Değerli Besin Kinoa
DEĞERLİ BESİN KİNOA
Kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) tek yıllık, tohumla çoğalan (terofit) otsu bir bitkidir. Kurağa dayanıklılık sağlayan gelişmiş ve dallanmış kazık bir kökü vardır. Bitki boyu dik olarak 40-150 cm boylanır. Kalın, dik, odunsu sapları ve kazayağına benzeyen alternatif (sarmal) dizilişli geniş yaprakları vardır. Yapraklar loblu ya da dişli ve genellikle üçgen şeklindedir. Genç bitkiler üzerinde yapraklar genellikle yeşildir; ancak bitki olgunlaştıkça sarı, kırmızı veya mor renk alırlar. Çiçek topluluğu salkım oluşturur ve temmuz-ağustos aylarında çiçeklenir. Çiçekleri hermofrodittir, genellikle kendine tozlaşır, yabancı tozlaşma oranı %10-15’tir . Salkım üzerinde kümeler halinde oluşan tohumları 2-3 cm çapında yuvarlağımsıdır. 1000-tane ağırlığı çeşitlere göre 1.99 g ile 5.08 g arasında değişir.Tohumlar siyah, turuncu, pembe, kırmızı, sarı veya beyaz renkli olabilir. Tohum rengi kabuktaki saponin içeriğinden kaynaklanmaktadır. Embriyo pericarp içerisinde tohumun %60’ını oluşturur
Kinoa tek yıllık bir bitki olup, son yıllarda beslenme üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir türdür. Kinoa yetiştiriciliği, kullanımı ve faydaları hem bilimsel araştırmalarda hem de basın bültenlerinde sıkça yer almaya başlamıştır. Ülkemizde yeni yeni duyulmaya başlayan bu tür ABD’de yaklaşık 10 yıldır çok yaygın olarak tüketilmektedir. Birleşmiş Milletler tarafından 2013 yılı kinoa yılı olarak ilan edilmiştir. Kinoa bazı uzmanlara göre dünyadaki açlık sorununa çare olabilecek bitkilerden birisidir. Kinoa hem besin değeri hem de bozkır iklimine uyumu iyi bir bitkidir. Tohumlarının tahıl ve bakliyatlar gibi besin olarak kullanımı ve ticareti her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Tahıl yerine tüketilen kinoa günlük alınan protein miktarı ve kalitesinin yanında alınan posa miktarını da artırır. Küresel iklim değişikliği ve kuraklık gibi sebeplerden dolayı pirinç üretiminin azalması ve maliyetlerin artması kinoa gibi alternatif ürünlere yönelimi artırmıştır. Amerika kıtasında insan beslenmesinde asırlardır kullanılan bu bitki, Avrupa’da geleceğin besini olarak dikkat çekmektedir.
Kinoa tohumu son derece besleyici bir besinidir. Protein, kalsiyum, demir gibi mineraller ile E ve B vitaminlerince nispeten iyi bir kaynaktır. İnsanlarda doku gelişimi için gerekli 8 esansiyel aminoasidin tamamı bu bitkinin tohumunda bulunur. Lisin, sistein ve diğer tahıllarda düşük olan methionin aminoasitleri de son derece yüksektir. Bu yüzden kinoanın harika bir protein kaynağı olduğu kabul edilmektedir . Buğday, çavdar, yulaf, darı mısır ve pirinçten çok daha fazla protein içerir. Yağ oranı (% 6-7) da tahıllara göre yüksektir . Kinoa glüten içermediği için glütene duyarlılığı olan çölyak hastaları (glüten alerjisi) ve veganların (hayvansal ürün yemeyen) protein ve karbonhidrat ihtiyaçlarını karşılayan besleyici ve lezzetli bir besindir. Özellikle veganlar tarafından sıkça tercih edilmesinde yüksek ve kaliteli protein içeriği etkili olmuştur. Yüksek lif içeriği, midede bolca hacim kaplaması, tokluk hissi sağlaması ile de zayıflama diyetlerinde sıkça kullanılmaktadır.
Kinoa tohumlarının insan beslenmesinde kullanım şekilleri oldukça fazladır. Bu tohumlardan değişik çorbalar ve ekmek yapılmaktadır. ABD'de satılan kinoa çoğunlukla beyaz ve sarı renkli tohumu olan çeşitler olup, pirinç gibi pilav yapımında kullanılır. Aynı zamanda darı ile fermente edilerek bira benzeri içecekler üretilir. Haşlanmış kinoa tohumu salatalarda, sıcak güveçlerde ve yemeklerde kullanılır. Kinoanın unu ile makarna, krep, ekmek, bisküvi, kek ve kraker yapılır. Tohumları aperatif salata veya filizlendirilmiş şekilde yenilebilir. Kinoanın yaprakları da ıspanak gibi sebze olarak yenilebilir.
Kinoanın besin değeri ile ilgili çalışmaların büyük çoğunluğu tohum içeriği ve besin içeriği ile ilgilidir. Tohumunda % 5 yağ, % 60 karbonhidrat ve % 4 lif bulunur . Tohumları yağ oranı yönünden yağ bitkileri ile kıyaslandığında fakirdir, fakat tahıllardan zengindir. A, B, C, D ve K gibi neredeyse tüm vitaminleri içeren kinoada kolesterol bulunmaz . Protein oranı çeşitler arasında önemli farklılıklar göstermekle birlikte % 20’ye kadar çıkabilir . Kinoa tohumu bütün esansiyel amino asitleri içermektedir. Kinoa tüm elzem aminoasitleri içerdiği gibi glisemik yükü de düşük olduğu için çok önemli bir besin kaynağıdır. Diyette günlük alınması gereken posanın önemli bir kısmını içeren kinoanın 100 grında 6 gr lif bulunur. Hazırlanılması ve sindirilmesi kolay olduğu için yemeklere pratik bir şekilde ekleyip yemeğin besin kalitesini artırabilir. Kinoa vitamin ve mineral açısından da zengin bir besindir. Bol miktarda kalsiyum, fosfor ve demir içerir. Özellikle demir içeriği demir eksikliği anemisi olan bireylerde kullanımı için önem taşır. Ayrıca içerisinde E ve B vitaminlerini de barındırır.
Kinoa tohumları un şeklinde işlenerek ekmek, makarna ve diğer tüm unlu mamullerin yapımında, buğday veya diğer tahılların unları ile karıştırılarak kullanılabilir. Tane olarak pirinç gibi yemeklerde veya pilavlarda kullanılabilir veya çimlendirilen tohumlar kinoa filizi olarak salata ve soğuk yemeklerde kullanılabilir. Hasattan sonra tohumların saponin içerdiği için tadı acı olan kabuklarından ayrılması gerekir. Kinoa genellikle pirinç ile aynı şekilde pişirilir ve çok çeşitli yemeklerde kullanılır. Kinoa yaprakları, ıspanak gibi bir yapraklı sebze olarak da tüketilebilir, ancak bu şekilde satıldığı nadir görülür. Kinoa’yı pişirmeden önce akan suyun altında iyice yıkamak gerekir. Kinoa’nın ölçüsü 1:2 dir. 1 ölçü kinoa’ya 2 ölçü sıvı (su, süt, tavuk veya et suyu) katarak 15 dakika haşlayarak pişirilebilir. 1 ölçü kinoa piştikten sonra 3 ölçü kinoa oluşturur. Bir porsiyon kinoa kişi başına ¼ bardak pişmemiş kinoa olarak hesaplanabilir. ¼ bardak kinoa piştiğinde ½ bardak yemeye hazır kinoa elde edilir.
Sebze Kümeli Kinoa
İçindekiler:
Kinoa : 1,5 bardak
Su :3 bardak
Kırmızı soğan : 1 küçük boy
Kırmızı biber: 1 adet küçük, küçük doğranmış
Pul biber :1 çay kaşığı
Kabak :2 adet, incedilim kesilmiş
Mantar: 1 paket, ince dilim kesilmiş
Sarımsak : 2 diş
Maydanoz : 1 demet, ince kıyılmış
Tuz
Zeytinyağı 2 çorba kaşığı sebzeleri pişirmek için + 2 çorba kaşığı üzerine gezdirmek için
Hazırlanışı:
Kinoa’yı bol suda çok iyi yıkadıktan sonra su ile beraber tencereye koyunuz ve 15 dakika kadar haşlayınız ve bir çatal yardımıyla havalandırdıktan sonra tencenin kapağını kapatarak dinlenmeye bırakınız. Bir tavada 2 kaşık zeytinyağı ile soğanları öldürün ve sarımsağı katın, 2 dakika kadar daha pişirin. Tavaya maydanoz hariç diğer malzemeleri katarak 3-5 dakika kadar soteleyiniz. Sotelenmiş sebzelere tavanın altını kapadıktan sonra ince kıyılmış maydanozu da ekleyerek karıştırınız. Bir tabağa ilk önce bir metal yemek halkası koyun ve içine yarısına gelecek kadar kinoa katın, bir kaşık yardımı ile üzerini düzleştirin. Metal halka içerisindeki kinoa’nın üzerine sotelemiş sebzeleri yerleştirin. Metal halkayı yukarıya doğru çekerek tabaktan aldığınızda sebze kümeli kinoanız hazırdır.
Kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) tek yıllık, tohumla çoğalan (terofit) otsu bir bitkidir. Kurağa dayanıklılık sağlayan gelişmiş ve dallanmış kazık bir kökü vardır. Bitki boyu dik olarak 40-150 cm boylanır. Kalın, dik, odunsu sapları ve kazayağına benzeyen alternatif (sarmal) dizilişli geniş yaprakları vardır. Yapraklar loblu ya da dişli ve genellikle üçgen şeklindedir. Genç bitkiler üzerinde yapraklar genellikle yeşildir; ancak bitki olgunlaştıkça sarı, kırmızı veya mor renk alırlar. Çiçek topluluğu salkım oluşturur ve temmuz-ağustos aylarında çiçeklenir. Çiçekleri hermofrodittir, genellikle kendine tozlaşır, yabancı tozlaşma oranı %10-15’tir . Salkım üzerinde kümeler halinde oluşan tohumları 2-3 cm çapında yuvarlağımsıdır. 1000-tane ağırlığı çeşitlere göre 1.99 g ile 5.08 g arasında değişir.Tohumlar siyah, turuncu, pembe, kırmızı, sarı veya beyaz renkli olabilir. Tohum rengi kabuktaki saponin içeriğinden kaynaklanmaktadır. Embriyo pericarp içerisinde tohumun %60’ını oluşturur
Kinoa tek yıllık bir bitki olup, son yıllarda beslenme üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir türdür. Kinoa yetiştiriciliği, kullanımı ve faydaları hem bilimsel araştırmalarda hem de basın bültenlerinde sıkça yer almaya başlamıştır. Ülkemizde yeni yeni duyulmaya başlayan bu tür ABD’de yaklaşık 10 yıldır çok yaygın olarak tüketilmektedir. Birleşmiş Milletler tarafından 2013 yılı kinoa yılı olarak ilan edilmiştir. Kinoa bazı uzmanlara göre dünyadaki açlık sorununa çare olabilecek bitkilerden birisidir. Kinoa hem besin değeri hem de bozkır iklimine uyumu iyi bir bitkidir. Tohumlarının tahıl ve bakliyatlar gibi besin olarak kullanımı ve ticareti her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Tahıl yerine tüketilen kinoa günlük alınan protein miktarı ve kalitesinin yanında alınan posa miktarını da artırır. Küresel iklim değişikliği ve kuraklık gibi sebeplerden dolayı pirinç üretiminin azalması ve maliyetlerin artması kinoa gibi alternatif ürünlere yönelimi artırmıştır. Amerika kıtasında insan beslenmesinde asırlardır kullanılan bu bitki, Avrupa’da geleceğin besini olarak dikkat çekmektedir.
Kinoa tohumu son derece besleyici bir besinidir. Protein, kalsiyum, demir gibi mineraller ile E ve B vitaminlerince nispeten iyi bir kaynaktır. İnsanlarda doku gelişimi için gerekli 8 esansiyel aminoasidin tamamı bu bitkinin tohumunda bulunur. Lisin, sistein ve diğer tahıllarda düşük olan methionin aminoasitleri de son derece yüksektir. Bu yüzden kinoanın harika bir protein kaynağı olduğu kabul edilmektedir . Buğday, çavdar, yulaf, darı mısır ve pirinçten çok daha fazla protein içerir. Yağ oranı (% 6-7) da tahıllara göre yüksektir . Kinoa glüten içermediği için glütene duyarlılığı olan çölyak hastaları (glüten alerjisi) ve veganların (hayvansal ürün yemeyen) protein ve karbonhidrat ihtiyaçlarını karşılayan besleyici ve lezzetli bir besindir. Özellikle veganlar tarafından sıkça tercih edilmesinde yüksek ve kaliteli protein içeriği etkili olmuştur. Yüksek lif içeriği, midede bolca hacim kaplaması, tokluk hissi sağlaması ile de zayıflama diyetlerinde sıkça kullanılmaktadır.
Kinoa tohumlarının insan beslenmesinde kullanım şekilleri oldukça fazladır. Bu tohumlardan değişik çorbalar ve ekmek yapılmaktadır. ABD'de satılan kinoa çoğunlukla beyaz ve sarı renkli tohumu olan çeşitler olup, pirinç gibi pilav yapımında kullanılır. Aynı zamanda darı ile fermente edilerek bira benzeri içecekler üretilir. Haşlanmış kinoa tohumu salatalarda, sıcak güveçlerde ve yemeklerde kullanılır. Kinoanın unu ile makarna, krep, ekmek, bisküvi, kek ve kraker yapılır. Tohumları aperatif salata veya filizlendirilmiş şekilde yenilebilir. Kinoanın yaprakları da ıspanak gibi sebze olarak yenilebilir.
Kinoanın besin değeri ile ilgili çalışmaların büyük çoğunluğu tohum içeriği ve besin içeriği ile ilgilidir. Tohumunda % 5 yağ, % 60 karbonhidrat ve % 4 lif bulunur . Tohumları yağ oranı yönünden yağ bitkileri ile kıyaslandığında fakirdir, fakat tahıllardan zengindir. A, B, C, D ve K gibi neredeyse tüm vitaminleri içeren kinoada kolesterol bulunmaz . Protein oranı çeşitler arasında önemli farklılıklar göstermekle birlikte % 20’ye kadar çıkabilir . Kinoa tohumu bütün esansiyel amino asitleri içermektedir. Kinoa tüm elzem aminoasitleri içerdiği gibi glisemik yükü de düşük olduğu için çok önemli bir besin kaynağıdır. Diyette günlük alınması gereken posanın önemli bir kısmını içeren kinoanın 100 grında 6 gr lif bulunur. Hazırlanılması ve sindirilmesi kolay olduğu için yemeklere pratik bir şekilde ekleyip yemeğin besin kalitesini artırabilir. Kinoa vitamin ve mineral açısından da zengin bir besindir. Bol miktarda kalsiyum, fosfor ve demir içerir. Özellikle demir içeriği demir eksikliği anemisi olan bireylerde kullanımı için önem taşır. Ayrıca içerisinde E ve B vitaminlerini de barındırır.
Kinoa tohumları un şeklinde işlenerek ekmek, makarna ve diğer tüm unlu mamullerin yapımında, buğday veya diğer tahılların unları ile karıştırılarak kullanılabilir. Tane olarak pirinç gibi yemeklerde veya pilavlarda kullanılabilir veya çimlendirilen tohumlar kinoa filizi olarak salata ve soğuk yemeklerde kullanılabilir. Hasattan sonra tohumların saponin içerdiği için tadı acı olan kabuklarından ayrılması gerekir. Kinoa genellikle pirinç ile aynı şekilde pişirilir ve çok çeşitli yemeklerde kullanılır. Kinoa yaprakları, ıspanak gibi bir yapraklı sebze olarak da tüketilebilir, ancak bu şekilde satıldığı nadir görülür. Kinoa’yı pişirmeden önce akan suyun altında iyice yıkamak gerekir. Kinoa’nın ölçüsü 1:2 dir. 1 ölçü kinoa’ya 2 ölçü sıvı (su, süt, tavuk veya et suyu) katarak 15 dakika haşlayarak pişirilebilir. 1 ölçü kinoa piştikten sonra 3 ölçü kinoa oluşturur. Bir porsiyon kinoa kişi başına ¼ bardak pişmemiş kinoa olarak hesaplanabilir. ¼ bardak kinoa piştiğinde ½ bardak yemeye hazır kinoa elde edilir.
Sebze Kümeli Kinoa
İçindekiler:
Kinoa : 1,5 bardak
Su :3 bardak
Kırmızı soğan : 1 küçük boy
Kırmızı biber: 1 adet küçük, küçük doğranmış
Pul biber :1 çay kaşığı
Kabak :2 adet, incedilim kesilmiş
Mantar: 1 paket, ince dilim kesilmiş
Sarımsak : 2 diş
Maydanoz : 1 demet, ince kıyılmış
Tuz
Zeytinyağı 2 çorba kaşığı sebzeleri pişirmek için + 2 çorba kaşığı üzerine gezdirmek için
Hazırlanışı:
Kinoa’yı bol suda çok iyi yıkadıktan sonra su ile beraber tencereye koyunuz ve 15 dakika kadar haşlayınız ve bir çatal yardımıyla havalandırdıktan sonra tencenin kapağını kapatarak dinlenmeye bırakınız. Bir tavada 2 kaşık zeytinyağı ile soğanları öldürün ve sarımsağı katın, 2 dakika kadar daha pişirin. Tavaya maydanoz hariç diğer malzemeleri katarak 3-5 dakika kadar soteleyiniz. Sotelenmiş sebzelere tavanın altını kapadıktan sonra ince kıyılmış maydanozu da ekleyerek karıştırınız. Bir tabağa ilk önce bir metal yemek halkası koyun ve içine yarısına gelecek kadar kinoa katın, bir kaşık yardımı ile üzerini düzleştirin. Metal halka içerisindeki kinoa’nın üzerine sotelemiş sebzeleri yerleştirin. Metal halkayı yukarıya doğru çekerek tabaktan aldığınızda sebze kümeli kinoanız hazırdır.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Değerli Besin Kinoa" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Ufuk ZERENTÜRK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Ufuk ZERENTÜRK'ün izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
kinoa, kinoa bitkisi, kinoa besini, beslenmede kinoa, kinoanın faydaları, kinoanın yararları, kinoa tohumu, kinoanın besin değeri
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
