Özgüven, bir çocuğun sağlıklı bir birey olmasında oldukça önemli bir husustur. Bireylerin kişilik gelişimi ömür boyu devam ederken, kişilik gelişiminin büyük bir bölümü erken yaşlarda tamamlanır. Özgüveni olan bir birey öz değerinin farkında olan bireydir. Bir çocuğun öz değerini fark edeceği ilk yer ebeveynlerin yanı olduğuna göre özgüveni dengeli olarak destekleyecek ilk yerde ailedir.
Özgüvenin aşırı olması da yetersiz olması da gelecekte çocuklar için problem yaratabilir. Bu sebepten doğru tutumlar ile sınırlı, sorunlu ama özgür olan çocuklar yetiştirilmelidir. Çocukların özgüven gelişimini desteklemek için birkaç önemli nokta ebeveynlerin işlerini kolaylaştırabilir.
Özgüven Gelişimini Olumsuz Yönde Etkileyebilecek Ebeveyn Tutumları
Koruyucu bir aile modeli, çocuğun yaşına uygun olan yetilerini kullanmasına izin vermeyip aksine çocuk yerine sürekli her şeyi yapan, her şeyi düşünen ve karar veren aile modeli olarak tanımlanabilir. Bu tutumda olan aile yapısı çocuğun gelişimine, kendisini fark etmesine izin vermez. Çocuk her zaman başkalarının kendisini yönlendirmesine ihtiyaç duyar.
Mükemmeliyetçi bir aile modeli, çocuğun her zaman kendisini yetersiz ve başarısız hissetmesine neden olur. Çocuğun becerileri, kapasitesi, gelişim düzeyi göz ardı edilerek girilen beklentiler çocuğun başaramamasına ve kendisini yetersiz hissederek öz değerini yok etmesine sebep olur.
Katı kuralları olan bir aile modeli, çocuğun duygu ve düşüncesini ifade etmesine fırsat vermemektedir. Kurallar her daim geçerlidir ve esneklik yoktur. Bu tutum çocuğun öz değerini oldukça düşürür. Aşırı sevgi ve ilgi gösteren aile modeli, çocuğun her istediğini yaparak, sınırsız, kuralsız, sorumluluk alamayan, empatiden yoksun ve kendi gücünün farkına olamayan çocuklar yetişmesine neden olur.
Özgüven Gelişimine Yardımcı Olabilecek Tavsiyeler
Anne-baba sevgisi koşulsuz olmalıdır.‘Ağladığın zaman seni sevmiyorum.’ gibi cümleler psikososyal gelişime zarar verir. Çocuğunuza sıkça yaşına uygun sorumluluklar vermek ve sorumluluğunu yerine getirdiğinde takdir etmek önemlidir. Çocuğa karşı yapılan eleştiriler kişiliğine yönelik değil yaptığı davranışa yönelik olmalıdır. Olaylar sırasında ne hissettiğini ve ne düşündüğünü sorulmalı ve ebeveyni tarafından dinlenildiğini hissettirilmelidir.
Ödül yönteminde aşırıya kaçmayın, her zaman tutarlı ve kararında ödülleriniz olmalıdır. Ani tepkilerden, kızıp incitmekten kaçınmalı, doğru olmayan davranışları fark etmesi sağlanmalıdır. Kesinlikle çocuk diğer çocuklar ile (özellikle tanıdığı) kıyaslamaya sokulmamalıdır.
Kendi yolunda yanlış gitmek,
başkasının yolunda doğru gitmekten iyidir.
(Dostoyovski)