Turizm ve Seyahat Sağlığı
Teknolojinin gelişmesine paralel olarak ulaşım araçlarının gelişmesi, insanların ekonomik açıdan daha güçlü olması ile birlikte ülkeler arasındaki mesafeler neredeyse ortadan kalkmış durumda. Farklı bölgelerde yaşayan insanların kolayca birbirleriyle etkileşim kurabilmesi Dünya’nın her yerinde yaşayan, hatta kendi topraklarından hiç ayrılmamış olan insanları bile etkilemektedir. Mikroorganizmaların neden olduğu bulaşıcı hastalıklar turizm ve seyahat sağlığının başlıca çalışma alanı olurken travmalar, gastrointestinal sistem hastalıkları, turizm bölgelerinde yaşanan altyapı problemleri, orman yangınları, turizm şehirlerindeki plansız yapılaşma ve atık problemleri gibi konular da turizm ve seyahat sağlığının çalışma alanı içerisinde yer alır. Buna binaen turizm ve seyahat sağlığı ile ilgili yapılan çalışmalar bulaşıcı hastalıklara yönelik çalışmalar ve turizm bölgelerinde yapılan çalışmalar olarak iki başlık altında incelenebilir. Bu çalışmada ise üzerinde duracağımız konu bulaşıcı hastalıkları önleme konusunda yapılan çalışmalar olacaktır.
Turizm ve Seyahat Sağlığı
Turizm için yapılan birçok tanımlama mevcuttur. Bunlardan ilki “Bir yerin tarihi ve doğal güzelliklerini görmek, tanımak, eğlenmek ve dinlenmek için yapılan gezi.”. Bir diğeri “İnsanların sürekli kaldıkları yer dışına yaptıkları ve gittikleri yerdeki konaklamaları sırasında tüm gereksinimlerini karşılamaya yönelik çabaların tümü.” Ve son olarak “Yabancıların sürekli yerleşime dönüşmeyecek ve kazanç getirici herhangi bir faaliyetle ilgili olmayacak biçimde yolculuk etmeleri ve konaklamaları sonucu ortaya çıkan olaylar ve ilişkilerin tümü.” (Halk Sağlığı Temel Bilgiler 2. Cilt, Mart 2015) Bu tanımlamaların her biri turizme farklı açılardan bakılarak yapılmış doğru tanımlamalardır.
Turizm, genel olarak halk sağlığını doğrudan etkileyen bir konudur ve bu durumdan kaynaklanan “turizm sağlığı” kavramı ortaya çıkmıştır. (Kiraz & Deniz, 2018) Seyahat etmek, insanların merak duygusu ile yeni yerler görme isteğiyle de yapılabilir; eğitim, iş, aile ziyareti gibi nedenlere bağlı olarak da yapılabilir. Nedeni ne olursa olsun yapılan bütün seyahatler turizm ve seyahat sağlığını ilgilendiren konulardır. “Turizm sağlığı; turizmin turistik tesise, çevresine, tesis yöneticilerine, çalışanlarına, kalan yerli ve yabancı turistlere, bulunduğu yöreye olan etkilerini incelemeyi, izlemeyi, değerlendirmeyi, sorunlara çözüm bulmayı amaçlar.” (Kiraz & Deniz, 2018)
Turizm ve Seyahat Sağlığının Önemi
Dünya çapında yolcu taşımacılığı gün geçtikçe gelişmektedir ve yolcu sayısı artmaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin 2015 verilerine göre uluslararası seyahat eden turist sayısı 2015 yılında 1,2 milyar iken, 2030 yılı öngörüsü bu sayının 2 milyar kişiye ulaşmasıdır. (Kiraz & Deniz, 2018) Seyahat eden kişilerin bu denli fazla olması ve her geçen yıl bu sayının katlanarak artması bulaşıcı hastalıklar konusuna dikkat çekmektedir. Bu durum özellikle bulaşıcı hastalıkların yayılmasında bir risk faktörüdür.
Hem seyahat eden kişinin korunması hem de seyahat ettiği ülkeye ya da seyahat ettiği ülkeden kendi ülkesine bulaşıcı hastalık taşımaması için turizm ve seyahat sağlığının konusu içinde yer alan bağışıklama ve diğer korunma yolları önemlidir. (International Travel And Health , 01 July 2019)
Uluslararası seyahatlerin artması, kalabalığın arması ile birlikte hijyenik olmayan koşulların oluşması; temiz su kaynağına ulaşımın zorlaşması ve sularda yeterli sanitasyonun sağlanamaması; gıdalardaki hijyen eksikliği; vektörlere maruziyette artış; çevrenin ve iklimin değişmesi; turistlerin yeterli düzeyde bağışıklanmamış olması ve/veya hastalık taşıması; seyahatten kaynaklanan enfeksiyon oluşumu; turistik bölgelerde çalışanları ve turistlerin yeterli bilgi düzeyine sahip olmaması turizm ve seyahat sağlığı konusundaki ihtiyacın temel sebeplerindendir. (Kiraz & Deniz, 2018) Turizm ve seyahat sağlığına yeterli önem verilmezse bulaşıcı hastalıkların dünya geneline yayılması oldukça kolaylaşacaktır.
Turist Sağlığı ve Hekimliği
Turizmin yarattığı sağlık sorunları ve bunlara bağlı olarak ortaya çıkan epidemiyolojik sonuçlar kitleleri etkileyebilir. Turist sağlığı ve hekimliği bu sorunların önlenmesine yönelik uygulamaları insan sağlığı merkezli olarak ele almaktadır. (Halk Sağlığı Temel Bilgiler 2. Cilt, Mart 2015)
Dünya’da Turizm Sağlığı
1988 yılında Rimni’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BM-DTÖ) ile yakın iş birliği içinde, Akdeniz bölgesinde turistlerdeki enfeksiyonların önlenmesine ve kontrolüne ilişkin uluslararası bir toplantı organize edildi. Toplantının amacı bir disiplin olarak turist sağlığının yaratılmasına yardımcı olmak ve gelişimini teşvik etmektir.
Turistik sağlık merkezi olan Rimni, turizm sağlık ve turizm hekimliğinde DSÖ işbirliği merkezi olarak belirlenerek; özellikle Akdeniz bölgesinde bulunan ülkeler için turist sağlığı ve turizm tıbbının tanıtımında odak noktası olarak hareket etmesi önerilmiştir. BM-DTÖ, sorumlu, sürdürülebilir ve evrensel olarak ulaşılabilir turizmin desteklenmesinden sorumludur.
BM-DTÖ gelişme ve çevresel sürdürülebilirliği de içine alan ekonomik büyümenin etmeni olarak turizmi teşvik eder ve dünya genelinde turizm politikalarını ve ilerleyen bilgiyi destekler ve liderlik önerir. Özetle turizm BM-DTÖ’nün ortaya koyduğu profillerle şekillenmektedir. Örgütün temelini 1925 yılında Lahey’de Kurulan Resmi Turizm Reklam Kuruluşları Uluslararası Birliği oluşturmaktadır.
1969 yılında BM Genel Kurulu İş birliği ile isim değişikliği yapılarak bugünkü adını almıştır.
İlk genel kurul toplantısı 1975 yılında Madrid’de yapılmıştır. Dünya’da turizm ve sağlık bilgilendirmesi için DSÖ’nün “Uluslararası Seyahat ve Sağlık” web erişimi, haftalık epidemiyolojik bildirimler bülteni ve “Amerika Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezi
(CDC)’nin uluslararası seyahat sağlık bilgilerini kapsayan web erişimi ve dokümanları mevcuttur. CDC’nin 2 yılda bir yayınladığı “Yellow Book” mevcuttur. Son kitap 2018 yılında yayınlanmıştır, amacı sınır ötesi sağlığı korumak olan bu kitap, uluslararası seyahatler için seyahat öncesi aşı önerileri, destinasyona özel sağlık önerileri, harita/tablo/grafiklerin bulunduğu bir seyahat sağlığı rehberidir.
Dünya’nın çeşitli bölgelerinde sağlıklı turizm hareketi için etkinlikler ve projeler yapılmaktadır.
Örneğin; Yeni Zelanda’da Yeni Zelanda Yardım Programı tarafından finanse edilen bir iş birliği ile “Tonga Sağlıklı Turizm Projesi” gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında sağlıklı turizm hareketi için halk sağlığı ve çevre sağlığı desteği sağlanmalı anlayışı ile turist konaklama işletmeleri için rehberler hazırlanmıştır. Güvenli yağmur suyu toplama rehberi, sivrisinek kaynaklı hastalıkları kontrol rehberi, gıda güvenliği ve hijyen rehberi bunlardan bir kaçıdır.
Termal turizm denince akla gelen Slovenya’da ise sağlıklı turizm hareketi için eko-seyahat uygulamaları mevcuttur. Sırbistan’da “INSIGHTS Projesi” (Entegre Yavaş, Yeşil ve Sağlıklı Turizm Stratejileri Projesi) yürütülmektedir.
Güney Pasifikte ise Güney Pasifik Turizm Organizasyonu ve DSÖ, sağlıklı turizmi teşvik etmek için iş birliği yaparak bölgede çalışmalarına devam etmekte, sağlıklı turizmde iş birliğinin önemini vurgulamaktadırlar.
Konu ile ilgili önemli projelerden biri de ASEAN projesidir. Bu proje için 2008 yılında 4,2 milyon ziyaretçisi olan Vietnam’da Ha Long Körfezi örnek bölge seçilmiştir. Bölgede yapılan çalışmalarda atık yönetimi, gıda güvenliği, su kalitesi ve sağlık eğitimi ön planda yer almıştır. Sağlıklı turizm akreditasyon sistemi ( öz. tur tekneleri, oteller, restoranlar için ) oluşturmanın öneminden bahsedilmiş; sağlıklı turizm hareketi başarı anahtarının çok paydaşlılık, sektörler arası işbirliği (Ulusal ve yerel yöneticiler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, yerli halk) olduğu kanısına varılmıştır. Araştırmanın çıktıları;
• Etkin yönetim eksikliği gidermek için hem sağlık hem turizm sektörlerinde kapasite geliştirme ihtiyacı olduğu,
• Sürdürülebilir turizm uygulamalarına sağlık kavramı ekleme ihtiyacı olduğu,
• Sağlık, çevre yönetimi ve çevre sağlığı arasında güçlü ilişki olduğu,
• Sağlıklı turizm için güvenli çevresel yönetim sağlanması,
• Entegre turizm planlamalarını teşvik edilmesi,
• Sağlıklı Turizm’in faydalarını gösteren sağlıkla ilgili ölçülebilir göstergeler oluşturulma gerekliliği olmuştur. (Kiraz & Deniz, 2018)
KAYNAKÇA
1. T.C. Sağlık Bakanlığı Seyahat Sağlığı . (tarih yok). seyahatsagligi.gov.tr : https://www.seyahatsagligi.gov.tr/SeyahatOnerileri/EnfeksiyonHastaliklari adresinden alındı
2. AKSÜT, A. G., ÖNGEL, K., SOYSAL, N., & BALCI, U. G. (2018). Kişilerin “Seyahat Tıbbı” Konusundaki Bilgi, Tutum Ve Düşünceleri . Bozok Tıp Dergisi, 87-94.
3. Bulaşıcı Hastalıklar İle Mücadele Rehberi. (2017). saglik.gov.tr. adresinden alındı
4. Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Modülleri. (2008). saglik.gov.tr/: https://dosyaism.saglik.gov.tr/ adresinden alındı
5. (01 July 2019). International Travel And Health . WHO.
6. Kiraz, D. E., & Deniz, P. Ö. (2018). Sağlıklı Turizm Hareketi. J Biotechnol and Strategic Health, 1-8.
Turizm ve Seyahat Sağlığı
Turizm için yapılan birçok tanımlama mevcuttur. Bunlardan ilki “Bir yerin tarihi ve doğal güzelliklerini görmek, tanımak, eğlenmek ve dinlenmek için yapılan gezi.”. Bir diğeri “İnsanların sürekli kaldıkları yer dışına yaptıkları ve gittikleri yerdeki konaklamaları sırasında tüm gereksinimlerini karşılamaya yönelik çabaların tümü.” Ve son olarak “Yabancıların sürekli yerleşime dönüşmeyecek ve kazanç getirici herhangi bir faaliyetle ilgili olmayacak biçimde yolculuk etmeleri ve konaklamaları sonucu ortaya çıkan olaylar ve ilişkilerin tümü.” (Halk Sağlığı Temel Bilgiler 2. Cilt, Mart 2015) Bu tanımlamaların her biri turizme farklı açılardan bakılarak yapılmış doğru tanımlamalardır.
Turizm, genel olarak halk sağlığını doğrudan etkileyen bir konudur ve bu durumdan kaynaklanan “turizm sağlığı” kavramı ortaya çıkmıştır. (Kiraz & Deniz, 2018) Seyahat etmek, insanların merak duygusu ile yeni yerler görme isteğiyle de yapılabilir; eğitim, iş, aile ziyareti gibi nedenlere bağlı olarak da yapılabilir. Nedeni ne olursa olsun yapılan bütün seyahatler turizm ve seyahat sağlığını ilgilendiren konulardır. “Turizm sağlığı; turizmin turistik tesise, çevresine, tesis yöneticilerine, çalışanlarına, kalan yerli ve yabancı turistlere, bulunduğu yöreye olan etkilerini incelemeyi, izlemeyi, değerlendirmeyi, sorunlara çözüm bulmayı amaçlar.” (Kiraz & Deniz, 2018)
Turizm ve Seyahat Sağlığının Önemi
Dünya çapında yolcu taşımacılığı gün geçtikçe gelişmektedir ve yolcu sayısı artmaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin 2015 verilerine göre uluslararası seyahat eden turist sayısı 2015 yılında 1,2 milyar iken, 2030 yılı öngörüsü bu sayının 2 milyar kişiye ulaşmasıdır. (Kiraz & Deniz, 2018) Seyahat eden kişilerin bu denli fazla olması ve her geçen yıl bu sayının katlanarak artması bulaşıcı hastalıklar konusuna dikkat çekmektedir. Bu durum özellikle bulaşıcı hastalıkların yayılmasında bir risk faktörüdür.
Hem seyahat eden kişinin korunması hem de seyahat ettiği ülkeye ya da seyahat ettiği ülkeden kendi ülkesine bulaşıcı hastalık taşımaması için turizm ve seyahat sağlığının konusu içinde yer alan bağışıklama ve diğer korunma yolları önemlidir. (International Travel And Health , 01 July 2019)
Uluslararası seyahatlerin artması, kalabalığın arması ile birlikte hijyenik olmayan koşulların oluşması; temiz su kaynağına ulaşımın zorlaşması ve sularda yeterli sanitasyonun sağlanamaması; gıdalardaki hijyen eksikliği; vektörlere maruziyette artış; çevrenin ve iklimin değişmesi; turistlerin yeterli düzeyde bağışıklanmamış olması ve/veya hastalık taşıması; seyahatten kaynaklanan enfeksiyon oluşumu; turistik bölgelerde çalışanları ve turistlerin yeterli bilgi düzeyine sahip olmaması turizm ve seyahat sağlığı konusundaki ihtiyacın temel sebeplerindendir. (Kiraz & Deniz, 2018) Turizm ve seyahat sağlığına yeterli önem verilmezse bulaşıcı hastalıkların dünya geneline yayılması oldukça kolaylaşacaktır.
Turist Sağlığı ve Hekimliği
Turizmin yarattığı sağlık sorunları ve bunlara bağlı olarak ortaya çıkan epidemiyolojik sonuçlar kitleleri etkileyebilir. Turist sağlığı ve hekimliği bu sorunların önlenmesine yönelik uygulamaları insan sağlığı merkezli olarak ele almaktadır. (Halk Sağlığı Temel Bilgiler 2. Cilt, Mart 2015)
Dünya’da Turizm Sağlığı
1988 yılında Rimni’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (BM-DTÖ) ile yakın iş birliği içinde, Akdeniz bölgesinde turistlerdeki enfeksiyonların önlenmesine ve kontrolüne ilişkin uluslararası bir toplantı organize edildi. Toplantının amacı bir disiplin olarak turist sağlığının yaratılmasına yardımcı olmak ve gelişimini teşvik etmektir.
Turistik sağlık merkezi olan Rimni, turizm sağlık ve turizm hekimliğinde DSÖ işbirliği merkezi olarak belirlenerek; özellikle Akdeniz bölgesinde bulunan ülkeler için turist sağlığı ve turizm tıbbının tanıtımında odak noktası olarak hareket etmesi önerilmiştir. BM-DTÖ, sorumlu, sürdürülebilir ve evrensel olarak ulaşılabilir turizmin desteklenmesinden sorumludur.
BM-DTÖ gelişme ve çevresel sürdürülebilirliği de içine alan ekonomik büyümenin etmeni olarak turizmi teşvik eder ve dünya genelinde turizm politikalarını ve ilerleyen bilgiyi destekler ve liderlik önerir. Özetle turizm BM-DTÖ’nün ortaya koyduğu profillerle şekillenmektedir. Örgütün temelini 1925 yılında Lahey’de Kurulan Resmi Turizm Reklam Kuruluşları Uluslararası Birliği oluşturmaktadır.
1969 yılında BM Genel Kurulu İş birliği ile isim değişikliği yapılarak bugünkü adını almıştır.
İlk genel kurul toplantısı 1975 yılında Madrid’de yapılmıştır. Dünya’da turizm ve sağlık bilgilendirmesi için DSÖ’nün “Uluslararası Seyahat ve Sağlık” web erişimi, haftalık epidemiyolojik bildirimler bülteni ve “Amerika Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezi
(CDC)’nin uluslararası seyahat sağlık bilgilerini kapsayan web erişimi ve dokümanları mevcuttur. CDC’nin 2 yılda bir yayınladığı “Yellow Book” mevcuttur. Son kitap 2018 yılında yayınlanmıştır, amacı sınır ötesi sağlığı korumak olan bu kitap, uluslararası seyahatler için seyahat öncesi aşı önerileri, destinasyona özel sağlık önerileri, harita/tablo/grafiklerin bulunduğu bir seyahat sağlığı rehberidir.
Dünya’nın çeşitli bölgelerinde sağlıklı turizm hareketi için etkinlikler ve projeler yapılmaktadır.
Örneğin; Yeni Zelanda’da Yeni Zelanda Yardım Programı tarafından finanse edilen bir iş birliği ile “Tonga Sağlıklı Turizm Projesi” gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında sağlıklı turizm hareketi için halk sağlığı ve çevre sağlığı desteği sağlanmalı anlayışı ile turist konaklama işletmeleri için rehberler hazırlanmıştır. Güvenli yağmur suyu toplama rehberi, sivrisinek kaynaklı hastalıkları kontrol rehberi, gıda güvenliği ve hijyen rehberi bunlardan bir kaçıdır.
Termal turizm denince akla gelen Slovenya’da ise sağlıklı turizm hareketi için eko-seyahat uygulamaları mevcuttur. Sırbistan’da “INSIGHTS Projesi” (Entegre Yavaş, Yeşil ve Sağlıklı Turizm Stratejileri Projesi) yürütülmektedir.
Güney Pasifikte ise Güney Pasifik Turizm Organizasyonu ve DSÖ, sağlıklı turizmi teşvik etmek için iş birliği yaparak bölgede çalışmalarına devam etmekte, sağlıklı turizmde iş birliğinin önemini vurgulamaktadırlar.
Konu ile ilgili önemli projelerden biri de ASEAN projesidir. Bu proje için 2008 yılında 4,2 milyon ziyaretçisi olan Vietnam’da Ha Long Körfezi örnek bölge seçilmiştir. Bölgede yapılan çalışmalarda atık yönetimi, gıda güvenliği, su kalitesi ve sağlık eğitimi ön planda yer almıştır. Sağlıklı turizm akreditasyon sistemi ( öz. tur tekneleri, oteller, restoranlar için ) oluşturmanın öneminden bahsedilmiş; sağlıklı turizm hareketi başarı anahtarının çok paydaşlılık, sektörler arası işbirliği (Ulusal ve yerel yöneticiler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, yerli halk) olduğu kanısına varılmıştır. Araştırmanın çıktıları;
• Etkin yönetim eksikliği gidermek için hem sağlık hem turizm sektörlerinde kapasite geliştirme ihtiyacı olduğu,
• Sürdürülebilir turizm uygulamalarına sağlık kavramı ekleme ihtiyacı olduğu,
• Sağlık, çevre yönetimi ve çevre sağlığı arasında güçlü ilişki olduğu,
• Sağlıklı turizm için güvenli çevresel yönetim sağlanması,
• Entegre turizm planlamalarını teşvik edilmesi,
• Sağlıklı Turizm’in faydalarını gösteren sağlıkla ilgili ölçülebilir göstergeler oluşturulma gerekliliği olmuştur. (Kiraz & Deniz, 2018)
KAYNAKÇA
1. T.C. Sağlık Bakanlığı Seyahat Sağlığı . (tarih yok). seyahatsagligi.gov.tr : https://www.seyahatsagligi.gov.tr/SeyahatOnerileri/EnfeksiyonHastaliklari adresinden alındı
2. AKSÜT, A. G., ÖNGEL, K., SOYSAL, N., & BALCI, U. G. (2018). Kişilerin “Seyahat Tıbbı” Konusundaki Bilgi, Tutum Ve Düşünceleri . Bozok Tıp Dergisi, 87-94.
3. Bulaşıcı Hastalıklar İle Mücadele Rehberi. (2017). saglik.gov.tr. adresinden alındı
4. Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Modülleri. (2008). saglik.gov.tr/: https://dosyaism.saglik.gov.tr/ adresinden alındı
5. (01 July 2019). International Travel And Health . WHO.
6. Kiraz, D. E., & Deniz, P. Ö. (2018). Sağlıklı Turizm Hareketi. J Biotechnol and Strategic Health, 1-8.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Turizm ve Seyahat Sağlığı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.İnci Beyza YÜREKLİ'nin izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
turizm ve seyahat sağlığı, turizm sağlığı, seyahat tıbbı, seyahat hekimliği, turist hekimliği, halk sağlığı, çevre sağlığı, koruyucu sağlık, koruyucu hekimlik
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
