Kestane ve Turp Hakkında Bilmediklerimiz
Kestane ve Turp hakkında bilmediklerimiz.
Kayın (Fagaceae) ailesinden Castanea cinsini oluşturan ağaçların ve bu ağaçların yenilebilen tohumlarına kestane adı verilmektedir. Daha çok Güney Avrupa ile Güneybatı ve Doğu Asyada kullanılmaktadır. Buğday yetişmeyen bölgelerde kestanenin temel karbonhidrat kaynağı olarak kullanıldığını görmekteyiz. Doğal şartlar altında yetiştirilen, tarımsal ilaç, suni gübre kullanılmayan organik bir tarım ürünü olan kestane beslenmede çok eski dönemlerden beri kullanılmaktadır. Kaynaklar osmanlı mutfağında sıklıkla kullanıldığını göstermektedir. 12 tür kestane ağacı vardır. Ülkemizde yetişen kestane “C.Sativa” olarak adlandırılmaktadır. İyi nitelikli bir kestane 2,5 cm. genişlikte ve 15-20 gram ağırlığındadır. Kuzu kestanesi adı verilen türü ülkemizde en sık kullanılanıdır ve genişliği,ağırlığı bu ölçülerden daha küçüktür.
Kestane, közlenmiş yada haşlanmış olarak tüketilir. Aynı zamanda bazı çörek, kek ve pasta çeşitlerinde, reçel olarak, kestane şekeri olarak yada yemeklerde garnitür olarak kullanılmaktadır. Kestanenin 100 gramında ortalama194 kalori vardır. Diğer besin öğeleri 100 gram kestane için Protein 2,9 gram,karbonhidrat 42,1 gram, yağ 1,5 gram, lif 1 gram, fosfor 88 mg, kalsiyum 27 mg.demir 1,7 mg. sodyum 6 mg. potasyum 454 mg dır. Az miktarda B1, B2, B3vitaminleri bulunur. Sonbahar ve kış döneminde artan enerji gereksinimini karşılamak için şekere alternatif olarak kullanabileceğimiz iyi bir seçenektir. 100 gram şekerli bir yiyecek yada içecek tükettiğinizde alacağınız enerji ortalama 400 kalori iken 100 gram kestane tüketerek yarısı kadar enerji sağlamış olursunuz üstelik içeriğinde bulunan vitamin ve mineraller sizin daha sağlıklı ve zinde bir gün geçirmenize destek olacaktır. Sodyum ve Potasyum iyonlarının vücut sıvılarındaki yoğunluklarının uygun şekilde olması sinirlerin uyarılması ve kas dokusu için önemlidir.İçerdiği yüksek potasyum değeri nedeni ile potasyumdan sınırlı diyetlerde kullanılmamalıdır. 3 adet kestane 1 dilim ekmeğe eşit miktarda kalori sağlar bu nedenle tüketilirken dikkat edilmelidir. Laktoz intoleransı olanlarda yada başka bir deyişle süt şekeri diye bildiğimiz laktozun sindirilemediği durumlarda kestane unu dengeleyici bir seçenek olarak kullanılabilir. Kestane unu ayrıca, ekmek yapımında, corn flakes türü ürünlerin hazırlanmasında da kullanılmaktadır.
Kestane balı tıpkı meyvesi gibi koyu kahve renklidir. Kristalleşmesi yavaş ve kristalleştiğinde de çok ince granüller oluşturur. Koyu kahve renkli,buruk, kestaneye özgü tadı ve kokusu olan kestane balı, antiseptik özelliğiyle tanınır. Ülkemizde çok yaygın kullanımı yoktur.
Kestane önemli bir karbonhidrat kaynağı olmakla beraber içerdiği lif nedeniyle posa kaynağı olarak da tüketebileceğimiz bir yiyecektir. Peki posa nedir ve vücudumuzda ne işe yarar. Bitki ve hücre duvarlarını oluşturan nişasta olmayan polisakkaritler ve sindirilmeyen oligosakkaritler posa olarak adlandırılır.Başka bir deyişle gıdalarla alınan bitki ve bitki kökenli besinlerden vücudun sindiremediği komplex yapılara posa adı verilir. Diyet posası suda çözünür yada çözünmez olarak iki grup altında incelenir. Diyetle alınan posanın çoğunluğu görünmez posadır. Posa içeriği en yüksek doğal besin grubu baklagillerdir,bunları sert kabuklu meyveler, kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri, sebze ve meyveler izler. Kabuğu soyulmadan yenilen meyvelerin posa oranı kabuğu soyularak yenilen meyvelerden daha yüksektir. Sebzelerden bezelye ve taze fasulye posa oranı yüksek sebzeler olarak kabul edilir.
Diyet posası günlük 25-30 gm arasında değişmektedir. Bireylerde posa oranı artırılırken sıvı oranının artırılması da önemlidir. Diyetle alınan posa sağlıklı yaşamın sürdürülebilmesi, hastalıklardan korunma ve bazı hastalıkların tıbbi beslenme tedavisinde kullanılabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı hastalık durumları dışında sağlıklı yaşamın sürdürülmesi için diyet posası doğal besinlerin tüketimiyle sağlanmalıdır. Tam tahıllı ürünler, kurubaklagiller,kabuklu yenilebilen meyveler ve tüm sebzeler genel anlamada posa alımında bize yardımcı besinlerdir. Özellikle kolon-rektum kanserleri sıklığı ve ölüm oranları arasında yapılan karşılaştırmalı çalışmalar diyet posasının kolon kanserinden korunmada etkili olduğunu göstermektedir. Yine aynı şekilde diyet posası alımı ile meme kanseri arasında ilişki olduğu ve yüksek diyet posası tüketiminin meme kanseri riskini azalttığını göstermektedir. Posa içeriği yüksek tahıl, baklagil sebze ve meyve tüketiminin prostat ve diğer kanserlerin oluşumunu azalttığını göstermektedir.Glisemik indeksi düşük, posa içeriği yüksek tam tahıl ve kurubaklagilleri çok tüketen topluluklarda insülin’e bağımlı olmayan Tip 2 diyabet sıklığının düşük olduğu da bilinmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde geleneksel beslenme tarzının değişmesi ve yüksek posalı diyetin yerini işlem görmüş (hazır gıdalar) yada arındırılmış (beyaz un vb) gıdaların artması sonucu diyabet sıklığının arttığı bilinmektedir. Özellikle posa içeriği yüksek kurubaklagil ve yulaf alımının glikoz intoleransı riskini azalttığını göstermektedir.
Besinlerin 100 gramında yer alan posa miktarları (gram olarak)
Kuru baklagiller 24.9 Badem 14.3
Ceviz 5.2 Tam buğday unu 7.5
Yulaf gevreği 4.0 Buğday kepeği 44.0
Bezelye 5.2 Taze fasulye 3.8
Ispanak 3.0 Asma yaprağı 11.0
Elma kabuklu 2.7 Kayısı 2.4
Kayısı kurutulmuş 24.0 Muz 3.4
İncir 2.5 Kuru incir 18.5
Erik 2.1 Patates 1.8
Çok sevdiğimiz kestane şekeri nasıl yapılıyor?
Kestaneler çizilip 15 dakika kaynayan suda bekletildikten sonra çıkarılıp kabukları soyulur. Daha sonra şerbet içinde 2 saat düşük sıcaklıkta pişirilerek kestanenin şerbeti alması sağlanır ve soğumaya bırakılır. 100 gramında ortalama160 kalori içeren kestane böylece 400 kaloriye kadar yükselmiş olur. Fazla karbonhidrat alımı nedeni ile kestaneşekeri çok fazla önerilen bir tatlı değildir. Ama ağır fiziksel aktivite içeren işlerde çalışanlar ve ağır antrenman yapan sporcular için alternatif olarak kullanılabilecek besinlerden biri olarak adlandırılabilir.
TURP
Latince adı “Raphanus sativus” halk arasında kara turp, kırmızıturp, beyaz turp, yaban turbu, bayır turbu olarak bilinmektedir. Yaprakları tüylü, çiçekleri beyaz, sarı, mor renkli bir bitkidir. Acımsı bir tadı olan turp C vitamini, kükürt ve iyot, potasyum,kalsiyum, demir , B1, B2 vitaminleri içerir. Tedavi edici özelliği nedeniyle keskin bir tada sahip olan kara turp en etkili türü olarak bilinmektedir. Öksürük ve boğmacaya karşı ballı turp suyu kullanılan yaygın bir yöntemdir. Kokusu pek de hoş olmayan turp bağırsaklarda kötü kokulu gazlar oluşturabilir. Bu nedenle barsak ve mide problemi yaşayanlarda çok fazla kullanılmamamladır. 100 gr. taze turp 15 kalori sağlar,1 gram protein, 2,8 gram karbonhidrat, eser miktarda yağ, 0,7 gr lif, 25 mg C vitamini 27 mg fosfor, 43 mg kalsiyum1.9 mg demir 59 mg sodyum, 241 mg potasyum, 11 mg, magnezyum, 10 mcg folik asit ve eser miktardaA, B1, B2, B3, B6, vitamini sağlar. İçerdiği mineral ve vitaminler, sıvı oranının yüksekliği ve lif özelliği nedeniyle sıklıkla tüketilmesi gereken besin maddeleri arasında yer almalıdır. Özellikle kış döneminde salatalarımızda yada söğüş olarak limon eşliğinde tüketebileceğimiz sağlıklı yiyeceklerden biridir turp.
Canan Doğan
Beslenme ve Diyet Uzmanı
Kayın (Fagaceae) ailesinden Castanea cinsini oluşturan ağaçların ve bu ağaçların yenilebilen tohumlarına kestane adı verilmektedir. Daha çok Güney Avrupa ile Güneybatı ve Doğu Asyada kullanılmaktadır. Buğday yetişmeyen bölgelerde kestanenin temel karbonhidrat kaynağı olarak kullanıldığını görmekteyiz. Doğal şartlar altında yetiştirilen, tarımsal ilaç, suni gübre kullanılmayan organik bir tarım ürünü olan kestane beslenmede çok eski dönemlerden beri kullanılmaktadır. Kaynaklar osmanlı mutfağında sıklıkla kullanıldığını göstermektedir. 12 tür kestane ağacı vardır. Ülkemizde yetişen kestane “C.Sativa” olarak adlandırılmaktadır. İyi nitelikli bir kestane 2,5 cm. genişlikte ve 15-20 gram ağırlığındadır. Kuzu kestanesi adı verilen türü ülkemizde en sık kullanılanıdır ve genişliği,ağırlığı bu ölçülerden daha küçüktür.
Kestane, közlenmiş yada haşlanmış olarak tüketilir. Aynı zamanda bazı çörek, kek ve pasta çeşitlerinde, reçel olarak, kestane şekeri olarak yada yemeklerde garnitür olarak kullanılmaktadır. Kestanenin 100 gramında ortalama194 kalori vardır. Diğer besin öğeleri 100 gram kestane için Protein 2,9 gram,karbonhidrat 42,1 gram, yağ 1,5 gram, lif 1 gram, fosfor 88 mg, kalsiyum 27 mg.demir 1,7 mg. sodyum 6 mg. potasyum 454 mg dır. Az miktarda B1, B2, B3vitaminleri bulunur. Sonbahar ve kış döneminde artan enerji gereksinimini karşılamak için şekere alternatif olarak kullanabileceğimiz iyi bir seçenektir. 100 gram şekerli bir yiyecek yada içecek tükettiğinizde alacağınız enerji ortalama 400 kalori iken 100 gram kestane tüketerek yarısı kadar enerji sağlamış olursunuz üstelik içeriğinde bulunan vitamin ve mineraller sizin daha sağlıklı ve zinde bir gün geçirmenize destek olacaktır. Sodyum ve Potasyum iyonlarının vücut sıvılarındaki yoğunluklarının uygun şekilde olması sinirlerin uyarılması ve kas dokusu için önemlidir.İçerdiği yüksek potasyum değeri nedeni ile potasyumdan sınırlı diyetlerde kullanılmamalıdır. 3 adet kestane 1 dilim ekmeğe eşit miktarda kalori sağlar bu nedenle tüketilirken dikkat edilmelidir. Laktoz intoleransı olanlarda yada başka bir deyişle süt şekeri diye bildiğimiz laktozun sindirilemediği durumlarda kestane unu dengeleyici bir seçenek olarak kullanılabilir. Kestane unu ayrıca, ekmek yapımında, corn flakes türü ürünlerin hazırlanmasında da kullanılmaktadır.
Kestane balı tıpkı meyvesi gibi koyu kahve renklidir. Kristalleşmesi yavaş ve kristalleştiğinde de çok ince granüller oluşturur. Koyu kahve renkli,buruk, kestaneye özgü tadı ve kokusu olan kestane balı, antiseptik özelliğiyle tanınır. Ülkemizde çok yaygın kullanımı yoktur.
Kestane önemli bir karbonhidrat kaynağı olmakla beraber içerdiği lif nedeniyle posa kaynağı olarak da tüketebileceğimiz bir yiyecektir. Peki posa nedir ve vücudumuzda ne işe yarar. Bitki ve hücre duvarlarını oluşturan nişasta olmayan polisakkaritler ve sindirilmeyen oligosakkaritler posa olarak adlandırılır.Başka bir deyişle gıdalarla alınan bitki ve bitki kökenli besinlerden vücudun sindiremediği komplex yapılara posa adı verilir. Diyet posası suda çözünür yada çözünmez olarak iki grup altında incelenir. Diyetle alınan posanın çoğunluğu görünmez posadır. Posa içeriği en yüksek doğal besin grubu baklagillerdir,bunları sert kabuklu meyveler, kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri, sebze ve meyveler izler. Kabuğu soyulmadan yenilen meyvelerin posa oranı kabuğu soyularak yenilen meyvelerden daha yüksektir. Sebzelerden bezelye ve taze fasulye posa oranı yüksek sebzeler olarak kabul edilir.
Diyet posası günlük 25-30 gm arasında değişmektedir. Bireylerde posa oranı artırılırken sıvı oranının artırılması da önemlidir. Diyetle alınan posa sağlıklı yaşamın sürdürülebilmesi, hastalıklardan korunma ve bazı hastalıkların tıbbi beslenme tedavisinde kullanılabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı hastalık durumları dışında sağlıklı yaşamın sürdürülmesi için diyet posası doğal besinlerin tüketimiyle sağlanmalıdır. Tam tahıllı ürünler, kurubaklagiller,kabuklu yenilebilen meyveler ve tüm sebzeler genel anlamada posa alımında bize yardımcı besinlerdir. Özellikle kolon-rektum kanserleri sıklığı ve ölüm oranları arasında yapılan karşılaştırmalı çalışmalar diyet posasının kolon kanserinden korunmada etkili olduğunu göstermektedir. Yine aynı şekilde diyet posası alımı ile meme kanseri arasında ilişki olduğu ve yüksek diyet posası tüketiminin meme kanseri riskini azalttığını göstermektedir. Posa içeriği yüksek tahıl, baklagil sebze ve meyve tüketiminin prostat ve diğer kanserlerin oluşumunu azalttığını göstermektedir.Glisemik indeksi düşük, posa içeriği yüksek tam tahıl ve kurubaklagilleri çok tüketen topluluklarda insülin’e bağımlı olmayan Tip 2 diyabet sıklığının düşük olduğu da bilinmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde geleneksel beslenme tarzının değişmesi ve yüksek posalı diyetin yerini işlem görmüş (hazır gıdalar) yada arındırılmış (beyaz un vb) gıdaların artması sonucu diyabet sıklığının arttığı bilinmektedir. Özellikle posa içeriği yüksek kurubaklagil ve yulaf alımının glikoz intoleransı riskini azalttığını göstermektedir.
Besinlerin 100 gramında yer alan posa miktarları (gram olarak)
Kuru baklagiller 24.9 Badem 14.3
Ceviz 5.2 Tam buğday unu 7.5
Yulaf gevreği 4.0 Buğday kepeği 44.0
Bezelye 5.2 Taze fasulye 3.8
Ispanak 3.0 Asma yaprağı 11.0
Elma kabuklu 2.7 Kayısı 2.4
Kayısı kurutulmuş 24.0 Muz 3.4
İncir 2.5 Kuru incir 18.5
Erik 2.1 Patates 1.8
Çok sevdiğimiz kestane şekeri nasıl yapılıyor?
Kestaneler çizilip 15 dakika kaynayan suda bekletildikten sonra çıkarılıp kabukları soyulur. Daha sonra şerbet içinde 2 saat düşük sıcaklıkta pişirilerek kestanenin şerbeti alması sağlanır ve soğumaya bırakılır. 100 gramında ortalama160 kalori içeren kestane böylece 400 kaloriye kadar yükselmiş olur. Fazla karbonhidrat alımı nedeni ile kestaneşekeri çok fazla önerilen bir tatlı değildir. Ama ağır fiziksel aktivite içeren işlerde çalışanlar ve ağır antrenman yapan sporcular için alternatif olarak kullanılabilecek besinlerden biri olarak adlandırılabilir.
TURP
Latince adı “Raphanus sativus” halk arasında kara turp, kırmızıturp, beyaz turp, yaban turbu, bayır turbu olarak bilinmektedir. Yaprakları tüylü, çiçekleri beyaz, sarı, mor renkli bir bitkidir. Acımsı bir tadı olan turp C vitamini, kükürt ve iyot, potasyum,kalsiyum, demir , B1, B2 vitaminleri içerir. Tedavi edici özelliği nedeniyle keskin bir tada sahip olan kara turp en etkili türü olarak bilinmektedir. Öksürük ve boğmacaya karşı ballı turp suyu kullanılan yaygın bir yöntemdir. Kokusu pek de hoş olmayan turp bağırsaklarda kötü kokulu gazlar oluşturabilir. Bu nedenle barsak ve mide problemi yaşayanlarda çok fazla kullanılmamamladır. 100 gr. taze turp 15 kalori sağlar,1 gram protein, 2,8 gram karbonhidrat, eser miktarda yağ, 0,7 gr lif, 25 mg C vitamini 27 mg fosfor, 43 mg kalsiyum1.9 mg demir 59 mg sodyum, 241 mg potasyum, 11 mg, magnezyum, 10 mcg folik asit ve eser miktardaA, B1, B2, B3, B6, vitamini sağlar. İçerdiği mineral ve vitaminler, sıvı oranının yüksekliği ve lif özelliği nedeniyle sıklıkla tüketilmesi gereken besin maddeleri arasında yer almalıdır. Özellikle kış döneminde salatalarımızda yada söğüş olarak limon eşliğinde tüketebileceğimiz sağlıklı yiyeceklerden biridir turp.
Canan Doğan
Beslenme ve Diyet Uzmanı
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Kestane ve Turp Hakkında Bilmediklerimiz" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dyt.Canan DOĞAN'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Dyt.Canan DOĞAN'ın izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
Beğenin 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
