Kişiye Göre Beslenme Nedir?
KİŞİSEL BESLENME NEDİR?
Beslenme, sanıldığının aksine kişiden kişiye değişen bir kavramdır. Ve yine düşünüldüğünün tersine yalnızca karın doyurmaktan ibaret değildir. Beslenme biçiminiz, kişisel özellikleriniz ve yaşam tarzınızla doğrudan ilintilidir.
Kişisel beslenme, kişiye özel, kişinin durumuna uygun beslenme biçimidir. Kişinin durumunu belirleyen faktörlerse yaşı, cinsiyeti, kilosu, boyu, hastalık özgeçmişi ve biyokimyasal bulgularıdır. Bu faktörlere göre günlük olarak alınması gereken makro ve mikro besin ögeleri; kişinin damak tadı, ruhsal durumu, beslenme kültürü ve yaşam koşulları dikkate alınarak belirlenir. Buna uygun beslenme programı ise yalnızca diyetisyenler tarafından uygulanacak olan tıbbi beslenme tedavisidir.
Aynı yaşta, cinsiyette, kiloda ve boyda iki kişiyi ele alalım. Genetik mirasları, hastalık özgeçmişleri ve meslekleri de aynı olsun. Biri âcil servis doktoru, gece nöbetleri var; diğeri masa başında çalışan bir uzman doktor. Yaşam koşulları farklı bu iki kişiye aynı beslenme menüsünü veremezsiniz. Gece nöbetçisinin akşam 19.00 ‘dan sonra hiçbir şey yememelisiniz diye bir beslenme planı veremezsiniz.O kişi muhakkak gece nöbeti için ayrı bir menü ve ertesi gün işe gitmeyeceği için istirahat halindeki yaşam koşullarına göre bir beslenme planı hazırlanması gerekir.
İki ev hanımı… Mutfaklarında her türlü menüyü hazırlayabilirler; ancak birinin insülin direnci vardır, diğerinin bir sağlık problemi yoktur. İkisine aynı beslenme programını uygulayamazsınız.
Bir karı kocayı ele alalım. Erkeklerin yağ oranı kadınlarınkinden daha azdır. Buna karşılık kas dokusu daha fazladır. Bu nedenle de erkeklerin bazal metabolizma hızı daha fazladır. Bazal metabolizma hızı, kişi uyurken ya da dinlenirken vücudun harcadığı enerjidir. Dolayısıyla erkekler hem eşlerinden daha fazla yerler, hem de daha hızlı kilo verirler.
Sağlık sorunu olmayan iki kişi düşünelim. Yaş, cinsiyet, kilo, boy, hastalık özgeçmişi, meslek gibi tüm özellikleri aynı… Birisi fazla ekmek tüketiyor; diğerininse ekmekle arası yok. Biri tatlıya düşkün; diğerinin tatlıya tahammülü yok. Bu iki kişiye beslenme kültürü farklılıkları dikkate alınarak özel beslenme programı hazırlamak gerekir. Kişinin kabızlık problemi vardır, arkadaşı yaş incir yemesini tavsiye etmiştir. Ancak o kişi şeker hastasıdır ve yaş incir şekerini yükseltecektir.
‘Mucize diyet’, ‘1 ayda 5 kilo diyeti’, ‘Bikini diyeti’, ‘Yaz diyeti’ gibi kısa sürede hızlı kilo vermeye teşvik eden ve kişiye özel olmayan reçeteler, bilimsel olarak kabul edilmediği gibi insan sağlığını da tehdit ederler. Ayrıca tek bir besinin tek başına faydası yoktur. Beslenme, makro ve mikro besin ögelerinden oluştuğunda bütünlük kazanır.
Sıralayacağım diyetler konusunda dikkatli olmanızı salık veririm.
Kişinin tıbbı özgeçmişi( reaktif hipoglisemi,hipotroid,premenopoz,menopoz, polikistik over,tip1 diyabet,Tip 2 diyabet,kemik erimesi v.b) aile öyküsü, beslenme öyküsü,daha önceki yaptığı zayıflama diyetleri, fiziksel aktivite bilgileri,biyokimyasal bulgular dikkate alınarak beslenme programı hazırlanabilir.
Özelikle kilo verirken kişilerin en büyük yaptığı hata bir uzmandan danışmanlık almamasıdır. Komşusunun yaptığı diyet ya da arkadaşının uyguladığı diyet ya da internetten bulduğu diyetler ile kısa sürede çözümler aramaktadır. Oysaki en büyük zararı kendine vermektedir. Obezite tıbbi müdahale edilmesi gereken bir hastalıktır. Eğer müdahale uzman tarafından yapılmazsa daha büyük sağlık sorunlarına hatta daha fazla kilo alınmasına neden olur. Diğer taraftan sadece tıbbi açıdan değil kişilerin diyet yaparken en büyük yaşadığı problemler kısa bir süre sonra diyeti bırakıp vazgeçmeleridir. Sebebine gelince herkesin beslenme alışkanlığı ,sevdiği yiyecekler, tat duygusu aynı değildir. Birisi acı sever, diğeri ekşi sever, birisi tuzlu sever ,diğeri tatlı sever, birisi et çok sever, diğeri nefret eder gibi birçok farklı beslenme alışkanlığı vardır. Burada yaşanılan en büyük sorun bu işin kısa sürede çözülemeyeceği uzun soluklu devam etmesi gereken bir tedavi sürecidir. Düşünün bir kere ne kadar süre yağsız, tuzsuz, lezzetsiz bir diyeti devam ettirebilirsiniz? Ya da ne kadar uzun süre sevdiğiniz besinlerden uzak kalabilirsiniz? Eminim bu yazımı okuyorsanız cevaplarınızı duyar gibiyim tabi ki hayır diyeceksiniz. Bu yüzden bir diyetisyenden danışmanlık almanızın önemi burada yatıyor. Diyetisyen size sadece elinize bir liste vermiyor size nasıl beslenmeniz gerektiğini mutsuz olmadan sizin sevdiğiniz besinlerden uzak tutmadan ama bir taraftan da sizi vücudunuzun hastalıklarından koruyacak tarzda nasıl beslenmeniz gerektiğini öğretiyor. Peki bu yol çok mu kolay hayır tabi ki değil vücudunuzun ihtiyacı olmayan ancak sizin sevdiğiniz besinleri tüketmemeniz gerektiğini söylüyor. Bu kısım pek hoşunuza gitmedi ancak bununla nasıl savaşmanız gerektiğini nasıl ikramları reddetmelisiniz ve önünüzde duran çok sevdiğiniz besine karşı nasıl koymanız gerektiğini öğretiyor. Diyetisyen sizin sırdaşınız, beslenme danışmanız ,eğitimciniz, yol göstericiniz oluyor.
Hep yiyecekler ve hastalıklardan bahsettik bugün ele alınmayan diğer bir konu ise kişilerin psikolojik durumu hep göz ardı ediliyor. Bugün ki yaşam koşullarında herkesin en büyük yarayan kanası stres ile başa çıkamamadır. Tabi ki bunun sonucunda kişi de kaçınılmaz olan depresyon problemidir .Çocukluk ta 0-7 yaş arasında kazanılan davranışlar karakterimizi belirliyor. Eğer ailemiz bize ağladığımız da susmamız için çikolata yedirdiyse ya da öğretmeniz başarımızın karşılığında şeker ile ödüllendirdiyse ya da annemiz bizi mutlu etmek için o güzel elleri ile kekler, börekler, pastalar yapıp yememiz için bizi teşvik ettiyse ileri yaşlarda üzüldüğümüz de, ya da canımız sıkıldığın da ya da kızdığımız da ya da yorgun geldiğimiz de ilk sığındığımız kapı mutfak oluyor. Anlamsızca belki de tıkınırcasına kendimizi yemek yerken buluyoruz ve bu çıkmazdan çıkamıyoruz. Bunun adı duygusal açlık bu nokta da yine kişiye özel beslenme devreye giriyor ve bu konu da nasıl davranılmalı ve ne tür davranış değişikliği yapılması gerektiğini beslenme uzmanın vereceği eğitim ile yol alınması gerekiyor. Gördüğünüz gibi altta yatan bir çok faktör var. Sadece tek bir liste ile kilo verme problemi çözülmüyor.
Şunu hiç unutmamak gerekir. Kişisel beslenme, kişiye özel beslenme biçimidir ve tıbbi beslenme tedavisini yalnızca diyetisyenler uygulayabilir. Çünkü, iyi ya da kötü besin yoktur. İyi beslenme ya da kötü beslenme vardır.
Beslenme, sanıldığının aksine kişiden kişiye değişen bir kavramdır. Ve yine düşünüldüğünün tersine yalnızca karın doyurmaktan ibaret değildir. Beslenme biçiminiz, kişisel özellikleriniz ve yaşam tarzınızla doğrudan ilintilidir.
Kişisel beslenme, kişiye özel, kişinin durumuna uygun beslenme biçimidir. Kişinin durumunu belirleyen faktörlerse yaşı, cinsiyeti, kilosu, boyu, hastalık özgeçmişi ve biyokimyasal bulgularıdır. Bu faktörlere göre günlük olarak alınması gereken makro ve mikro besin ögeleri; kişinin damak tadı, ruhsal durumu, beslenme kültürü ve yaşam koşulları dikkate alınarak belirlenir. Buna uygun beslenme programı ise yalnızca diyetisyenler tarafından uygulanacak olan tıbbi beslenme tedavisidir.
Aynı yaşta, cinsiyette, kiloda ve boyda iki kişiyi ele alalım. Genetik mirasları, hastalık özgeçmişleri ve meslekleri de aynı olsun. Biri âcil servis doktoru, gece nöbetleri var; diğeri masa başında çalışan bir uzman doktor. Yaşam koşulları farklı bu iki kişiye aynı beslenme menüsünü veremezsiniz. Gece nöbetçisinin akşam 19.00 ‘dan sonra hiçbir şey yememelisiniz diye bir beslenme planı veremezsiniz.O kişi muhakkak gece nöbeti için ayrı bir menü ve ertesi gün işe gitmeyeceği için istirahat halindeki yaşam koşullarına göre bir beslenme planı hazırlanması gerekir.
İki ev hanımı… Mutfaklarında her türlü menüyü hazırlayabilirler; ancak birinin insülin direnci vardır, diğerinin bir sağlık problemi yoktur. İkisine aynı beslenme programını uygulayamazsınız.
Bir karı kocayı ele alalım. Erkeklerin yağ oranı kadınlarınkinden daha azdır. Buna karşılık kas dokusu daha fazladır. Bu nedenle de erkeklerin bazal metabolizma hızı daha fazladır. Bazal metabolizma hızı, kişi uyurken ya da dinlenirken vücudun harcadığı enerjidir. Dolayısıyla erkekler hem eşlerinden daha fazla yerler, hem de daha hızlı kilo verirler.
Sağlık sorunu olmayan iki kişi düşünelim. Yaş, cinsiyet, kilo, boy, hastalık özgeçmişi, meslek gibi tüm özellikleri aynı… Birisi fazla ekmek tüketiyor; diğerininse ekmekle arası yok. Biri tatlıya düşkün; diğerinin tatlıya tahammülü yok. Bu iki kişiye beslenme kültürü farklılıkları dikkate alınarak özel beslenme programı hazırlamak gerekir. Kişinin kabızlık problemi vardır, arkadaşı yaş incir yemesini tavsiye etmiştir. Ancak o kişi şeker hastasıdır ve yaş incir şekerini yükseltecektir.
‘Mucize diyet’, ‘1 ayda 5 kilo diyeti’, ‘Bikini diyeti’, ‘Yaz diyeti’ gibi kısa sürede hızlı kilo vermeye teşvik eden ve kişiye özel olmayan reçeteler, bilimsel olarak kabul edilmediği gibi insan sağlığını da tehdit ederler. Ayrıca tek bir besinin tek başına faydası yoktur. Beslenme, makro ve mikro besin ögelerinden oluştuğunda bütünlük kazanır.
Sıralayacağım diyetler konusunda dikkatli olmanızı salık veririm.
- Kişiye özel olmayan diyetler (Özellikle gazete/ dergilerde yayımlanan reçeteler),
- Kişilerin özelliklerini dikkate almayan diyetler,
- Kısa sürede hızlı kilo kaybı sağlayan şok diyetler,
- Kişinin gereksinimine göre düzenlenmemiş, kontrol altında yapılmayan çok düşük kalorili diyetler,
- Tek tip besine dayalı diyetler (Lahana diyeti, greyfurt diyeti, karpuz diyeti…)
- Aktarlarda satılan, mucizevî diye tanıtılan bitki çayı diyetleri (Vücutta yalnızca su ve potasyum kaybına neden olur, hızlı kilo alımına yol açarlar).
Kişinin tıbbı özgeçmişi( reaktif hipoglisemi,hipotroid,premenopoz,menopoz, polikistik over,tip1 diyabet,Tip 2 diyabet,kemik erimesi v.b) aile öyküsü, beslenme öyküsü,daha önceki yaptığı zayıflama diyetleri, fiziksel aktivite bilgileri,biyokimyasal bulgular dikkate alınarak beslenme programı hazırlanabilir.
Özelikle kilo verirken kişilerin en büyük yaptığı hata bir uzmandan danışmanlık almamasıdır. Komşusunun yaptığı diyet ya da arkadaşının uyguladığı diyet ya da internetten bulduğu diyetler ile kısa sürede çözümler aramaktadır. Oysaki en büyük zararı kendine vermektedir. Obezite tıbbi müdahale edilmesi gereken bir hastalıktır. Eğer müdahale uzman tarafından yapılmazsa daha büyük sağlık sorunlarına hatta daha fazla kilo alınmasına neden olur. Diğer taraftan sadece tıbbi açıdan değil kişilerin diyet yaparken en büyük yaşadığı problemler kısa bir süre sonra diyeti bırakıp vazgeçmeleridir. Sebebine gelince herkesin beslenme alışkanlığı ,sevdiği yiyecekler, tat duygusu aynı değildir. Birisi acı sever, diğeri ekşi sever, birisi tuzlu sever ,diğeri tatlı sever, birisi et çok sever, diğeri nefret eder gibi birçok farklı beslenme alışkanlığı vardır. Burada yaşanılan en büyük sorun bu işin kısa sürede çözülemeyeceği uzun soluklu devam etmesi gereken bir tedavi sürecidir. Düşünün bir kere ne kadar süre yağsız, tuzsuz, lezzetsiz bir diyeti devam ettirebilirsiniz? Ya da ne kadar uzun süre sevdiğiniz besinlerden uzak kalabilirsiniz? Eminim bu yazımı okuyorsanız cevaplarınızı duyar gibiyim tabi ki hayır diyeceksiniz. Bu yüzden bir diyetisyenden danışmanlık almanızın önemi burada yatıyor. Diyetisyen size sadece elinize bir liste vermiyor size nasıl beslenmeniz gerektiğini mutsuz olmadan sizin sevdiğiniz besinlerden uzak tutmadan ama bir taraftan da sizi vücudunuzun hastalıklarından koruyacak tarzda nasıl beslenmeniz gerektiğini öğretiyor. Peki bu yol çok mu kolay hayır tabi ki değil vücudunuzun ihtiyacı olmayan ancak sizin sevdiğiniz besinleri tüketmemeniz gerektiğini söylüyor. Bu kısım pek hoşunuza gitmedi ancak bununla nasıl savaşmanız gerektiğini nasıl ikramları reddetmelisiniz ve önünüzde duran çok sevdiğiniz besine karşı nasıl koymanız gerektiğini öğretiyor. Diyetisyen sizin sırdaşınız, beslenme danışmanız ,eğitimciniz, yol göstericiniz oluyor.
Hep yiyecekler ve hastalıklardan bahsettik bugün ele alınmayan diğer bir konu ise kişilerin psikolojik durumu hep göz ardı ediliyor. Bugün ki yaşam koşullarında herkesin en büyük yarayan kanası stres ile başa çıkamamadır. Tabi ki bunun sonucunda kişi de kaçınılmaz olan depresyon problemidir .Çocukluk ta 0-7 yaş arasında kazanılan davranışlar karakterimizi belirliyor. Eğer ailemiz bize ağladığımız da susmamız için çikolata yedirdiyse ya da öğretmeniz başarımızın karşılığında şeker ile ödüllendirdiyse ya da annemiz bizi mutlu etmek için o güzel elleri ile kekler, börekler, pastalar yapıp yememiz için bizi teşvik ettiyse ileri yaşlarda üzüldüğümüz de, ya da canımız sıkıldığın da ya da kızdığımız da ya da yorgun geldiğimiz de ilk sığındığımız kapı mutfak oluyor. Anlamsızca belki de tıkınırcasına kendimizi yemek yerken buluyoruz ve bu çıkmazdan çıkamıyoruz. Bunun adı duygusal açlık bu nokta da yine kişiye özel beslenme devreye giriyor ve bu konu da nasıl davranılmalı ve ne tür davranış değişikliği yapılması gerektiğini beslenme uzmanın vereceği eğitim ile yol alınması gerekiyor. Gördüğünüz gibi altta yatan bir çok faktör var. Sadece tek bir liste ile kilo verme problemi çözülmüyor.
Şunu hiç unutmamak gerekir. Kişisel beslenme, kişiye özel beslenme biçimidir ve tıbbi beslenme tedavisini yalnızca diyetisyenler uygulayabilir. Çünkü, iyi ya da kötü besin yoktur. İyi beslenme ya da kötü beslenme vardır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kişiye Göre Beslenme Nedir?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Hatice KARSLIOĞLU'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Hatice KARSLIOĞLU'nun izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
