Yeme Bozuklukları
Yeme bozuklukları, yeme davranışlarında ciddi bozukluklarla karakterize, ölümle sonuçlanabilen bir psikiyatrik bozukluk grubudur. Aile yaklaşımı, kültürel etkenler, genler, modern ve ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda medyanın genç insanlara özellikle kadınlara gönderdiği aşırı inceliğin çekici olduğu ile ilgili mesajlar gibi pek çok etkinin hastalığın oluşmasına yol açtığını görülmektedir. Yeme bozukluğu olan kişilerin yemek ve kilo ilgili takıntıları vardır. Bunun yanı sıra bedenleri ve kiloları, gün içerisinde ne yedikleri, ne kadar yedikleri, aldıkları besinlerin kalori değerleri günlük düşüncelerinin önemli bir kısmını kapsar. Problemin temelinde yemek, kalori, kilo gibi kaygılardan çok daha fazlası vardır. Fakat doğru tedaviyle kişiler iyileşebilir.
En bilinen yeme bozuk¬lukları, Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza ve Tıkanırcasına aşırı yemedir. Bunların yanı sıra yiyecek olmayan maddelerin yenmesi anlamına gelen pika ve yenilen yemeğin yeniden ağza getirilerek yine çiğnenmesi gibi davranışlarla kendini gösteren ruminasyan bozukluğu, tüm dünyada psikiyatrik hastalıklar sınıflandırmasında yer alan yeme ile ilgili davranım sorunlarıdır. Bu hastalıklar ruhsal kaynaklıdır ve bedensel belirtiler ön planda gibi görünse de ciddi ruhsal sorunlarla birliktedir. Yeme bozukluklarında, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, madde kullanım bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi birçok psikiyatrik bozukluk eş tanı olarak bulunmaktadır.
Yeme bozukluklarının tedavisi genelde oldukça zaman alır. Kişiler tedavi süresince iniş çıkışlar yaşayabilirler. Yeme bozukluğu yerleştikçe tedavisi daha zor olacağı için tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar olumlu sonuç alınır. Genel olarak kabul edilen bir gerçek yeme bozukluklarının tedavisinde, psikoterapist, doktor, yeme uzmanı ve hemşire gibi farklı alandan çeşitli klinisyenlerin tedaviye katılmasıdır Çoğu hastada yeme bozukluğunun yanı sıra aynı zamanda tedavi edilmesi gereken depresyon, kaygı bozukluğu ve diğer psikiyatrik sorunlarda mevcuttur. Yeme bozukluğu, hem fiziksel hem de ruhsal olarak insanı tahrip eder, dolayısıyla bu tür rahatsızlığı olan insanların hemen doktora başvurması gerekir. Erken teşhis ve önlem almak kişinin daha çabuk iyileşmesini önemli ölçüde etkiler. Erken zamanlarda teşhis edilmeyen ve geç kalınan durumlarda yeme bozukluğu kronik bir hale gelebilir ve hastanın yaşamını tehdit edebilir.
En etkili tedavi yöntemi bir doktor ve yeme uzmanı ile birlikte psikoterapi ya da psikolojik danışmanlık almaktır. Tedavi kişiye özel olarak belirlenmelidir, çünkü tedavi hastalığın şiddetine ve hastanın özel sorunlarına, ihtiyaçlarına hitap etmelidir.
Psikolojik terapi hastanın hem yeme bozukluğuna hem de hastalığın altında yatan kişisel ve kültürel psikolojik etkenlere eğilmelidir. Hastanın hem kendisiyle hem de yiyeceklerle barış içinde ve sağlıklı bir şekilde nasıl yaşayacağını öğrenmesi gerekir.
1-ANOREKSİYA NERVOZA
Anoreksiya Nervozalı bir kişi olması gereken kilonun en az %15 kadar altındadır. Anoreksiya olan kişiler, hangi kiloda olurlarsa olsunlar kendilerini şişman görürler.
Kilo almaktan çok korkar, sık sık tartılır ve çok sıkı diyetler yaparak kilo vermeye çalışır. Kişi kilo kaybetme amacıyla özel davranış biçimleri geliştirir. Gereğinden fazla egzersiz yapar, bazen yediklerini kusarak veya laksatif ilaç (bağırsakları çalıştıran ilaç, müshil) kullanarak vücudundan atmaya çalışır. Diyet ilacı bağımlılığı, diuretik(vücuttan su atan ilaçlar) kullanımı kilo vermek için kullanılan diğer bir yöntem olarak kullanılır.
Anoreksiya, çok sıkı, sağlıksız bir diyet sonucu ciddi miktarda kilo kaybıyla kendini belli etmeye başlar. Anoreksiya, kadınlarda daha sık görülmesine rağmen erkeklerde de çoğalmaya başlamıştır. Zayıf olma saplantısı, şişmanlama korkusu anoreksiyanın en belirgin özellikleridir.
Besin yetersizliği yüzünden ölmek üzere olan anoreksiya nervozalı bir kişi vücudunun bazı bölgelerinde fazlalık olduğunu düşünebilir. Daha fazla kilo vermek, daha zayıf olmak temel arzudur. İstatistiklere göre bu kişilerin yaklaşık yüzde 10 ila yüzde 20si bu hastalıktan kaynaklanan bedensel rahatsızlıklar sonucu hayatını kaybeder.
Kişinin bir problemi olduğunu kabul edip, yardım almaya karar verdikten sonra tıbbi ve psikolojik tedavisine başlanması daha olumlu sonuçlar getirir. Yalnız, hayati tehlike taşıyan durumlarda kişilerin yakınları tarafından hastaneye kaldırılması veya tedaviye ikna edilmeye çalışılması, bazı durumlarda zorlanması da kaçınılmaz hale gelebilir.
2-BULUMİA NERVOZA
Bulimiya Nervoza olan bir kişi devamlı diyet ve egzersiz yapmasına rağmen normal kilonun çok az altında, normal kiloda, hatta normal kilosunun üzerinde olabilir. Normal kilonun altında bile olsa hiçbir zaman bir anoreksiya nervoza görüntüsü olmaz. Hasta yine zayıf bir beden sahip olmak istediği için anoreksiya nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek için çeşitli yollara başvurur. Bulimiya Nervroza olan bir kişi kısa bir zaman dilimi içerisinde, yarım saat ile 2 saat arası, binlerce kalorilik besin tüketip bunu kusma veya laksatif ilaç(müshil) kullanımı ile vücutlarından atmaya çalışır. Yemek yediği sırada kendini kontrolden çıkmış gibi hisseder ve yemek yeme krizlerini herkesten gizli tutarlar.
Genelde yeme, kusma veya müshil kullanımının sıklığı kişiden kişiye değişir. Eğer kişi haftada en az 1 kez üç ay süreyle kilo kontrolü amacı ile kusuyor, müshil veya idrar söktürücü ilaç alıyorsa bulimiya nervoza teşhisi konulabilir. Kusma ve/veya müshil kullanımının sıklığı ayda birden, haftada birkaç kereye, hatta kronik durumlarda günde birkaç kereye kadar varabilir. Tedavi edilmediği süre senelerce devam edebilir.
Bulimiya Nervoza olan bir kişi anoreksiya nervozdan farklı olarak daha sosyal, dışa dönük bir kişilik sergiler. Duygu durumundaki iniş çıkışlar gün içinde sık sık değişir. Genellikle ilgi çekmeyi, dikkati üzerine toplamayı sever. Özgüven problemi vardır. Alkol, madde ve alışveriş bağımlılığına da bu grup içinde oldukça sık rastlanır.
Bulimiya Nervoza; kronikleşmiş boğaz ağrısı, tükürük bezlerinde, boyunda ve yüzde şişkinlik, dişlerde çürüme, mide ve bağırsak hastalıkları, potasyum dengesizliğine bağlı kalp krizi riski, kaslarda yorgunluk ve kramplara sebep olur.
Bulimiya Nervoza vücuttaki sıvı dengesizliğine bağlı olarak gelişen ani kalp durmasına sebep olabilir. Bunun yanı sıra kusmadan kaynaklanan yemek borusundaki yırtılma da hayatı riske atan kanamalara neden olabilir.
3-TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Tıkınırcasına yeme bozukluğunun tanımlayıcı özelliği kişinin büyük miktarlarda yiyecek tükettiği ve yeme davranışı üzerinde kontrol kaybı hissettiği, tekrarlayan aşırı yeme dönemleriyle karakterizedir. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Bulimiadan farklı olarak kişi yemekten sonra yediklerini çıkartmaya yönelik herhangi bir (kusma, müshil kullanımı, kendini aç bırakma) yöntem kullanmaz. Bu nedenle de kiloludurlar.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu dünyada ve ülkemizde hızla yayılmaktadır. Anoreksiya ve Bulimiadan farklı olarak Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu erkeklerde de oldukça sık görülür.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu olan kişiler çoğu zaman duygularını bastırmak için yemeği kullanırlar. Yemek bir tür uyuşturucu gibidir ve duygusal anestezi sağlar. Günlük hayatın getirdiği stresle baş etmek, ilişki problemlerini çözmeyi ertelemek ve kişinin içindeki boşluğu doldurmak için en kolay ulaşılabilen araçtır. Tüm yeme bozukluklarındaki gibi, Tıkınırcasına yeme de ciddi bir sorundur ancak doğru tedaviyle iyileştirilebilirler.
En bilinen yeme bozuk¬lukları, Anoreksiya Nervoza, Bulimia Nervoza ve Tıkanırcasına aşırı yemedir. Bunların yanı sıra yiyecek olmayan maddelerin yenmesi anlamına gelen pika ve yenilen yemeğin yeniden ağza getirilerek yine çiğnenmesi gibi davranışlarla kendini gösteren ruminasyan bozukluğu, tüm dünyada psikiyatrik hastalıklar sınıflandırmasında yer alan yeme ile ilgili davranım sorunlarıdır. Bu hastalıklar ruhsal kaynaklıdır ve bedensel belirtiler ön planda gibi görünse de ciddi ruhsal sorunlarla birliktedir. Yeme bozukluklarında, duygudurum bozuklukları, anksiyete bozuklukları, madde kullanım bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi birçok psikiyatrik bozukluk eş tanı olarak bulunmaktadır.
Yeme bozukluklarının tedavisi genelde oldukça zaman alır. Kişiler tedavi süresince iniş çıkışlar yaşayabilirler. Yeme bozukluğu yerleştikçe tedavisi daha zor olacağı için tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar olumlu sonuç alınır. Genel olarak kabul edilen bir gerçek yeme bozukluklarının tedavisinde, psikoterapist, doktor, yeme uzmanı ve hemşire gibi farklı alandan çeşitli klinisyenlerin tedaviye katılmasıdır Çoğu hastada yeme bozukluğunun yanı sıra aynı zamanda tedavi edilmesi gereken depresyon, kaygı bozukluğu ve diğer psikiyatrik sorunlarda mevcuttur. Yeme bozukluğu, hem fiziksel hem de ruhsal olarak insanı tahrip eder, dolayısıyla bu tür rahatsızlığı olan insanların hemen doktora başvurması gerekir. Erken teşhis ve önlem almak kişinin daha çabuk iyileşmesini önemli ölçüde etkiler. Erken zamanlarda teşhis edilmeyen ve geç kalınan durumlarda yeme bozukluğu kronik bir hale gelebilir ve hastanın yaşamını tehdit edebilir.
En etkili tedavi yöntemi bir doktor ve yeme uzmanı ile birlikte psikoterapi ya da psikolojik danışmanlık almaktır. Tedavi kişiye özel olarak belirlenmelidir, çünkü tedavi hastalığın şiddetine ve hastanın özel sorunlarına, ihtiyaçlarına hitap etmelidir.
Psikolojik terapi hastanın hem yeme bozukluğuna hem de hastalığın altında yatan kişisel ve kültürel psikolojik etkenlere eğilmelidir. Hastanın hem kendisiyle hem de yiyeceklerle barış içinde ve sağlıklı bir şekilde nasıl yaşayacağını öğrenmesi gerekir.
1-ANOREKSİYA NERVOZA
Anoreksiya Nervozalı bir kişi olması gereken kilonun en az %15 kadar altındadır. Anoreksiya olan kişiler, hangi kiloda olurlarsa olsunlar kendilerini şişman görürler.
Kilo almaktan çok korkar, sık sık tartılır ve çok sıkı diyetler yaparak kilo vermeye çalışır. Kişi kilo kaybetme amacıyla özel davranış biçimleri geliştirir. Gereğinden fazla egzersiz yapar, bazen yediklerini kusarak veya laksatif ilaç (bağırsakları çalıştıran ilaç, müshil) kullanarak vücudundan atmaya çalışır. Diyet ilacı bağımlılığı, diuretik(vücuttan su atan ilaçlar) kullanımı kilo vermek için kullanılan diğer bir yöntem olarak kullanılır.
Anoreksiya, çok sıkı, sağlıksız bir diyet sonucu ciddi miktarda kilo kaybıyla kendini belli etmeye başlar. Anoreksiya, kadınlarda daha sık görülmesine rağmen erkeklerde de çoğalmaya başlamıştır. Zayıf olma saplantısı, şişmanlama korkusu anoreksiyanın en belirgin özellikleridir.
Besin yetersizliği yüzünden ölmek üzere olan anoreksiya nervozalı bir kişi vücudunun bazı bölgelerinde fazlalık olduğunu düşünebilir. Daha fazla kilo vermek, daha zayıf olmak temel arzudur. İstatistiklere göre bu kişilerin yaklaşık yüzde 10 ila yüzde 20si bu hastalıktan kaynaklanan bedensel rahatsızlıklar sonucu hayatını kaybeder.
Kişinin bir problemi olduğunu kabul edip, yardım almaya karar verdikten sonra tıbbi ve psikolojik tedavisine başlanması daha olumlu sonuçlar getirir. Yalnız, hayati tehlike taşıyan durumlarda kişilerin yakınları tarafından hastaneye kaldırılması veya tedaviye ikna edilmeye çalışılması, bazı durumlarda zorlanması da kaçınılmaz hale gelebilir.
2-BULUMİA NERVOZA
Bulimiya Nervoza olan bir kişi devamlı diyet ve egzersiz yapmasına rağmen normal kilonun çok az altında, normal kiloda, hatta normal kilosunun üzerinde olabilir. Normal kilonun altında bile olsa hiçbir zaman bir anoreksiya nervoza görüntüsü olmaz. Hasta yine zayıf bir beden sahip olmak istediği için anoreksiya nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek için çeşitli yollara başvurur. Bulimiya Nervroza olan bir kişi kısa bir zaman dilimi içerisinde, yarım saat ile 2 saat arası, binlerce kalorilik besin tüketip bunu kusma veya laksatif ilaç(müshil) kullanımı ile vücutlarından atmaya çalışır. Yemek yediği sırada kendini kontrolden çıkmış gibi hisseder ve yemek yeme krizlerini herkesten gizli tutarlar.
Genelde yeme, kusma veya müshil kullanımının sıklığı kişiden kişiye değişir. Eğer kişi haftada en az 1 kez üç ay süreyle kilo kontrolü amacı ile kusuyor, müshil veya idrar söktürücü ilaç alıyorsa bulimiya nervoza teşhisi konulabilir. Kusma ve/veya müshil kullanımının sıklığı ayda birden, haftada birkaç kereye, hatta kronik durumlarda günde birkaç kereye kadar varabilir. Tedavi edilmediği süre senelerce devam edebilir.
Bulimiya Nervoza olan bir kişi anoreksiya nervozdan farklı olarak daha sosyal, dışa dönük bir kişilik sergiler. Duygu durumundaki iniş çıkışlar gün içinde sık sık değişir. Genellikle ilgi çekmeyi, dikkati üzerine toplamayı sever. Özgüven problemi vardır. Alkol, madde ve alışveriş bağımlılığına da bu grup içinde oldukça sık rastlanır.
Bulimiya Nervoza; kronikleşmiş boğaz ağrısı, tükürük bezlerinde, boyunda ve yüzde şişkinlik, dişlerde çürüme, mide ve bağırsak hastalıkları, potasyum dengesizliğine bağlı kalp krizi riski, kaslarda yorgunluk ve kramplara sebep olur.
Bulimiya Nervoza vücuttaki sıvı dengesizliğine bağlı olarak gelişen ani kalp durmasına sebep olabilir. Bunun yanı sıra kusmadan kaynaklanan yemek borusundaki yırtılma da hayatı riske atan kanamalara neden olabilir.
3-TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Tıkınırcasına yeme bozukluğunun tanımlayıcı özelliği kişinin büyük miktarlarda yiyecek tükettiği ve yeme davranışı üzerinde kontrol kaybı hissettiği, tekrarlayan aşırı yeme dönemleriyle karakterizedir. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Bulimiadan farklı olarak kişi yemekten sonra yediklerini çıkartmaya yönelik herhangi bir (kusma, müshil kullanımı, kendini aç bırakma) yöntem kullanmaz. Bu nedenle de kiloludurlar.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu dünyada ve ülkemizde hızla yayılmaktadır. Anoreksiya ve Bulimiadan farklı olarak Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu erkeklerde de oldukça sık görülür.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu olan kişiler çoğu zaman duygularını bastırmak için yemeği kullanırlar. Yemek bir tür uyuşturucu gibidir ve duygusal anestezi sağlar. Günlük hayatın getirdiği stresle baş etmek, ilişki problemlerini çözmeyi ertelemek ve kişinin içindeki boşluğu doldurmak için en kolay ulaşılabilen araçtır. Tüm yeme bozukluklarındaki gibi, Tıkınırcasına yeme de ciddi bir sorundur ancak doğru tedaviyle iyileştirilebilirler.
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Yeme Bozuklukları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Uzm.Psk.Dnş.Havva BAYAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Uzm.Psk.Dnş.Havva BAYAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
66 Beğeni 
Yazan Uzman
|
anoreksiya nevroza, bulimiya nevroza, tıkanırcasına yeme bozukluğu, bulimiya, pika, ruminasyon, yeme bozuklukları
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
