Psikodinamik ve Bowen Aile Terapisi
PSİKODİNAMİK ve BOWEN AİLE TERAPİLERİ
Terapötik müdahalenin odak noktası; bilinç ve bilinçaltı süreçlerdir. Ailenin yaşamındaki tarihsel ve sosyal bilgiler önemlidir. Araştırma ve uygulamalarla geliştirilen teknikler kullanır. Kişnin geçmişteki ilişki kurma yolu, onların kendilerini nasıl algıladığını ve davrandığını etkiler. Değişim hakkındaki düşünceleri aşamalıdır. Kaynak ve zaman yatırımı, çok sıkı çalışma gerektirir.
Psikodinamik teoristler aile içindeki işlevsel olmayan ilişkileri açıklamak için;
evlilik bölünmesi
evlilik çarpıklığı
sahte karşılık
• Bowen aile terapistleri,
farklılaşma
birleşme
duygusal kapanma
PSİKODİNAMİK AİLE TERAPİSİ
• Şamaroğlanı
• Savunmaları gıdıklamak
• Bütünleyici
• Güçleri üzerine odaklanmak
• Birbirine bağlanan patoloji
• Akıl sorunları,
çocukların cezaya yol açabilecek temel dürtülerini ifade etmeyi öğrenmesi veya yanlış öğrenmesiyle ortaya çıkar. Sorunların çözümü için;
1) çatışmalı isteklere karşı savunmaları kuvvetlendirme
2) Biraz neşeye izin vermek için yeterince rahatlatılmalıdır.
Birbirine bağlanan patoloji
Aile üyelerinin nasıl işlevsiz kaldığı açıklanır. Interlocking pathology ( birbirine bağlanan patolojide), bilinçaltı süreçleri aile üyeleri arasında onları birlikte tutan bir yer alır. Üyeler yazılı olmayan aile kurallarını bozarsa; aileden ayrılma kararı alarak daha sağlıklı hale gelebilir diğer üyelerle birlikte benzer aile örüntüsünün içine geri çekilerek , az da olsa işlevini devam ettirir. Doğumdan itibaren insan varlığı nesne arayışında temel motivasyona sahiptir. Nesiller arası ilişkileri açıklayabilir. Çocuklar büyüdükçe, sıklıkla içlerindeki nesnelerin iyi ve kötü karakteristiklerini özümser. Zaman geçtikçe diğerleriyle, özellikle yakın olduğu kişilerle olan kişiler arası ilişkilerini nasıl değerlendirdiklerinin ve nasıl etkileşime geçtiklerinin temelini oluşturur.
Ayrılma
Değerlendirme süreci, bilinçaltı prosedürünün en düşük seviyesinde meydana gelir. Ayrılmada nesne temsilleri ya hep iyidir ya da hep kötüdür. Sonuç kişinin çevresindeki kişilere iyi ve kötü özellikleri yansıtmasıdır
Transferans
Rüya ve Hayal Analizi
Yüzleştirme
Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak
Hayat Hikâyesi
Bütünleme
Transferans, duyguları, davranışları veya arzuları terapistin üzerine yansıtmaktır. Transferans oluştuğunda; ailedeki danışanlar terapistle bir bağ oluşturur terapiste karşı sanki sorunları yaşadıkları kişilere karşı davrandıkları gibi hareket ederler. Danışanlara hapsedilmiş duyguları göstererek ve kendilerini - keşfetme, içgörü kazanmasını sağlamak ve birbirlerini etkileyecek yeni yollar öğrenerek yarar sağlarlar.
Aile üyelerinin rüyalarını ve hayallerini tartışmanın amacı aile içinde karşılanmayan ihtiyaçların analiz edilmesidir. Rüya ve hayal analizleri bazı aileler için dikkat gerektiren alanları görmesine yardım etmede hayli yararlı olabilir.
Yüzleştirme
Yüzleştirme prosedürlerinde, terapist ailelerin davranışlarının nasıl çeliştiğine veya ifade ettiği isteklerle davranışlarının nasıl uyuşmadığına dikkati çeker. Yüzleştirmenin arkasındaki fikir, aile üyelerinin ne yaptıklarıyla ilgili farkındalığını kazandırmak ve baş etme stratejilerini değiştirmek ve işlevsel hale gelmeye yardım etmektir.
Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak
Psikodinamik aile terapistleri; ailelerin, kendilerindeki ve ailelerindeki zayıflıklarla uğraşmaları ve bu sorunları algılamalarına odaklandıkları için tedaviye geldiklerinin farkındadırlar. Güçlerine konsantre olarak, aile terapistleri ailenin odağını değiştirmeye yardım eder. Ailenin hayat hikâyesini alarak ve değerlendirerek Psikodinamik aile terapisti aile içindeki şimdiki ve geçmişteki etkileşim örüntülerini anlatabilir. Bu süreç ayrıca aile üyelerine geçmişlerine aldırış edilmeksizin kabul edildiklerini ve değerli olduklarını bildirir.
Aile yaşam hikâyesini almak terapiste olan güveni arttırır ve ayrıca aile üyelerine içgörü sağlar. Bu hikâye; öykü veya kısaltılmış formda yazılabilir
Bütünleme
Bütünleme aile rollerinin uyuşmasının ahenk (uyum) derecesidir. Terapistin bir işi, aile üyelerinin ilişkilerinden doyum alması ve sağlamasına yardım etmektir. Bu üyelere ne istediklerini ve karşılığında ne yapmaya istekli oldukların sorma anlamına gelebilir.
Terapist: Öğretmendir. Aile üyelerinin; geçmişin etkilerinin özellikle bilinçaltının şu anda üzerinde etki yarattığını anlamaları önemlidir. Bu yüzden, aile üyelerinin temel Psikoanalitik terimlerini öğrenmeleri ve bu terimlerin kişisel ve kişiler arası temelde nasıl kullanıldığını öğrenmeleri gereklidir.
Terapistin ikinci rolü, yeterince iyi anneyi ( good enough mother) oynayabilmeleridir. Yeterince iyi anne, bebeğinin sevildiğini ve ilgilenildiğini hissettiği ve güveni ile kendilikle ilgili gerçek duyguyu geliştirebildiğidir. Terapistin son rolü, ailenin yaşayan alanına girmek ve etkileşimi çıkarmak için katalizör rolü oynamaktır. En önemli amacı, aile üyelerinin bilinçaltı kayıtlarını serbest bırakmaktır.
Eğer bu amaç kazanılırsa, sonuçlar genellikle farklılaşma terimiyle tanımlanan değişimler içinde ortaya çıkar. Aile teorisi, özellikle nesne ilişkisi kişilerin nasıl bağlanma oluşturduklarını ve sonuç olarak aile üyelerinin nasıl işlev gördüğünü açıklamaya yardım eder. Bir birim olarak sıkıntılı zamanlar süresince nasıl hareket ettikleriyle ilgili ailenin geçmiş yollarını keşfederek ailenin sıkıntılı sorunlarına yardım edebilirler. İşlevsizliklerin tarihsel kökenine ve kişilerin ve ailelerin etkilendiği tedavilere vurgu yapmasıdır. Psikodinamik yaklaşım temel savunma mekanizmalarını ve aile ilişkilerinde oynadıkları parçayı açıklar. Evlilik ve aile yaşamındaki gibi kişiler arası ve içsel ilişkileri bilinçaltının nasıl etkilediği odaktır. Bu tedavi metodu, aile üyelerinin anne ve babalarına görünmez bir bağlılıkları olduğu gibi kendi içlerinde ve başkalarındaki güçlerin onları hem birbirine yakınlaştırdığı hem de onların uzaklaşmasını nasıl etkilediği ile ilgili farkındalıklarını arttırır.
Psikodinamik aile terapisi;
doğrusaldır; neden-sonuç ilişkilerine odaklanır. para ve zaman yönünden daha masraflı olmasıdır. genel olarak ortalama entelektüel yeterlilikten daha fazlasını gerektirmesi olabilir. Bilinçdışı süreçler aileleri birleştirir, bireyleri kiminle evlenecekleri konusunda etkiler. Bilinçdışı güçler baştan sona çalışılmalı ve kenetlenir. Aile içindeki birey yada bireyler tedavinin parçalarıdır.
AMAÇ Aile içindeki bilinçdışı süreçlere dayanan işlevsiz etkileşimleri kırmak ve bireysel işlevsizliği çözmek.
TEKNİKLER Transferans, rüya analizleri, yüzleştirme, dirence ve hayat hikayesine odaklanma. enmiş patolojiler ayrılmalıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada ebeveyn” ve deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada ebeveyn” ve deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Bilinçdışı sınırlamalar ile çalışılmalı Güncel gerçeklikler temelinde, birbirlerini etkilemesi için aile üyelerine yardımİnsan davranışını etkilemede bilinçdışının gücü Savunma mekanizmaları ve bunların aile ilişkilerindeki rolü Problemlerin gelişimine derinlemesine ve tarihsel bir bakış açısı
İşlevsizliğin tam tedavisi
İnsanların “şeylere” bağlanması (örneğin birine)
Bireyden çok aileye, daha sınırlı ve doğrusal tedavi sunar.
Zaman ve para açısından pahalı bir tedavidir
Çabuk sonuç isteyen ve somut düşünenler için uygun değildir.
Geleneksel deneysel araştırmaya gereksinim duyar, tarihsel vaka ve raporlara güvenir.
Bowen Aile Terapisi
Bowen aile terapisi, ilk olmanın üstünlüğüne sahiptir. Ailelerle çalışmayı, sistemli bir şekilde temel almıştır. Odağı ailenin geçmişi olsa da aynı zamanda şimdiki zamanla da ilgilenir. Terapi ve kuram aynı yapının bölümleri gibidirler ve birbirlerinden ayrılamazlar. Temel olarak Bowen, bireyselliği ele alarak ve geçmiş kuşaklardan gelen örüntüleri düzenleyerek kuramını ifade etmiştir. Bowen aile terapisinin anahtar öğesi; “kronik kaygı” dır. Aileler ve toplumdaki kronik kaygı ve duygusal süreçleri belirlemek için, 8 Temel Kavramdan bahsetmiştir.
• Farklılaşma
• Duygusal Sistem
• Kuşaklar Arası Aktarma Süreci
• Çekirdek ailenin duygusal sistemi
• Ailenin Yansıtma Süreci
• Üçgenler
• Kardeş Konumu
• Toplumsal Gerileme
Farklılaşma : İnsanların benliklerinin intrapsişik ve kişiler arası boyutlarını dengelemelerinin yanında, ailelerinin kökeninin duygusal ve entelektüel düzeylerinin farkına varmalarını gerektirir. Benliğin farklılaşması, bir ucu “özerklik” -olaylar üzerinde açık ve net bir konum alma yetisi- ve bir ucu “farklılaşmama (undifferentiation)” -aile bireylerine, uzakta olsalar da duygusal bağımlılık- olan, devamlılık gösteren bir süreçtir.
Bir insanın farklılaşma düzeyini en az 4 durum etkiler:
duygusal tepkisizlik,
duygusal kesinti,
diğerleriyle kaynaşma
“Ben Pozisyonu” nu alma yeteneği
Dengelenen iki kuvvet vardır:
• birliktelik
• bireysellik
Aile bireylerine karşı geliştirilen duygusal olarak bağımlı ilişki tarzı, birleşme (being fused) ya da “farklılaşmamış aile ego kitlesi olarak adlandırılır. Bireylerin ve ailenin farklılaşması terapi sürecinde gerçekleşir. “Kuşaklar Arası Aktarma Süreci” Kaygı veren durumlarla başa çıkma stratejileri ve stresle baş etme örüntülerinin kuşaktan kuşağa aktarılmasını ifade eder. Semptomlar, kuşaktan kuşağa aktarılır ve aktarılırken şekillenir; sorun yaşayan aileler, önceki kuşakların taşıdıkları ve şekillendirdikleri bu semptomların gücünden etkilenir. Evliliklerde, bireyler kendi farklılaşma düzeylerine yakın olan bireyleri seçme eğilimindedirler. İki farklılaşmamış birey birbirlerini arar, bulur ve bir çift olurlar. Daha önceki neslin işlevsel olmayan aile dinamikleri bu anlaşmayla kuşaktan kuşağa geçer. Çekirdek Ailenin Duygusal Sistemi (nuclear family emotional system); evlilik anlaşmasıyla şekillenir. Yüksek derecede farklılaşmış eşler, açık bir şekilde kimliklerini sergileyebildikleri -kendi duygu, düşünce, algı ve hareketlerinin sorumluluğunu kabul ettikleri- bir sistem kurar ve bunu sürdürürler. Bu sistemde duygusal yakınlık, olgunluk ve duygusal yoğunluk vardır. Düşük farklılaşma düzeyinde, eşler arasında yakınlığı kurma konusunda zorluklar yaşanır; çünkü, onlar “sözde kimliklere ” sahiptirler. Kişiler arası ego sınırları kalkmış, yok olmuş, bireysellik kaybedilmiş ve “ortak benlik ” oluşturulmuştur Ailenin Yansıtma Süreci”, düşük düzeyde farklılaşmış ebeveynlerin kendi olgunlaşmamış yapılarını başkalarına, özellikle çocuklarına yansıtmalarıdır. Kendilerini kaygıdan kurtarabilmek için birbirlerine duygusal olarak uzak dururlar. Kaygı fazlaca yükseldiğinde, bu, genellikle şu şekillerde ortaya konur:
• 1. Evlilikle ilgili çatışma
• 2. Eşlerden birinde fiziksel ya da duygusal rahatsızlık
• 3.Problemin çocuğa yansıtılması
• 4.Üçünün kombinasyonu
Üçgen”, herhangi bir duygusal sisteminin temel taşı ve ilişki sisteminin en küçük ve sabit parçasıdır. Bowen aile terapistleri çiftlerle çalışırken üçgenlere bakarlar. Üçgenler, kişiler arasında ya da kişi ve nesneler arasında olabilir. Üçgenler sabit iki insan sistemi ve dışarıdaki bir başka kişiden oluşur, sağlıklı veya sağlıksız olabilirler. Üçgenler, kaygı ile baş etmede kullanılan ve iki kişinin yaşadıkları gerilimi üçüncü kişi üzerinden yansıtabildikleri parçalardır. Genellikle ebeveyn ve çocuklar arasında kurulur.
Kardeş Konumu: Kişilik özelliklerinin gelişiminde önemlidir ve bireyler evlenirlerken önemli bir yer tutar. Örneğin, en küçük oğul ile en büyük kız evlenirlerse her iki taraf da bundan fayda sağlar. Çünkü, erkek bakılmaktan zevk alırken, kız bakmaktan zevk alır.
Toplumsal Gerileme: Bowen, aile ile toplum arasında bir bağlantı kurmuştur. Aile üyeleri süreçte geçmişi anlayarak iç görü kazanır ve şimdi ne yapacaklarına özgürce karar verebilirler. Aynı şekilde, toplumsal olarak da bir perspektif kazanırlar. Fakat, toplumda yoğun bir stres bulunuyorsa (nüfus artışı, ekonomik bunalım) Toplumsal Gerileme olur. Çünkü, yaşanılan fazlaca olumsuz durumlar farklılaşmanın başarılmasını olumsuz etkiler.
Genogram”: Ailenin, iş, sağlık, evlilik ve kişiler arası ilişkileri hakkındaki bilgilerini içeren ve en az üç kuşağı kapsayan, geometrik şekiller, çizgiler ve kelimeler kullanılarak oluşturulmuş soy ağacını ifade eder. Genogramın oluşturulması, bireylerin, tekrarlayan aile örüntülerini görmelerine, anlamalarına, karşılıklı güven ve toleransın artmasına yardım eder. Genogramdaki bilgiler, 1. tekrarlanan örüntülerin (örn.,üçgenler, duygusal yoksunluk vb.) 2. olayların tarihlerinin rastlantısallığının (semptomların kişilerde ortaya çıkış yaşı, ölümler vb.) 3. yaşam döngüsündeki beklenmeyen olaylarının (evlilik, ölüm, doğum vb.) görülmesine yarar.
Eve Tekrar Dönüş Terapist, bireyden ya da aile bireylerinden, aile kökleri hakkında daha çok şey öğrenmeleri için eve geri dönmelerini ister. Bu bilgilerle birey, daha açık bir şekilde farklılaşabilir. Süreç, kişinin aile bağlamı içerisindeki yerini incelemesine izin verir.
Üçgenin Bozulması : Bu kavram, ilişki içinde olmak ve duygusal olarak ayrılabilmeyi ifade eder. En az iki aşamada gerçekleşir: Birey, ailedeki olaylar üzerinden yaşadığı kaygıları çözer ve duygularını diğer üyelere yansıtmaz.
Terapist, ailede kaygı ve tansiyon yükseldiğinde, bireylerin bu gerilimin odağında bulunmaktan kendilerini ayırmalarına yardımcı olur. Bireyler, kaygıyla baş etmeye çalışan diğer bireylerin suçunu üstlenen kişiler ya da hedefler olmazlar. Genellikle, üçgenin üçüncü parçası olan birey, duygusal stres anında olayların içine girmezse diğer iki kişinin dikkatini üzerine çekmez. Her iki aşamada da bireyler ve aileler kaygılarını dile getirmede ve yeni davranış biçimlerini denemede serbesttirler. İki aile üyesi birbirleri hakkında konuşurlarken, kendilerine ait olmayan sorunlar yada üçüncü kişilerden bahsetmezler.
Benlik farklılaşması;
Duygusal ve zihinsel süreçlerin birbirinden ayrılması ve bireyler tarafından erişilen olgunluk düzeyidir. Kişinin bu ayrımı yapamaması birleşme ile sonuçlanır. Bowen terapistlerinin ana aracıdır tüm teknikler için temel teşkil eder. Bireyler sorular sorarak, aile üyelerinin tepkilerini daha iyi anlamayı öğrenir. Kendi aile köklerinden farklılaşmalı ve danışanlarının farklılaşmasına yardımcı olmalıdır İlk önce kendi, duygusal bir değişime maruz kalmalıdır
Cesaretlendirici ve öğretici olarak,
kendi denetimlerini sağlamayı öğretir
Geçmişteki örüntüleri ele almak için genogramdan faydalanır
Teori, terapi yani uygulama için bir taslıktır
Eşler ve bireylerle kapsamlı bir şekilde kullanılır
Aile sistemleri bakış açısından bireysel işlevselliği anlatan en kapsamlı teoridir
Bireylere ya da çiftlere uygulanabilir
Şimdiki olaylarla ilgilenmez
Geçmiş aile örüntülerinin, bireylerin davranışları üzerindeki etkisine dikkate alır
Yüksek düzeyde para ve zaman gerektirir
Teori ve terapi aynıdır.
Aile örüntülerinin tekrarı olasıdır.
Birinin aile kökünden diğerini ayırmak önemlidir.
Kontrol edilemeyen anksiyete, ailenin işlevsizliği ile sonuçlanır.
Üçgenin yapısı, kontrol edilemeyen anksiyetenin anahtar belirtisidir.
Aile içindeki birey yada eşler tedavinin parçalarıdır.
Üçlemeyi önlemek ve eş-bireylere daha çok bilişsel bağlantı kurmak konusunda yardım etmek.
Aile ilişkilerinin tekrarlayıcı, işlevsiz, nesilden nesile geçen örüntülerini yıkmak
TEKNİKLER
Genogram, eve tekrar dönüş, üçgenin bozulması, benlik farklılaşması, soru sorma, kişiler arası ilişkiler. Koç, öğretmen gibi rol yapan ayırıcı bir kişidir. Aile üyelerinin etkileşimlerinde daha akıcı ve farklılaştırılmış olmalarına yardım eder. Terapide, aile üyelerinin daha bilişsel olmaları ve nesiller arası örüntülerini daha iyi Nesiller arası ilişkilerin ve de tekrarlayıcı örüntülerin doğası Aile ilişkilerinin derin teorisi Sürecin somut değerlendirmesini veren bilişsel ve sistematik bir teori. anlamalarına yardım eder. Geçmişin öneminin üzerinde durur, bu şekilde aileleri ve aile üyelerini hikayesini anlatmak için cesaretlendirir. Şuan ki durumlarla çalışmaz, ana değinmez. Araştırmak için zordur. Zaman ve para açısından pahalı bir tedavidir
Terapötik müdahalenin odak noktası; bilinç ve bilinçaltı süreçlerdir. Ailenin yaşamındaki tarihsel ve sosyal bilgiler önemlidir. Araştırma ve uygulamalarla geliştirilen teknikler kullanır. Kişnin geçmişteki ilişki kurma yolu, onların kendilerini nasıl algıladığını ve davrandığını etkiler. Değişim hakkındaki düşünceleri aşamalıdır. Kaynak ve zaman yatırımı, çok sıkı çalışma gerektirir.
Psikodinamik teoristler aile içindeki işlevsel olmayan ilişkileri açıklamak için;
evlilik bölünmesi
evlilik çarpıklığı
sahte karşılık
• Bowen aile terapistleri,
farklılaşma
birleşme
duygusal kapanma
PSİKODİNAMİK AİLE TERAPİSİ
• Şamaroğlanı
• Savunmaları gıdıklamak
• Bütünleyici
• Güçleri üzerine odaklanmak
• Birbirine bağlanan patoloji
• Akıl sorunları,
çocukların cezaya yol açabilecek temel dürtülerini ifade etmeyi öğrenmesi veya yanlış öğrenmesiyle ortaya çıkar. Sorunların çözümü için;
1) çatışmalı isteklere karşı savunmaları kuvvetlendirme
2) Biraz neşeye izin vermek için yeterince rahatlatılmalıdır.
Birbirine bağlanan patoloji
Aile üyelerinin nasıl işlevsiz kaldığı açıklanır. Interlocking pathology ( birbirine bağlanan patolojide), bilinçaltı süreçleri aile üyeleri arasında onları birlikte tutan bir yer alır. Üyeler yazılı olmayan aile kurallarını bozarsa; aileden ayrılma kararı alarak daha sağlıklı hale gelebilir diğer üyelerle birlikte benzer aile örüntüsünün içine geri çekilerek , az da olsa işlevini devam ettirir. Doğumdan itibaren insan varlığı nesne arayışında temel motivasyona sahiptir. Nesiller arası ilişkileri açıklayabilir. Çocuklar büyüdükçe, sıklıkla içlerindeki nesnelerin iyi ve kötü karakteristiklerini özümser. Zaman geçtikçe diğerleriyle, özellikle yakın olduğu kişilerle olan kişiler arası ilişkilerini nasıl değerlendirdiklerinin ve nasıl etkileşime geçtiklerinin temelini oluşturur.
Ayrılma
Değerlendirme süreci, bilinçaltı prosedürünün en düşük seviyesinde meydana gelir. Ayrılmada nesne temsilleri ya hep iyidir ya da hep kötüdür. Sonuç kişinin çevresindeki kişilere iyi ve kötü özellikleri yansıtmasıdır
Transferans
Rüya ve Hayal Analizi
Yüzleştirme
Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak
Hayat Hikâyesi
Bütünleme
Transferans, duyguları, davranışları veya arzuları terapistin üzerine yansıtmaktır. Transferans oluştuğunda; ailedeki danışanlar terapistle bir bağ oluşturur terapiste karşı sanki sorunları yaşadıkları kişilere karşı davrandıkları gibi hareket ederler. Danışanlara hapsedilmiş duyguları göstererek ve kendilerini - keşfetme, içgörü kazanmasını sağlamak ve birbirlerini etkileyecek yeni yollar öğrenerek yarar sağlarlar.
Aile üyelerinin rüyalarını ve hayallerini tartışmanın amacı aile içinde karşılanmayan ihtiyaçların analiz edilmesidir. Rüya ve hayal analizleri bazı aileler için dikkat gerektiren alanları görmesine yardım etmede hayli yararlı olabilir.
Yüzleştirme
Yüzleştirme prosedürlerinde, terapist ailelerin davranışlarının nasıl çeliştiğine veya ifade ettiği isteklerle davranışlarının nasıl uyuşmadığına dikkati çeker. Yüzleştirmenin arkasındaki fikir, aile üyelerinin ne yaptıklarıyla ilgili farkındalığını kazandırmak ve baş etme stratejilerini değiştirmek ve işlevsel hale gelmeye yardım etmektir.
Dayanıklılığa(Güce) Odaklanmak
Psikodinamik aile terapistleri; ailelerin, kendilerindeki ve ailelerindeki zayıflıklarla uğraşmaları ve bu sorunları algılamalarına odaklandıkları için tedaviye geldiklerinin farkındadırlar. Güçlerine konsantre olarak, aile terapistleri ailenin odağını değiştirmeye yardım eder. Ailenin hayat hikâyesini alarak ve değerlendirerek Psikodinamik aile terapisti aile içindeki şimdiki ve geçmişteki etkileşim örüntülerini anlatabilir. Bu süreç ayrıca aile üyelerine geçmişlerine aldırış edilmeksizin kabul edildiklerini ve değerli olduklarını bildirir.
Aile yaşam hikâyesini almak terapiste olan güveni arttırır ve ayrıca aile üyelerine içgörü sağlar. Bu hikâye; öykü veya kısaltılmış formda yazılabilir
Bütünleme
Bütünleme aile rollerinin uyuşmasının ahenk (uyum) derecesidir. Terapistin bir işi, aile üyelerinin ilişkilerinden doyum alması ve sağlamasına yardım etmektir. Bu üyelere ne istediklerini ve karşılığında ne yapmaya istekli oldukların sorma anlamına gelebilir.
Terapist: Öğretmendir. Aile üyelerinin; geçmişin etkilerinin özellikle bilinçaltının şu anda üzerinde etki yarattığını anlamaları önemlidir. Bu yüzden, aile üyelerinin temel Psikoanalitik terimlerini öğrenmeleri ve bu terimlerin kişisel ve kişiler arası temelde nasıl kullanıldığını öğrenmeleri gereklidir.
Terapistin ikinci rolü, yeterince iyi anneyi ( good enough mother) oynayabilmeleridir. Yeterince iyi anne, bebeğinin sevildiğini ve ilgilenildiğini hissettiği ve güveni ile kendilikle ilgili gerçek duyguyu geliştirebildiğidir. Terapistin son rolü, ailenin yaşayan alanına girmek ve etkileşimi çıkarmak için katalizör rolü oynamaktır. En önemli amacı, aile üyelerinin bilinçaltı kayıtlarını serbest bırakmaktır.
Eğer bu amaç kazanılırsa, sonuçlar genellikle farklılaşma terimiyle tanımlanan değişimler içinde ortaya çıkar. Aile teorisi, özellikle nesne ilişkisi kişilerin nasıl bağlanma oluşturduklarını ve sonuç olarak aile üyelerinin nasıl işlev gördüğünü açıklamaya yardım eder. Bir birim olarak sıkıntılı zamanlar süresince nasıl hareket ettikleriyle ilgili ailenin geçmiş yollarını keşfederek ailenin sıkıntılı sorunlarına yardım edebilirler. İşlevsizliklerin tarihsel kökenine ve kişilerin ve ailelerin etkilendiği tedavilere vurgu yapmasıdır. Psikodinamik yaklaşım temel savunma mekanizmalarını ve aile ilişkilerinde oynadıkları parçayı açıklar. Evlilik ve aile yaşamındaki gibi kişiler arası ve içsel ilişkileri bilinçaltının nasıl etkilediği odaktır. Bu tedavi metodu, aile üyelerinin anne ve babalarına görünmez bir bağlılıkları olduğu gibi kendi içlerinde ve başkalarındaki güçlerin onları hem birbirine yakınlaştırdığı hem de onların uzaklaşmasını nasıl etkilediği ile ilgili farkındalıklarını arttırır.
Psikodinamik aile terapisi;
doğrusaldır; neden-sonuç ilişkilerine odaklanır. para ve zaman yönünden daha masraflı olmasıdır. genel olarak ortalama entelektüel yeterlilikten daha fazlasını gerektirmesi olabilir. Bilinçdışı süreçler aileleri birleştirir, bireyleri kiminle evlenecekleri konusunda etkiler. Bilinçdışı güçler baştan sona çalışılmalı ve kenetlenir. Aile içindeki birey yada bireyler tedavinin parçalarıdır.
AMAÇ Aile içindeki bilinçdışı süreçlere dayanan işlevsiz etkileşimleri kırmak ve bireysel işlevsizliği çözmek.
TEKNİKLER Transferans, rüya analizleri, yüzleştirme, dirence ve hayat hikayesine odaklanma. enmiş patolojiler ayrılmalıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada ebeveyn” ve deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Koşulların bir özelliği olarak öğreticidir. “Yeteri kadar iyi anne yada ebeveyn” ve deneyimlerin yorumlayıcısıdır. Bilinçdışı sınırlamalar ile çalışılmalı Güncel gerçeklikler temelinde, birbirlerini etkilemesi için aile üyelerine yardımİnsan davranışını etkilemede bilinçdışının gücü Savunma mekanizmaları ve bunların aile ilişkilerindeki rolü Problemlerin gelişimine derinlemesine ve tarihsel bir bakış açısı
İşlevsizliğin tam tedavisi
İnsanların “şeylere” bağlanması (örneğin birine)
Bireyden çok aileye, daha sınırlı ve doğrusal tedavi sunar.
Zaman ve para açısından pahalı bir tedavidir
Çabuk sonuç isteyen ve somut düşünenler için uygun değildir.
Geleneksel deneysel araştırmaya gereksinim duyar, tarihsel vaka ve raporlara güvenir.
Bowen Aile Terapisi
Bowen aile terapisi, ilk olmanın üstünlüğüne sahiptir. Ailelerle çalışmayı, sistemli bir şekilde temel almıştır. Odağı ailenin geçmişi olsa da aynı zamanda şimdiki zamanla da ilgilenir. Terapi ve kuram aynı yapının bölümleri gibidirler ve birbirlerinden ayrılamazlar. Temel olarak Bowen, bireyselliği ele alarak ve geçmiş kuşaklardan gelen örüntüleri düzenleyerek kuramını ifade etmiştir. Bowen aile terapisinin anahtar öğesi; “kronik kaygı” dır. Aileler ve toplumdaki kronik kaygı ve duygusal süreçleri belirlemek için, 8 Temel Kavramdan bahsetmiştir.
• Farklılaşma
• Duygusal Sistem
• Kuşaklar Arası Aktarma Süreci
• Çekirdek ailenin duygusal sistemi
• Ailenin Yansıtma Süreci
• Üçgenler
• Kardeş Konumu
• Toplumsal Gerileme
Farklılaşma : İnsanların benliklerinin intrapsişik ve kişiler arası boyutlarını dengelemelerinin yanında, ailelerinin kökeninin duygusal ve entelektüel düzeylerinin farkına varmalarını gerektirir. Benliğin farklılaşması, bir ucu “özerklik” -olaylar üzerinde açık ve net bir konum alma yetisi- ve bir ucu “farklılaşmama (undifferentiation)” -aile bireylerine, uzakta olsalar da duygusal bağımlılık- olan, devamlılık gösteren bir süreçtir.
Bir insanın farklılaşma düzeyini en az 4 durum etkiler:
duygusal tepkisizlik,
duygusal kesinti,
diğerleriyle kaynaşma
“Ben Pozisyonu” nu alma yeteneği
Dengelenen iki kuvvet vardır:
• birliktelik
• bireysellik
Aile bireylerine karşı geliştirilen duygusal olarak bağımlı ilişki tarzı, birleşme (being fused) ya da “farklılaşmamış aile ego kitlesi olarak adlandırılır. Bireylerin ve ailenin farklılaşması terapi sürecinde gerçekleşir. “Kuşaklar Arası Aktarma Süreci” Kaygı veren durumlarla başa çıkma stratejileri ve stresle baş etme örüntülerinin kuşaktan kuşağa aktarılmasını ifade eder. Semptomlar, kuşaktan kuşağa aktarılır ve aktarılırken şekillenir; sorun yaşayan aileler, önceki kuşakların taşıdıkları ve şekillendirdikleri bu semptomların gücünden etkilenir. Evliliklerde, bireyler kendi farklılaşma düzeylerine yakın olan bireyleri seçme eğilimindedirler. İki farklılaşmamış birey birbirlerini arar, bulur ve bir çift olurlar. Daha önceki neslin işlevsel olmayan aile dinamikleri bu anlaşmayla kuşaktan kuşağa geçer. Çekirdek Ailenin Duygusal Sistemi (nuclear family emotional system); evlilik anlaşmasıyla şekillenir. Yüksek derecede farklılaşmış eşler, açık bir şekilde kimliklerini sergileyebildikleri -kendi duygu, düşünce, algı ve hareketlerinin sorumluluğunu kabul ettikleri- bir sistem kurar ve bunu sürdürürler. Bu sistemde duygusal yakınlık, olgunluk ve duygusal yoğunluk vardır. Düşük farklılaşma düzeyinde, eşler arasında yakınlığı kurma konusunda zorluklar yaşanır; çünkü, onlar “sözde kimliklere ” sahiptirler. Kişiler arası ego sınırları kalkmış, yok olmuş, bireysellik kaybedilmiş ve “ortak benlik ” oluşturulmuştur Ailenin Yansıtma Süreci”, düşük düzeyde farklılaşmış ebeveynlerin kendi olgunlaşmamış yapılarını başkalarına, özellikle çocuklarına yansıtmalarıdır. Kendilerini kaygıdan kurtarabilmek için birbirlerine duygusal olarak uzak dururlar. Kaygı fazlaca yükseldiğinde, bu, genellikle şu şekillerde ortaya konur:
• 1. Evlilikle ilgili çatışma
• 2. Eşlerden birinde fiziksel ya da duygusal rahatsızlık
• 3.Problemin çocuğa yansıtılması
• 4.Üçünün kombinasyonu
Üçgen”, herhangi bir duygusal sisteminin temel taşı ve ilişki sisteminin en küçük ve sabit parçasıdır. Bowen aile terapistleri çiftlerle çalışırken üçgenlere bakarlar. Üçgenler, kişiler arasında ya da kişi ve nesneler arasında olabilir. Üçgenler sabit iki insan sistemi ve dışarıdaki bir başka kişiden oluşur, sağlıklı veya sağlıksız olabilirler. Üçgenler, kaygı ile baş etmede kullanılan ve iki kişinin yaşadıkları gerilimi üçüncü kişi üzerinden yansıtabildikleri parçalardır. Genellikle ebeveyn ve çocuklar arasında kurulur.
Kardeş Konumu: Kişilik özelliklerinin gelişiminde önemlidir ve bireyler evlenirlerken önemli bir yer tutar. Örneğin, en küçük oğul ile en büyük kız evlenirlerse her iki taraf da bundan fayda sağlar. Çünkü, erkek bakılmaktan zevk alırken, kız bakmaktan zevk alır.
Toplumsal Gerileme: Bowen, aile ile toplum arasında bir bağlantı kurmuştur. Aile üyeleri süreçte geçmişi anlayarak iç görü kazanır ve şimdi ne yapacaklarına özgürce karar verebilirler. Aynı şekilde, toplumsal olarak da bir perspektif kazanırlar. Fakat, toplumda yoğun bir stres bulunuyorsa (nüfus artışı, ekonomik bunalım) Toplumsal Gerileme olur. Çünkü, yaşanılan fazlaca olumsuz durumlar farklılaşmanın başarılmasını olumsuz etkiler.
Genogram”: Ailenin, iş, sağlık, evlilik ve kişiler arası ilişkileri hakkındaki bilgilerini içeren ve en az üç kuşağı kapsayan, geometrik şekiller, çizgiler ve kelimeler kullanılarak oluşturulmuş soy ağacını ifade eder. Genogramın oluşturulması, bireylerin, tekrarlayan aile örüntülerini görmelerine, anlamalarına, karşılıklı güven ve toleransın artmasına yardım eder. Genogramdaki bilgiler, 1. tekrarlanan örüntülerin (örn.,üçgenler, duygusal yoksunluk vb.) 2. olayların tarihlerinin rastlantısallığının (semptomların kişilerde ortaya çıkış yaşı, ölümler vb.) 3. yaşam döngüsündeki beklenmeyen olaylarının (evlilik, ölüm, doğum vb.) görülmesine yarar.
Eve Tekrar Dönüş Terapist, bireyden ya da aile bireylerinden, aile kökleri hakkında daha çok şey öğrenmeleri için eve geri dönmelerini ister. Bu bilgilerle birey, daha açık bir şekilde farklılaşabilir. Süreç, kişinin aile bağlamı içerisindeki yerini incelemesine izin verir.
Üçgenin Bozulması : Bu kavram, ilişki içinde olmak ve duygusal olarak ayrılabilmeyi ifade eder. En az iki aşamada gerçekleşir: Birey, ailedeki olaylar üzerinden yaşadığı kaygıları çözer ve duygularını diğer üyelere yansıtmaz.
Terapist, ailede kaygı ve tansiyon yükseldiğinde, bireylerin bu gerilimin odağında bulunmaktan kendilerini ayırmalarına yardımcı olur. Bireyler, kaygıyla baş etmeye çalışan diğer bireylerin suçunu üstlenen kişiler ya da hedefler olmazlar. Genellikle, üçgenin üçüncü parçası olan birey, duygusal stres anında olayların içine girmezse diğer iki kişinin dikkatini üzerine çekmez. Her iki aşamada da bireyler ve aileler kaygılarını dile getirmede ve yeni davranış biçimlerini denemede serbesttirler. İki aile üyesi birbirleri hakkında konuşurlarken, kendilerine ait olmayan sorunlar yada üçüncü kişilerden bahsetmezler.
Benlik farklılaşması;
Duygusal ve zihinsel süreçlerin birbirinden ayrılması ve bireyler tarafından erişilen olgunluk düzeyidir. Kişinin bu ayrımı yapamaması birleşme ile sonuçlanır. Bowen terapistlerinin ana aracıdır tüm teknikler için temel teşkil eder. Bireyler sorular sorarak, aile üyelerinin tepkilerini daha iyi anlamayı öğrenir. Kendi aile köklerinden farklılaşmalı ve danışanlarının farklılaşmasına yardımcı olmalıdır İlk önce kendi, duygusal bir değişime maruz kalmalıdır
Cesaretlendirici ve öğretici olarak,
kendi denetimlerini sağlamayı öğretir
Geçmişteki örüntüleri ele almak için genogramdan faydalanır
Teori, terapi yani uygulama için bir taslıktır
Eşler ve bireylerle kapsamlı bir şekilde kullanılır
Aile sistemleri bakış açısından bireysel işlevselliği anlatan en kapsamlı teoridir
Bireylere ya da çiftlere uygulanabilir
Şimdiki olaylarla ilgilenmez
Geçmiş aile örüntülerinin, bireylerin davranışları üzerindeki etkisine dikkate alır
Yüksek düzeyde para ve zaman gerektirir
Teori ve terapi aynıdır.
Aile örüntülerinin tekrarı olasıdır.
Birinin aile kökünden diğerini ayırmak önemlidir.
Kontrol edilemeyen anksiyete, ailenin işlevsizliği ile sonuçlanır.
Üçgenin yapısı, kontrol edilemeyen anksiyetenin anahtar belirtisidir.
Aile içindeki birey yada eşler tedavinin parçalarıdır.
Üçlemeyi önlemek ve eş-bireylere daha çok bilişsel bağlantı kurmak konusunda yardım etmek.
Aile ilişkilerinin tekrarlayıcı, işlevsiz, nesilden nesile geçen örüntülerini yıkmak
TEKNİKLER
Genogram, eve tekrar dönüş, üçgenin bozulması, benlik farklılaşması, soru sorma, kişiler arası ilişkiler. Koç, öğretmen gibi rol yapan ayırıcı bir kişidir. Aile üyelerinin etkileşimlerinde daha akıcı ve farklılaştırılmış olmalarına yardım eder. Terapide, aile üyelerinin daha bilişsel olmaları ve nesiller arası örüntülerini daha iyi Nesiller arası ilişkilerin ve de tekrarlayıcı örüntülerin doğası Aile ilişkilerinin derin teorisi Sürecin somut değerlendirmesini veren bilişsel ve sistematik bir teori. anlamalarına yardım eder. Geçmişin öneminin üzerinde durur, bu şekilde aileleri ve aile üyelerini hikayesini anlatmak için cesaretlendirir. Şuan ki durumlarla çalışmaz, ana değinmez. Araştırmak için zordur. Zaman ve para açısından pahalı bir tedavidir
|
Yazan
|
Bu makaleden alıntı yapmak
için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir: "Psikodinamik ve Bowen Aile Terapisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Psk.Bayram ŞİMŞEK'e aittir ve makale, yazarı tarafından TavsiyeEdiyorum.com (http://www.tavsiyeediyorum.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır. Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak Psk.Bayram ŞİMŞEK'in izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz. |
2 Beğeni 
Yazan Uzman
|
| Makale Kütüphanemizden | ||||
|
Sitemizde yer alan döküman ve yazılar uzman üyelerimiz tarafından hazırlanmış ve pek çoğu bilimsel düzeyde yapılmış çalışmalar olduğundan güvenilir mahiyette eserlerdir. Bununla birlikte TavsiyeEdiyorum.com sitesi ve çalışma sahipleri, yazıların içerdiği bilgilerin güvenilirliği veya güncelliği konusunda hukuki bir güvence vermezler. Sitemizde yayınlanan yazılar bilgi amaçlı kaleme alınmış ve profesyonellere yönelik olarak
hazırlanmıştır. Site ziyaretçilerimizin o meslekle ilgili bir uzmanla görüşmeden, yazı içindeki bilgileri kendi başlarına kullanmamaları gerekmektedir. Yazıların telif hakkı tamamen yazarlarına aittir, eserler sahiplerinin muvaffakatı olmadan hiçbir suretle çoğaltılamaz, başka bir
yerde kullanılamaz, kopyala yapıştır yöntemiyle başka mecralara aktarılamaz. Sitemizde yer alan herhangi bir yazı başkasına ait telif haklarını ihlal ediyor, intihal içeriyor veya yazarın mensubu bulunduğu mesleğin meslek için etik kurallarına aykırılıklar taşıyorsa, yazının kaldırılabilmesi için site yönetimimize bilgi verilmelidir.
