Çocuklarda Davranış Bozukluğu: Nedenleri, Sonuçları ve Tedavisi
ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ BOZUKLUĞU,NEDENLERİ,SONUÇLARI VE TEDAVİSİ
Davranış bozukluğu; çocuklarda, genel nüfusta yaygınlığına bakılacak olursa ülkemizde azımsanmayacak oranlarda olduğu görülmüştür.Bunların sebeplerine bakılacak olursa en başta gelen sebeplerden biride anne baba tutum farklılıkları ve parçalanmış ailelerde büyüyen çocuklarda olduğu görülmüştür.
Yapılan araştırmalarda;parçlanmış aillerde büyüyen çocuklarda kleptomani gibi,enürezis,yalan söyleme,pc bağımlılığı gibi davranış sorunlarının ortaya çıktığı görülmüştür.
Davranış bozuklukları çocuğun çeşitli ruhsal ve bedensel nedenlere bağlı, iç çatışmalarını davranışlarına aktarması sonucu ortaya çıkar Hırçınlık, sinirlilik, saldırganlık, inatçılık, yalan, çalma, küfür gibi davranışlar davranış bozukluklarına girer
Bir çocuğun davranışının bozukluk sayılabilmesi için bazı ölçütler gerekir Bu ölçütler:
1-yaşa uygunluk:
Bir çocuğun davranışının bozukluk sayılabilmesi için bazı ölçütler gerekir Bu ölçütler:
1-yaşa uygunluk:
Her gelişim döneminin kendine özgü davranışları vardır Bu nedenle çocuğun içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini iyi bilmek gerekir Ör; 2 yaş çocuğu negativist,hareketlidir ve istenilen Şeyi yapmaz Freud'un anal, Erikson'un özerkliğe karşı kuşku ve utanç dönemine rastlayan bu yaşlarda çocuk, özerk bir birey olduğunu öğrenirKendisi istemeyince altının değiştirilmesini istemez, öpülmeyi reddeder
3-5 yaş çocuğu dikkat çekmek isterHayal dünyası çok geniş olduğu için inanılmaz öyküler anlatabilirHenüz yalanla yalan olmayanı ayırt edemezler Bu nedenle bu yaşlardaki çocukların anlattıkları yalan olarak kabul edilmezken, 11-14 yaşlarındaki çocuklarda görülen yalan normalden sapan bir davranış olarak kabul edilir
2-Yoğunluk:
3-5 yaş çocuğu dikkat çekmek isterHayal dünyası çok geniş olduğu için inanılmaz öyküler anlatabilirHenüz yalanla yalan olmayanı ayırt edemezler Bu nedenle bu yaşlardaki çocukların anlattıkları yalan olarak kabul edilmezken, 11-14 yaşlarındaki çocuklarda görülen yalan normalden sapan bir davranış olarak kabul edilir
2-Yoğunluk:
Bir davranışın bozukluk olarak kabul edilmesindeki 2 Ölçüt yoğunlukturÖr; 5 yaş çocuğunda öfke ve huysuzluk doğalken, bu davranış başkasına fiziki zarar verme Şekline dönüşürse, davranış bozukluğu kategorisine girer
3-Süreklilik:
3-Süreklilik:
Çocuğun belirli bir davranış türünü ıısrarlı bir biçimde ve uzun zaman devam ettirmesidir
4-Cinsel rol beklentileri:
4-Cinsel rol beklentileri:
Erkeklerde kızlara oranla daha saldırgan olmaları beklenirken, davranışları ile erkeklere benzer saldırgan davranan kızların davranışları normalden sapan davranış kategorisine girer
GENEL OLARAK DAVRANIŞ BOZUKLUKLARININ NEDENLERI
-Dikkat çekmek:Çocuğa gerekli sevgi ve ilgi gösterilmediğinde yada yeterli zaman ayrılmadığında dikkat çekmek için davranış bozukluklarına yönelir
-Ebeveynlere karşı güç kazanma isteği:
-Intikam alma isteği: Özellikle dayak yiyen,sevgi verilmeyen çocuk ana-babasından intikam almak isteraşırı otoriter ve baskıcı tutum, katı disiplin ana-babaya karşı öfke ve nefret duygularının gelişmesine ve buna parelel olarak başkaldırıcı bir bireyin oluşmasına neden olur
-Yetersizlik:Çocuğun kendine güvensiz olması davranış bozukluklarına neden olur Anne-babanın aşırı koruyucu, hoşgörülü tutumu, gerektiğinden fazla özen gösterilmesi fazla kontrol anlamına gelir Sonuçta çocuk diğer kimselere aşırı bağımlı, kendine güveni olmayan, duygusal olarak çabuk kırılan bir kişi olurBu durum çocuğun kendi kendisine yetmesine olanak vermez ve davranış bozukluklarına neden olur
DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARLA OLUMLU ILIŞKI NASIL KURULUR?
1-karşılıklı saygı:
GENEL OLARAK DAVRANIŞ BOZUKLUKLARININ NEDENLERI
-Dikkat çekmek:Çocuğa gerekli sevgi ve ilgi gösterilmediğinde yada yeterli zaman ayrılmadığında dikkat çekmek için davranış bozukluklarına yönelir
-Ebeveynlere karşı güç kazanma isteği:
-Intikam alma isteği: Özellikle dayak yiyen,sevgi verilmeyen çocuk ana-babasından intikam almak isteraşırı otoriter ve baskıcı tutum, katı disiplin ana-babaya karşı öfke ve nefret duygularının gelişmesine ve buna parelel olarak başkaldırıcı bir bireyin oluşmasına neden olur
-Yetersizlik:Çocuğun kendine güvensiz olması davranış bozukluklarına neden olur Anne-babanın aşırı koruyucu, hoşgörülü tutumu, gerektiğinden fazla özen gösterilmesi fazla kontrol anlamına gelir Sonuçta çocuk diğer kimselere aşırı bağımlı, kendine güveni olmayan, duygusal olarak çabuk kırılan bir kişi olurBu durum çocuğun kendi kendisine yetmesine olanak vermez ve davranış bozukluklarına neden olur
DAVRANIŞ BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARLA OLUMLU ILIŞKI NASIL KURULUR?
1-karşılıklı saygı:
Azarlamak, bağırmak, vurmak, susturmak,tutarsız davranmak çocuğa saygısızlığın göstergesidir Her ana-baba çocuklarına saygı göstermeyi öğrenmelidir Her çocuk ayrı bir birey olarak ele alnıp, fikirleri sorulmalı ve fikirlerine saygı gösterilmelidir
2-Çocuğa zaman ayırmak:
2-Çocuğa zaman ayırmak:
Çocukla ilgilenmek, zaman ayırmak gerekir Birlikte geçirilecek zaman nicelik değil, nitelik olarak önemlidir Birlikte çocuğun hoşlanacağı faaliyetler yapılabilir
3-Cesaretlendirme:
3-Cesaretlendirme:
Çocuğun kendine güvenmesini istiyorsa önce anne-baba çocuğa güvenmelidir Çocuğun çabasını övmeli ve yüreklendirmelidir Cesaretlendirme çocuğun kendini değerli algılayabilmesi için çok önemlidircesaretlendirme çocuğu olduğu gibi kabul edip, kendi olduğu için değer vermedir
4-Sevgiyi anlatmak:
4-Sevgiyi anlatmak:
Çocuğun kendini güvenli hissedebilmesi için, en azındansevildiğini bilmesi ve sevmesi gerekir
SALDIRGANLIK
Saldırganlık küçük çocuklarda normal bir tepki biçimidirÇocuğun güvenlik,mutluluk yada başka bir gereksiniminin Şekil değiştirerek başka bir biçimde ortaya çıkmasıdırSaldırganlığı kişisel bir yaralanmanın bir başka Şekilde sonuçlanması olarak tanımlayabilirizBu yaralanma sonucunda çocuğun akranlarına vurması, ısırması, eşyaları fırlatması,tekmelemesi, tükürmesi ve zarar vermeyi amaçlayan tehditler Şeklinde sözel saldırılarda bulunmasıdır
Sürekli ve aşırı biçimde saldırgan olan çocuk sinirli, anlaşılmaz, eyleme hazır ve aşırı geçimsizdirılişkileri gergin ve sürtüşmelidir Hemen parlar ve kavgaya hazırdır Durmadan kuralları çiğner ve ceza görür Bu çocuklar cezadan etkilenmez yada kısa süreli etkilenmiş gibi görünürler Olağan anlaşmazlıkları bile bilek gücüyle çözmeye çalışırlarTepkileri ölçüsüz ve durumla orantısızdır Öfkesini yenemez ve hep kendini haklı çıkarmaya çalışır Bu çocuklar evde okulda sürekli sorun yaratırlar ve yetişkinlerle sürekli çatışma içindedirler Genellikle erkek çocuklar daha saldırgandırlar
SALDIRGANLIĞIN NEDENLERI
1-Saldırgan davranışların ebeveynler tarafından ödüllendirilmesi Geleneksel kültürün erkek çocuğun saldırganlığını onaylaması(Ör: parkta iki çocuk birbirini döver Biri daha çok dayak yerse, annesinin çocuğunun kendisini savunamadığı düşüncesiyle üzülmesi)
2-Çocuğun yetişkinlerden katı ceza, anlayışsızlık ve yetersiz sevgi görmesi
3-Babanın uzun süreli yokluğunda, annenin sürekli çocuğun etrafında olmasıyla ortaya çıkan feministik ortam
4-TV Ve kitle iletişimim araçlarının olumsuz etkisi(Kurtlar Vadisi örneği ver)
5-Ana-baba tutumlarının olumsuzluğu, çocukla aralarındaki iletişimin iyi olmaması
6-Çocuğun ana-babasından dayak yemesi
7-Beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi fizyolojik sorunlar
SALDIRGAN DAVRANIŞLARI NASIL ÖNLEYEBILIRIZ?
1-herşeyden önce ana-baba çocuğa saldırganlık modeli olmamalıdır(Evde dayak yiyen bir çocuk varsa kardeşini dövüyor Kardeşi yoksa okulda en ufak bir sorunda arkadaşına vuruyor Yada hayvanlara eziyet ediyor)Çünkü dayak herkes için olumsuz duygular yaratır
2-Çok fazla saldırgan davranışlara tolerans gösterilmemelidirÇocuğun istekleri bu tip davranışlar yapınca yerine getiriliyorsa, çocuk isteklerini yaptırmada araç olarak görmeye başlar Bu yolla istekleri yerine getirilmemelidirSaldırgan davranışlar ödüllendirilmemeli ve onun bu davranışının istenmeyen bir davranış olduğu hemen gösterilmelidir
3-Saldırgan davranışlar kesinlikle dayakla cezalandırılmamalıdırAna-babanın ligisi sevgisi azaldığında ve fiziksel cezalar uzun süre devam ettiğinde, çocukta saldırgan, asi, sorumsuz davranışlar gelişir Saldırgan davranışlar ortaya çıktığında, yetişkinler sakin davranmalı, anormal duygusal tepkiler yerine ben dilini kullanmalıdır(Böyle davrandığın için üzüldüm) Dayak saldırgan davranışın hemen bitiminde uygulandığı zaman, onun hemen kesilmesini sağlayabilir ancak,çocukta düşmanca duygular geliştirir
4-Çocuk gergin ve sinirliyken onunla tartışmamalı, sakinleşmesini beklemeli ve daha sonra davranışı ile ilgili konuşulmalıdır
5-Çocuğa sosyal olgunluğuna uygun çeşitli sorumluluklar verilmeli, başarabileceği kadarıyla bir çok Şeyleri başlatıp, bitirmesi sağlanmalıdır Çocuk başarma duygusunu yaşamalıdır
6-Çocuğa bu davranışın dezavantajları gösterilmelidirSaldırgan davranışları ile isteklerini elde edemeyeceğini, istediği Şeyleri kaybettiğini görmeli ve yaşamalıdır
7-Olumlu davranışı pekiştirme: Ana-baba ve diğer yetişkinler çocuğun olumlu davranışını görüp, olumsuz davranışı görmemezlikten gelmelidirÇocuk bu davranışı yapmadığında sözel olarak ödüllendirilmelidir Ör:10dk Kavga etmeden ve bağırmadan oynadığında bu sözel olarak ödüllendirme
8-Çocuğun dışarıda oynamasına izin verme, bu çocuğun gerilimini azaltır ve enerjisini boşaltma imkanı sağlar
9-Saldırgan davranış diğer çocukların güvenliğini ciddi bir Şekilde tehdit etmedikçe bu davranışın üstünde durmamak gerekir
10-Kendi kendine konuşma:Çoocuk oldukça dürtüsel davranıyorsa ve onun bu yönünü kontrol etmede güçlük yaşanıyorsa;çocuğa başkalarına vuracağı zaman, kendi kendini engelleyici cümleler söylemesi öğretilebilirÖr:10'na kadar say ve ona vurma gibi
11-Çocuk saldırgan modellerle karşı karşıya getirilmemelidirTVdeki Şiddet içeren proğramları seyretmesi engellenmelidirEğer kesinlikle engel olunamıyorsa, ana-baba çocukla birlikte seyrederek Şiddetin sonuçlarını tartışabilirlerAyrıca bu Şiddet filmlerinin gerçek yaşamın modeli değil, kurmaca olduğu çocuğa anlatılabilir
12-Kızgınlıktan kurtulmak için alternatifler bulunabilir Yumruklanabilen kil, çakılabilen çiviler,resim çizme, boyama çocuğun kızgınlık duygularını kontrol altına almayı sağlayabilir Ayrıca futbol,basketbol gibi sporlar kabul gören çıkış yollarıdır
13-Her yaş ve dönemde çocuğun temel ihtiyaçları zamanında yerine getirilmelidir
14-Bu çocukların özellikle baba ile daha çok birlikte olması sağlanmalıdır
15-Anne-babalar bu çocuklarla iletişim kurarken ben dilini kullanmalıdırÖr:Böyle kavga ettiğin zaman rahatsız oluyorum, üzülüyorum gibikişiler duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını davranış anında dile getirmelidir.
SALDIRGANLIK
Saldırganlık küçük çocuklarda normal bir tepki biçimidirÇocuğun güvenlik,mutluluk yada başka bir gereksiniminin Şekil değiştirerek başka bir biçimde ortaya çıkmasıdırSaldırganlığı kişisel bir yaralanmanın bir başka Şekilde sonuçlanması olarak tanımlayabilirizBu yaralanma sonucunda çocuğun akranlarına vurması, ısırması, eşyaları fırlatması,tekmelemesi, tükürmesi ve zarar vermeyi amaçlayan tehditler Şeklinde sözel saldırılarda bulunmasıdır
Sürekli ve aşırı biçimde saldırgan olan çocuk sinirli, anlaşılmaz, eyleme hazır ve aşırı geçimsizdirılişkileri gergin ve sürtüşmelidir Hemen parlar ve kavgaya hazırdır Durmadan kuralları çiğner ve ceza görür Bu çocuklar cezadan etkilenmez yada kısa süreli etkilenmiş gibi görünürler Olağan anlaşmazlıkları bile bilek gücüyle çözmeye çalışırlarTepkileri ölçüsüz ve durumla orantısızdır Öfkesini yenemez ve hep kendini haklı çıkarmaya çalışır Bu çocuklar evde okulda sürekli sorun yaratırlar ve yetişkinlerle sürekli çatışma içindedirler Genellikle erkek çocuklar daha saldırgandırlar
SALDIRGANLIĞIN NEDENLERI
1-Saldırgan davranışların ebeveynler tarafından ödüllendirilmesi Geleneksel kültürün erkek çocuğun saldırganlığını onaylaması(Ör: parkta iki çocuk birbirini döver Biri daha çok dayak yerse, annesinin çocuğunun kendisini savunamadığı düşüncesiyle üzülmesi)
2-Çocuğun yetişkinlerden katı ceza, anlayışsızlık ve yetersiz sevgi görmesi
3-Babanın uzun süreli yokluğunda, annenin sürekli çocuğun etrafında olmasıyla ortaya çıkan feministik ortam
4-TV Ve kitle iletişimim araçlarının olumsuz etkisi(Kurtlar Vadisi örneği ver)
5-Ana-baba tutumlarının olumsuzluğu, çocukla aralarındaki iletişimin iyi olmaması
6-Çocuğun ana-babasından dayak yemesi
7-Beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi fizyolojik sorunlar
SALDIRGAN DAVRANIŞLARI NASIL ÖNLEYEBILIRIZ?
1-herşeyden önce ana-baba çocuğa saldırganlık modeli olmamalıdır(Evde dayak yiyen bir çocuk varsa kardeşini dövüyor Kardeşi yoksa okulda en ufak bir sorunda arkadaşına vuruyor Yada hayvanlara eziyet ediyor)Çünkü dayak herkes için olumsuz duygular yaratır
2-Çok fazla saldırgan davranışlara tolerans gösterilmemelidirÇocuğun istekleri bu tip davranışlar yapınca yerine getiriliyorsa, çocuk isteklerini yaptırmada araç olarak görmeye başlar Bu yolla istekleri yerine getirilmemelidirSaldırgan davranışlar ödüllendirilmemeli ve onun bu davranışının istenmeyen bir davranış olduğu hemen gösterilmelidir
3-Saldırgan davranışlar kesinlikle dayakla cezalandırılmamalıdırAna-babanın ligisi sevgisi azaldığında ve fiziksel cezalar uzun süre devam ettiğinde, çocukta saldırgan, asi, sorumsuz davranışlar gelişir Saldırgan davranışlar ortaya çıktığında, yetişkinler sakin davranmalı, anormal duygusal tepkiler yerine ben dilini kullanmalıdır(Böyle davrandığın için üzüldüm) Dayak saldırgan davranışın hemen bitiminde uygulandığı zaman, onun hemen kesilmesini sağlayabilir ancak,çocukta düşmanca duygular geliştirir
4-Çocuk gergin ve sinirliyken onunla tartışmamalı, sakinleşmesini beklemeli ve daha sonra davranışı ile ilgili konuşulmalıdır
5-Çocuğa sosyal olgunluğuna uygun çeşitli sorumluluklar verilmeli, başarabileceği kadarıyla bir çok Şeyleri başlatıp, bitirmesi sağlanmalıdır Çocuk başarma duygusunu yaşamalıdır
6-Çocuğa bu davranışın dezavantajları gösterilmelidirSaldırgan davranışları ile isteklerini elde edemeyeceğini, istediği Şeyleri kaybettiğini görmeli ve yaşamalıdır
7-Olumlu davranışı pekiştirme: Ana-baba ve diğer yetişkinler çocuğun olumlu davranışını görüp, olumsuz davranışı görmemezlikten gelmelidirÇocuk bu davranışı yapmadığında sözel olarak ödüllendirilmelidir Ör:10dk Kavga etmeden ve bağırmadan oynadığında bu sözel olarak ödüllendirme
8-Çocuğun dışarıda oynamasına izin verme, bu çocuğun gerilimini azaltır ve enerjisini boşaltma imkanı sağlar
9-Saldırgan davranış diğer çocukların güvenliğini ciddi bir Şekilde tehdit etmedikçe bu davranışın üstünde durmamak gerekir
10-Kendi kendine konuşma:Çoocuk oldukça dürtüsel davranıyorsa ve onun bu yönünü kontrol etmede güçlük yaşanıyorsa;çocuğa başkalarına vuracağı zaman, kendi kendini engelleyici cümleler söylemesi öğretilebilirÖr:10'na kadar say ve ona vurma gibi
11-Çocuk saldırgan modellerle karşı karşıya getirilmemelidirTVdeki Şiddet içeren proğramları seyretmesi engellenmelidirEğer kesinlikle engel olunamıyorsa, ana-baba çocukla birlikte seyrederek Şiddetin sonuçlarını tartışabilirlerAyrıca bu Şiddet filmlerinin gerçek yaşamın modeli değil, kurmaca olduğu çocuğa anlatılabilir
12-Kızgınlıktan kurtulmak için alternatifler bulunabilir Yumruklanabilen kil, çakılabilen çiviler,resim çizme, boyama çocuğun kızgınlık duygularını kontrol altına almayı sağlayabilir Ayrıca futbol,basketbol gibi sporlar kabul gören çıkış yollarıdır
13-Her yaş ve dönemde çocuğun temel ihtiyaçları zamanında yerine getirilmelidir
14-Bu çocukların özellikle baba ile daha çok birlikte olması sağlanmalıdır
15-Anne-babalar bu çocuklarla iletişim kurarken ben dilini kullanmalıdırÖr:Böyle kavga ettiğin zaman rahatsız oluyorum, üzülüyorum gibikişiler duygu, düşünce ve ihtiyaçlarını davranış anında dile getirmelidir.
SONUÇ:Çocuklarda davranış bozukluğu,çocuk uzmanı,çocuk psikyatristi,çocuklarla ilgili alanında kendini yetiştirmiş psikologlarca,psikoterapi ve farmakolojik tedavilerle olumlu sonuçlar alınmıştır.
PSİKOLOG ALİ GÜLNAR
KASIM 2010
MERSİN
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Çocuklarda Davranış Bozukluğu: Nedenleri, Sonuçları ve Tedavisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Ali GÜLNAR'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Ali GÜLNAR'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
çocuklarda yalan söyleme, çocuklarda kleoptamani, çocuklarda öfke nöbetleri, enürezis, saldırganlığın nedenleri, çocukta davranış, çocukta davranış bozukluğu, çocukta davranış bozuklukları, çocukta yalan, çocukta hırsızlık, çocukta öfke, davranış bozukluğunun nedenleri, davranış bozukluğunun tedavisi
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
