2007'den Bugüne 92,262 Tavsiye, 28,210 Uzman ve 19,973 Bilimsel Makale
Site İçi Arama
Yeni Tavsiye Ekleyin!



Diyabet ve Beslenme
MAKALE #13448 © Yazan Dyt.Ufuk ZERENTÜRK | Yayın Ekim 2014 | 3,306 Okuyucu
DİYABET VE BESLENME

Diyabet Nedir?

Diyabet veya halk arasında bilinen ismiyle şeker hastalığı insülin metabolizması ile ilgili bir bozukluktur. İnsülin kanda serbest şekilde dolaşan şekerin hücre içine alınmasını ve enerji açığa çıkarmak için kullanılmasını sağlayan hormondur. Diyabetli bireyde ise vücutta insülin ya yoktur ya da vücutta bulunmasına rağmen fonksiyonlarını yerine getirememektedir. Kandaki insüline karşı duyarsızlık gelişmesi ve insülinin kan şekerini düşüremez duruma gelmesine insülin direnci adı verilir. Vücudunda insülin yoksunluğu olan veya insülin direnci gelişen diyabetli bireylerin kan şekerleri yüksek seyreder. Diyabetli bireyler yüksek kan şekeri seviyelerini düşürmek için dışarıdan insülin takviyesi alırlar ve insülin direncini kıracak vücutta insülinin etkinliğini artıracak ilaçlar kullanırlar. İki tip diyabet vardır tip 1 diyabette vücut çok az insülin üretir veya hiç insülin üretemez tip 2 diyabette ise vücut insülin üretir ancak insülini yeterli miktarda kullanamaz.

Diyabet Neden Oluşur?
- Pankreasta insülin üreten hücrelerin bağışıklık sistemi bozukluğu veya virüsler gibi nedenlerle tahrip edilmesi
- Genetik yatkınlık
- Obezite
- Stres
- Hipertansiyon
- Hareketsiz yaşam
- Yaş
gibi etkenler diyabet gelişim riskini artıran faktörlerdir. Bu faktörlerden obezitenin üzerinde ayrıca durmak gerekir ki obezite tek başına diğer tüm faktörleri de direk veya dolaylı olarak tetiklemektedir. Tip 2 diyabetik bireylerin % 80’i obezdir. Enerji alımının azaltılması ile ağırlık kaybı metabolik kontrolü olumlu yönde etkiler. Diyabetik bireylerin enerji gereksinmeleri saptanıp, kendilerine uygun enerjiyi diyetle almaları arzu edilen vücut ağırlığının sağlanması açısından önemlidir. Obez diyabetli bireylerde diyabetin yanında obezite tedavisinin de üzerinde durularak etkin bir tedavi sağlanabilir.
Diyabette Beslenme Tedavisi
Diyabette beslenme tedavisinin temel amacı kan şekeri kontrolünü sağlayabilmektir. Kan şekeri kontrolünü ve bunun dışındaki hedefleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Açlık kan şekeri (AKŞ) : 70-120 mg/dl
Tokluk kan şekeri (TKŞ) : <140 mg/dl
HbA1c : <%6.5
Total kolesterol : < 200 mg/dl
LDL kolesterol : < 100 mg/dl
Trigliserit : < 150 mg/dl


Diyabet kontrol kriterlerini sıraladıktan sonra biraz Hba1c den bahsetmek gerekir.Hba1c kan şekerinin takibinde ve kontrolünde en önemli tahlillerden birisidir. Son yıllarda önemi ve halk arasında da bilinirliği artmıştır. Geriye dönük olarak son 3 aylık dönemdeki kan şekeri düzenini gösterir. Anlık kan şekeri ölçümüne göre geriye dönük kan şekeri öyküsünü daha net verir. Kanda yeterli insülin olmadığından veya insülinler verimli bir şekilde kullanılamadığından dolayı beslenmesine dikkat etmeyen bir diyabetlinin kan şekeri sürekli yüksek seyreder. Kan şekeri yüksek seyreden bir bireyde göz hasarı, sinir sistemi hasarı, böbrek hasarı gelişir. Özellikle sinirlerde meydana gelen harabiyet sonucu bacaklarda ve ayaklarda duyu kaybı oluşmaktadır bu nedenle diyabetik bireylerde sürekli ayak bakımı önemli bir konudur. Tüketilen besinin türü (özellikle karbonhidrat türü) ve öğün saatleri diyabetli bireylerin kan şekeri kontrolünde en önemli faktörlerdir. Günlük alınması gereken karbonhidrat miktarının iyi bir şekilde ayarlanması, doğru karbonhidrat kaynaklarının seçilmesi, bu karbonhidrat kaynaklarının öğünlere iyi bir şekilde dağıtılması gerekir. Diyabetli bireylerin karbonhidrat tercihleri genelde kompleks karbonhidratlardan oluşmalıdır. Diyabetli bireye karbonhidrat kaynağı olarak önerilen besinler; tam taneli tahıllar, ekmek, kuru baklagiller, sebzeler, meyveler, süt ve süt ürün¬leridir. Tüketilen karbonhidrat kaynağının posa içeriği de diyabetli bireyler için önemli bir konudur. Posa, yiyeceklerin sindirilemeyen kısmıdır. Posanın vücuttaki etkilerini şu şekilde sıralayabiliriz;
• Kan şekerini yavaş yükseltir,
• İnsülin ihtiyacını azaltır,
• Tokluk hissinin oluşmasını sağlayarak ağırlık kontrolüne yardımcı olur.
• Bağırsak çalışmasını düzenler, kabızlığı önler.
• Kanda yağların yükselmesini önler.
Diyetteki posa miktarını arttırmak için;
• Beyaz ekmek yerine kepekli ekmek tercih edilmeli,
• Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli,
• Meyve suyu yerine meyve yenilmeli, kabuklu yenebilen meyveler iyice yıkandıktan sonra kabukları soyulmadan yenmeli,
• Günde en az 5 porsiyon sebze/meyve yenmeli,
• Öğünlerde salata yenmeli,
• Kurubakalgiller sıklıkla tüketilmelidir (haftada 2-3 kez).

Kan şekerinin yüksek seyretmesinden dolayı böbrek hasarı tehlikesi altındaki diyabet hastaları böbreklerini iyi bir şekilde korumak için kan şekeri kontrolü sağlamanın dışında su tüketimlerine de çok dikkat etmelidir. Su yaşamımız için çok önemlidir. Su yediğimiz yiyeceklerde bulunan besin öğelerinin sindirimi, emilimi, taşınması ve metabolizması için gereklidir. Metabolizma sonucu oluşan zararlı atık maddelerin böbrekler yolu ile dışarı atılmasını sağlar. Su iştahı keser, aç karnına su içersek açlıktan dolayı oluşan mide kasılmaları azalır, daha az yemek yememizi sağlar. Su yağların yanması sonucu vücutta oluşan atık ürünlerin uzaklaştırılmasını sağlar. Su kabızlığı önler. Vücut az su alırsa ihtiyacını barsaklardan su çekerek karşılamaya çalışır ve kabızlık oluşur. Su dengesini sağlayabilmemiz için her gün en az 10 bardak(2 litre) su içmeliyiz.

Besin Değişim Grupları
Diyabetli kişilerin gereksinimi olan enerji ve besin öğelerinin miktarı belirlendikten sonra, beslenme programının düzenlenmesinde besin değişim listelerinden yararlanılır. Değişim listeleri; enerji ve besin öğeleri yönünden birbirine yakın olan yiyeceklerin aynı grupta toplanmasıyla oluşturulmuştur. Değişim grupları süt, et, ekmek, sebze, meyve, kurubaklagiller ve yağ olarak yedi gruptur:
Süt grubu: Süt, yoğurt, kefir
Et grubu: Et, balık, tavuk, hindi, yumurta, peynir, çökelek, lor
Kurubaklagil grubu: Kuru fasulye, nohut, barbunya, yeşil mercimek, börülce
Sebze grubu: Bütün sebzeler bu gruba dahildir. Yağsız salata serbest olarak kullanılabilir.
Meyve grubu: Bütün meyveler bu gruba dahildir.
Ekmek grubu: Ekmek, un ve unla hazırlanan yiyecekler, çorbalar, pilav, makarna, erişte bu gruba dahildir. Patates de ekmek grubuna dahildir.
Yağ grubu: Her türlü bitkisel yağlar, zeytin, kuruyemişler, yağlı tohumlar bu gruba dahildir.
Besin değişim gruplarında her grupta birbirinin yerine geçebilen yiyeceklerin adı, gram olarak miktarı ve pratik ölçüsü belirlenmiştir. Kişi, kendisine önerilen yiyeceği aynı grupta bulunan diğer seçenekler ile değiştirebilir.

Diyabetik ürünler
Üzerinde diyet ya da diyabetik yazan ürünler diyabetli bireyler tarafından serbest veya sınırsız tüketilebilecek kalorisiz besinler olarak algılanmaktadır. Örneğin diyet bisküvilerin içerisinde şeker yoktur ancak içeriğindeki un ve yağdan dolayı bir kalori değerine sahiptir. Ayrıca içeriği bilinmeyen bazı bitki ve yiyeceklerin kan şekerini düşüreceği fikriyle tüketilmesi doğru değildir. Bu tip uygulamalar sağlığınızı tehlikeye atmaktır.
Diyabette Egzersiz
Egzersiz ;
• Besinlerle alınan şekerin hücreler tarafından yakılmasını sağlayarak kan şekerini düşürür,
• Tansiyonu düşürür,
• Kilo kontrolünü sağlar,
• Eklem hareketlerini artırır,
• Kas gücünü artırır,
• Kan yağlarını düzenler,
• İyi huylu kolesterolü yükseltir,
• Kalp atım gücünü artırır.
Diyabetli bir bireyin egzersiz yaparken dikkat etmesi gerekenler !

• Yemekten bir saat sonra yapılmalıdır,
• Yemekten önce yapılan egzersiz hipoglisemiye(kan şekerinin aşırı düşmesi) neden olabilir,
• Egzersizden önce ve sonra kan şekeri mutlaka ölçülmelidir,
• Kan şekeri 100 mg/dl altında veya 250 mg/dl üstünde ise egzersiz ertelenmelidir,
• Egzersiz esnasında aktif olacak bölgeye insülin yapılmamalıdır. Örneğin; yürüyüş yapılacaksa bacak yerine kola insülin yapılabilir,
• Diyabetli kişi egzersiz yaparken tedbir amaçlı kan şekerini hızlı yükseltecek besinler (kesme şeker, meyve suyu ) bulundurmalıdır,
• Egzersiz sırasında baş dönmesi, sendeleme, bulantı, nefes darlığı ve göğüste ağrı olursa egzersiz sonlandırılmalıdır.

Sağlıklı günler dilerim.
Dyt.Ufuk ZERENTÜRK
Yazan
Bu makaleden alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir:
"Diyabet ve Beslenme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Ufuk ZERENTÜRK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Ufuk ZERENTÜRK'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
     Beğenin    
Facebook'ta paylaş Twitter'da paylaş Linkin'de paylaş Pinterest'de paylaş Epostayla Paylaş
Yazan Uzman
Dyt.Ufuk ZERENTÜRK
Kahramanmaraş (Online hizmet de veriyor)
Diyetisyen
TavsiyeEdiyorum.com Üyesi4 kez tavsiye edildi
Makale Kütüphanemizden
İlgili Makaleler Dyt.Ufuk ZERENTÜRK'ün Makaleleri
► Diyabet ve Beslenme Dyt.Gökhan ÇELİK
► Diyabet ve Beslenme Dyt.Zühal AYNACI BAYEL
TavsiyeEdiyorum.com Bilimsel Makaleler Kütüphanemizdeki 19,973 uzman makalesi arasında 'Diyabet ve Beslenme' başlığıyla benzeşen toplam 60 makaleden bu yazıyla en ilgili görülenleri yukarıda listelenmiştir.
► Değerli Besin Kinoa Aralık 2014
► Anne Sütü Eylül 2014
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.


16:25
Top