada müzik dinleyin. İnsanlara bakın, çevrenizde güzel bir şeyler görmeye çalışın.
· Hastalığı kendi silahı ile vurun: ‘senden korkmuyorum’
· Solunum hızınızı yavaşlatın. Her beş saniye için bir nefes yeterlidir.
· Kendinize bir örnek düşünce listesi oluşturun, panic geldiğinde aklınıza bu düşünceleri getirin. Örnek düşünce listesi aşağıda sıralanmıştır:
· “Bunun sadece kısa bir panik nöbeti olduğunu biliyorum.”
· “Bu durum benim için hiçbir tehlike arz etmiyor, aslında bu sadece bir korku ve sıkıntı hâli.”
· “Bunu daha önce aştım, şimdi de aşacağım.”
· “Bu benim bedenimin bir kimyası. Problem salgıladığım aşırı adrenalinde. Bu madde birkaç dakika içinde normal seviyesine inecek ve ben tekrar sağlıklı hâlime döneceğim.”
· “Hissettiğim korkular gerçekleri yansıtmıyor, bunlar sadece benim vehimlerim, korkularım.”
· “Solunum tekniklerimi, adele gevşetme egzersizlerimi ve sağlıksız fikirlerden uzaklaşma çalışmalarımı sürekli yapmalıyım.”
Panik atak psikoterapi ile tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavi sürecinde kişi, hastalığı ile ilgili detaylı olarak bilgilendirilmelidir. Tedavi sürecinde öncelikle panik atağın temel nedeni belirlenmeye çalışılır, daha sonra buna uygun bir terapi programı hazırlanır.
Atakların sıklığı ayda bir defa ile günde birkaç defa arasında kişiye göre değişkenlik gösterir. Hastalığın açık bilinir ve tek bir nedeni yoktur. Hastalığın başlama öyküsü genellikle stresli bir yaşam olayından sonra olsa da, herkeste aynı reaksiyonu göstermemesi bu bulguyu tam olarak desteklemez. Yapılan bazı araştırmalarda panik atak ile çocukluk dönemindeki anne-babadan ayrılma deneyimi arasında anlamlı bir orantı bulunmuştur. En sık olarak geç ergenlik ile otuzlu yaşlar arasında başlamaktadır. Hastalığın daha çok kadınlarda görüldüğü çeşitli çalışmalarda desteklenmiştir. Kadınlar erkeklere oranla 3 kat daha fazla risk grubundadır.
Panik atak birçok hastalık veya kişilik bozukluğu ile beraber görülebilir. Ortaya çıkış öyküsü genellikle beraber görüldüğü psikiyatrik hastalıkla uyum sağlamaktadır. Bazı kişilik bozuklularında terk ya da değersizlik durumlarında panik atak krizi yaşayabilirken, sosyal fobisi olan bir kişi ise topluluk içine çıkacağı durumlarda panik atak nöbeti yaşayabilir.
Panik ataktan farklı olarak panik bozukluk rahatsızlığının belirtisi ise, atakların sürekli olacağına dair bir korku ve endişe yaşanması durumudur. Panik bozuklukta kişi sürekli öleceğine, kalp krizi geçireceğine, soluğunun kesileceğine dair üzüntü duyar ve bundan dolayı günlük hayatını kısıtlar. Örneğin atak geleceği korkusu ile dışarıya çıkmaz, işe gitmez yahut tek başına evden dışarıya çıkma eylemini gerçekleştiremez, evde tek başına kalamaz.
Kişide panik atak nöbeti birden fazla tekrarlandığında kişi, sürekli bu atakları yaşayacağına dair bir algı oluşturur. Doğal bir baş dönmesi, mide bulantısını dahi bir panik atak nöbeti olarak algılayabilir. Panik bozukluk, toplumda görülme oranı yüzde 3-4 civarındadır.
Panik atak yaşayan kişilerde aynı zamanda panik bozukluk, depresyon, uyuşturucu ya da madde kullanım bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluk (takıntı hastalığı), paranoid bozukluk (aşırı şüphecilik) yahut genel kaygı bozukluğu (aşırı endişe ve evham) gibi rahatsızlıklardan biri görülebilir.
Korku, normal bir duygudur ve bazı durumlarda tehlikeden kaçmak için koruyucu bir işlev gösterir. Fakat korkunun düzeyi artarsa kişi paniğe kapılabilir. Normal bir korku durumunda kişi savaş ya da kaç tepkisi verir, fakat düzeyi artmış bir korkuda kişi donup kalır ve tehlikeye karşı kendini koruyamaz. Bu tür düzeyi artmış, kişinin yaşam kalitesine etki eden, olumsuz işlevsellik gösteren korkulara fobi denmektedir. Uçuş fobisi de bunlardan biridir. Aslında uçuş fobisi birçok insanda olmasına rağmen, uçağa binene kadar ortaya çıkmadığından kişi fobisinden haberdar olamayabilmektedir. Kişi uçağa binmeden günler önce endişe, gerginlik, kaygı yaşıyorsa bu kişinin uçuş fobisine aday olduğu söylenebilir. Uçuş fobisi olan kişilerin genellikle titiz, kuralcı, mükemmeliyetçi ve detaycı oldukları görülmüştür. Fobinin ileri aşamalarında kişi bırakın uçağa binmeyi hava alanına yaklaşmak, uçak fotoğrafı dahi görmek istemez.
Uçuş korkusu travmatik bir uçuş deneyiminden sonra klasik koşullanma yolu ile öğrenerek gerçekleşebileceği gibi, sebebi daha derin olan ölüm korkusundan dolayı da olabilir. Burada kişi yaşadığı uçuş fobisi ile aslında ruhsal sistemini dengede tutmaktadır. Ölüm fobisini çözmek yerine uçuş fobisi yaşamakta, böylelikle ölümden de uzak durmuş olmaktadır.
Panik atak nedeniyle uçamayan kişiler uçağın mutlaka düşeceğini ve öleceklerini düşünürler. Panik atağı olan bir kişinin paniği tedavi edilmeden uçağa binmesi zordur. Uçağa bindiyse bile uçakta atak gelme riski çok fazladır, bu da kişi için dayanılmaz boyutlara gelen bir deneyim olabilir. Uçakta gelen panik nöbetine yapılabilecekler ise aşağıda sıralanmıştır:
· Uçağa binmeden önceki gün, iyi dinlenmiş, uykunuzu almış ve dengeli bir şekilde beslenmiş olun.
· İlk adım nöbeti olduğu gibi telaşa kapılmadan kabul etmek olacaktır.
· Beyin aynı anda iki şeyi düşünemez, o anda düşünceyi başka bir yere kaydırmanız faydalı olacaktır. Örnek olarak parmaktaki çizgilerin sayısına odaklanılabilir.
· Kaçmamak, nöbetin geçmesini beklemek, olumsuz düşüncelerden uzaklaşmak nöbeti bitirmek için faydalı olabilir.
· Solunumunuzu yavaşlatmaya çalışın. Dizlerinizi bükerek başınızı dizlerinize dayayın, omuzlarınızı serbest ve düşük hâle getirin, kendinizi bayılacakmış gibi hissediyorsanız başınızı dizlerinizin arasına sıkıştırın ve nefesinizi iyice yavaşlatın.
· Gerginliğin azaltılması ve gevşeme; yüzünüze soğuk su veya kolonya serpin. Kollarınızı biraz buzla ovun. Vücudunuzu 15 saniye gerin ve sonra 15 saniye kadar iyice gevşetin.
· Size o anda ne olduğunu gerçekten anlamaya çalışın. Düşmeyeceğim, bayılmayacağım, benim hiçbir şeyim yok, ölmem söz konusu değil, kontrolümü de kaybetmeyeceğim gibi sözlerle nöbetin düzelmesini ve bitmesini çabuklaştırın.
· Yan koltukta aşırı kaygılı bir kişinin oturması nöbeti tetikleyebilir, mümkünse kaygı düzeyi daha düşük, rahat ve tanıdığınız kişilerle seyahat etmek size iyi gelecektir.
· Kendi panikten kurtulma egzersizlerinizi kendiniz keşfedin yani mutlaka bir şeylerle meşgul olun. Yan koltukta oturan kişi ile sohbet etmeye başlayabilirsiniz. Gözlerinizi kapayın ve güzel bir sahne hayal edin, gülmeye çalışın, ağlamaya çalışın. Her şeyden önemlisi “Ben bu nöbeti hiç kimsenin bana yardım etmesine gerek kalmadan kendim bitirebilirim” diye düşünün. “Bitecek, illa ki bitecek” bu sözleri birkaç kere tekrar edin, bitecektir inanın.
· İçinizde kopan fırtınaya hiç aldırış etmeyin, çevrenizdeki insanlar veya eğlence araçları ile ilgilenin. Koltuk Tv’sinden film seyredin yada müzik dinleyin. İnsanlara bakın, çevrenizde güzel bir şeyler görmeye çalışın.
· Hastalığı kendi silahı ile vurun: ‘senden korkmuyorum’
· Solunum hızınızı yavaşlatın. Her beş saniye için bir nefes yeterlidir.
· Kendinize bir örnek düşünce listesi oluşturun, panic geldiğinde aklınıza bu düşünceleri getirin. Örnek düşünce listesi aşağıda sıralanmıştır:
· “Bunun sadece kısa bir panik nöbeti olduğunu biliyorum.”
· “Bu durum benim için hiçbir tehlike arz etmiyor, aslında bu sadece bir korku ve sıkıntı hâli.”
· “Bunu daha önce aştım, şimdi de aşacağım.”
· “Bu benim bedenimin bir kimyası. Problem salgıladığım aşırı adrenalinde. Bu madde birkaç dakika içinde normal seviyesine inecek ve ben tekrar sağlıklı hâlime döneceğim.”
· “Hissettiğim korkular gerçekleri yansıtmıyor, bunlar sadece benim vehimlerim, korkularım.”
· “Solunum tekniklerimi, adele gevşetme egzersizlerimi ve sağlıksız fikirlerden uzaklaşma çalışmalarımı sürekli yapmalıyım.”
Panik atak psikoterapi ile tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavi sürecinde kişi, hastalığı ile ilgili detaylı olarak bilgilendirilmelidir. Tedavi sürecinde öncelikle panik atağın temel nedeni belirlenmeye çalışılır, daha sonra buna uygun bir terapi programı hazırlanır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Uçak Seyahati Yapacak Panik Atak Hastalarına Öneriler" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Berna GÖRGÜLÜ ÇELİK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Berna GÖRGÜLÜ ÇELİK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
17 Beğeni 
Yazan Uzman
|
panik atak, uçuş fobisi, panik atak belirtileri, panik atak tedavisi, uçakta panik atak, panik bozukluk, uçak fobisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
