Meslek Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Meslek Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Mesleğimizi Seçerken Aslında Yaşam Biçimimizi Seçeriz…
Çevremizde mesleğinden memnun olmayan, tatmin olamayan ya da kendi okuduğu bölüm dışında başka işlerde çalışan pek çok kişinin bulunması nedeniyle, meslek seçiminin önemi giderek daha fazla anlaşılmaya başlanmıştır. Ancak halen daha, ne olursa olsun üniversitede okumak adına birçok gencimiz hiç ilgi duymadığı bir fakülteye gitmek zorunda kalabiliyor. Bunun en önemli nedeni, üniversite mezunu olmanın ülkemizde çok önemli bir ölçüt olmasıdır.
İlgi duymadığı, hoşlanmadığı hatta yeteneği olmadığı bir işi yapmak zorunda olmak, gençlerimizi iş yaşamında başarılı olmaktan uzaklaştırmaktadır. Sevdiği bir işi yapan kişi ile sevmediği işi yapan bir kişinin iş yaşamında ki başarıları ve yaratıcılıkları değişmektedir. Sevdiği, ilgi duyduğu alanda çalışan bir kişi, yaptığı işte daha başarılı ve yaratıcı olacaktır.
Peki, üniversitede okumanın bu kadar önem kazandığı günümüzde, uygun meslek seçimi nasıl olmalıdır? Çocuklarınıza daha doğru bir yol arkadaşı olmak için nelere dikkat etmeniz gerekiyor?
Öncelikle unutulmaması gereken en önemli nokta; meslek seçiminin aslında yaşam biçimi seçmek olduğudur. Mesleğin getirdiği bilgi birikimi, koşulları ve sosyal çevresi kişinin oluşturacağı alışkanlıkların ve yaşama biçiminin altyapısını oluşturacaktır. Bu açıdan bakıldığında, meslek seçimi yapan ve o mesleğe yönelik bir fakülteye giren bir birey, yaşamının geri kalanını çoğunlukla yapılandırmış demektir. Örneğin, bir kişi 24 yaşında mezun olmuşsa yaşamının büyük kısmını o bölüme ait bir işte geçirecektir ve sosyal çevresi ile ilgileri ister istemez o iş üzerine temellenecektir. Eğer birey, kendi kişiliğine ve ilgisine uygun bir meslek seçmiş ise, yaşamının geri kalanını daha mutlu ve başarılı olarak temellendireceği söylenebilir. Her gün sevmediği bir işe gitmek, sevmediği bir iş ortamındaki kişilerle olmak bireyi mutsuz edebilir.
Günümüzde bireylerin başarılı olabilmelerinin ve meslek yaşantısında iyi bir kariyer elde edebilmelerinin en önemli basamağı, lisede doğru bir alan tercihin yapılması ve buna paralel olarak da uygun mesleğin seçilmiş olmasıdır. Bu şekilde baktığımızda, meslek seçiminin ilk adımının, alan tercihi olduğunu görürüz. Alan tercihi yaparken ve mesleğe yönelik düşünürken, öncelikle şu soruların cevaplandırılması gerekmektedir;
ü Neler yapabilirim?
ü Nasıl bir yaşam istiyorum?
ü Nelere daha çok yatkınım?
ü Neleri yapmaktan keyif alabilirim?
ü Nasıl bir kişilik yapısına sahibim?
ü 40 yaşında kendimi nerede görüyorum?
ü Nasıl bir iş istiyorum?
ü Yetenekli olduğum alanlar neler?
Görüldüğü üzere, doğru bir meslek seçimi yapabilmek için, öncellikle öğrencilerin kendisini çok iyi tanıması gerekir. Yani öğrencilerin, kendi ilgi, yetenek ve kişilik yapıları hakkında farkındalığının fazla olması gerekir ki, ileride yaptığı işten hem başarı elde etsin hem de tatmin olabilsin.
Meslek seçimini belirleyen önemli etmenlerden biri olan yetenek, belli bir alandaki öğrenme gücü olarak da ifade edilebilir. Meslekler sayısal, sözel, soyut, mekanik ve görsel algılama yetenekleri açısından farklılık gösterebildiği gibi; öğrencilerin sahip olduğu yetenekler arasında da önemli farklar vardır. Önemli olan, öğrencinin bu farklı yeteneklerden hangisinde daha yeterli olduğunu saptayabilmesidir. Bununla birlikte her mesleğinde hangi yeterliliği gerektirdiği iyi analiz edilmelidir.
Meslek seçimindeki bir diğer önemli değişken, ilgilerdir. İlgi, bireyin özel bir çaba harcamadan, dikkat ettiği, gözlemlediği, zaman ayırdığı ve zevk alarak yaptığı faaliyetlerdir. Mesleki doyumun sağlanmasında ilgiler çok büyük önem taşır. İlgilendiğimiz bir alanın, işimiz olması bizi gelecek yaşantımızda daha verimli ve başarılı kılacağını söyleyebiliriz. Diğer yandan; ilgi alanınızın, gelir kaynağımız olması ayrıcalık olabilmektedir.
Meslek seçiminde ki önemli değişkenlerden sonuncu ise; kişilik özellikleridir. Kişilik, bireyin ayırıcı ve aslında bireyi birey yapan en temel özellikleridir. Kişilik özelliğimize uygun meslek seçimi, yaşamımızı daha mutlu olarak devam ettireceğimizin göstergesi olabilir. Örneğin, risk alamayan bir yapıya sahip olan, bireyin risk içeren bir işte çalışması onu zorlayabilir ya da hareketi seven bir kişinin masa başı bir işte çalışması sıkıcı olacaktır.
Öğrencilerin meslek seçiminde, bu üç değişken açısından kendilerini iyi analiz etmeleri ve aynı zamanda seçmek istedikleri mesleklerin de hangi özellikleri gerektirdiğini iyi araştırmaları gerekecektir. Bazı durumlarda o meslek gurubundan kişilerle görüşmek ya da onları gözlemlemek daha objektif bakabilmeyi sağlayacaktır.
Bu süreçte ailelere düşen görevler nelerdir onlara da kısaca değinelim;
Bu süreçte ailelere düşen en önemli görev; çocuklarının daha sağlıklı ve doğru bir karar vermesinde yol gösterici olmalarıdır. Yol göstermek; çocuğu belirli kalıplara sokmadan ya da belirli işleri empoze etmeden; daha çok çocuğu objektif bir şekilde değerlendirmek, onun ilgi, istek, kişilik özelliklerini ve yeteneklerini keşfetmek, bu doğrultuda yaklaşmaktır. Tam tersi şekilde, bu süreci baskı ile yürütmek çocukların sağlıklı karar vermesinde engelleyici olmakla birlikte aynı zamanda aile içi çatışmalara da yol açabilmektedir. Bazı aile dinamiklerinde, aileler çocuklarının kendi mesleklerini devam ettirmelerini beklerler. Bu beklentinin temelinde kurulu bir işin olması ve bu işin kuşlaklar tarafından devam etmesi vardır. Ancak bu beklenti, çocuklarının beklentileri ve istekleri ile uyuşmazsa sorun yaşanabilir. Ailesinin isteği ve beklentisi kendisininkinden farklı olan çocuklarda en çok gözlenen durum ders çalışma davranışında bozulmanın olmasıdır. Bu durumda çocuklar çalışmak istemezler. Çünkü kendi hayalleri ile ailelerinin hayalleri paralel değildir ve sonunda ulaşacakları nokta onları heyecanlandırmamaktadır. Bu süreçler de ailelerin yol göstermek adına, çocuklarını belirli kalıba sokmaya çalışmadan daha objektif olmaları gerekmektedir. Çocuklarının ilgi ve yeteneklerini iyi bilmeleri önemlidir. Diğer yandan çocuklarını iyi bir şekilde dinlemek ve onların yanında olduklarını hissettirmek aile ve çocuk arasında ki etkileşimi güçlendirecektir.
G.A’nın hikâyesi meslek seçim sürecinin önemini gösterecektir.
G.A bize başvurduğunda 10. Sınıftaydı. Tekstil üzerine çalışan bir ailenin tek çocuğuydu. Yurtdışı bağlantıları olan büyük bir fabrikaları vardı. Aileni, çocuklarından en büyük beklentisi, mühendis olarak işlerini devam ettirmesiydi. G.A ise küçüklüğünden beri avukat olmak istiyordu. Küçükken bu isteği ailesine söylediği zaman ailesi çocukluk isteği olarak görüp önemsemiyordu. Ancak G.A. büyüdükçe hayali de büyüdü ve kendini uluslararası alanda çalışan bir avukat olarak hayal etmeye başladı. 9. Sınıfın sonunda aile ve G. A. Arasında ilk büyük kriz patlak verdi. G.A. avukat olmak için Türkçe-matematik okumak istiyor fakat ailede mühendis olması için Fen-matematik okumasını istiyordu. Büyük bir kriz sonucu aile kendi isteğini yaptırtmış, G.A.’ya fen- matematik tercih ettirmişti. Başta her şey çözülmüş gibi duruyordu. Ancak 10. Sınıf başlayınca her şey farklılaştı. Dersleri her zaman iyi olan, sorumlulukları yerine getiren G.A. gitmiş yerine bambaşka biri gelmişti. İlk sınavlardan sonra toplam 6 tane 1’i vardı. Çalıştığını söylese de öğretmenleri G.A. ‘nın performansından memnun değildi. Dersleri dinlemediğini ve hayallere dalıp gittiğini söylüyorlardı. Aile başta ek özel derslerle sorunu çözmeye çalıştı ancak ilk dönemin sonunda 5 tane 1’i görünce destek almaya karar verdiklerini bildirdi. Bize başvurduklarında durum buydu. G.A ile yaptığım görüşmelerde kasıtlı olarak yapmadığını ancak dersleri anlamadığını söylüyordu. Ders başına oturduğunda içinin sıkıldığını, okuduğunu da anlamadığını belirtiyordu. Tabi bir yandan da hala aklı avukatlıktaydı. Avukatlı filmler izlemek bile hoşuna gidiyor. Olamayacağı mesleğe uzaktan bakıyordu. Süreçte aile ve çocuk ile birlikte çalışmaya karar verdik. Süreç sonunda G.A. Türkçe matematik bölümüne döndü ve aile işlerinin kapanma ihtimalini de göze alarak, çocuklarının hayali arkasından gitmeye karar verdiler. Çünkü aile, “çocuğumuzdan daha önemli bir şey olmadığını anladık” demişti.
Bu olayda da olduğu gibi bazı durumlarda, çocuklar hayallerini kaybettiklerinde, çalışma azimlerini de kaybedebilirler. Bu gibi durumlarda sıklıkla, ilgisizlik, isteksizlik, çalışma davranışında azalma görülmektedir.
Son olarak unutulmamalıdır ki; meslek seçimi zor bir süreçtir ve günümüz koşullarında bu zorlu sürecin başarı ile atlatılabilmesi için çocukların çok büyük desteğe ihtiyacı olabilmektedir. Gelecek yaşam için en büyük adımın atıldığı bu zorlu süreçte ailelere ve öğrencilerimize başarılar diliyorum…
Uzm. Psk. Azade Altıntaş Durmuş
Mesleğimizi Seçerken Aslında Yaşam Biçimimizi Seçeriz…
Çevremizde mesleğinden memnun olmayan, tatmin olamayan ya da kendi okuduğu bölüm dışında başka işlerde çalışan pek çok kişinin bulunması nedeniyle, meslek seçiminin önemi giderek daha fazla anlaşılmaya başlanmıştır. Ancak halen daha, ne olursa olsun üniversitede okumak adına birçok gencimiz hiç ilgi duymadığı bir fakülteye gitmek zorunda kalabiliyor. Bunun en önemli nedeni, üniversite mezunu olmanın ülkemizde çok önemli bir ölçüt olmasıdır.
İlgi duymadığı, hoşlanmadığı hatta yeteneği olmadığı bir işi yapmak zorunda olmak, gençlerimizi iş yaşamında başarılı olmaktan uzaklaştırmaktadır. Sevdiği bir işi yapan kişi ile sevmediği işi yapan bir kişinin iş yaşamında ki başarıları ve yaratıcılıkları değişmektedir. Sevdiği, ilgi duyduğu alanda çalışan bir kişi, yaptığı işte daha başarılı ve yaratıcı olacaktır.
Peki, üniversitede okumanın bu kadar önem kazandığı günümüzde, uygun meslek seçimi nasıl olmalıdır? Çocuklarınıza daha doğru bir yol arkadaşı olmak için nelere dikkat etmeniz gerekiyor?
Öncelikle unutulmaması gereken en önemli nokta; meslek seçiminin aslında yaşam biçimi seçmek olduğudur. Mesleğin getirdiği bilgi birikimi, koşulları ve sosyal çevresi kişinin oluşturacağı alışkanlıkların ve yaşama biçiminin altyapısını oluşturacaktır. Bu açıdan bakıldığında, meslek seçimi yapan ve o mesleğe yönelik bir fakülteye giren bir birey, yaşamının geri kalanını çoğunlukla yapılandırmış demektir. Örneğin, bir kişi 24 yaşında mezun olmuşsa yaşamının büyük kısmını o bölüme ait bir işte geçirecektir ve sosyal çevresi ile ilgileri ister istemez o iş üzerine temellenecektir. Eğer birey, kendi kişiliğine ve ilgisine uygun bir meslek seçmiş ise, yaşamının geri kalanını daha mutlu ve başarılı olarak temellendireceği söylenebilir. Her gün sevmediği bir işe gitmek, sevmediği bir iş ortamındaki kişilerle olmak bireyi mutsuz edebilir.
Günümüzde bireylerin başarılı olabilmelerinin ve meslek yaşantısında iyi bir kariyer elde edebilmelerinin en önemli basamağı, lisede doğru bir alan tercihin yapılması ve buna paralel olarak da uygun mesleğin seçilmiş olmasıdır. Bu şekilde baktığımızda, meslek seçiminin ilk adımının, alan tercihi olduğunu görürüz. Alan tercihi yaparken ve mesleğe yönelik düşünürken, öncelikle şu soruların cevaplandırılması gerekmektedir;
ü Neler yapabilirim?
ü Nasıl bir yaşam istiyorum?
ü Nelere daha çok yatkınım?
ü Neleri yapmaktan keyif alabilirim?
ü Nasıl bir kişilik yapısına sahibim?
ü 40 yaşında kendimi nerede görüyorum?
ü Nasıl bir iş istiyorum?
ü Yetenekli olduğum alanlar neler?
Görüldüğü üzere, doğru bir meslek seçimi yapabilmek için, öncellikle öğrencilerin kendisini çok iyi tanıması gerekir. Yani öğrencilerin, kendi ilgi, yetenek ve kişilik yapıları hakkında farkındalığının fazla olması gerekir ki, ileride yaptığı işten hem başarı elde etsin hem de tatmin olabilsin.
Meslek seçimini belirleyen önemli etmenlerden biri olan yetenek, belli bir alandaki öğrenme gücü olarak da ifade edilebilir. Meslekler sayısal, sözel, soyut, mekanik ve görsel algılama yetenekleri açısından farklılık gösterebildiği gibi; öğrencilerin sahip olduğu yetenekler arasında da önemli farklar vardır. Önemli olan, öğrencinin bu farklı yeteneklerden hangisinde daha yeterli olduğunu saptayabilmesidir. Bununla birlikte her mesleğinde hangi yeterliliği gerektirdiği iyi analiz edilmelidir.
Meslek seçimindeki bir diğer önemli değişken, ilgilerdir. İlgi, bireyin özel bir çaba harcamadan, dikkat ettiği, gözlemlediği, zaman ayırdığı ve zevk alarak yaptığı faaliyetlerdir. Mesleki doyumun sağlanmasında ilgiler çok büyük önem taşır. İlgilendiğimiz bir alanın, işimiz olması bizi gelecek yaşantımızda daha verimli ve başarılı kılacağını söyleyebiliriz. Diğer yandan; ilgi alanınızın, gelir kaynağımız olması ayrıcalık olabilmektedir.
Meslek seçiminde ki önemli değişkenlerden sonuncu ise; kişilik özellikleridir. Kişilik, bireyin ayırıcı ve aslında bireyi birey yapan en temel özellikleridir. Kişilik özelliğimize uygun meslek seçimi, yaşamımızı daha mutlu olarak devam ettireceğimizin göstergesi olabilir. Örneğin, risk alamayan bir yapıya sahip olan, bireyin risk içeren bir işte çalışması onu zorlayabilir ya da hareketi seven bir kişinin masa başı bir işte çalışması sıkıcı olacaktır.
Öğrencilerin meslek seçiminde, bu üç değişken açısından kendilerini iyi analiz etmeleri ve aynı zamanda seçmek istedikleri mesleklerin de hangi özellikleri gerektirdiğini iyi araştırmaları gerekecektir. Bazı durumlarda o meslek gurubundan kişilerle görüşmek ya da onları gözlemlemek daha objektif bakabilmeyi sağlayacaktır.
Bu süreçte ailelere düşen görevler nelerdir onlara da kısaca değinelim;
Bu süreçte ailelere düşen en önemli görev; çocuklarının daha sağlıklı ve doğru bir karar vermesinde yol gösterici olmalarıdır. Yol göstermek; çocuğu belirli kalıplara sokmadan ya da belirli işleri empoze etmeden; daha çok çocuğu objektif bir şekilde değerlendirmek, onun ilgi, istek, kişilik özelliklerini ve yeteneklerini keşfetmek, bu doğrultuda yaklaşmaktır. Tam tersi şekilde, bu süreci baskı ile yürütmek çocukların sağlıklı karar vermesinde engelleyici olmakla birlikte aynı zamanda aile içi çatışmalara da yol açabilmektedir. Bazı aile dinamiklerinde, aileler çocuklarının kendi mesleklerini devam ettirmelerini beklerler. Bu beklentinin temelinde kurulu bir işin olması ve bu işin kuşlaklar tarafından devam etmesi vardır. Ancak bu beklenti, çocuklarının beklentileri ve istekleri ile uyuşmazsa sorun yaşanabilir. Ailesinin isteği ve beklentisi kendisininkinden farklı olan çocuklarda en çok gözlenen durum ders çalışma davranışında bozulmanın olmasıdır. Bu durumda çocuklar çalışmak istemezler. Çünkü kendi hayalleri ile ailelerinin hayalleri paralel değildir ve sonunda ulaşacakları nokta onları heyecanlandırmamaktadır. Bu süreçler de ailelerin yol göstermek adına, çocuklarını belirli kalıba sokmaya çalışmadan daha objektif olmaları gerekmektedir. Çocuklarının ilgi ve yeteneklerini iyi bilmeleri önemlidir. Diğer yandan çocuklarını iyi bir şekilde dinlemek ve onların yanında olduklarını hissettirmek aile ve çocuk arasında ki etkileşimi güçlendirecektir.
G.A’nın hikâyesi meslek seçim sürecinin önemini gösterecektir.
G.A bize başvurduğunda 10. Sınıftaydı. Tekstil üzerine çalışan bir ailenin tek çocuğuydu. Yurtdışı bağlantıları olan büyük bir fabrikaları vardı. Aileni, çocuklarından en büyük beklentisi, mühendis olarak işlerini devam ettirmesiydi. G.A ise küçüklüğünden beri avukat olmak istiyordu. Küçükken bu isteği ailesine söylediği zaman ailesi çocukluk isteği olarak görüp önemsemiyordu. Ancak G.A. büyüdükçe hayali de büyüdü ve kendini uluslararası alanda çalışan bir avukat olarak hayal etmeye başladı. 9. Sınıfın sonunda aile ve G. A. Arasında ilk büyük kriz patlak verdi. G.A. avukat olmak için Türkçe-matematik okumak istiyor fakat ailede mühendis olması için Fen-matematik okumasını istiyordu. Büyük bir kriz sonucu aile kendi isteğini yaptırtmış, G.A.’ya fen- matematik tercih ettirmişti. Başta her şey çözülmüş gibi duruyordu. Ancak 10. Sınıf başlayınca her şey farklılaştı. Dersleri her zaman iyi olan, sorumlulukları yerine getiren G.A. gitmiş yerine bambaşka biri gelmişti. İlk sınavlardan sonra toplam 6 tane 1’i vardı. Çalıştığını söylese de öğretmenleri G.A. ‘nın performansından memnun değildi. Dersleri dinlemediğini ve hayallere dalıp gittiğini söylüyorlardı. Aile başta ek özel derslerle sorunu çözmeye çalıştı ancak ilk dönemin sonunda 5 tane 1’i görünce destek almaya karar verdiklerini bildirdi. Bize başvurduklarında durum buydu. G.A ile yaptığım görüşmelerde kasıtlı olarak yapmadığını ancak dersleri anlamadığını söylüyordu. Ders başına oturduğunda içinin sıkıldığını, okuduğunu da anlamadığını belirtiyordu. Tabi bir yandan da hala aklı avukatlıktaydı. Avukatlı filmler izlemek bile hoşuna gidiyor. Olamayacağı mesleğe uzaktan bakıyordu. Süreçte aile ve çocuk ile birlikte çalışmaya karar verdik. Süreç sonunda G.A. Türkçe matematik bölümüne döndü ve aile işlerinin kapanma ihtimalini de göze alarak, çocuklarının hayali arkasından gitmeye karar verdiler. Çünkü aile, “çocuğumuzdan daha önemli bir şey olmadığını anladık” demişti.
Bu olayda da olduğu gibi bazı durumlarda, çocuklar hayallerini kaybettiklerinde, çalışma azimlerini de kaybedebilirler. Bu gibi durumlarda sıklıkla, ilgisizlik, isteksizlik, çalışma davranışında azalma görülmektedir.
Son olarak unutulmamalıdır ki; meslek seçimi zor bir süreçtir ve günümüz koşullarında bu zorlu sürecin başarı ile atlatılabilmesi için çocukların çok büyük desteğe ihtiyacı olabilmektedir. Gelecek yaşam için en büyük adımın atıldığı bu zorlu süreçte ailelere ve öğrencilerimize başarılar diliyorum…
Uzm. Psk. Azade Altıntaş Durmuş
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Meslek Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Azade ALTINTAŞ DURMUŞ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Azade ALTINTAŞ DURMUŞ'un izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
meslek seçimi, çocuklarda ilgi, çocuklarda yetenek, meslek, meslek seçimi kriterleri, meslek nasıl seçilir, doğru meslek seçimi, yanlış meslek seçimi, mesleğe yönelme
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
